အသားျဖဴေဆး ထိုးျခင္း

 ေဖ ေအာင္

 

အသားျဖဴေဆး ထိုးျခင္း

===================
===================

အသားျဖဴေဆးဆိုတာ မိန္းကေလးေတြ အထူးစိတ္ဝင္စားတဲ့ေဆးတမ်ိဳးျဖစ္တယ္။ အထူးသျဖင့္ ဖိလစ္ပိုင္မွာ နာမည္ႀကီးေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား အသားျဖဴေဆးသံုးၾကသတဲ့။ စစ္တမ္းေတြအရ ဖိလစ္ပိုင္သူေတြဟာ အေရွ႕ေတာင္အာရွမွာ အသားျဖဴေဆးအသံုးမ်ားဆံုးလူမ်ိဳးျဖစ္ပါတယ္။ ဆယ္ေက်ာ္သက္ကေန နာမည္ႀကီးေတြထိ ထိုးၾကတယ္။ ထိုင္းမွာလည္း ေခတ္စားပါတယ္။ အခုေတာ့ ျမန္မာျပည္မွာ ေရာက္လာၿပီ။ အမွန္ေတာ့ လြန္ခဲ့တဲ့သံုး၊ေလး ႏွစ္ကတည္းက ဒီေဆးေတြ ေခတ္စားခဲ့တာပါ။ ေခတ္စားတဲ့ေဆးမို႕ သိခ်င္သူလည္း မ်ားတယ္။ အထူးသျဖင့္ မိန္းကေလးေတြပါ။အြန္လိုင္းမွာလည္း အေမးမ်ားလို႕ အသားျဖဴေဆးအေၾကာင္း ေဖာ္ျပလိုက္ပါတယ္။

အသားျဖဴေဆးဆိုတာ glutathioneကို ေျပာတာပါ။ ဒီေဆးကို အတိုေကာက္ gluta(သို႕) GSHလို႕လည္း ေခၚတယ္။ အမွန္ေတာ့ အမိုင္ႏိုအက္ဆစ္သံုးမ်ိဳး (cysteine, glutamic acid နဲ႕ glycine)ေပါင္းစပ္ဖြဲ႕စည္းထားတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ တခုခ်င္းဆီမွာ သူ႕အာနိသင္နဲ႕သူရွိတယ္။ Cysteineက ဓာတ္တိုးဆန္႕က်င္(antioxidant) တဲ့ေနရာမွာ အသံုးဝင္တယ္။ အဆိပ္အေတာက္ကို အဓိကဖယ္ရွားေပးတယ္။ သလိပ္ေပ်ာ္ေစတယ္။ Glycine က ဆဲလ္လႊာေတြ မပ်က္ဆီးေအာင္ ကာကြယ္ေပးတဲ့အာနိသင္ရွိတယ္။ glutamic acidကေတာ့ ဆဲလ္သစ္ေတြဖဲြ႕စည္းရာမွာ အသံုးဝင္ပါတယ္။ အေရျပားအတြက္ေကာင္းတယ္။ကၽြန္ေတာ္တို႕ ေန႕စဥ္စားေနတဲ့ အသား၊ငါး၊အခြံမာသီး၊လတ္ဆတ္တဲ့ ဟင္းသီးဟင္းရြက္ သစ္သီးဝလံထဲမွာ ဒီဓာတ္ေတြပါဝင္ၿပီးသားပါ။

Glutathione ကို လူ၊အပင္၊တိရိစာၦန္၊မိႈ၊ဘက္တီးရီးယားေတြရဲ႕ ဆဲလ္တိုင္းမွွာ ေတြ႕ရတယ္။ လူ႕ခႏၶာကိုယ္က သဘာဝအတိုင္း ထုတ္လုပ္ႏိုင္တယ္။ အသည္းကထုတ္တဲ့ glutathione ကေတာ့ အေရးႀကီးဆံုးပဲ။ သူ႕တာဝန္က ဆဲလ္ေတြထဲဝင္ေရာက္ၿပီး အဆိပ္အေတာက္၊အညစ္အေၾကးေတြကို သံလိုက္လိုစုစည္းၿပီး glutathione disulfide(oxide form)အျဖစ္ ေျပာင္းၿပီးမွ ေခ်ဖ်က္ပစ္တယ္။ ဆဲလ္မွာရွိတဲ့ အညစ္အေၾကးေတြ သန္႔စင္တဲ့အခါ အဆိုပါဆဲလ္က ၾကည္လင္လာၿပီး အသားအရည္ ျဖဴစင္ဝင္းပလာတယ္။ အဲဒီမွာ အသားျဖဴတယ္ဆိုၿပီး ျဖစ္လာတယ္။
တျခားလုပ္ေဆာင္မႈေပါင္း (၁၅)မ်ိဳးေက်ာ္လည္းရွိေသးတယ္။ စြမ္းအင္ထုတ္လုပ္တဲ့ျဖစ္စဥ္မွာလည္း ပါတယ္။ အင္နာဂ်ီကိုျဖစ္ေစတယ္။ခုခံအားကို တက္ေစတယ္။ သုတ္ပိုးကို တိုးပြားေစတယ္။ ဆဲလ္တြင္း DNAပ်က္ဆီးျခင္းမွ ကာကြယ္ေပးတယ္။ အေရးအေၾကာင္း၊အမဲစက္၊အမာရြတ္ေတြကို ေလွ်ာ့ပါးႏိုင္တယ္။

လက္ရွိအမ်ားသံုးေနၾကတဲ့ အသားျဖဴေဆးမွာ L-glutathione ပါတယ္။ L-glutathione ကေတာ့ reduced glutathione တမ်ိဳးပါ။ ေဆးေပးတဲ့အခါ 1000-2000mg ေလာက္ေပးမွ ထိေရာက္ပါတယ္။ အေရျပားေအာက္လႊာ(dermis)ကတဆင့္ အေပၚလႊာ(epidermis)ေရာက္တာျဖစ္လို႕ အာနိသင္ရဖို႕ နည္းနည္းၾကာတယ္။ ၃လေက်ာ္မွ ထူးျခားခ်က္ျမင္ရၿပီး တကယ္အာနိသင္ျပည့္ဖို႕ ၃-၆လ ေလာက္ ၾကာႏိုင္တယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ Glutathione 500-1000mgထိ ေန႕စဥ္ဆက္ေသာက္ဖို႕လိုေသးတယ္။ ေဆးေသာက္တဲ့အခါ အာနိသင္ေကာင္းေအာင္ အစာမရွိခ်ိန္မွာ ေသာက္သင့္တယ္။ဆးေသာက္ရင္ ၃၀ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ပဲေသြးေၾကာထဲ ေရာက္ပါတယ္။ က်န္တဲ့ (၆၀)ရာခိုင္ႏႈန္းေက်ာ္က အစာေျခရည္နဲ႔ေတြ႕ၿပီး ပ်က္ဆီးသြားပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္း အသားျဖဴေဆးေတြမွာ acetyl Glutathione(သို႕) liposome glutathione ဆိုတာေတြကို ထုတ္လာၾကတယ္။ lipid shield အဆီလႊာေၾကာင့္ ပ်က္ဆီးမႈနည္းၿပီး ေသြးထဲကိုေရာက္တယ္။ေဆးေသာက္တဲ့အခါသတိျပဳရမွာေတြ ရွိတယ္။ အစာအိမ္နာ၊ ပ်ိဳ႕အန္၊ ရင္ဘတ္ေအာင့္၊ ရင္တုန္၊ ဝမ္းပ်က္ဝမ္းေလွ်ာ၊ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ တန္ေဆးလြန္ေဘးဆိုသလို ေသာက္ေဆးပမာဏအရမ္းမ်ားရင္ ေက်ာက္ကပ္ကို ထိခိုက္ႏိုင္ပါတယ္။

ဆရာဝန္ေတြ ေပးေနတာက glutathione အသားျဖဴေဆးကို အေၾကာထဲ တိုက္႐ိုက္ထိုးသြင္းၾကတာျဖစ္တယ္။ ေသြးေၾကာထဲခ်က္ခ်င္းေရာက္လို႕အာနိသင္ျမန္တယ္။ ေဆးေပးတဲ့အခါ 10mg/kg နဲ႕တြက္ၿပီး တပတ္ကို ႏွစ္ႀကိမ္(၃ရက္တခါ)ထိုးေပးရတယ္။ အသားလတ္သူ(light brown)မွာ ၁-၃လ၊ အသားညိဳသူ(dark brown)မွာ ၃-၆လ၊ အသားမဲသူ(very dark skin)မွာ ၆-၁၂လေလာက္ ေပးဖို႕လိုပါတယ္။ ၁၀လံုးေလာက္ထိုးၿပီးရင္ ေတာ္ေတာ္သိသာလာၿပီ။ ေနာက္ပိုင္း အသားျဖဴလာတာနဲ႕ တပတ္တႀကိမ္၊တလတႀကိမ္စသည္ျဖင့္ ေဆးကိုအႀကိမ္ေလွ်ာ့ထိုးသြားရတယ္။ ေဘးထြက္ဆိုူက်ိဴး အစာအိမ္နာ၊ပ်ိဳ႕အန္၊ဝမ္းေလွ်ာ၊ဆံပင္ျဖဴ၊ဆံပင္ကၽြတ္၊ဝိတ္တက္၊အသက္ရႈခက္၊ေသြးဆိပ္သင့္တာျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ပထမဆံုးထိုးသူေတြမွာ 0.5ml အရင္ထိုးၿပီး ၁၅မိနစ္ေစာင့္ၾကည့္ပါ။ အင္ျပင္ထ၊အနီစက္ထြက္၊အေရျပားေရာင္တာ၊ယားတာ၊အသက္ရႈမဝတာ ျဖစ္လာရင္ ဆက္မထိုးပါနဲ႕။သတိျပဳရမွာက ဒီေဆးကို ကိုယ္ဝန္ေဆာင္၊ႏို႕တိုက္မိခင္မွာ မသံုးသင့္ဘူး။အတက္ေပ်ာက္ေဆး(haloperidol)၊ ကင္ဆာေဆး(cisplastin) ေသာက္သူေတြမွာ မေပးရဘူး။ ေဆးထိုးၿပီးရင္ ဂလူးကိုစ္ပါ စစ္သင့္တယ္။

အသားျဖဴေဆးထိုးတဲ့အခါ အာနိသင္ပိုေကာင္းေအာင္ vitamin C ကိုပါ ထည့္ထိုးၾကတယ္။ အရြယ္တင္ႏုပ်ိဳေအာင္ေပးတဲ့ vitamin C ပမာဏက 10mg/kg ေလာက္ ရွိပါတယ္။ အသားျဖဴဖို႕ဆိုရငိ ေဆးပမာဏကို ႏွစ္ဆေလာက္ လိုလာၿပီ။ ေန႕စဥ္ vitamin C 20mg/kg ေလာက္ေပးမွ အသားျဖဴမွာပါ။ ဒီေနရာမွာ သတိျပဳစရာေလးေတာ့ ေျပာပါရေစ။ ေန႕စဥ္ ဗီတာမင္စီ 500-1000mg ၾကား သံုးစြဲရင္ အင္တီေအာက္စီးဒင့္အာနိသင္ရႏိုင္ေပမယ့္ ေရရွည္စြဲေသာက္ရင္ ဆီးေက်ာက္တည္တာ ျဖစ္တတ္ျပန္တယ္။ ဒါလည္း သတိထားသင့္တဲ့အခ်က္ပါ။ လူတေယာက္ေန႕စဥ္လိုတဲ့ ဗီတာမင္စီ ပမာဏက 60-90mg သာ ျဖစ္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕က အသားတင္းေအာင္ collagen 200-350mg ပါထပ္ထိုးတယ္။ ဒါမွာ glutathione အာနိသင္ကို ပိုေကာင္းေစမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ေနေရာင္ထဲသြားရင္ အသားမည္းတဲ့ျဖစ္စဥ္မွာ မယ္လနင္(Melanin)က အေရးပါတယ္။ မယ္လနင္ ထြက္လာေအာင္ Tyrosinaseဆိုတဲ့ အင္ဇိုင္းတမ်ိဳးက လံႈ႕ေဆာ္ေပးတယ္။ Glutathione သေဘာက Tyrosinase နဲ႕ ေပါင္းၿပီး မယ္လနင္ထြက္မလာေအာင္ တားဆီးလိုက္တယ္။ ရလာဒ္ကေတာ့ မယ္လနင္မထြက္၊ အသားလည္း မမဲေတာ့ဘူး။ မယ္လနင္ဟာ အသားအေရမဲေစတယ္လို႕ သိၾကတာလည္း သိပ္မမွန္ေသးဘူး။ တကယ္က မယ္လနင္ ႏွစ္မ်ိဳးရွိတယ္။ phaeomelanin ဆိုတာ အသားလတ္ေစတဲ့ ေရာင္ျခယ္ဆဲလ္ျဖစ္ၿပီး Eumelaninကမွသာ အသားညိဳေစတဲ့ သေဘာရွိတယ္။
ေနေရာင္ထဲထြက္ပါမ်ားရင္ glutathione ပမာဏက်ဆင္းၿပီး အသားအေရာင္က အရင္အတိုင္းျပန္ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ တတ္ႏိုင္သမွ်ေနပူထဲမထြက္ပါနဲ႕။ အေဆာင္းအကာ၊ ေနေလာင္ကာလိမ္းေဆး(SPF 30အထက္) တခုခုသံုးပါ။ ေဆးလိပ္၊အရက္၊ကြမ္း၊ဆိုးေဆး၊ဓာတုပစၥည္းေတြက glutathione ပမာဏကို ေလွ်ာ့နည္းေစတယ္။

ေလ့လာမႈေတြအရ ဆာလဖာ ႂကြယ္ဝတဲ့အစားအေသာက္ေတြက glutathioneပမာဏ မ်ားေစတယ္။ အလြယ္ အနံ႕နံတဲ့အစားအစာေတြလို႕ မွတ္ပါ။ ႂကြက္သြန္ျဖဴ၊ၾကက္သြန္နီ၊ကိုက္လန္၊ေဂၚဖီထုပ္၊ပန္းေဂၚဖီ၊ေဂၚဖီစိမ္းေတြက glutathioneပမာဏကို ျမႇင့္တက္ေစတယ္။ ေထာပတ္သီးစား အသားလွတယ္ဆိုတာ glutathioneပမာဏကို မ်ားေစလို႕ပါ။ ဒါ့ေၾကာင့္ အသားျဖဴခ်င္ရင္ လတ္ဆတ္တဲ့ ဟင္းသီးဟင္းရြက္၊သစ္သီးဝလံအျပင္ နံတဲ့အစားအေသာက္ေတြကိုပါ မ်ားမ်ားစားေပးပါ။ ေထာပတ္သီး၊ခရမ္းခ်ဥ္သီး၊ အခြံမာသီးေတြမွာလည္း ဒီဓာတ္ေတြပါတယ္။GSH precursor ဆိုတာလည္း ရွိပါတယ္။ အာနိသင္က ခႏၶာကိုယ္ထဲမွာရွိတဲ့ Glutathione ပမာဏကို မ်ားေစတာျဖစ္တယ္။ N-acetyl cysteine, selenium, silymarine, R-alpha lipoid acid, whey protein စတာေတြက oxided form ကေန reduced form ေျပာင္းေပးတယ္။ တခ်ိဳ႕က အာနိသင္ေကာင္းေအာင္ အသားျဖဴေဆးေတြကို ဒီေဆးေတြနဲ႕တြဲေပးၾကတယ္။

တျခားဘယ္ေနရာေတြမွာသံုးေသးလဲ
တကယ္ေတာ့ glutathione ကို အသည္းေရာဂါ၊အာရံုေၾကာေရာဂါနဲ႕ ကင္ဆာသမားေတြမွာ ေရာဂါကုသဖို႕ ေပးခဲ့တာပါ။ ေပးရင္းနဲ႕ အသားျဖဴတဲ့ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးကို ျမင္ၿပီး အသံုးခ်လာခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ အသားအေရတင္မက ဆံပင္ပါျဖဴလာၾကတယ္။အသည္းေရာဂါ၊ ကင္ဆာေရာဂါ၊ခုခံအားက်ဆင္းသူေတြမွာ glutathione လည္း က်တတ္တယ္။ ေသြးတိုး၊ဆီးခ်ိဳ၊အတြင္းတိမ္၊ကင္ဆာနဲ႕ သုတ္ပိုးနည္းတဲ့ေရာဂါေတြမွာ ေပးလို႕ရပါတယ္။အိတ္ခ်္အိုင္ဗြီ၊တီဘီနဲ႕ ကင္ဆာေရာဂါသည္ေတြကို ေလ့လာၾကည့္တဲ့အခါ glutathioneဓာတ္ ဆိုးရြားစြာ ခ်ိဳ႕တဲ့တာ ေတြ႕ရတယ္။ အာရံုေၾကာေရာဂါေတြ(ပါကင္ဆန္၊အယ္လ္ဇိုင္းမား၊multiple sclerosis ) စတဲ့ေရာဂါေတြမွာ glutathioneထိုးေဆးေတဲြ အသံုးျပဳၾကတယ္။

glutathione ကို ၁၈၈၈ခုႏွစ္ကတည္းက J. de Rey-Pailhade ဆိုသူကစေတြ႕ရွိခဲ့တယ္။ ဗီတာမင္လိုပဲ သူ႕ရဲ႕လုပ္ေဆာင္မႈေတြက (၁၅)ခုထက္မနည္းပါ။ လက္ရွိခ်ိန္ထိ ေလ့လာမႈစာတမ္းေပါင္း (၆၀၀၀၀)ေက်ာ္ လုပ္ၿပီးပါၿပီ။ ေဘးထြက္မရွိဘူးဆိုတာလည္း ညာတဲ့သေဘာသက္ေရာက္တယ္။ တကယ္က အသားျဖဴတယ္၊ဆံပင္ျဖဴတယ္ဆိုတာ ေဆးရဲ႕ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး မဟုတ္လား။ အင္တီေအာက္စီးဒင့္ျဖစ္လို႕ အကုန္ေကာင္းမယ္ေမွ်ာ္မွန္းတာလဲ မမွန္ေသးဘူး။ ေရရွည္ကို ဆက္ေစာင့္ၾကည့္ရဦးမယ္။ သတိထားရမွာက melaninထြက္တာကိုတားဆီးလို႕ အေရျပားကင္ဆာျဖစ္ႏိုင္ေခ်ေတာ့ ပိုမ်ားလာႏိုင္တယ္။

ေဒါက္တာ ေအးမင္းထူး
၁၅.၈.၁၆

============

Aye Min Htoo