ျမန္မာေရွးဘုရင္မင္းဆက္မ်ား

ခ်မ္းေျမ႕ေဇယ်ာ ဓမၼစကူးလ္-ပဲခူးၿမိဳ႕ added 3 new photos.

ျမန္မာေရွးဘုရင္မင္းဆက္မ်ား
=================
●ပထမတေကာင္းမင္းဆက္၊
●ဒုတိယတေကာင္းမင္းဆက္၊
●သေရေခတၱရာပထမမင္းဆက္၊
●သေရေခတၱရာဒုတိယမင္းဆက္၊
●ပုဂံမင္းဆက္၊
●ပင္းယမင္းဆက္၊
●စစ္ကိုင္းမင္းဆက္၊

●မဂဒူး မင္းဆက္၊
●အင္း၀မင္းဆက္၊
●ေတာင္ငူမင္းဆက္၊
●မြန္မင္းဆက္၊
●ရခုိင္မင္းဆက္၊
●ေညာင္ရမ္းမင္းဆက္၊
●ကုန္းေဘာင္ မင္းဆက္
■ပထမ-တေကာင္းမင္းဆက္■
----------------------------------
ေဂါတမဗုဒၶ ျမတ္စြာဘုရားသည္ အိႏၵိယေျမာက္ပိုင္း နယ္စပ္ နီေပါတစ္ေနရာတြင္ ဖြားျမင္ခဲ့သည့္ သာကီ၀င္မင္းသားတစ္ပါး ျဖစ္သည္။ ထိုမင္းသား၏ အဘိုးသည္ သာကီ၀င္ မ်ဳိးတူစုအတြင္း မေက်မနပ္ ခိုက္ရန္ျဖစ္ပြား၍ ဇာတိရပ္ရြာကို စြန္႔ၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံ၊ ဧရာဝတီျမစ္ညာအရပ္ တေကာင္းတြင္ လာေနၾကသည္။ ထိုမင္းကို အဘိရာဇာဟုေခၚသည္။ သူကို ႀကီးျမတ္ေသာ မင္းျဖစ္သည္ဟု ေခၚၾကသည္။ (အဘိရာဇာ၊ မဟာရာဇာ၊ မင္းႀကီးစြာ၊ တၵဗံ့) အားလံုးမွာ ႀကီးျမတ္ေသာ မင္းႀကီးဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ အဘိရာဇာ နတ္ရြာစံေသာအခါ အေမြခံ သားေတာ္ႏွစ္ပါး (ကံရာဇာၾကီး၊ ကံရာဇာငယ္) က နန္းလုၾကသည္။ အငယ္က အထက္အညာကို အႏိုင္ရသည္။ အႀကီးက ေတာင္ဘက္သို႔ ထြက္ခြာခဲ့ၿပီး ေနာက္ဆံုး ဓည၀တီ(ရခိုင္)သို႔ ေရာက္ေလသည္။ တေကာင္း နန္း႐ိုးမွာ ကံရာဇာငယ္က စတဲ့ မင္းဆက္ (၃၂)ဆက္ေျမာက္တြင္ (စိန၊ တ႐ုတ္)တို႔ ဖ်က္၍ တေကာင္းျပည္ ပ်က္ေလသည္။ ထိုအခါ အုပ္စုသံုးစုကြဲၿပီး တစ္စုက ဧရာဝတီျမစ္ေပၚရွိ တေကာင္းေတာင္ဘက္ မလည္အရပ္တြင္ ေနထိုင္ၾကသည္။ အခ်ိန္ကာလက ဗုဒၶရွင္ေတာ္ဘုရား လက္ထက္ျဖစ္သည္။
မင္းဆက္(၃၃)ဆက္
------------------------
1. အဘိရာဇာ
2. (သား) ကံရာဇာငယ္
3. (သား) ဇမၺဴဒီပရာဇာ
4. (သား) သဃၤသရာဇာ
5. (သား) ၀ိပၸႏၷရာဇာ
6. (သား) ေဒ၀တရာဇာ
7. (သား) မုနိကရာဇာ
8. (ဘေထြး) နာဂရာဇာ
9. (ညီ) ဣႏၵရာဇာ
10. (သား) သမုတိရာဇာ
11. (သား) ေဒ၀ရာဇာ
12. (သား) မဟိႏၵရာဇာ
13. (သား) ၀ိမလရာဇာ
14. (သား) သီဟႏုရာဇာ
15. (သား) မဂၤလရာဇာ
16. (သား) ကံသရာဇာ
17. (သား) ကလိဂၤရာဇာ
18. (သား) သင္းတြဲရာဇာ
19. (သား) သီဟဠရာဇာ
20. (ညီ) ဟံသရာဇာ
21. (သား) ဝရရာဇာ
22. (သား) အေလာင္းရာဇာ
23. (သား) ေကာလကရာဇာ
24. (သား) သူရိယရာဇာ
25. (သား) သင္ႀကီးရာဇာ
26. (သား) တိုင္းခ်စ္ရာဇာ
27. (သား) မဓုရာဇာ
28. (သား) မင္းလွႀကီးရာဇာ
29. (သား) သံသုသီဟရာဇာ
30. (သား) ဓနဂၤရာဇာ
31. (သား) ဟိႏၵရာဇာ
32. (သား) ေမာရိယရာဇာ
33. (သား) ဘိႏၷကရာဇာ တို႔ျဖစ္သည္။
*(စိန၊ တ႐ုတ္)တို႔ ဖ်က္၍ တေကာင္း ျပည္ပ်က္ ေလသည္။
■ဒုတိယ-တေကာင္းမင္းဆက္■
------------------------------------
အဘိရာဇာကို ဘိုးဘြားအရိပ္အရာ ဆက္မေနႏိုင္ေအာင္ ႏွင္ထုတ္ခံရသကဲ့သို႔ ဓဇရာဇာဟူေသာ သာကီ၀င္မင္းတစ္ပါးသည္ သာကီ၀င္ဆက္ မင္းသမီး (? မိဖုရား) တစ္ပါး ခိုကိုးေနေသာ မလည္အရပ္သို႔ ေရာက္လာျပန္သည္။ ထိုမင္းသားႏွင့္ မင္းသမီး ေပါင္းဖက္ကာ မင္းဆက္အသစ္ကို တေကာင္းမွာထူေထာင္သည္။ ထိုေနရာက (၁၇)ေျမာက္မင္းက သတိုးမဟာရာဇာမင္းဟု ဘြဲ႔အမည္ရွိသည္။ နန္းဆက္ခံမည့္ သားေတာ္မရွိ၍ ေယာက္ဖေတာ္ ေခပဒုတ ကို အိမ္ေရွ႕မင္း အပ္ႏွင္း၏။ ခရစ္မေပၚမီ အႏွစ္ ၅၀၄-တြင္ ေခပဒုတသည္ ရန္သူႏွိမ္နင္းရန္ တပ္ႏွင့္ ထြက္ခဲ့ၿပီး ရန္အားလံုးကို ႏွိမ္နင္းၿပီးေသာအခါ မူလေနခဲ့ေသာ ၿမိဳ႕ႏွင့္ သိပ္ကြာေ၀းေနသျဖင့္ မျပန္ဘဲ (ေနာင္အခါ) ၿဂီေကၺၾတ (သေရေခတၱရာ) ျဖစ္မည့္ေနရာတြင္ ရေသ့လုပ္ေနသည္။ ဤတြင္ ဒုတိယတေကာင္း မင္းဆက္ ၿပီးေလသည္။
မင္းဆက္(၁၇)ဆက္
------------------------
1. သတိုးဇမၺဴဒီပဓဇရာဇာမင္း
2. သတိုးတိုင္းသ ရာဇာမင္း
3. သတိုးရထားရမင္း
4. သတိုးတံခြန္ရမင္း
5. သတိုးလွံပ်ံရမင္း
6. သတိုးေရႊမင္း (မွန္နန္း) သတိုးေလွရ(ေလရ)
7. သတိုးဂဠဳန္ရမင္း
8. သတိုးနဂါးရမင္း
9. သတိုးနဂါးႏိုင္မင္း (ရာဇ၀င္လာ-ေမာင္ေပါက္က်ိဳင္း)
10.သတိုးရေဟာလာမင္း
11.သတိုးေပါင္းရွည္မင္း
12.သတိုးေက်ာက္ရွည္မင္း
13.သတိုးဆင္ေလာက္မင္း
14.သတိုးဆင္ထိန္းမင္း
15.သတိုးတိုင္းခ်စ္မင္း (မွန္နန္း) သတိုးမင္းဖ်ား
16.သတိုးမင္းႀကီးမင္း
17.သတိုးမဟာရာဇာမင္း တို႔ ျဖစ္သည္။
■သေရေခတၱရာ-ပထမမင္းဆက္■
---------------------------------------
ဧရာဝတီျမစ္၏ ေအာက္ပိုင္း (အေၾကအရပ္)တြင္ ရေသ့ျဖစ္ေနေသာ ေခပဒုတမင္း၏ ေယာက္ဖ သတိုးမဟာရာဇာမင္းတြင္ မ်က္ကန္းမင္းသား ညီေနာင္ႏွစ္ပါး ရွိသည္။ ထိုသားႏွစ္ပါးကို ေမြးစကတည္းက ေဖ်ာက္ဖ်က္ရန္ ေစခိုင္းေသာ္လည္း မယ္ေတာ္က တိတ္တဆိပ္ေမြးထား၍ အရြယ္ေရာက္လာေလသည္။ ထိုအခါ မင္းႀကီးသိၿပီး ေဖါင္ေပၚတင္၍ ဧရာဝတီျမစ္ အတြင္း ေမွ်ာလိုက္သည္။ ျမစ္မွာ ေမွ်ာပါရင္း မ်က္စိျမင္သည္။ ဦးႀကီးရေသ့ႏွင့္ ေတြ႔သည္။ ရေသ့၏ အစီအမံျဖင့္ မဟာသမာၻ၀ အမည္ျဖင့္ ပ်ဴမိဖုရား နန္းခမ္းႏွင့္ ထိမ္းျမားကာ ပ်ဴတို႔ကို မင္းလုပ္အုပ္ခ်ဳပ္ေစသည္။ ခရစ္မေပၚမီ အႏွစ္ ၄၄၃ က ျဖစ္သည္။ ၿမိဳ႕ေတာ္မွာ (ၿဂီေကၺၾတ) အသေရရွိေသာ ေျမအရပ္ဟု အဓိပၸါယ္ရ၍ (သေရေခတၱရာ) ျဖစ္လာသည္။ သေရေခတၱရာသည္ ပ်ဴေခတ္တြင္ အႀကီးဆံုးၿမိဳ႕ ျဖစ္သည္။ မဟာသမာၻ၀တြင္ သားေတာ္တစ္ပါး ဖြားျမင္ရာ ဒြတၱေဘာင္ (တၵဗ့ံမင္းႀကီး) ျဖစ္လာသည္။ ဗုဒၶသာသနာ ေတာ္အား ေထာက္ပံ့ၿပီး ေန့စဥ္ ရဟန္းသံဃာ သံုးေသာင္းအား ပစၥည္းေလးပါး လွဴသည္။ ဒြတၱေဘာင္မင္း တည္ေဆာက္ခဲ့သည့္ ဘုရားမ်ား မွာ ေသာၾကမဘုရား၊ ညီးညီးဘုရား၊ စီးစီးဘုရား၊ ေဘာေဘာဘုရား၊ ပုထိုးႀကီးဘုရား မ်ားျဖစ္သည္။
သို႔ေသာ္ ဒြတၱေဘာင္မင္းသည္ သာသနာေျမ (ဘုန္းႀကီးေက်ာင္း)ေျမအား သိမ္းယူခဲ့ေသာအမွဳကို ျပဳခဲ့ေသာေၾကာင့္ ျပည္သူတို႔၏ ေလးစားမွုအား မရေတာ့ပဲ အခြန္အေကာက္မ်ား ရရွိမႈနည္းပါးခဲ့သည္။ မင္းကိုယ္ေတာ္တိုင္ တိုင္းခန္း လွည့္လည္၍ အခြန္ခံထြက္ျပန္ရာ၊ ပန္ထြာမင္းသမီး(? ေတာင္တြင္းႀကီး)ႏွင့္ေတြ႔ၿပီး ပန္ထြာဘုရင္မ၏ ဧည့္ခံျပဳစုျခင္း၌ နစ္မြန္း၍ မဆင္မျခင္သြား လာရာကာ မုန္တိုင္းတစ္ခုႏွင့္ ဆံုသျဖင့္ ေရနစ္ေပ်ာက္ဆံုး သြားရသည္။ ထိုမင္းသည္ ျမန္မာ့သမိုင္း၌ ပင္လယ္တြင္ နစ္မြန္းပ်က္စီးရသည့္ တစ္ပါးတည္းေသာ မင္းျဖစ္သည္။ ကြယ္လြန္ခ်ိန္ကား ခရစ္မေပၚမီ ၃၇၃ တြင္ျဖစ္သည္။
မင္းဆက္(၂၇)ဆက္
------------------------
1.မဟာသမာၻ၀ (သာသနာႏွစ္-၆၀) (BC-484)
2.(ညီ) စူဠာသမာၻ၀ (သာသနာႏွစ္-၆၆) (BC-478)
3.(သား) ဒြတၱေဘာင္ (သာသနာႏွစ္-၁၀၁) (BC-443)
4.(သား) ဒြတၱရန္ (သာသနာႏွစ္-၁၇၁) (BC-373)
5.(သား) ရန္ေပါင္ (သာသနာႏွစ္-၂၁၆) (BC-328)
6.(သား) ရန္မန္ (သာသနာႏွစ္-၂၆၁) (BC-283)
7.(သား) ရကၡန္ (သာသနာႏွစ္-၃၀၈) (BC-236)
8.(သား) ခန္ေလာင္း (သာသနာႏွစ္-၃၃၆) (BC-208)
9.(သား) လက္ခိုင္ (သာသနာႏွစ္-၃၆၉) (BC-175)
10.(သား) သိရိခန္ (သာသနာႏွစ္-၃၉၉) (BC-145)
11.(သား) သီရိရာဇ္ (သာသနာႏွစ္-၄၂၇) (BC-117)
12.ငတပါး (သာသနာႏွစ္-၄၄၆) (BC-98)
13.(သား) ပါပိရန္ (သာသနာႏွစ္-၄၉၇) (BC-47)
14.(သား) ရန္မုကၡ (သာသနာႏွစ္-၅၁၇) (BC-27)
15.(သား) ရန္သိခၤ (သာသနာႏွစ္-၅၃၂ (BC-12)
16.(သား) ရန္မုဥၨလိႏၵ (သာသနာႏွစ္-၅၃၅) (BC-9)
*[သာသနာႏွစ္ ၅၄၄ ေရာက္ေသာအခါ ခရစ္ႏွစ္ စသည္။]
17.(ညီ) ေဘရိႏၵ (သာသနာႏွစ္-၅၅၀) (AD-6)
18.(သား) မုဥၨလ (သာသနာႏွစ္-၅၆၃) (AD-19)
19.(သား) ပုဏၰ (သာသနာႏွစ္-၅၇၈) (AD-34)
20.(ညီ) သာခ (သာသနာႏွစ္-၅၈၁) (AD-37)
21.(သား) သာသိ (သာသနာႏွစ္-၅၈၄) (AD-40)
22.(ညီ) ကႏၷ (သာသနာႏွစ္-၅၉၁) (AD-47)
23.(ေနာင္ေတာ္) ကန္တက္ (သာသနာႏွစ္-၅၉၃) (AD-49)
24.(ေနာင္ေတာ္) ဘဇၨ (သာသနာႏွစ္-၅၉၅) (AD-51)
25.(သား) သုမုႏၵရီမင္း (သာသနာႏွစ္-၆၀၄) (AD-60)
26.(သား) အတိတ်ာ (သာသနာႏွစ္-၆၂၉) (AD-65)
27.(ညီ) သုပညာနဂရဆိႏၵ (သာသနာႏွစ္-၆၁၂) (AD-68)
*[ေဒါဒါရသ ကိန္းၾကံဳ၍ သာသနာႏွစ္ ၆၂၂ကို ၿဖိဳကာ က်န္ ၂-ႏွစ္မွ ေရတြက္သည္။]
■သေရေခတၱရာ-ဒုတိယမင္းဆက္■
-----------------------------------------
မင္းဆက္(၂၀)
1. သီဟသူ
2. (ညီ) က်စြာ
3. ေစာရန္ေနာင္
4. မ်က္ႏွာရွည္
5. မထီးလို (လု)
6. လုပ္ျပာ (ဖ်ာ)
7. စုကေတး
8. မင္းရဲေက်ာ္စြာ
9. သီဟသူ
10.ေစာေရႊခြက္
11.နရပတိ
12.(သာယာ၀တီ)
13.မင္းႀကီးဆင္မ်ား
14.ညီေတာ္သတိုး
15.မင္းေစာဆင္ျဖဴရွင္
16.သားေတာ္ မင္းတရား
17.နရပတိ
18.မင္းေခါင္
19.မင္းတရားကၽြန္ေတာ္ သတိုး
20.သတိုးမင္းေစာ
■ပုဂံမင္းဆက္■
-------------------
ျမန္မာ့သမိုင္းတြင္ ပထမဆံုးအျဖစ္ ဗမာလူမ်ိဳးတို႔ အုပ္ခ်ဳပ္သည့္ ပုဂံေခတ္တြင္ မင္းဆက္ေပါင္း ၅၈-ဆက္ရွိခဲ့သည္ ဟုဆိုပါသည္။
ခရစ္ႏွစ္ ၁၀ရ -ခု (AD 107 ) ၊ ျမန္မာ သကၠရာဇ္ ၂၉ -ခု တြင္ နန္းတက္ေသာ မဟာသမုဒၵရာဇ္ မင္း မွစ၍ ခရစ္ႏွစ္ ၁၃၆၈ -ခု (AD 1368 )၊ ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၇၃၀ ျပည္႔ႏွစ္တြင္ နန္းက်ခဲ႔ေသာ ေစာမြန္နစ္ မင္းအထိ ။ ၁၂၆၁ -ႏွစ္ၾကာေအာင္ ရွည္ေသာ အပိုင္း ကို ပုဂံေခတ္ ဟု သတ္မွတ္ပါသည္ ။ မင္းဆက္ေပါင္း ၅၅ ဆက္ ရွိသည္ ဟုဆိုေသာ္လည္း ဘိသိပ္မခံေသာမင္း ၊ ေက်ာက္စာ အေထာက္အထား မရွိေသာမင္း ၊ ေက်ာက္စာ တြင္ပါ၀င္ေသာ္လည္း ရာဇ၀င္ တြင္ စာမတင္ေသာမင္း စသျဖင္႔ အယူအဆ အမ်ိဳးမ်ိဳး ကြဲျပားေနပါသည္။
၁၀၇ -ခုႏွစ္ မဟာသမုဒၵရာဇ္မင္း မွစတင္ ျပီး ၁၃၆၉-ခုႏွစ္ ေစာမြန္နစ္မင္း အထိ ႏွစ္ေပါင္း (၁၂၆၂)ႏွစ္ ၊ မင္းဆက္ (၅၈) ဆက္ ၾကာေအာင္ တည္တံ႔ခဲ႔သည္ ျမန္မာျပည္၏ အရွည္ၾကာဆံုး ေခတ္ျဖစ္ေသာ ပုဂံေခတ္၏ မင္းဆက္ မ်ားကို
(က) အေထာက္အထား ခိုင္ခိုင္မာမာ မရွိေသာ ၁၀ရ မွ ၁၀၄၄ အထိတစ္ပိုင္း၊
(ခ) အေထာက္အထား မ်ားျဖင္႔ ခိုင္ခိုင္လံုလံု ေျပာနိဳင္ေသာ ၁၀၄၄ မွ ၁၃၆၉ အထိ တစ္ပိုင္း၊
၂ ပိုင္း ခြဲ၍ ရနိဳင္သမွ် အေထာက္အထားမ်ား ေပါင္းစပ္၍ ေဖာ္ျပလိုပါသည္
မင္းဆက္ (၅၈)ဆက္
------------------------
(၁) သမုဒၵရာဇ္မင္း (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၂၉-ႏွစ္)
(၂) ရေသ့ေၾကာင္ (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၇၄-ႏွစ္)
(၃) ပ်ဴမင္းထီး (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၈၉-ႏွစ္)
(၄) ထီးမင္းယည္ (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၁၆၄-ႏွစ္)
(၅) ယဥ္မင္းပိုက္ (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၂၂၁-ႏွစ္)
(၆) ပိုက္ေသဥ္လည္ (ေကာဇာသကၠရာဇ္ ၂၄၆ ႏွစ္)
(၇) ေသဥ္လည္ေၾကာင္ (ေကာဇာသကၠရာဇ္ ၂၆၆-ႏွစ္)
(၈)ေၾကာင္တူရစ္ (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၃၀၉-ႏွစ္)
(၉) သည္ထန္မင္း (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၃၃၄-ႏွစ္)
(၁၀) မုကၡမန္ အမတ္ (၂) (ေကာဇာသကၠရာဇ္ ၃၆၁-ႏွစ္)
(၁၁) သူရဲ အမတ္ (၃) (ေကာဇာသကၠရာဇ္ ၃၆၁-ႏွစ္)
(၁၂) သာရမြန္ (သည္တန္မင္းသား) (ေကာဇာ- ၄၁၆-ႏွစ္)
(၁၃) သိုက္တိုင္မင္း (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၄၃၈-ႏွစ္)
(၁၄) ေသဥ္လည္ေၾကာင္ငယ္ (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၄၄၅-ႏွစ္)
(၁၅) ေသဥ္လည္ပိုက္ (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၄၅၄-ႏွစ္)
(၁၆) ခန္းေလာင္း (ခဲေလာင္းမင္း) (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၄၆၉-ႏွစ္)
(၁၇) ခန္းတက္ (ခဲလတ္) (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၄၇၉-ႏွစ္) မွန္နန္းရာဇ၀င္၌ (ခန္းလတ္)
(၁၈) ထြန္တိုက္ (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၄၉၁-ႏွစ္)
(၁၉) ထြန္ပစ္ (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၅၀၃-ႏွစ္)
(၂၀) ထြန္ခ်စ္ (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၅၂၀-ႏွစ္)
(၂၁) ပုပၸါးေစာရဟန္းမင္း (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၅၃၅-ႏွစ္) (သကၠရာဇ္ၿဖိဳ)
(၂၂) ေရႊအုန္းသီး (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၂)
(၂၃) ပိတ္သံု (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၁၄)
(၂၄) ပိတ္ေတာင္း (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၂၂)
(၂၅) ေစာေခြး (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၇၂)
(၂၆) ျမင္းေကၽြး (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၇၈)
(၂၇) သိန္ခဲ (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၈၈) မွန္နန္းရာဇ၀င္၌ (သိခၤ)
(၂၈) သိန္ခြန္ (သိန္းစြန္-မွန္နန္း)(ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၉၆)
(၂၉) ေရႊေလာင္း (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၁၀၆)
(၃၀) ထြန္တြင္းမင္း (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၁၁၅)
(၃၁) ေရႊေမွာက္ (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၁၂၄)
(၃၂) ထြန္လတ္ (မြန္လတ္-မွန္နန္း)(ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၁၄၇)
(၃၃) ေစာခင္ႏွစ္ (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၁၆၄)
(၃၄) ခဲလူးမင္း (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၁၉၁)
(၃၅) ပ်ဥ္းျပားမင္း (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၂၀၈) (ပုဂံတည္)
(၃၆) တန္နက္မင္း (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၂၂၀)
(၃၇) စေလငေခြး (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၂၃၈) (မင္းေခြးေခ်း)
(၃၈) သိန္းခိုမင္း (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၂၆၃)
(၃၉) ေတာင္သူႀကီးမင္း (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၂၇၉) (ေညာင္ဦး ေစာရဟန္းမင္း)
(၄၀) ကြမ္းေဆာ္ေၾကာင္ျဖဴ (ေကာဇာ ၃၁၂)
(၄၁) က်ဥ္စိုး (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၃၃၃)
(၄၂) စုကၠေတး (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၃၃၉)
(၄၃) အေနာ္ရထာ (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၃၆၄) (အေနာ္ရထာေစာ)
(၄၄) ေစာလူး (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၃၉၇)
(၄၅) က်န္စစ္သား (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၄၂၃) (ထီးလႈိင္ရွင္) တ႐ုတ္ျပည္ကို သံေစလႊတ္ပါသည္။
(၄၆) အေလာင္းစည္သူ (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၄၅၀)
(၄၇) မင္းရွင္ေစာ <ထီးနန္းမရ>
(၄၈) နရသူ (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၅၂၀) (ကုလားက်မင္း)
(၄၉) နရသိခၤ (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၅၂၃) (မင္းယဥ္နရသိခၤ)
(၅၀) နရပတိစည္သူ (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၅၂၆)
(၅၁) ေဇယ်သိခၤ (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၅၅၉) (ထီးလိုမင္းလို)
(၅၂) က်စြာ (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၅၈၁) (ဓမၼရာဇာဘြဲ႔ခံ)
(၅၃)ဥဇနာ (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၅၉၇) (ပုသိမ္စား)
(၅၄)သီဟသူ (ျပည္စား) <ထီးနန္းမရ>
(၅၅)နရသီဟပေတ့ (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၆၀၂) (မင္းေခြးေခ်း၊တရုတ္ေျပးမင္း)မြန္ဂိုတာတာမ်ား ပုဂံကို၀င္ေရာက္တိုက္ခိုက္သည္။
(၅၆)ေက်ာ္စြာ (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၁၂၈၇-ႏွစ္)(၆၄၆) (ဓမၼရာဇာ)
(၅၇)ေစာနစ္ (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၁၃၀၀-ႏွစ္)(၆၆၂)
(၅၈)ေစာမြန္နစ္ (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၁၃၃၁-ႏွစ္)(၆၈၄) [2]
သို႔ေသာ္ မြန္ဂိုတို႔၏ တိုက္ခိုက္မႈေၾကာင့္ ပုဂံပ်က္ဆီးျပီးေနာက္ နန္းတက္ၾကသည့္ ပုဂံမင္းဆက္၏ ေနာက္ဆံုးမင္းမ်ားမွာ အမည္ခံမွ်သာျဖစ္ၾကၿပီး အမွန္တကယ္ တန္ခိုးထြားသူမ်ားမွာ ရွမ္းညီေနာင္သံုးဦးျဖစ္သည္။
■ပင္းယမင္းဆက္■
-----------------------
ပင္းယမင္းဆက္ (၆)ဆက္
------------------------------
1.ျမင္စိုင္းရာဇသႀကၤန္ (ေကာဇာ ၆၇၄၊ ခရစ္ ၁၃၁၂)
2.မင္းဆက္(၁) တစ္စီးရွင္ သီဟသူ (ေကာဇာ ၆၈၄၊ ခရစ္ ၁၃၂၂) (ပင္းယ သီဟသူ) ရွမ္း
3.(၂) ဥဇနာ (ေကာဇာ ၇၀၄၊ ခရစ္ ၁၃၄၂) ရွမ္း
4.(၃) ငါးစီးရွင္ေက်ာ္စြာ (ေကာဇာ ၇၁၃၊ ခရစ္ ၁၃၅၁) ရွမ္း
5.(၄) ေက်ာ္စြာငယ္ (ေကာဇာ ၇၂၃၊ ခရစ္ ၁၃၆၁) ရွမ္း
6.(၅) နရသူ(ေမာပါမင္း) (ေကာဇာ ၇၂၆၊ ခရစ္ ၁၃၆၄) ရွမ္း
7.(၆) ဥဇနာေျပာင္မင္း (ေကာဇာ ၇၂၆၊ ခရစ္ ၁၃၆၄) (ဥစၥနာေပ်ာင္မင္း) ရွမ္း
■စစ္ကိုင္းမင္းဆက္■
-------------------------
စစ္ကိုင္းမင္းဆက္ (၇)ဆက္
--------------------------------
(၁)အသိခၤယာေစာယြန္း (ေကာဇာ ၆၉၂၊ ခရစ္ ၁၃၃၀)
(၂) တရဖ်ားႀကီး (ေကာဇာ ၆၉၈၊ ခရစ္ ၁၃၃၆)
(၃) ေရႊေတာင္တက္ (ေကာဇာ ၇၀၁၊ ခရစ္ ၁၃၃၉)
(၄) ေက်ာ္စြာမင္း (ေကာဇာ ၇၀၆၊ ခရစ္ ၁၃၄၄) (က်စြာမင္း)
(၅) မင္းရဲ (ေကာဇာ ၇၁၄၊ ခရစ္ ၁၃၅၂) (ေနာ္ရထာမင္းရဲမင္း)
(၆) ရတဖ်ားငယ္မင္း (ေကာဇာ ၇၁၇၊ ခရစ္ ၁၃၅၅)
(၇)မင္းေျပာက္ (ေကာဇာ ၇၂၆၊ ခရစ္ ၁၃၆၄) [1]
စစ္ကိုင္းေခတ္ဟု သီးျခားေခၚဆိုနိဳင္ေသာ္လည္း ပင္းယႏွင္႔ ေခတ္ျပိဳင္ျဖစ္သျဖင္႔ သီးျခားခြဲထုတ္ထားျခင္းမရွိပါ။
■မဂဒူး မင္းဆက္■
-----------------------
မဂဒူးမင္းဆက္(၁၂၈၇-၁၅၃၉)
ေအဒီ (၁၁) ရာစုတြင္ သု၀ဏၰဘူမိ ေခၚ သထံုျပည္ၾကီးကို ပုဂံျပည့္ရွင္ အေနာ္ရထာမင္းၾကီးက တိုက္ခိုက္ျပီးသည့္ေနာက္တြင္ ေအာက္ျမန္မာႏုိင္ငံရွိ မြန္တို႔မွာ တစ္ထီးတစ္နန္း ေနထိုင္ႏိုင္သည့္ အဆင့္မွ ေလ်ာက်ခဲ့ရသည္။ ထို႔အတူျပင္ ယေန႔ ထိုင္းႏိုင္ငံအတြင္းရွိ မြန္တို႔မွာလည္း ေျမာက္ဖက္မွ အလံုးအရင္း ဆင္းသက္လာၾကသည့္ ရွမ္း-ထိုင္း(တိုင္)အႏြယ္တို႔၏ နယ္ခ်ဲ႕မႈကို ခံရျပီး ေအဒီ (၁၂) ရာစုအတြင္းတြင္ အျပီးတိုင္ ျပိဳလဲရျပန္သည္။ ထိုေနာက္ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းရွိ မြန္တို႔မွာ ပုဂံလက္ေအာက္ခံ ဘ၀ေရာက္ေနရာမွ ပုဂံအင္အားက်ဆင္းခ်ိန္၊ မြန္ဂိုတာတာ တို႔၏ ရန္ေၾကာင့္ ပုဂံ ပ်က္ခ်ိန္မ်ားတြင္ ကိုယ္ပိုင္ထီးနန္းကို ျပန္လည္ထူေထာင္ရန္ ၾကိဳးပမ္းရာမွ မဂဒူး မင္းဆက္ ေပၚထြန္းလာသည္။ မဂဒူး မင္းဆက္ကို ဗညား၀ါရူး (ေခၚ) ၀ါရီရူးမင္းက မုတၱမျမိဳ႔မွ စတင္တည္ေထာင္သည္။ ထိုမင္း၏ ငယ္အမည္ မဂဒူး ကိုအစြဲျပဳကာ ၄င္းတည္ေထာင္သည့္ မင္းဆက္ကို မဂဒူးမင္းဆက္ဟုလည္းေကာင္း၊ ဘြဲ႔နာမည္ကို အစြဲျပဳကာ ၀ါရီရူးမင္းဆက္ ဟုလည္းေကာင္း ေခၚေ၀ၚၾကပါသည္။ မဂဒူးမင္းဆက္တြင္ မင္းေပါင္း ၁၈ ဆက္တိတိမင္းျပဳၾကသည္။ မင္းဆက္(၇)ဆက္ထိ မူလျဖစ္သည့္ မုတၱမျမိဳ႕တြင္သာ အစဥ္အဆက္ မင္းျပဳကာထီးနန္း စိုးစံခဲ့ေသာ္လည္း (၈) ဆက္ေျမွာက္ျဖစ္သည့္ ဆင္ျဖဴရွင္ဗညားဦး(သုရွင္ဗညားဦး)လက္ထက္အေရာက္တြင္ လက္ေအာက္ခံျမိဳ႔စားမ်ားျဖစ္သည့္ ေလာက္ဖ်ား၊ဥလို၊အဲျဗပန္ု ႏွင့္ ျဗတ္ထဗ တို႔ညီေနာင္မ်ားကပုန္ကန္သည့္အတြက္ မုတၱမ မွ ဒုန္၀န္း(ယခု ၀န္ၿမိဳ႕)သို႔ေျပာင္းေရႊ႕စိုးစံရသည္။ သို႔ေသာ္ ၀န္ၿမိဳ႔တြင္လည္း အခ်ိန္မ်ားစြာမၾကာလိုက္ပဲ စစ္ရွံဴးျပန္သျဖင့္ ဟံသာ၀တီ(ပဲခူး)သို႔ ေျပာင္းေရႊ႕ရျပန္သည္။ ထိုဆင္ျဖဴရွင္ဗညားဦးေနာက္ နန္းတက္သည့္ ဗညားႏြဲ႔ (ေခၚ) ရာဇာဓိရာဇ္ လက္ထက္တြင္ မဂဒူးမင္းဆက္၏ အထြန္းေတာက္ဆံုး အခ်ိန္ျဖစ္သကဲ့သို႔ မြန္တို႔အင္အား ၾကီးမားလာခဲ့သည္။ရာဇာဓိရာဇ္ ထိုစဥ္က အင္း၀တြင္ ထီးနန္းစိုးစံၾကသည့္ မင္းႀကီးစြာေစာ္ကဲ ၊ ၄င္း၏သားေတာ္မ်ား ျဖစ္သည့္ ဆင္ျဖဴရွင္ ႏွင့္ မင္းေခါင္တို႔ႏွင့္ စစ္ျပိဳင္ျပဳကာ ရာဇ၀င္တြင္ ထင္ရွားလွသည့္ အင္း၀-ဟံသာ၀တီ အႏွစ္ေလးဆယ္စစ္ကိုတိုက္ခိုက္ခဲ့ၾကသည္။ ၁၈ ဆက္ေျမွာက္ျဖစ္သည့္ သုရွင္တကာရြတ္ပိမင္း လက္ထက္အေရာက္တြင္မူ ေတာင္ငူမွ အင္အားၾကီးမားလာသည့္ တပင္ေရႊထီး၏ အင္အားကိုမခံႏိုင္ပဲက်ဆံုးကာ မြန္တို႔၏ မဂဒူးမင္းဆက္လည္း ပ်က္သုဥ္းသြားခဲ့ရသည္။
မဂဒူးမင္းဆက္ ၁၈ ဆက္
-----------------------------
1.၀ါရီရူး(ေခၚ)မဂဒူး(ေခၚ)ဗညား၀ါရူး (၁၂၈၇-၁၂၉၆)
2.ခြန္ေလာ(ေခၚ)မဂဒါ(ေခၚ)ေစာရမ္းပရကြတ္(၁၂၉၆-၁၃၁၀)
3.ေစာသင္ေမာင္(ေခၚ)ေစာေအာ(၁၃၁၀-၁၃၂၄)
4.ေစာဇိတ္(ေခၚ)ဗညားရံဒယ္(၁၃၂၄-၁၃၃၁)
ဇိတ္ပြန္(၇ ရက္)
5.ေစာအဲကံေကာင္း(၄၉ ရက္)
6.ဗညားအဲေလာ(၁၃၃၁-၁၃၄၈)
7.ဗညားဦး(ေခၚ)ဆင္္ျဖဴရွင္ဗညားဦး(၁၃၄၈-၁၃၈၃)
8.ရာဇာဓိရာဇ္(ေခၚ)ဗညားႏြဲ႔(၁၃၈၃-၁၄၂၁)
9.ဗညားဓမၼရာဇာ(ေခၚ)ဗညားက်န္းမင္း(၁၄၂၃-၁၄၂၆)
10.ပထမဗညားရံ(၁၄၂၆-၁၄၄၆)
11.ဗညားဗရူး(၁၄၄၆-၁၄၅၀)
11.ဗညားက်န္းေထာ(၁၄၅၀-၁၄၅၃)
12.လိပ္မြတ္ေထာ(၇ လ)
13.ရွင္ေစာပု(ေခၚ)ဗညားေထာ၀္(ေခၚ)၀ိဟာရေဒ၀ီ(၁၄၅၃-၁၄၇၂)
14.ဓမၼေစတီ(၁၄၇၂-၁၄၉၂)
15.ဒုတိယဗညားရံ(၁၄၉၂-၁၅၂၆)
16.သုရွင္တကာရြတ္ပိ(၁၅၂၆-၁၅၃၉)
ထို႔ျပင္ မဂဒူးမင္းဆက္ဟု ဟူဆလွ်င္လည္းရႏိုင္သည့္ မင္းႏွစ္ပါးရွိေသးသည္။ ၄င္းတို႔မွာ ဟံသာ၀တီကို သိမ္းပိုက္ထားသည့္ ေတာင္ငူဘုရင္ တပင္ေရႊထီး အားလုပ္ၾကံျပီး နန္းတက္သည့္ သမိန္စကၠေ၀ါ ဘြဲ႔ခံ သမိန္ေစာထြတ္ ႏွင့္ ဒုတိယဗညားရံ မင္း၏သား အိမ္ႏွိမ့္စံဘ၀မွ တပင္ေရႊထီးအားပုန္ကန္ျပီး သမိန္ေစာထြတ္ ကိုပါ လုပ္ၾကံ နန္းတက္သည့္ သမိန္ေထာရာမ တို႔ျဖစ္သည္။သမိန္ေထာရာမမွာ ဘုရင့္ေနာင္ တိုက္သျဖင့္ ရွံဳးကာေျပးရျပီး ေနာင္တြင္ အရွင္မိသျဖင့္ ကြပ္မ်က္ခံရသည္။
■အင္း၀မင္းဆက္■
------------------------
အေနာ္ရထာလက္ထက္မွ စတင္ကာ အင္အားႀကီးခဲ့ေသာ ပုဂံသည္ ၁၃-ရာစု အလယ္မွစကာ အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ အင္အားနည္းပါးလာၿပီး ေနာက္ဆံုးတြင္ ေျမာက္ဖက္မွတရုတ္ႏိုင္ငံကို သိမ္းပိုက္ၿပီး ေတာင္ဖက္သို႔ ဆက္လက္နယ္ခ်ဲ႕လာသည့္ မြန္ဂိုတို႔၏ တိုက္ခိုက္ဖ်က္စီးမႈေၾကာင့္ ပ်က္စီးျခင္းသို႔ေရာက္ရသည္။ မြန္ဂိုတို႔ အျပန္တြင္ ေက်ာ္စြာ ကိုပုဂံတြင္ နန္းတင္ခဲ့ေသာ္လည္း အမွန္တကယ္ ၾသဇာႀကီးေနသည္ မွာ ရွမ္းညီေနာင္ သံုးဦးျဖစ္သည္။ ပုဂံမင္းမ်ား လံုး၀ ၾသဇာမရွိေတာ့ေနာက္တြင္ တိုေတာင္းလွသည့္ ျမင္စိုင္း၊ ႏွင့္ ပင္းယ-စစ္ကုိင္းေခတ္မ်ား ေပၚေပါက္လာေသးသည္။သို႔ေသာ္ ျမန္မာႏိုင္ငံ အလယ္ပိုင္းေဒသတစ္၀ွမ္းကို ေျမာက္ပိုင္းမွ ေမာရွမ္းတို႔ အင္အားႀကီးမားစြာျဖင့္ ၀င္ေရာက္တိုက္ခိုက္သျဖင့္ ပင္းယႏွင့္ စစ္ကိုင္းၿမိဳ႕မ်ားလည္းပ်က္စီးျပန္သည္။ ထိုကဲ့သို႔ ႏွစ္၅၀အၾကာ တစ္နယ္တစ္မင္း မၿငိမ္မသက္ျဖစ္ေနခဲ့ရၿပီးေနာက္ ရွမ္းညီေနာင္သံုးဦးမွ ဆင္းသက္လာသည့္ သတိုးမင္းဖ်ားက ၁၊ေဖေဖာ္၀ါရီ၊ ၁၃၆၅တြင္ အင္း၀နန္းတည္ကာ အင္း၀မင္းဆက္(၁၃၆၄-၁၅၂၇/၁၅၅၅)ကို တည္ေထာင္သည္။ ထို႔ေၾကာင္း အင္း၀မင္းဆက္မွ မင္းမ်ားသည္ ရွမ္းေသြးမကင္းၾကဟု ဆိုႏိုင္ေသာ္လည္း ျမန္မာဘြဲ႔ခံသည္ ျမန္မာစစ္စစ္မ်ားသဖြယ္ ျဖစ္ခဲ့ၾကသည္ကိုေတြ႕ရသည္။
တည္ေထာင္စတြင္ အထက္ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ ေဒသမ်ားကို သိမ္းသြင္းႏိုင္ကာ အင္အားႀကီး မင္းေနျပည္ေတာ္ျဖစ္လာခဲ့သည္။ ဒုတိယ နန္းတက္သည့္ မင္းႀကီးစြာေစာ္ကဲ လက္ထက္မွစကာ ေအာက္အရပ္ ရာမညမွ မြန္ပေဒသရာဇ္မ်ား မညီညႊတ္သည္ကို အခြင့္ေကာင္းယူသည့္ အေနျဖင့္ စစ္ျပဳခဲ့သည္။ ထိုမွအစျပဳကာ အင္း၀-ဟံသာ၀တီ အႏွစ္ေလးဆယ္စစ္ ျဖစ္ပြားသည္။ မင္းႀကီးစြာေစာ္ကဲေနာက္ နန္းတက္သည့္ ဆင္ျဖဴရွင္ ၊ ဘုရင္မင္းေခါင္ တို႔လက္ထက္မ်ားအထိတိုင္ တိုက္ခိုက္ခဲ့ရသည့္ စစ္ပြဲျဖစ္ေပသည္။ ထိုမင္းမ်ားေနာက္ နန္းတက္သည့္ မင္းမ်ားလက္ထက္တြင္လည္း တိုင္းျပည္ေအးခ်မ္းေရးကို လိုလားစြာ ေဆာင္ရြက္ၾကသည္မရွိသေလာက္ နည္းပါးသျဖင့္ အခ်ိန္ၾကာသည္ ႏွင့္အမွ် အင္အားဆုတ္ယုတ္လာၿပီး ေနာက္ဆံုးတြင္ လက္ေအာက္ခံ ပေဒသရာဇ္မ်ားျဖစ္သည့္ ရွမ္းေစာ္ဘြားမ်ားအင္အားႀကီးလာသည္။ ေနာက္ဆံုးမင္းျဖစ္သည့္ ေရႊနန္းေက်ာ့ရွင္နရပတိ လက္ထက္တြင္ ျပည္မင္း သတိုးမင္းေစာ ႏွင့္ ရွမ္းေစာ္ဘြား မိုးညွင္းစလံု၊၄င္း၏သား သိုဟန္ဘြားတို႔က အင္း၀ကို တိုက္ခိုက္သိမ္းပိုက္လိုက္ၾကသည္။ ထိုေနာက္သိုဟန္ဘြား နန္းတက္သည္။ သိုဟန္ဘြားလုပ္ၾကံခံရၿပီးေနာက္ နန္းတက္သည့္ အုန္းေဘာင္ခံုမိႈင္းႏွင့္ မိုးျဗဲနရပတိတို႔ လက္ထက္မ်ားတြင္ ဟံသာ၀တီကို သိမ္းပိုက္လိုက္သည့္ ေတာင္ငူမွ တပင္ေရႊထီးႏွင့္ စစ္ၿပိဳင္ရန္ႀကိဳးပမ္းေသာ္လည္း မေအာင္ျမင္ခဲ့ေပ။ ထိုေနာက္နန္းတက္သည့္ နရပတိစည္သူ လက္ထက္တြင္ ဘုရင့္ေနာင္၏ လက္သို႔ က်ေရာက္ရေတာ့သည္။
အင္း၀မင္းဆက္ ၃၀ ဆက္
------------------------------
(၁)သတိုးမင္းဖ်ား (ေကာဇာ ၇၂၆၊ ခရစ္ ၁၃၆၄)
(၂)မင္းႀကီးစြာေစာ္ကဲ (ေကာဇာ ၇၃၀၊ ခရစ္ ၁၃၆၈)
(၃)ဆင္ျဖဴရွင္ (ေကာဇာ ၇၆၃၊ ခရစ္ ၁၄၀၁) (ဆင္ျဖဴရွင္ တရဖ်ား)
(၄)ပထမမင္းေခါင္ (ေကာဇာ ၇၆၃၊ ခရစ္ ၁၄၀၁)
(၅)ဆင္ျဖဴရွင္သီဟသူ (ေကာဇာ ၇၈၅၊ ခရစ္ ၁၄၂၃)
(၆)မင္းလွငယ္ (ေကာဇာ ၇၈၈၊ ခရစ္ ၁၄၂၆)
(၇)ကေလးေက်းေတာင္ညိဳ (ေကာဇာ ၇၈၈၊ ခရစ္ ၁၄၂၆) (ဤမင္းအထိ သတိုးဆက္ဟုလည္းေကာင္း)
(၈)မိုးညႇင္းသတိုး (ေကာဇာ ၇၈၈၊ ခရစ္ ၁၄၂၆)
(၉)မင္းရဲေက်ာ္စြာ (ေကာဇာ ၈၀၀၊ ခရစ္ ၁၄၃၈) (ဆင္ျဖဴရွင္ မင္းရဲေက်ာ္စြာႀကီး)
(၁၀)နရပတိ (ေကာဇာ ၈၀၃၊ ခရစ္ ၁၄၄၁) (နရပတိႀကီး)(ထူပါ႐ံုဒါယကာ)
(၁၁)ျပည္စုန္သီဟသူ (ေကာဇာ ၈၂၉၊ ခရစ္ ၁၄၆၇) (ျမစည္းခံုဒါယကာ မဟာသီဟသူရ)
(၁၂)ဒုတိယမင္းေခါင္ (ေကာဇာ ၈၄၁၊ ခရစ္ ၁၄၇၉) (တံတားဦးဘုရား ဒါယကာ)
(၁၃)ေရႊနန္းေက်ာ့ရွင္နရပတိ (ေကာဇာ ၈၆၃၊ ခရစ္ ၁၅၀၁) (ဤမင္းအထိ မိုးညွင္းဆက္ဟုလည္းေကာင္း)
(၁၄)သိုဟန္ဘြား (ေကာဇာ ၈၈၈၊ ခရစ္ ၁၅၂၆) (ရွမ္းစလံုေစာ္ဘြား)
(၁၅)အုန္းေဘာင္ခံုမႈိင္း (ေကာဇာ ၉၀၃၊ ခရစ္ ၁၅၄၁) (ခံုမႈိင္းေစာ္ဘြား)
(၁၆)မိုးျဗဲနရပတိ (ေကာဇာ ၉၀၉၊ ခရစ္ ၁၅၄၇) (ရွမ္းမိုးျဗဲေစာ္ဘြား) (ရွမ္းသံုးဆက္ဟုလည္းေကာင္း)
(၁၇)စစ္ကိုင္းနရပတိစည္သူ (ေကာဇာ ၉၁၃၊ ခရစ္ ၁၅၅၁) (စလင္း စည္သူေက်ာ္ထင္)
(၁၈)သတိုးမင္းေစာ (ေကာဇာ ၉၁၆၊ ခရစ္ ၁၅၅၄) (ေလာကနာထေစတီ ဒါယကာ)
(၁၉)အမတ္လကၤ်ာစည္သူ (ထီးနန္းမရ)
(၂၀)မင္းရဲေက်ာ္စြာ (ေကာဇာ ၉၄၆၊ ခရစ္ ၁၅၈၄)
(၂၁)ေညာင္ရမ္းမင္းတရားႀကီး (ေကာဇာ ၉၆၁၊ ခရစ္ ၁၅၉၉) (မဟာျမတ္မုနိ ဒါယကာ)
(၂၂)အေနာက္ဖက္လြန္မင္း (ေကာဇာ ၉၆၇၊ ခရစ္ ၁၆၀၅)
(၂၃)သတိုးဓမၼရာဇာ (ေကာဇာ ၉၉၄၊ ခရစ္ ၁၆၃၂) (သာလြန္မင္း)(ရာဇမဏိစူဠ ဒါယကာ)
(၂၄)ပင္းတလဲမင္း (ေကာဇာ ၁၀၁၀၊ ခရစ္ ၁၆၄၈) (မင္းရဲနႏၲမိတ္)(ငါးထပ္ႀကီးဘုရား ဒါယကာ)
(၂၅)ျပည္မင္း (ေကာဇာ ၁၀၅၃၊ ခရစ္ ၁၆၉၁)
(၂၆)နရာ၀ရ (ေကာဇာ ၁၀၃၃၊ ခရစ္ ၁၆၇၁) (အိမ္ေရွ႕မင္း)
(၂၇)မင္းရဲေက်ာ္ထင္ (ေကာဇာ ၁၀၃၄၊ ခရစ္ ၁၆၇၂) (၀မ္းဘဲအင္းစံမင္း)(၀ရေဇယ)
(၂၈)စေနမင္း (ေကာဇာ ၁၀၆၀၊ ခရစ္ ၁၆၉၈) (မန္ေအာင္ရတနာ ဒါယကာ)
(၂၉)တနဂၤေႏြမင္း (ေကာဇာ ၁၀၇၆၊ ခရစ္ ၁၇၁၄) (မွန္နန္းရွင္)
(၃၀)မဟာဓမၼရာဇာဓိပတိ (ေကာဇာ ၁၀၉၅၊ ခရစ္ ၁၇၃၃) (ဟံသာ၀တီပါမင္း)
■ေတာင္ငူမင္းဆက္■
---------------------------
ေတာင္ငူမင္းဆက္သည္ ေတာင္ငူ-ဟံသာ၀တီ ေခတ္ႏွင့္ ေရာေထြးသတ္မွတ္ၾကေလ့ရွိပါသည္။ သို႔ေသာ္ ထိုသို႔သတ္မွတ္သည္ထက္ ေတာင္ငူမင္းဆက္ကို သီးသန္႔ သတ္မွတ္လွ်င္ ေလ့လာရန္ပိုမုိအဆင္ေျပမည္ျဖစ္သည္။ အဘယ့္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ေတာင္ငူမင္းဆက္သည္ အင္အားၾကီးသည့္ တပင္ေရႊထီး၊ဘုရင့္ေနာင္တို႔ ကိုေမြးထုတ္ေပးကာ သမိုင္းတြင္ ေတာင္ငူ-ဟံသာ၀တီေခတ္ ဟုေခၚသည့္ ေခတ္တစ္ေခတ္ကို အစပ်ိဳးေပးခဲ့သည့္ နည္းတူ ထိုေခတ္ကို အဆံုးသတ္သူလည္းျဖစ္ျပန္သည္။
ထို႔ျပင္ ေနာက္ ေခတ္တစ္ေခတ္ျဖစ္သည့္ ေညာင္ရမ္းေခတ္ တြင္လည္း ပါ၀င္ပါတ္သတ္မႈ ရွိေနျပေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။
ေတာင္ငူရာဇ၀င္အက်ဥ္း
-----------------------------
သမိုင္းတြင္ ေတာင္ငူကိုစတင္တည္ေထာင္သူမွာ ပုဂံေခတ္ အေလာင္းစည္သူမင္း၏အမတ္ျဖစ္သူ အနႏၵပစၥည္း ျဖစ္သည္ဟုဆိုၾကသည္။သို႔ေသာ္ အမွန္တကယ္အင္အားၾကီးလာႏိုင္သည္မွာ တပင္ေရႊထီး၏ ဖခင္ျဖစ္သည့္ မင္းၾကီညိဳ လက္ထက္တြင္ျဖစ္သည္။
သို႔ျဖင့္ တပင္ေရႊထီး၊ဘုရင့္ေနာင္ တို႔ဟံသာ၀တီကို ေအာင္ႏိုင္ျပီး ဟံသာ၀တီမွတစ္ဆင့္ ဒုတိယျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံကို တည္ေထာင္ၾကခ်ိန္တြင္လည္း ေတာင္ငူတြင္ ယံုၾကည္ေလာက္သည့္ အေဆြအမ်ိဳးမ်ားကို ဘုရင္ခံအျဖစ္ ခန္႔ထားအုပ္ခ်ဳပ္ေစသည္။
တပင္ေရႊထီး ဟံသာ၀တီကို ေအာင္ႏုိင္ျပီးဟံသာ၀တီတြင္နန္းစံစဥ္ ေတာင္ငူထီးနန္းအား ဘုရင့္ေနာင္၏ဖခင္ မင္းၾကီးေဆြကို ဘုရင္ခံအျဖစ္ အုပ္စိုးေစသည္။
ဘုရင့္ေနာင္လက္ထက္တြင္လည္း ေတာင္ငူနန္းကို ညီေတာ္ ေတာင္ငူမင္းေခါင္အားဆက္လက္ ေပးခဲ့သည္။ထိုသို႔ေပးအပ္မႈမ်ားတြင္ လက္ေအာက္ခံအျဖစ္သာ ဆိုေသာ္လည္း ေရႊမွန္ကင္း၊မင္းေျမွာက္တန္ဆာ ငါးပါး၊မင္းဧကရာဇ္တို႔၏ အေဆာင္အေယာင္ မ်ားကိုေပးျပီး အုပ္စိုးေစျခင္းျဖစ္သည္။
နႏၵဘုရင္လက္ထက္အေရာက္တြင္ေတာင္ငူမင္း မင္းရဲသီဟသူ ႏွင့္သားျဖစ္သူ နတ္သွ်င္ေနာင္တို႔က ပုန္ကန္ျပီး ေတာင္ငူ-ဟံသာ၀တီ ေခတ္ကို အဆံုးသတ္ေပးခဲ့သည္။
သို႔ေသာ္ ေနာက္ဆံုးနန္းတက္သည့္ နတ္သွ်င္ေနာင္ လက္ထက္တြင္ ေတာင္ငူကို အင္း၀မွ အေနာက္ဖက္လြန္မင္းက လာေရာက္တိုက္ခိုက္ျပီး မွန္ကင္းအထြဋ္ခ်ကာ သာမန္ပေဒသရာဇ္ အဆင့္သို႔ေလ်ာ့ခ်ခံခဲ့ရသည္။
ေတာင္ငူမင္း နတ္သွ်င္ေနာင္လည္း စိတ္ဓါတ္က်ဆင္းကာ မျပဳသင့္ပဲ တိုင္းတပါးသား ငဇင္ကာႏွင့္ပူးေပါင္းကာ ေအာက္ျပည္အရပ္မွ ေထာင္ထားရန္ၾကိဳးပမ္းသျဖင့္ အေနာက္ဖက္လြန္မင္းကပင္ ႏွိမ္ႏွင္းကြပ္မ်က္ ခဲ့ရသည္။ ထိုသို႔ျဖင့္ ေတာင္ငူမင္းဆက္မွာ လည္းက်ဆံုးခဲ့ရေလသည္။
ေတာင္ငူမင္းဆက္ ၈ ဆက္
-------------------------------
မင္းၾကီးညိဳ (ခရစ္-၁၄၈၆)(ေကာဇာ-၈၄၈)
တပင္ေရႊထီး (ခရစ္-၁၅၃၁)(ေကာဇာ-၈၉၃)
မင္းႀကီးေဆြ (ခရစ္-၁၅၄၀)(ေကာဇာ-၉၀၂)
ေတာင္ငူမင္းေခါင္ (ခရစ္-၁၅၄၉)(ေကာဇာ-၉၁၁)
ဘုရင့္ေနာင္ (ခရစ္-၁၅၅၀)(ေကာဇာ-၉၁၂)
နႏၵဘုရင္ (ခရစ္-၁၅၈၁)(ေကာဇာ-၉၄၃)
မင္းရဲသီဟသူ (ခရစ္-၁၅၈၄)(ေကာဇာ-၉၄၆)
နတ္သွ်င္ေနာင္ (ခရစ္-၁၆၀၉)(ေကာဇာ-၉၇၁)တို႔ျဖစ္ၾကသည္။
■ေညာင္ရမ္းမင္းဆက္■
----------------------------
တပင္ေရႊထီး၊ဘုရင့္ေနာင္ တို႔တည္ေထာင္ခဲ့သည့္ ဒုတိယျပည္ေထာင္စု ျမန္မာႏိုင္ငံၾကီးသည္ ဘုရင့္ေနာင္၏ သားေတာ္ နႏၵဘုရင္ လက္ထက္အေရာက္တြင္ အခ်ိန္တိုတိုျဖင့္ လြယ္ကူစြာျပိဳကြဲသြားရျပီးေနာက္ ႏိုင္ငံတ၀န္းလံုးတြင္ ပေဒသရာဇ္ငယ္မ်ား တစ္နယ္တစ္မင္း အသီးသီး ထူေထာင္ၾကျပီး အခ်င္းခ်င္းတိုက္ခိုက္ခဲ့ၾကသည္။
ထိုသို႔ေသာအေျခအေနတြင္ ဘုရင့္ေနာင္၏ သားေတာ္ တစ္ပါးျဖစ္သည့္ မင္းရဲနႏၵမိတ္ဘြဲ႔ခံ ေညာင္ရမ္းစား ရွင္သစၥာသည္ မဟာသီဟသူရဘြဲ႔ျဖင့္ ေညာင္ရမ္းမင္းဆက္(၁၆၀၀-၁၇၅၂) ကိုစတင္တည္ေထာင္သည္။၄င္းႏွင့္ ၄င္းေနာက္ နန္းတက္ၾကသည့္ အေနာက္ဖက္လြန္မင္း၊သာလြန္မင္း တို႔သည္ အင္း၀၊ျပည္၊ေတာင္ငူ၊ဟံသာ၀တီ ႏွင့္ သန္လ်င္စသည့္ ေဒသမ်ားကို အစဥ္အဆက္ သိမ္းပိုက္ကာ မတည္မျငိမ္ျဖစ္မႈမ်ားကို အဆံုးသတ္ခဲ့ၾကသည္။
ေညာင္ရမ္းမင္းဆက္ ၁၀ဆက္သည္ အင္း၀ကို ဗဟိုျပဳကာ အုပ္ခ်ဳပ္ၾကသည့္အတြက္ ေညာင္ရမ္းေခတ္ကို ဒုတိယအင္း၀ေခတ္ ဟုလည္းေခၚေ၀ၚၾကသည္။
ေညာင္ရမ္းမင္းဆက္သည္ သာလြန္မင္းလက္ထက္တြင္ အထြန္းေတာက္ဆံုးျဖစ္ခဲ့ျပီး ေနာက္ပိုင္းမင္းမ်ားလက္ထက္တြင္ အင္အားၾသဇာေလ်ာ့နည္းလာခဲ့သည္။
ေနာက္ဆံုးမင္းျဖစ္သည့္ မဟာဓမၼရာဇာဓိပတိ(ဟံသာ၀တီေရာက္မင္း)လက္ထက္တြင္ ဇင္းမယ္ရွမ္းဇာတိျဖစ္သည့္ ဆင္၀န္ဦးေအာင္လွက ျဗမိုင္းဓိရာဇာဘြဲ႔ခံ၍ မြန္တို႔ကို စည္းရံုးကာ ပုန္ကန္သည္။ေနာက္ဆံုး အင္း၀ကိုပါသိမ္းယူကာ အင္း၀ဘုရင္ မဟာဓမၼရာဇာဓိပတိကို ဟံသာ၀တီသို႔ေခၚေဆာင္သြားျပီး ကြပ္မ်က္ခဲ့သည္။
ထုိေနာက္တြင္ မုဆိုးဖိုရြာသူၾကီး ဦးေအာင္ေဇယ်က အေလာင္းဘုရားဘြဲ႔ျဖင့္ မြန္တို႔ကို တြန္းလွန္ကာ တတိယျပည္ေထာင္စု ျမန္မာႏိုင္ငံၾကီး ကိုတည္ေထာင္ခဲ့သည္။
ေညာင္ရမ္းမင္းဆက္ (၁၁)ဆက္
-------------------------------------
(၁)ေညာင္ရမ္းမင္းတရားႀကီး(မဟာသီဟသူရ ဓမၼရာဇာ) (မဟာျမတ္မုနိ ဒါယကာ) (ေကာဇာ ၉၆၁၊ ခရစ္ ၁၅၉၉)
(၂)အေနာက္ဖက္လြန္မင္း(မဟာဓမၼရာဇာ)(ေကာဇာ ၉၆၇၊ ခရစ္ ၁၆၀၅)
(၃)မင္းရဲဒိဗၺ (ေကာဇာ ၉၉၀၊ ခရစ္ ၁၆၂၈)
(၄)သာလြန္မင္း(သတိုးဓမၼရာဇာ) (ရာဇမဏိစူဠ ဒါယကာ) (ေကာဇာ ၉၉၄၊ ခရစ္ ၁၆၃၂)
(၅)ပင္းတလဲမင္း(သီရိနႏၵသူရဓမၼရာဇာ) (မင္းရဲနႏၲမိတ္) (ငါးထပ္ႀကီးဘုရား ဒါယကာ) (ေကာဇာ ၁၀၁၀၊ ခရစ္ ၁၆၄၈)
(၆)ျပည္မင္း (ေကာဇာ ၁၀၅၃၊ ခရစ္ ၁၆၉၁)
(၇)နရာ၀ရ (အိမ္ေရွ႕မင္း) (ေကာဇာ ၁၀၃၃၊ ခရစ္ ၁၆၇၁)
(၈)မင္းရဲေက်ာ္ထင္(သီရိပရ၀ မဟာဓမၼရာဇာ) (၀မ္းဘဲအင္းစံမင္း) (၀ရေဇယ) (ေကာဇာ ၁၀၃၄၊ ခရစ္ ၁၆၇၂)
(၉)စေနမင္း (မာန္ေအာင္ရတနာ ဒါယကာ) (ေကာဇာ ၁၀၆၀၊ ခရစ္ ၁၆၉၈)
(၁၀)တနဂၤေႏြမင္း (မွန္နန္းရွင္) (ေကာဇာ ၁၀၇၆၊ ခရစ္ ၁၇၁၄)
(၁၁)မဟာဓမၼရာဇာဓိပတိ(ဟံသာ၀တီပါမင္း/ေလာကသရဖူ ဒါယကာမင္း) (ေကာဇာ ၁၀၉၅၊ ခရစ္ ၁၇၃၃)
■ကုန္းေဘာင္ မင္းဆက္■
------------------------------
ကုန္းေဘာင္မင္း ၁၁-ဆက္ ရွိသည္။ ေဒ၀ဒဟ ေကာလိယ ကပၸိလမွ ဆက္၍ အထက္အညာ တေကာင္း သေရေခတၱရာ, ပုဂံ, ျမင္စိုင္း, ပင္းယ, အ၀(အင္း၀), တိုင္ေအာင္ သာကီႏြယ္႐ိုး သတိုးအဆက္ဆက္မွ ဆင္းသက္ကာ ေညာင္ရမ္း(၁၀)ဆက္ေျမာက္မင္းျဖစ္ေသာ ဟံသာ၀တီပါမင္းတရားႀကီးလက္ထက္ ရတနာပူရ အ၀ေနျပည္ေတာ္ႀကီး၌ သာကီႏြယ္႐ိုး သတိုးမင္းဆက္ျပတ္သြားေပရာ သေဘၤာ ေလွေဖါင္ႀကီးႏွင့္ကမ္းပါး ကြာျခားျပတ္ကင္းေနရာတြင္ တံတားကုန္းေဘာင္သဖြယ္ ဆက္သြယ္ေပးႏိုင္ေသာ အေလာင္းမင္းတရားႀကီးဖြားျမင္ရာ ဌာနကိုပင္ ေဗဒင္က်မ္းအရ ဓါတ္ျမတ္ဓါတ္ထူးျဖစ္ေသာ ဂေဗၻ ဓါတ္႐ိုက္၍ ကုန္းေဘာင္ ၿမိဳ႕ေတာ္ဟု သမုတ္ေလသည္။
ကုန္းေဘာင္မင္းဆက္သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံကိုေနာက္ဆံုးအုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့သည့္ ျမန္မာမင္းဆက္ျဖစ္သည္။ စတင္ထူေထာင္သူ အေလာင္းမင္းတရားမွသည္ ေနာက္ဆံုး သီေပါမင္းအထိ မင္းဆက္ (၁၁)ဆက္တိတိရွိသည္။
ထိုမင္းဆက္၏ အေစာပိုင္းမင္းမ်ား လက္ထက္တြင္ ကာလရွည္ၾကာရွိခဲ့သည့္ မြန္-ျမန္မာဆက္ဆံေရး ျပိဳလဲကာ မြန္လူမ်ိဳးတို႔မွာလည္း လူမ်ိဳးၾကီးအျဖစ္မွ က်ဆင္းသြားသည္။
ေနာက္ပိုင္းမင္းဆက္မ်ားသည္လည္း တိုင္းျပည္တိုးတက္ေရးအတြက္ မ်ားစြားအားထုတ္ေဆာင္ရြက္သည္မရွိပဲ ထီးနန္းစည္းစိမ္တည္ျမဲေရး၊ရယူပိုင္ဆုိင္ေရး အစရွိသည့္ နန္းတြင္းအေရးေတာ္ပံုမ်ား ႏွင့္သာလံုးပန္းေနရသည္။သို႔ေသာ္ ဘာသာေရးႏွင့္ထင္ရွားသည့္ မင္း၂ပါးရွိျပီး ၄င္းတို႔မွာ ဘုိးေတာ္ဘုရား ႏွင့္မင္းတုန္းမင္းတို႔ျဖစ္ၾကသည္။
ဘိုးေတာ္ဘုရားသည္ မင္းကြန္းပုထိုးေတာ္ႀကီး တည္ေဆာင္ရန္ၾကိဳးပမ္းမႈ ႏွင့္ သာသနာေရးဆိုင္ရာ အျငင္းအခုန္ႏွင့္ ျပႆနာမ်ားကို ေျဖရွင္းရန္အားထုတ္မႈတို႔ျဖင့္ သမိုင္းတြင္သကဲ့သို႔ မင္းတုန္းမင္းအေနျဖင့္လည္း ပဥၥမသံဂါယနာတင္ျခင္းႏွင့္ ထိုမွတဆင့္ ပိဋိကတ္သံုးပံုကို ေက်ာက္ထက္အကၡရာတင္ျပီး ပူေဇာ္ျခင္းတို႔ျဖင့္ ေက်ာ္ၾကားရသည္။
ထိုမင္းဆက္သည္ အျခားျမန္မာမင္းဆက္မ်ား နီးတူ ကုန္းတြင္းပိတ္ သဘာ၀မွ ပင္လယ္ထြက္ေပါက္ရသည့္ အခြင့္အေရးကို အသံုးမခ်ႏိုင္သကဲ့သို႔ ပေဒသရာဇ္ ပီသစြာပင္ ထီးနန္းတည္ျမဲေရးကိုသာ အဓိကထားကာ က်ဴးေက်ာ္လာသည္႔ အဂၤလိပ္တို႔ရန္ကို တြန္းလွန္ကာကြယ္ရန္အတြက္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ားကို ျပဳလုပ္ရန္ အခ်ိန္ေႏွာင္းခဲ့သျဖင့္ ေနာက္ဆံုးမင္းျဖစ္သည့္ သီေပါမင္းလက္ထက္တြင္ ရန္သူနယ္ခ်ဲ႕အဂၤလိပ္တို႔၏ အျပီးတိုင္သိမ္းပိုက္ျခင္းကို ခံခဲ့ရေလသည္။
ကုန္းေဘာင္ မင္းဆက္ (၁၁)ဆက္
----------------------------------------
1.အေလာင္းမင္းတရား (ဦးေအာင္ေဇယ်) (နန္းစံ ၁၇၅၂ -၁၇၆၀)
2.ေနာင္ေတာ္ၾကီး (နန္းစံ ၁၇၆၀- ၁၇၆၃)
3.ဆင္ျဖဴရွင္ (နန္းစံ ၁၇၆၃-၁၇၇၆)
4.စဥ့္ကူးမင္း (နန္းစံ ၁၇၇၆-၁၇၈၂)
5.ေဖာင္းကားစားမင္း (နန္းစံ ၁၇၈၂ ေဖေဖာ္၀ါရီလအတြင္း နန္းစံ ရက္ ၇ ရက္)
6.ပဒံုမင္း (ေျမဒူးမင္း-ဘိုးေတာ္ဘုရား) (နန္းစံ ၁၇၈၂-၁၈၁၉)
7.စစ္ကိုင္းမင္း (နန္းစံ ၁၈၁၉-၁၈၃၇)
8.သာယာ၀တီမင္း (နန္းစံ ၁၈၃၇-၁၈၄၆)
9.ပုဂံမင္း (နန္းစံ ၁၈၄၆-၁၈၅၃)
10.မင္းတုန္းမင္း (နန္းစံ ၁၈၅၃-၁၈၇၈)
11.သီေပါမင္း (နန္းစံ ၁၈၇၈-၁၈၈၅)
[မြန္မင္းဆက္ႏွင္႔ ရခိုင္မင္းဆက္ကား သီးျခားေဖာ္ျပမွ အဆင္ေျပမွာမို႔ ခ်န္လွပ္ထားခဲ႔ပါသည္။]