မန္ဒဲလားဆီက သင္ခန္းစာ

 ကြယ္လြန္သူ ေတာင္အာဖရိက ေခါင္းေဆာင္ၾကီး နယ္လ္ဆင္ မန္ဒဲလား (ဓာတ္ပံု – thetimes.co.uk)
အမွားအခံတဲ့ ျမန္မာျပည္ရဲ ႔ လက္ရွိ အေျခအေနကို ေတာင္အာဖရိကရဲ ႔ အေျပာင္းအလဲကာလနဲ႔ ႏႈိင္းယွဥ္မယ္ဆုိရင္ အနီးစပ္ဆံုးပဲလို႔ ထင္မိပါတယ္။ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ နယ္ဆင္မန္ဒဲလား အျဖစ္ ႏႈိင္းယွဥ္ေျပာၾကေလ့ရွိတဲ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကလည္း ျမန္မာျပည္ဟာ ေတာင္အာဖရိကရဲ ႔ ၁၉၉၀ ျပည့္လြန္ႏွစ္ေတြက အေျခအေနမ်ဳိး ၾကံဳေနရတယ္လုိ႔ အင္တာဗ်ဴးတခုမွာ ေျပာခဲ့ဖူးတယ္။
ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ရည္ညြန္းတဲ့ ကာလ အေၾကာင္းကို ေျပာရင္ ၂၇ ႏွစ္ၾကာ ေထာင္က်ခဲ့တဲ့ နယ္ဆင္မန္ဒဲလား ေထာင္ကေန ထြက္လာတယ္။
ေထာင္ကေန မထြက္ခင္ သူ႔ အသက္ ၇၀ ျပည့္ ေမြးေန႔ဟာ တကမၻာလံုး မန္ဒဲလား လြတ္ေျမာက္ေရး လႈပ္ရွားမႈေတြ အားအေကာင္းဆံုး ျဖစ္ခဲ့တယ္။ မန္ဒဲလားရဲ့ ၇၀ ျပည့္ေမြးေန႔ကေတာ့ လႊတ္ေျမာက္ဖို႔ အခ်ိန္နီးေနပါျပီ။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ မန္ဒဲလားနဲ႔ လူျဖဴအစိုးရတို႔ ၾကားမွာ က်ိတ္၀ုိင္းေတြ ရွိေနခဲ့ပါတယ္။ လူျဖဴသမၼတ ဘုိသာ လက္ထက္ကေန စခဲ့တဲ့ က်ိတ္၀ုိင္းေတြဟာ ပညာေရး ၀န္ၾကီးဘ၀ကေန သမၼတ ျဖစ္လာတဲ့ ဒီကလက္ လက္ထက္မွာ သိသာတဲ့ ရလဒ္ေတြ ထြက္ေပၚလာပါတယ္။
က်ိတ္၀ုိင္းေတြရဲ႔ ရလဒ္ေတြအရ ထင္ရွားတဲ့ ႏိုင္ငံေရး အက်ဥ္းသားေတြ လြတ္ေျမာက္လာတာ၊ အသားအေရာင္ခြဲျခားတဲ့ စနစ္အရ လူမည္းေတြကိ္ု ခ်ဳိးႏွိမ္ထားတဲ့ စည္းကမ္းေတြ၊ ဥပေဒေတြကို ရုပ္သိမ္းလိုက္တာ၊ မီဒီယာလြတ္လပ္မႈ၊ ဆႏၵျပခြင့္ အတုိင္းအတာတခုအထိ ရွိလာတာ၊ ျပည္ပေရာက္ေတြ ျပည္ေတာ္ျပန္ခြင့္ရတာ၊ ေနာက္ဆံုး မန္ဒဲလား ကိုယ္တုိင္ လြတ္ေျမာက္လာပါတယ္။
မန္ဒဲလားနဲ႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္နဲ႔ၾကားမွာ ကံၾကမၼာခ်င္း တူတာက အသက္ ၇၀ ၀န္းက်င္မွာ တုိင္းျပည္ကံၾကမၼာကို ဆံုးျဖတ္ လုပ္ကိုင္ေနရတဲ့ အေျခအေနမွာ ေရာက္ေနတာပါ။ မန္ဒဲလားလိုပဲ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဟာလည္း အသက္အရြယ္အရသာမက၊ ႏုိင္ငံေရးဂုဏ္သိကၡာ၊ လူထု ေထာက္ခံမႈ အရာမွာ ျပိဳင္ဘက္ကင္း အထြတ္အထိပ္ကို ေရာက္ေနပါတယ္။
ျမန္မာျပည္နဲ႔ ေတာင္အာဖရိကတို႔ တူညီခ်က္ေနာက္တခုကေတာ့ အႏိုင္အရွံုး မျပတ္သားတာပါ။ ျမန္မာျပည္ အေျခအေနက ေတာင္အာဖရိကထက္ စာရင္း အမ်ားၾကီး ျငိမ္းခ်မ္းပါတယ္၊ ေသြးထြက္နည္းတယ္လို႔ ဆုိႏုိင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေတာင္အာဖရိက အသြင္ကူးေျပာင္းေရး ကာလကို မန္ဒဲလားနဲ႔ အတူ ပူးတြဲ ပံုေဖာ္ခဲ့တဲ့ ဒီကလက္က သူ႔မွာ ဆႏၵရွိမယ္ဆုိရင္ အာဏာကို ေနာက္ထပ္ ၁၀ ႏွစ္ေလာက္ေတာ့ ကိုင္ထားလို႔ ရေသးတယ္လို႔ ေျပာခဲ့တယ္။
သူေျပာတာ မမွားပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ တုိင္းျပည္ဟာ ျပည္တြင္းစစ္ရဲ့ ေခ်ာက္ကမ္းပါးနား၊ ျပိဳကြဲေတာ့မယ့္ အေျခအေနမွာ ရွိေနတာကိုလည္း ဒီကလက္ေရာ၊ မန္ဒဲလားေရာ အမွန္အတုိင္း သိျမင္ခဲ့ၾကတယ္။ ေနာက္ဆံုးက်ေတာ့ ဘယ္သူပဲ ႏိုင္ႏိုင္ တုိင္းျပည္ကေတာ့ ဘယ္ေတာ့မွ မက်က္ေတာ့မယ့္ ဒဏ္ရာအနာ ရသြားမယ္ဆုိတာကို နားလည္ခဲ့ၾကတယ္။
ႏုိင္ငံျပဳ ေခါင္းေဆာင္ ပီသတဲ့ ဒီလို အေျမာ္အျမင္ေတြေၾကာင့္ပဲ ခက္ခဲတဲ့ လမ္းကို ေရြးခ်ယ္ခဲ့ၾကတယ္။ မန္ဒဲလား ဘက္က ၾကည့္တဲ့အခါ လူျဖဴေတြကို အျပတ္ရွင္းခ်င္တဲ့ ေအအန္စီ အမာခံေတြက အျပစ္တင္တာကို ခံခဲ့ရတယ္။ လူျဖဴေတြ အာဏာလက္လႊတ္ရဖုိ႔ ေသခ်ာတဲ့ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒကို သေဘာတူခဲ့ရတဲ့ ဒီကလက္ အတြက္ကလည္း အဘက္ဘက္က ဖိအားေတြ မေသးလွပါဘူး။
ျမန္မာျပည္နဲ႔ ေတာင္အာဖရိကနဲ႔ မတူတဲ့ အထင္ရွားဆံုး အခ်က္တခ်က္ (က်ေနာ့္အျမင္) ကေတာ့ လူျဖဴအစိုးရဟာ အာဏာလက္လႊတ္ရမယ္ ဆုိတာကို ၾကိဳတင္တြက္ခဲ့တယ္။ အရြယ္ေရာက္ သူတုိင္း မဲေပးတဲ့ စနစ္ (မဲမ်ားသူ အႏိုင္ရ) စနစ္ေအာက္မွာ မန္ဒဲလားနဲ႔ ေအအန္စီ လက္ထဲကို တိုင္းျပည္အာဏာ အပ္လိုက္ရမယ္ ဆုိ္တာကလည္း ခန္႔မွန္းဖို႔ မခက္ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ျမန္မာျပည္မွာကေတာ့ အာဏာရ အုပ္စုဟာ ဒီလို ၾကိတင္ မတြက္ႏိုင္ဘဲ (ဦးေရႊမန္းနဲ႔ တခ်ဳိ႔က အမွန္အတုိင္း ၾကိဳတြက္ခဲ့တယ္လို႔ ဆုိတယ္) အစိုးရ ေလာင္းလ်ာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၊ အန္အယ္ဒီတုိ႔နဲ႔ စစ္မွန္တဲ့ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးမႈေတြကိ္ု မလုပ္ႏိုင္ဘူး။
ျပည္ေထာင္စုၾကံ့ခုိင္ေရးႏွင့္ ဖြံ႔ျဖဳိးေရး ပါတီရဲ ့ ဥကၠဌအျဖစ္ကေန ျဖဳတ္ခ်မခံရခင္ သူရ ဦးေရႊမန္းနဲ႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္တ္ို႔ၾကားမွာ ဘယ္ေလာက္ ၾကိဳတင္သေဘာတူခဲ့သလဲဆုိတာကေတာ့ ဘယ္သူမွ မသိႏိုင္ပါဘူး။ ျပိဳင္ဘက္ပါတီေတြရဲ ႔ ဥကၠဌ ႏွစ္ေယာက္စလံုးက သမတ ေနရာကို မွန္းထားတဲ့အေၾကာင္း မဖံုးကြယ္ခဲ့ေပမယ့္ ပူးတြဲ သတင္းစာ ရွင္းလင္းပြဲေတြမွာလည္း သူတို႔ ႏွစ္ေယာက္ရဲ့ ရင္းႏွီးမႈက ေပၚလြင္ပါတယ္၊ ေရြးေကာက္ပြဲအလြန္မွာ ညြန္႔ေပါင္းအစိုးရ ျဖစ္ႏုိင္မလား ဆုိတဲ့ ေမးခြန္းကိုလည္း အျပတ္ မျငင္းခဲ့ၾကပါဘူး။ ဦးေရႊမန္းကို အာဏာရပါတီရဲ ႔ ဥကၠဌ ေနရာကေန ဖယ္ရွားတဲ့ အခါမွာလည္း ပါတီကို အသိမေပးဘဲတျခား ပါတီ သို႔မဟုတ္၊ လူပုဂၢိဳလ္ေတြနဲ႔ လွ်ဳိ႔၀ွက္ သေဘာတူညီခ်က္ေတြ ရွိခဲ့တယ္ဆုိတဲ့ စြပ္စြဲခ်က္တခု ပါလာပါတယ္။
ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းခါစ ႏိုင္ငံေတြမွာ ၾကံဳရေလ့ ရွိတဲ့ ျပႆနာ တရပ္ကေတာ့ ရန္သူေဟာင္းေတြ၊ ျပိဳင္ဘက္ အုပ္စုေတြၾကားမွာ အေပးအယူ လုပ္တာကို အေလွ်ာ့ေပးတာပဲလို႔ အထင္မွားၾကတဲ့ ကိစၥပါပဲ။ တကယ္ေတာ့ ညွိႏႈုိင္းေဆြးေႏြး အေပးအယူ အေလ်ာ့အတင္း လုပ္တာဟာ ဒီမိုကေရစီ ႏိုင္ငံေရး ယဥ္ေက်းမႈမွာ အဓိက က်တဲ့ ၀ိေသသတခု ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီလိုနဲ႔ ဦးေရႊမန္းဟာ အာဏာရ အုပ္စုရဲ႕ သစၥာေဖာက္အျဖစ္ သတ္မွတ္ခံလိုက္ရပါတယ္။ ဒီမုိကေရစီအင္အားစုဘက္ကလည္း ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကိုလည္း ေတာ္လွန္ေရးကို ရန္သူ႔လက္ ေရာင္းစားလုိက္တဲ့ သစၥာေဖာက္ အျဖစ္ စြပ္စြဲခ်င္သူေတြ နည္းမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ တကယ္တမ္းက်ေတာ့ နယ္ခ်ဲ႔ လြတ္ေျမာက္ေရး တုိက္ပြဲျဖစ္ျဖစ္၊ ညီအစ္ကိုအခ်င္းခ်င္း ျပည္တြင္းစစ္ျဖစ္ျဖစ္ ေနာက္ဆံုးက်ေတာ့ ေဆြးေႏြးပြဲေတြကိ္ု ျဖတ္သန္းရတာ ခ်ည္းပါပဲ။
နယ္ဆင္မန္ဒဲလားရဲ ႔ ေတာင္အာဖရိက ျခြင္းခ်က္မဟုတ္သလို၊ ျမန္မာျပည္ဟာလည္း ျခြင္းခ်က္ မျဖစ္ႏိုင္ပါဘူး။ ျမန္မာျပည္ရဲ့ လင့္ဟာခ်က္တခုကေတာ့ ေတာင္အာဖရိကမွာလိုမ်ဳိး အေျပာင္းအလဲကို ျဖတ္သန္းဖုိ႔အတြက္ တရား၀င္ သေဘာတူညီခ်က္ မရွိတာပါပဲ။ ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒက အမ်ားဆႏၵအရ သေဘာတူညီခ်က္ မဟုတ္ပါဘူး။ တပ္မေတာ္ကို မူမွန္မဟုတ္တဲ့ အခြင့္အေရးေတြ ေပးထားတဲ့၊ ဒီမုိကေရစီ စံယြင္းေနတဲ့ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒကို ဘယ္လို၊ ဘယ္အခ်ိန္မွာ ေျပာင္းလဲမလဲဆုိတဲ့ ၾကားကာလ သေဘာတူညီခ်က္ တခု ရွိဖို႔ လိုအပ္ေနတာကို ဆိုလိုတာပါ။ အင္ဒိုနီးရွား စံအရ ဆုိရင္ တပ္မေတာ္သား အမတ္ေတြ လႊတ္ေတာ္ကေန ထြက္ရဖို႔ အခ်ိန္တန္ရံုမက ေက်ာ္လြန္ေနပါျပီ။
ဒီေဆာင္းပါးမွာ အဓိက ေဆြးေႏြးခ်င္တာက ေတာင္အာဖရိကမွာ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးကာလကို ဘယ္လို ျဖတ္သန္းခဲ့ၾကသလိုဆုိတာပါ။ ေနာက္ဆံုးအခ်ိန္အထိ မန္ဒဲလားနဲ႔ ဒီကလက္တို႔ ညွိမရ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ ကိစၥက (majority rule) နဲ႔ ဆုိင္ပါတယ္။ ဖြဲ႔စည္းပံုထဲက အေရးၾကီးတဲ့ ျပဌာန္းခ်က္ေတြကိ္ု အေျပာင္းအလဲလုပ္ဖို႔ ဆုိရင္ ဒီကလက္ ေတာင္းဆုိတဲ့အတုိင္း သံုးပံုႏွစ္ပံု ေထာက္ခံမဲ (two third majority) ထားမလား၊ မန္ဒဲလား ျဖစ္ေစခ်င္တဲ့အတုိင္း ၅၀ ရာခုိင္ႏႈန္း (တ၀က္ေက်ာ္) ထားမလား ဆုိတဲ့ ကိစၥပါ။ ေနာက္ဆံုးမွာ ဒီကလက္က အေလွ်ာ့ေပးလိုက္ျပီး (consensus-seeking sprit) ဆုိတဲ့ စကားလံုးကို ဖြဲ႔စည္းပံုမွာ ထည့္ပါတယ္။
မန္ဒဲလားက “မူအရ” တ၀က္ေက်ာ္ ေထာက္ခံမဲ ဘက္က ရပ္တည္ေပမယ့္ ဘယ္ေတာ့မွ အသံုးခ်မွာမဟုတ္ဘူးလို႔ ေျပာခဲ့တယ္။ တတိယ ကမၻာမွာ ကိုလိုနီ စနစ္ေအာက္ကေန လြတ္ေျမာက္ေရးတုိက္ပြဲ ေအာင္ျမင္ျပီးခါမွ ဒီမုိကေရစီမွာ ျပန္လည္က်ဆံုးတဲ့ ၀ရုန္းသုန္းကား ႏိုင္ငံေတြ အမ်ားၾကီးရွိေနတာကို ၾကည့္ၾကပါလုိ႔ မန္ဒဲလားက သူ႔ရဲေဘာ္ေတြကို သတိေပးခဲ့ပါတယ္။ ဒီေန႔အထိလည္း ဒီမုိကေရစီ ႏိုင္ငံေတြမွာ “အမ်ားဆႏၵ” ဆုိတာနဲ႔ “အမ်ားဗိုလ္က်” ဆုိတဲ့ အေနအထား ေရာက္သြားတဲ့အခါ ျပႆနာၾကံဳေနၾကတုန္းပါပဲ။
ေတာင္အာဖရိကရဲ ့ၾကားျဖတ္ ဖြဲ႔စည္းပံုမွာ ေန၀င္ခ်ိန္ျပဌာန္းခ်က္ (sunset clauses) ေတြကို ထည့္ပါတယ္။ လူျဖဴ အရပ္ဘက္ ၀န္ထမ္းေတြကို မျဖဳတ္ဖို႔၊ ညြန္႔ေပါင္းအစိုးရ ဖြဲ႔စည္းဖို႔ ကိစၥေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။ အမ်ဳိးသားညီညြတ္ေရးအစိုးရ (national unity) ကို ငါးႏွစ္ ဖြဲ႔စည္း အုပ္ခ်ဳပ္မယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ မဲအေရအတြက္ ငါးရာခုိင္ႏႈန္းရတဲ့ ပါတီတုိင္းက ကက္ဘိနက္ ၀န္ၾကီးေတြကို တင္ႏိုင္မယ္ဆုိတဲ့ ျပဌာန္းခ်က္ေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။ ဒီ ျပဌာန္းခ်က္ေတြကိ္ု ေအအန္စီအတြင္းမွာလည္း အၾကိတ္အနယ္ ေဆြးေႏြးခဲ့ရ ပါတယ္။ မန္ဒဲလားရဲ ့ ဇနီးျဖစ္တဲ့ ၀င္းနီ မန္ဒဲလားက ဆုိရင္ “ေအအန္စီနဲ႔ လူျဖဴ ပါတီတို႔ ကုတင္တလံုးေပၚမွာ အတူအိပ္ျပီး ညားသြားၾကျပီ”လုိ႔ ရက္ရက္စက္စက္ ေ၀ဖန္ခဲ့ပါတယ္။
ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ေအအန္စီက ၆၂ ရာခုိင္ႏႈန္းေက်ာ္ အႏိုင္ရပါတယ္။ ဖြဲ႔စ့ည္းပံုအရ အမတ္ဦးေရ ၄၀၀ နဲ႔ ဖြဲ႔စည္းမယ့္ လႊတ္ေတာ္မွာ ေအအန္စီက ၂၅၂ ေနရာ အႏိုင္ရပါတယ္။ ရလဒ္က ျပတ္သားလြန္းတာေၾကာင့္ လူျဖဴေတြက ထိတ္လန္႔ျပီး အသိအမွတ္မျပဳရင္ေတာ့ တုိင္းျပည္မွာ ျပႆနာ အၾကီးအက်ယ္ တက္ေတာ့မွာပဲ ဆုိတာကို အဲဒီအခ်ိန္က စိုးရိမ္ခဲ့တယ္လို႔ မန္ဒဲလားက ေနာက္ေတာ့ ျပန္ေျပာခဲ့တယ္။ ဒီလို အခ်ိန္မ်ဳိးမွာ ရွံုးသြားတဲ့ဖက္က ေၾကာက္သြားေအာင္ မလုပ္မိဖို႔ ဂရုစိုက္ဖို႔ လိုတယ္လို႔ မန္ဒဲလားက ဂါဒီယန္း သတင္းစာကို ေျပာခဲ့တယ္။
အစိုးရဖြဲ႔စည္းတဲ့ အခါမွာ မန္ဒဲလားက သမၼတ ျဖစ္လာျပီး၊ ဒုတိယ မဲအမ်ားဆံုး ရတဲ့ လူျဖဴပါတီရဲ ႔ ေခါင္းေဆာင္ ဒီကလက္က ဒုတိယ သမၼတ ျဖစ္လာတယ္။ ေနာက္ထပ္ ဒုတိယ သမၼတ တေယာက္ကေတာ့ မန္ဒဲလား ေထာင္က်ေနခ်ိန္မွာ ေအအန္စီကို ခုိင္မာတဲ့ ေခါင္းေဆာင္မႈေပးခဲ့တဲ့ ေအာလီဗာ တန္ဗိုရဲ ႔ စိတ္ၾကိဳက္လည္း ျဖစ္တဲ့ သာဘုိ အမ္ဘီၤကီၤ ျဖစ္လာတယ္။
ကက္ဘိနက္ကို ဖြဲ႔တဲ့အခါမွာ သက္တန္႔ေရာင္စံု (rainbow cabinet) ျဖစ္ေအာင္ မန္ဒဲလားက စီစဥ္ပါတယ္။ ဒီလို အခ်ိန္မ်ဳိးမွာ ႏိုင္ငံတြင္းက တုိင္းရင္းသား လူမ်ဳိးေတြအားလံုးက “အစိုးရအဖြဲ႔ဟာ ငါတို႔ကိုလည္း ကိုယ္စားျပဳတယ္ဆုိျပီး ခံစားမိဖို႔ လိုအပ္တယ္” လို႔ မန္ဒဲလားက ေျပာတယ္။ သူ႔အစိုးရအဖြဲ႔ကို ၾကည့္တဲ့ အခါမွာ ေတာ္လွန္ေရး ရဲေဘာ္ရဲဘက္ေတြ ပါသလို၊ ႏိုင္ငံေရး ျပိဳင္ဘက္ေတြ၊ လူျဖဴအစုိးရလက္ထက္က ၀န္ၾကီးေတြ၊ ဘ၀ေနာက္ခံမ်ဳးိစံု၊ အယူအဆ မ်ဳိးစံု၊ အသားအေရာင္မ်ဳိးစံု၊ ဘာသာမ်ဳိးစံု ပါေအာင္ စနစ္တက် ေရြးခ်ယ္ခဲ့တယ္။ လူျဖဴ၊ အင္ဒီယံ၊ မြတ္စလင္၊ ခရစ္ယာန္၊ ကြန္ျမဴနစ္ေတြ အားလံုး ပါ၀င္ခြင့္ရၾကတယ္။
မန္ဒဲလား အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့တဲ့ ငါးႏွစ္တာ ကာလဟာ ေတာင္အာဖရိကမွာ ျပႆနာေတြ အားလံုး ေျဖရွင္းႏုိင္ခဲ့ေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ လက္ေတြ႔အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ အခါမွာ လံုျခံဳေရး ျပႆနာ၊ ဗ်ဴရိုကေရစီ ျပႆနာ၊ လက္ေပးလာဘ္ယူကိစၥ၊ အရည္အခ်င္း အားနည္းတဲ့ ျပႆနာေတြ အမ်ားၾကီးကို ၾကံဳခဲ့ရပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲကတိက၀တ္အတုိင္း အိမ္ယာ စီမံကိန္း၊ အလုပ္လက္မဲ့ ျပႆနာေတြကို မေျဖရွင္းႏိုင္ခဲ့ပါဘူး။
လူျဖဴဗိုလ္ခ်ဳပ္ေတြ ထိန္းခ်ဳပ္ထားတဲ့ စစ္တပ္က ပုန္ကန္မွာ အာဏာသိမ္းမွာကို စိုးရိမ္ခဲ့ရတယ္။ ေန႔စဥ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ကိစၥေတြကို ဒုတိသမတ သာဘုိ အမ္ဘီၤကီၤကို လႊဲထားေလ့ ရွိတဲ့ သမတ မန္ဒဲလားဟာ ကာကြယ္ေရး၊ လံုျခံဳေရး ဆုိင္ရာအစည္းအေ၀းေတြကို မပ်က္မကြက္ တက္ေလ့ရွိျပီ၊ ေထာက္လွမ္းေရး အစီရင္ခံစာေတြကို ဂရုတစိုက္ဖတ္ပါတယ္။
ေအအန္စီရဲ ့ ေတာ္လွန္ေရးတပ္ (အမ္ေက) စစ္ဦးစီးခ်ဳပ္ေဟာင္း (Joe Modise) က ကာကြယ္ေရး၀န္ၾကီး ျဖစ္လာျပီး အမ္ေက တပ္သားေတြ ကိုယ္တုိင္က အမိန္႔ မနာခံတဲ့ ကိစၥမွာ သမတ မန္ဒဲလား ကိုယ္တုိင္ ျပတ္ျပတ္သားသား ၀င္ကိုင္တြယ္ခဲ့ရတယ္။ ခြင့္သြားျပီး ျပန္မလာတဲ့ အမ္ေက တပ္သား သံုးေထာင္ကို တပတ္အတြင္း သတင္းမပုိ႔ရင္ အေရးယူမယ္ဆုိျပီး အမိန္႔ထုတ္ခဲ့ရတယ္။ ေနာက္ဆံုး တပ္ေတြ ေပါင္းစည္းေရးအတြက္ ျဗိိတိန္က သင္တန္းဆရာေတြကို အကူအညီ ေတာင္းခဲ့ရတယ္။
၁၉၉၆ ေမလမွာ ဒီကလက္က သူ႔ပါတီ (National Party) က ၀န္ၾကီး ၆ ေယာက္စလံုး အစိုးရအဖြဲ႔က ႏႈတ္ထြက္မယ္လို႔ ေၾကညာခဲ့တယ္။ မန္ဒဲလားက ညြန္႔ေပါင္းကိ္ု ဒီထက္ သက္တမ္းရွည္မယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ခဲ့ေပမယ့္၊ ျဖစ္မလာတဲ့အတြက္လည္း ေနာင္တမရခဲ့ပါဘူး။ ဒီကလက္နဲ႔ သူ႔၀န္ၾကီးေတြ ညြန္႔ေပါင္း အစိုးရက ထြက္သြားျပီး လပိုင္း (၁၉၉၆ ဇူလုိင္) မွာ မန္ဒဲလားက ၇၈ ႏွစ္ျပည့္ေမြးေန႔ကို က်င္းပပါတယ္။ လူရင္းေတြပဲ တက္တဲ့ပြဲမွာ မန္ဒဲလားက အေရးၾကီးတဲ့စကားတခြန္းကို ေျပာပါတယ္။ “ကုိယ့္ရပ္တည္ခ်က္ (မူ) ကို အေလွ်ာ့ေပးစရာ မလိုဘူး။ ဒါေပမယ့္ တဖက္သားကိုေတာ့ ဘယ္ေတာ့မွ အရွက္မခြဲမိေစနဲ႔။ အရွက္ရသြားတဲ့လူဟာ အႏၱရာယ္အရွိဆံုးပဲ” လို႔ ဆုိတယ္။ မန္ဒဲလားဟာ ဒီကလက္ကို အလံုးစံု မယံုခဲ့ေပမယ့္ တုိင္းျပည္ကို ျပည္တြင္းစစ္ထဲ က်ေတာ့မယ့္ ဆဲဆဲက ကယ္တင္ဖို႔အတြက္ လက္တြဲေဆာင္ရြက္ေပးခဲ့တဲ့ အခန္းက႑ကိုေတာ့ အသိအမွတ္ျပဳ ေက်းဇူးစကား ဆုိပါတယ္။
မန္ဒဲလားရဲ့ ပံုရိပ္မွာ လူသားဆန္မႈ၊ ခြင့္လႊတ္ျခင္းတရား၊ ေမတၱာတရားၾကီးမားတဲ့ ႏိုင္ငံေရး သမားက အားေကာင္းပါတယ္။ ေထာင္မက်ခင္ ေသြးဆူတဲ့ ေတာ္လွန္ေရးသမားစရုိက္နဲ႔႔ ေထာင္က ထြက္လာတဲ့ သင့္ျမတ္ေရး ပံုရိပ္က ဆန္႔က်င္ဘက္လို႔ ဆုိႏုိင္ပါတယ္။ ရန္သူေဟာင္းေတြနဲ႔ သင့္ျမတ္ေရး ေျခလွမ္းေတြဟာ သူ႔ရဲ႔ သေဘာထား ၾကီးမႈကို ျပသတာ ျဖစ္သလို၊ လက္ေတြ႔ႏုိင္ငံေရးလည္း ျဖစ္တာကိုလည္း ေနာက္ေတာ့မွ လူေတြ သေဘာေပါက္လာၾကပါတယ္။
မန္ဒဲလားရဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္က ေတာင္အာဖရိကႏုိင္ငံကို လူမ်ဳိးစံု စည္းလံုးညီညြတ္ျပီး အသားအေရာင္မခြဲျခားဘဲ အခြင့္အေရး တန္းတူညီမွ် ရွိတဲ့ ႏိုင္ငံသစ္အျဖစ္ ထူေထာင္ဖို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ အခြင့္အေရး တန္းတူ ျဖစ္မွ ညီညြတ္မႈရမယ္။ ညီညြတ္မွ တည္ျငိမ္မယ္၊ တည္ျငိမ္မွ ဖြံ႔ျဖဳိး တိုးတက္မယ္လို႔ မန္ဒဲလားက ယံုၾကည္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီရည္မွန္းခ်က္အတြက္ မမွိတ္မသုန္ ခ်ီတက္ရာလမ္းမွာ ဘယ္ဘက္ကမွ ႏိုင္စရာမလုိ၊ ဘယ္ဘက္ကမွ ရွံုးစရာမလုိ၊ ေတာင္အာဖရိက ျပည္သူေတြ အားလံုး အႏိုင္ရဖို႔က အဓိက က်တယ္လို႔ ေျပာခဲ့ပါတယ္။ အစိုးရ ျဖစ္လာတဲ့အခါမွာလည္း သမၼတရံုးအဖြဲ႔၊ သမၼတ လံုျခံဳေရးအဖြဲ႔ အားလံုးမွာလူျဖဴ ၀န္ထမ္းေတြကို ယံုယံုၾကည္ၾကည္ပဲ ဆက္ခန္႔ထားပါတယ္။ လံုျခံဳေရးအဖြဲ႔မွာဆုိရင္ ေအအန္စီ ရံုးကို ဗံုးခြဲခဲ့တယ္လို႔ စြပ္စြဲၾကတဲ့ အရာရွိတေယာက္ေတာင္ ပါေနပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္လည္း မာဒီဘာ (မန္ဒဲလား) က သေဘာေကာင္းလြန္းအားၾကီးတယ္လို႔ တခ်ဳိ႔က ကရုဏာနဲ႔ သတိေပးၾကပါတယ္။ မန္ဒဲလားရဲ ႔ လူေတြအေပၚ အေကာင္းျမင္စိတ္က ငယ္စဥ္က တည္းက ရွိခဲ့သလုိ၊ ႏွစ္ ၃၀ နီးပါး ေထာင္က်ေနစဥ္မွာ ျပိဳလဲမသြားရံုမက ပိုျပီး ခုိင္မာ ေတာက္ေျပာင္ခဲ့ပါတယ္။ လူျဖဴ ၀န္ထမး္ေတြဟာ အမိန္႔နာခံတတ္တဲ့ ဓေလ့ရွိေနေပမယ္၊ တကယ္ေျပာင္းလဲတဲ့ အခါ ၁၈၀ ဒီဂရီ ေျပာင္းသြားလိမ့္မယ္လို႔ မန္ဒဲလားကယံုၾကည္ပါတယ္။ တဖက္မွာလည္း ေတာင္အာဖရိက ႏိုင္ငံကို လူမည္းေတြကခ်ည္း အုပ္ခ်ဳပ္ဖို႔ ဆုိတာ လက္ေတြ႔အရလည္း ဘယ္လုိမွ မျဖစ္သင့္တဲ့ ကိစၥ၊ ျဖစ္ခ်င္ရင္ေတာင္မွ ဌာန ဆုိင္ရာ အဆင့္ဆင့္မွာ လူျဖဴ မန္ေနဂ်ာေတြ၊ ကြ်မ္းက်င္၀န္ထမ္းေတြ ေနရာမွာ လူမည္းေတြနဲ႔ အစားထုိးဖို႔ ဆုိတာ အခ်ိန္ကာလ တခု လိုအပ္တယ္လို႔ မန္ဒဲလားက နားလည္ခဲ့ပါတယ္။
နယ္ဆင္မန္ဒဲလားကလည္း လူျဖဴေတြ ၾကီးစိုးထားတဲ့ အသားအေရာင္ခြဲျခားတဲ့ စနစ္ကို အျမစ္ကေန တြန္းလွန္ဖို႔ ၾကိဳးစားရင္း ဆယ္စုႏွစ္ ၃ ခု နီးပါး ေထာင္ခ်ခံရတယ္။ ဒါေပမယ့္ အာဏာရလာတဲ့ အခါမွာေတာ့ လူမ်ဳိးစံု ေတာင္အာဖရိက ႏိုင္ငံကို ထူေထာင္ဖို႔အတြက္ လူျဖဴေတြကို စည္းရံုးေရးဆင္းခဲ့ျပန္တယ္။ ေတာင္အာဖရိရဲ့ အနာဂတ္ဟာ စစ္ပြဲေတြထဲမွာ အေျဖမရွိဘူး။ ဥပေဒ မွာပဲ အေျဖရွိတယ္လို႔ မန္ဒဲလားက ေျပာခဲ့တယ္။ လႊတ္ေတာ္ကို အစိုးရ အဖြဲ႔လိုပဲ လူမ်ဳိး အသားအေရာင္အေပၚ အေျခမခံဘဲ ျပည္သူေတြရဲ့ အက်ဳိးစီးပြာကိုပဲ မ်က္ႏွာမူတဲ့ လႊတ္ေတာ္မ်ဳိး ျဖစ္ေအာင္ ထိန္းေၾကာင္းေပးခဲ့တယ္။
မန္ဒဲလားဟာ လြတ္လပ္တဲ့ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒဆုိင္ရာ ခံုရံုး၊ တရားရံုးတို႔ရဲ့ အဆံုးအျဖတ္ကို နားခံျပီး သူ႔ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြကို ျပင္ခဲ့ရတာေတြလည္း ရွိခဲ့တယ္။ လြတ္လပ္တဲ့ မီဒီယာနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ မန္ဒဲလားက “ ေအအန္စီရဲ ႔ အာေဘာ္၊ အစိုးရ အာေဘာ္ မီဒီယာေတြ မလိုခ်င္ဘူး။ ဒီလို ျဖစ္ေနရင္ မီဒီယာက ဘာမွ အသံုးက်ေတာ့မွာ မဟုတ္ဘူး။ ကိုယ့္အေၾကာင္း ကိုယ္ျပန္သိႏိုင္မယ့္ ေၾကးမံုနဲ႔ တူတဲ့ မီဒီယာေတြပဲ လိုခ်င္တယ္” လို႔ ေျပာခဲ့တယ္။
မန္ဒဲလားရဲ ့ဒီမုိကေရစီ အေပၚမွာ စိတ္ပိုင္းျဖတ္ခ်က္ ခုိင္မာခဲ့တယ္။ ဖြဲ႔စည္းပံုအရ ေတာင္အာဖရိက သမတကို လုပ္ပိုင္ခြင့္ေတြ အလံုးစံု ေပးအပ္ထားေပမ့ယ္ မန္ဒဲလားဟာ အာဏာရွင္ အျပဳအမူေတြကို မက်င့္သံုးခဲ့ပါဘူး။ တျခား အာဖရိက ေခါင္းေဆာင္ေတြလိုမ်ဳိး ကိုယ့္ေနရာ ဆက္ခံမယ့္ လူကို ကိုယ္စိတ္ၾကိဳက္ ေရြးခ်ယ္တာမ်ဳိး မလုပ္ဘဲ ဒီမုိကေရစီ နည္းလမ္းအတုိင္းပဲ ေရြးခ်ယ္ေစခဲ့တယ္။
မန္ဒဲလား သာ မရွိခဲ့ရင္ ေတာင္အာဖရိကရဲ့ သမုိင္းဟာ တမ်ဳိးတဖံု ျဖစ္သြားပါလိမ့္မယ္။ “ႏုိင္ငံကို တည္ေဆာက္တယ္ဆုိတာ ေျမတူးစက္ၾကီး လိုတဲ့အခါလည္းရွိ၊ ငွက္ေမႊး တံျမက္စည္း သံုးတဲ့ အခါလည္း သံုးရတယ္” ဆုိတဲ့ သူ႔အေတြ႔အၾကံဳက ျမန္မာျပည္အတြက္ အသံုး၀င္ႏိုင္ပါတယ္။ ျမန္မာျပည္ အေျပာင္းအလဲမွာ “အပ္နဲ႔ ထြင္းရမ့ယ္ ကိစၥကို ပုဆိန္နဲ႔ ခြင္း” တာမ်ဳိး မျဖစ္ဖုိ႔ မန္ဒဲလားဆီက သင္ခန္းစာတခ်ဳိ႔ကို ဥာဏ္မွီသေလာက္ မွ်ေ၀လုိက္ပါတယ္။
(ညီေစာလြင္သည္ ထိုင္းႏိုင္ငံ ခ်င္းမိုင္ျမိဳ႕တြင္ ေခတၱေနထိုင္ေနေသာ ျမန္မာသတင္းစာဆရာတဦးျဖစ္သည္)
 http://burma.irrawaddy.com/article/2016/01/30/106301.html