တိမ္တိုက္ေတြထဲကၿမိဳ႕
လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္း ၆၀၀ ေက်ာ္ အခ်ိန္ကအင္ကာအင္ပိုင္ယာၾကီးကို ၿမင့္မားလွတဲ့ အင္ဒီးစ္ ေတာင္တန္းၾကီးေတြေပၚမွာ ရွဳပ္ေထြးနက္နဲလွတဲ့ ေက်ာက္တံုးအေဆာက္အဦၾကီးမ်ားကိုတည္ေဆာက္ခဲ့ၾကပါတယ္။ဘီးေတြ၊သတၱဳကိရိယာတန္ဆာပလာ
ေတြမပါဘဲနဲ႕ေပါ့။သူတုိ႕ကဘာ့ေၾကာင့္ ဒီလိုမ်ိဳးတည္ေဆာက္ခဲ့ၾကရတာပါလဲ?
အင္ကာရဲ႕ ေပ်ာက္ဆံုးေနတဲ့ၿမိဳ႕ေတာ္လို႕ အၿမဲတေစတင္စားခဲ့တဲ့လွပၿခင္းအတိနဲ႕ Machu Picchu ၿမိဳ႕ဟာေတာင္အေမရိကတုိက္ရွိပီရူးႏိုင္ငံရဲ႕ Cuzco ေဒသမွာပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာၿပင္အထက္ ၂၄၃၀ မီတာအၿမင့္မွာတည္ရွိပါတယ္။
အင္ကာယဥ္ေက်းမွဳလူ႕အဖြဲ႕အစည္းေတြရွင္သန္ခဲ့တဲ့ေခတ္က တည္ေဆာက္ထားခဲ့ေသာ္လည္းယခုတိုင္ ေပ်ာက္ပ်က္သြားၿခင္းမရွိေသးဘဲ ၿမိဳ႕တစ္ၿမိဳ႕အေနနဲ႕တည္ရွိေနပါေသးတယ္။
အင္ဒီးစ္ေတာင္တန္းေတြရဲ႕ အေရွ႕ဘက္ေလွ်ာေစာက္ေတြမွာအင္ကာအင္ပါယာရဲ႕ ဘုရင္တစ္ဦးၿဖစ္တဲ့ Pachucutiအုပ္ခ်ဳပ္စိုးမိုးစဥ္ ၁၄၂၀ ဝန္းက်င္ကတည္ေထာင္ခဲ့ၿပီးအဆိုပါေဒသကိုစပိန္ေတြကေတာင္အေမရိကကိုက်ဴးေက်ာ္ဖို႕ အဓိကက်တဲ့ ေၿခကုပ္စခန္းအၿဖစ္ မသိမ္းပိုက္မီရာစုႏွစ္တစ္ခုစာအတြက္ အင္ကာေတြရဲ႕သမိုင္းေနရာေတြအၿဖစ္ရွိေနခဲ့တာပါ။
အေနာက္ပိုင္းကေရွးေဟာင္းသုေတသနပညာရွင္ေတြက ၁၉၁၁ မွာရွာေဖြေတြ႕ရွိခဲ့ၾကၿပီးပီရူးႏိုင္ငံသားေတြအတြက္တကယ့္ကိုေပ်ာက္ကြယ္မသြားခဲ့တဲ့ အေမြတစ္ခုအၿဖစ္ ရွိေနခဲ့ပါတယ္။ဒါေပမယ့္ ေက်းဇူးတင္စရာရွိတာက က်ဴးေက်ာ္သူစပိန္မ်ားအေနနဲ႕ ဖ်က္ဆီးပစ္ခဲ့ၿခင္းမရွဘဲထိန္းသိမ္းထားေပးခဲ့တာကကိုပဲၿဖစ္ပါတယ္။ဒါ့ေၾကာင့္လည္းယေန႕တိုင္ ကမၻာေၿမေပၚမွာ အင္ကာေဒသနယ္ေၿမအေမြအႏွစ္ေတြကၿပီးၿပည့္စံုစြာတည္ရွိေနခဲ့တာၿဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၈၃ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ယူနက္စကိုကကမၻာ့ေရွးေဟာင္းယဥ္ေက်းမွဳအေမြအႏွစ္အၿဖစ္သတ္မွတ္ကာထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ခဲ့ၿ့ပီးကမၻာ့ အထင္ကရအၿဖစ္ဆံုးေရွးေဟာင္းယဥ္ေက်းမွဳၿပယုဂ္တစ္ခုၿဖစ္ခဲ့ပါတယ္။
ဒီၿမိဳ႕မွာအဓိကက်တဲ့အပိုင္းသံုးပိုင္းနဲ႕တည္ေဆာက္ထားပါတယ္။သာမာန္လူတန္းစားမ်ားအတြက္ လူေနအေဆာက္အဦးမ်ား၊ ၿမင့္ၿမတ္သူမ်ားတြက္ သီးသန္႕ဝန္းရံၿပဳလုပ္ထားေသာေနရာမ်ား ႏွင့္ ဘုန္းၾကီးမ်ား၊ယင္းတို႕၏ အဖြဲ႕ဝင္မ်ားေနထုိင္ရာအပိုင္းမ်ားစသည္တို႕ၿဖစ္သည္။ ဗဟုိမွာရွိတဲ့ေလးေထာင့္စပ္စပ္ နံရံေတြကာရံထားတဲ့အပိုင္းကိုအေဆာက္အဦးေပါင္း ၂၀၀ ေက်ာ္ကဝန္းရံထားၿပီးနက္ရွိဳင္းၿပီးေလွ်ာေစာက္ရွိတဲ့ေနရာေတြကိုသြားလာတဲ့အခါ ကူညီေပးဖို႕ ေက်ာက္တံုးေလွကားထစ္မ်ား ၿပဳလုပ္ထားကာကြဲၿပားေသာအဆင့္မ်ားၿဖင့္ပိုင္းၿခားထားသည္။ အင္ကာတို႕မွာစာေပဘာသာစကားမရွိတဲ့အတြက္ သူတို႕တည္ေဆာက္ခဲ့တာေတြကဘာအတြက္ လဲဆိုတာနဲ႕ ဘာေတြအတြက္အသံုးခ်ခဲ့ၾကသလဲဆိုတာမွတ္တမ္းတစ္စံုတစ္ရာမရွိပါဘူး။ ေရွးေဟာင္းသုေတသနပညာရွင္ေတြ အၿငင္းပြားေနတာကဒီအပိုင္းေတြကသခ်ိဳ ၤင္းအၿဖစ္သံုးတာ၊ ေတာ္ဝင္မိသားစုမ်ားသီးသန္႕ေနထိုင္တာ၊ စစ္တပ္ရဲ႕ ေဘးကင္းေစဖို႕ နားခိုရာေနရာေတြၿဖစ္ခဲ့တယ္ဆိုတာပါပဲ။သို႕ေသာ္လည္းဒီေဒသေတြမွ စစ္မက္ၿဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ အရိပ္လကၡဏာေတြေတာ့မေတြ႕ရပါဘူး။
Machu Picchu ရဲ႕ ဘာသာေရးနဲ႕ပတ္သက္တဲ့ အစိတ္အပိုင္းအၿဖစ္ Torreon( သို႕မဟုတ္ ေနမင္းဘုရားေက်ာင္း) က တာဝါတစ္ခုအၿဖစ္ရွီေနၿပီးဒီအင္ပါယာၾကီးရဲ႕ လူေနမွဳေတြအတြက္ ေရွ႕ၿဖစ္နကၡတ္ေတြကိုၾကည့္ဖို႕သံုးစြဲခဲ့ပါတယ္။အေဆာက္အဦးေတြရဲ႕ အဓိကအေရးၾကီးတဲ့ တည္ေဆာက္မွဳေတြအတြက္ Ashlar လုိ႕ေခၚတဲ့ ေလးေထာင့္စပ္စပ္ေၿခာက္ေသြ႕တဲ့ ေက်ာက္တံုးမ်ားနဲ႕တည္ေဆာက္ထားၿပီးယင္းတို႕ကငလ်င္ဒဏ္ကိုခံႏိုင္ရည္ရွိမွာပဲၿဖစ္ပါတယ္။ဒီလုိတည္ေဆာက္ခဲ့ရာမွာလည္းအင္ကာေတြက ၿမင္းလိုမ်ိဳးတိရိစၦာန္ေတြကိုသံုးခဲ့တဲ့အရိပ္အေယာင္ေတြမေတြ႕ရရံုသာမကသတၱဳကိရိယာတန္ဆာပလာမ်ား၊ ဘီးကဲ့သို႕ေသာအရာမ်ားကိုသံုးစြဲခဲ့ၿခင္းမရွိဘဲဒီေလာက္ၿမင့္မားတဲ့ ေတာင္တန္းေတြေပၚ ၾကီးမားတဲ့ေက်ာက္တံုးၾကီးေတြကိုဘယ္လုိတင္ခဲ့သလဲဆိုတာယေန႕တိုင္မသိရေသးတဲ့ ပုစၦာတစ္ပုဒ္ပါပဲ။အီဂ်စ္မွာရွိတဲ့ ပိရမစ္ေတြတည္ေဆာက္ခဲ့သလိုအလားသ႑ာန္တူညီကာေၿမာက္ၿမားလွေသာလူေတြနဲ႕ ဒီေက်ာက္တံုးၾကီးေတြကိုတြန္းတင္ခဲ့ပံုရပါတယ္ ။ဒီလိုအားထုတ္မွဳေတြကအခ်ိဳ႕ေသာလူေတြအတြက္ေတာ့အံ့အားသင့္စရာပါပဲ။ ဘာ့ေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ပညာရွင္မ်ားယံုၾကည္ထားတာကဒီေဒသေတြမွ ေထာင္ဂဏန္းထက္နည္းေသာလူေတြပဲအခ်ိန္အတိုင္းအတာတစ္ခုအထိေနထိုင္ခဲ့တယ္လို႕ ယူဆထားတဲ့အတြက္ပဲၿဖစ္ပါတယ္။
HIRAM BINGHAM 3
အပ်က္အစီးေတြကိုပထမဦးဆံုးမ်က္ၿမင္ေတြ႕ခဲ့တဲ့ အေနာက္ပိုင္းေဒသကပုဂၢိဳလ္
ရတနာသိုက္ရွာေဖြသူ၊စြန္႕စားသြားလာသူနဲ႕ ပညာရွင္တစ္ဦး(အင္ဒီရာနာဂ်ံုဳးစ္လုိမ်ိဳး) ၿဖစ္ၿပီးေနာက္ပိုင္းအေမရိကန္ ဆိနိတ္အမတ္ ၿဖစ္တဲ့ Hiram Bingham 3 ကေယးတကၠသလိုလ္မွာပညာသင္ၾကားေနစဥ္ ေပ်ာက္ဆံုးေနတဲ့ အင္ဒီးယန္း ၿမိဳ႕မ်ားကိုရွာေဖြဖို႕ၾကိဳးစားရင္းနဲ႕ ၁၉၁၁ ခုႏွစ္မွာ Machu Picchu ၿမိဳ႕ကိုရွာေဖြေတြ႕ရွိခဲ့ပါတယ္။အဆိုပါ နယ္ေၿမမွ လူ႕အသံုးအဆာင္ပစၥည္းေပါင္း ၄၀၀၀၀ေက်ာ္ကို ရွာေဖြႏိုင္ခဲ့ၿပီးအဲဒိထဲမွာမံမီရုပ္အေလာင္းမ်ားလည္းပါဝင္ကာအေမရီကန္တို႕လက္ထဲမွာ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္အထိရွိခဲ့ၿပီးယင္းတို႕ကသူတို႕ၿပန္လာဖို႕ သေဘာတူညီခ်က္ေတြအၿဖစ္ထားရွိခဲ့တာေတြလည္းၿဖစ္ပါတယ္။ ၿဗိတိန္နဲ႕ ဂ်ာမန္ စူးစမ္းရွာေဖြသူမ်ားက Bingham မတိုင္မီေရာက္ရွိခဲ့တယ္လို႕ အခိုင္အမာဆိုထားပါတယ္။ေဒသခံလယ္သမားမ်ားကယင္းကိစၥနဲ႕ပတ္သက္ၿပီးတိတိက်က်သိရွိထားကာယင္းတို႕က Bingham ကိုအဆိုပါ ေတာင္ေစာင္းေတြေပၚတက္ေရာက္ရွာေဖြဖို႕လမ္းညႊန္ခဲ့သူေတြလည္းၿဖစ္ၿပီး ၁၈၇၄ ခုႏွစ္ေရးထိုးထားတဲ့ ေၿမပံုစာရြက္တစ္ခုကသက္ေသအၿဖစ္ေပၚေပါက္ခဲ့ပါတယ္။သို႕ေသာ္လည္းတစ္ကမၻာလံုးကသတ္မွတ္ထားတာကေတာ့ Bingham က ပထမဦးဆံုးေရာက္ရွိခဲ့သူအၿဖစ္မွတ္တမ္းေရးထိုးထားပါတယ္။
ေနမင္းကိုကိုးကြယ္သူမ်ား
သူတို႕ရဲ႕ အင္ဂ်င္နီယာအတတ္ပညာကကန္႕သတ္မွဳေတြရွိေနေသာ္လည္း
အင္ကာေတြကတကယ့္ ကိုၿပီးၿပည့္စံုတဲ့ ၿမိဳ႕ၾကီးကိုတည္ေဆာက္ခဲ့ပါတယ္
ဒီေဒသရဲ႕ ဘုရားေက်ာင္းေတြကအင္ကာမ်ိဳးႏြယ္စုေတြရဲ႕ ေနမင္းဘုရားၿဖစ္တဲ့ အင္တီအတြက္ ရည္ရြယ္ေဆာက္လုပ္ထားတာၿဖစ္ပါတယ္။ အသက္တာကိုေပးအပ္သူၿဖစ္တဲ့အတြက္ ေနမင္းၾကီးကိုလယ္သမားမ်ားနဲ႕ အင္တီမွတိုက္ရိုက္ဆင္းသက္လာတယ္လို႕ ဆိုထားတဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္သူမ်ားကရွိခိုးဝတ္ၿပဳၾကပါတယ္။ ယေန႕တိုင္ အင္တီေရမီပြဲေတာ္ကိုေရွးေဟာင္းအင္ကာတို႕ရဲ႕ ၿမိဳ႕ေတာ္ၿဖစ္တဲ့ ပီရူးႏိုင္ငံ Cuzco မွာ ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တိုင္းက်င္းပၿပဳလုပ္ၿမဲၿဖစ္ပါတယ္။
၁ ေတာင္တန္းမ်ား
Machu Picchu ဆိုတာကေတာင္တစ္လံုးရဲ႕အမည္လည္းၿဖစ္ပါတယ္။သို႕ေသာ္အၿမင့္ဆံုးအပိုင္းၿဖစ္တဲ့ Huayna Picchu ထက္ေတာ့ နိမ့္ၿပီးတာဝါေတြကေနာက္ထပ္ မီတာ ၃၆၀ အထက္မွာရွိကာဒီနယ္ေၿမေတြကိုပိုင္းၿခားထားေစပါတယ္။ အၿမင့္ဆံုးအပိုင္းကရာထူးအၿမင့္ဆံုးဘုန္းေတာ္ၾကီးရဲ႕ေက်ာင္းေတာ္လုိ႕ဆိုထားပါတယ္။
၂ ၿမဴႏွင္းမ်ား
Machu Picchu ရဲ႕ေတာင္စဥ္ေတာင္တန္းေတြရဲ႕ ဝန္းက်င္တစ္ဝုိက္ဟာစြတ္စိုေနၿပီးမိုးသည္းထန္တဲ့ ေနရာေတြပဲၿဖစ္ပါတယ္။ေတာင္ၾကားေတြထဲမွာရွိတဲ့ၿမစ္ေတြကေနတက္လာတဲ့ ၿမဴႏွင္းေငြ႕ေတြမ်ားစြာဟာနံနက္ခင္းေစာေစာစီးစီးအခ်ိန္ေတြမွာရွိေနတတ္ၿပီးဒီအလွအပေတြကိုရိုက္ကူးႏိုင္ဖို႕ ဓာတ္ပံုဆရာမ်ားကနံနက္ခင္းအေစာၾကီးထကာရိုက္ကူးၾကပါတယ္။ေနာက္က်သြားရင္ေတာ့ လွပတဲ့ၿမဴႏွင္းေတြကိုေတြ႕ႏိုင္မယ့္ အခြင့္အေရးဆံုးရွံဳးႏိုင္ပါတယ္။
၃ နံရံတံတိုင္းမ်ား
ေၿခာက္ေသြ႕တဲ့ ေက်ာက္တံုးနံရံမ်ားနဲ႕ အံကိုက္ တည္ေဆာက္ထားကာအဆိုပါ ေက်ာက္တံုးမ်ားအၾကားသို႕ ဓားသြားနဲ႕ေတာင္ထိုးသြင္းဖို႕မၿဖစ္ႏိုင္ပါဘူး။ သိပ္အေရးမၾကီးလွတဲ့ အေဆာက္အဦးေတြကိုေတာ့ သရိုးမ်ားနဲ႕ ၿမဲၿမံေအာင္ ထားေပမယ့္ ေၿခာက္ေသြ႕တဲ့ေက်ာက္တံုးေတြနဲ႕တည္ေဆာက္ထားၾကသလိုပဲအဆင့္ၿမင့္လွပါတယ္။
၄ ေလွခါးထစ္စုိက္ခင္းမ်ား
ေတာင္ေစာင္းေဒသေတြမွာေလွခါးထစ္စိုက္ခင္းေပါင္း ၇၀၀ ေက်ာ္ရွိၿပီးစိုက္ပ်ိဳးေရးအတြက္ ရွဳပ္ေထြးလွတဲ့ေရေပးေဝမွဳစနစ္မ်ားနဲ႕ ပံ့ပိုးတည္ေဆာက္ထားကာေၿပာင္းဖူးမ်ား၊အာလူးမ်ားကိုအဓိကေကာက္ပဲသီးႏွံမ်ားအၿဖစ္စိုက္ပ်ိဳးခဲ့ၾကပါတယ္။ဒီစိုက္ခင္းေတြကဒီၿမိဳ႕ကိုလံုေလာက္ေအာင္စားနပ္ရိကၡာေထာက္ပံ့မွဳေတြေတာ့မလုပ္ေပးႏိုင္ခဲ့ပဲအၿခားေသာအေဝးတစ္ေနရာမွာရွိေနတဲ့ ယာခင္းမ်ားမွပို႕ေဆာင္တင္သြင္းခဲ့ရပါတယ္။
၅ အင္ကာရဲ႕လမ္းမ်ား
အင္ကာမွာလမ္းေတြကိုစနစ္တက်လုပ္ေဆာင္ထားၿပီးMaccu Picchu ဧရိယာတဝိုက္သယ္ယူပို႕ေဆာင္မဳွေတြလုပ္ေဆာင္ႏိုင္ေစဖို႕ အသံုးၿပဳပါတယ္။ယေန႕ေခတ္အလည္သြားၾကတဲ့ တိုးရစ္မ်ားဟာအပ်က္အစီးေတြကိုၾကည့္ရွဳဖို႕ ၿမင့္မားလွတဲ့ အင္ကာရဲ႕လမ္းမ်ားမွာလမ္းေလွ်ာက္ၾကည့္ရွဳႏိုင္ပါတယ္။ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာေသာခရီးသည္မ်ားက ဒီလမ္းေတြကေနသြားေရာက္ၾကည့္ရွဳၾကကာသူတို႕ေၾကာင့္လည္းအပ်က္အဆီးေတြကပိုမိုပ်က္စီးႏိုင္ေစမွာက စိုးရိမ္စရာပါပဲ။
Ian Evenden ေရးသား၍
ၿငိမ္းခ်မ္း(BE-IT)ျပန္ဆိုသည္
Ref: TechSpace Journal
လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္း ၆၀၀ ေက်ာ္ အခ်ိန္ကအင္ကာအင္ပိုင္ယာၾကီးကို ၿမင့္မားလွတဲ့ အင္ဒီးစ္ ေတာင္တန္းၾကီးေတြေပၚမွာ ရွဳပ္ေထြးနက္နဲလွတဲ့ ေက်ာက္တံုးအေဆာက္အဦၾကီးမ်ားကိုတည္ေဆာက္ခဲ့ၾကပါတယ္။ဘီးေတြ၊သတၱဳကိရိယာတန္ဆာပလာ
ေတြမပါဘဲနဲ႕ေပါ့။သူတုိ႕ကဘာ့ေၾကာင့္ ဒီလိုမ်ိဳးတည္ေဆာက္ခဲ့ၾကရတာပါလဲ?
အင္ကာရဲ႕ ေပ်ာက္ဆံုးေနတဲ့ၿမိဳ႕ေတာ္လို႕ အၿမဲတေစတင္စားခဲ့တဲ့လွပၿခင္းအတိနဲ႕ Machu Picchu ၿမိဳ႕ဟာေတာင္အေမရိကတုိက္ရွိပီရူးႏိုင္ငံရဲ႕ Cuzco ေဒသမွာပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာၿပင္အထက္ ၂၄၃၀ မီတာအၿမင့္မွာတည္ရွိပါတယ္။
အင္ကာယဥ္ေက်းမွဳလူ႕အဖြဲ႕အစည္းေတြရွင္သန္ခဲ့တဲ့ေခတ္က တည္ေဆာက္ထားခဲ့ေသာ္လည္းယခုတိုင္ ေပ်ာက္ပ်က္သြားၿခင္းမရွိေသးဘဲ ၿမိဳ႕တစ္ၿမိဳ႕အေနနဲ႕တည္ရွိေနပါေသးတယ္။
အင္ဒီးစ္ေတာင္တန္းေတြရဲ႕ အေရွ႕ဘက္ေလွ်ာေစာက္ေတြမွာအင္ကာအင္ပါယာရဲ႕ ဘုရင္တစ္ဦးၿဖစ္တဲ့ Pachucutiအုပ္ခ်ဳပ္စိုးမိုးစဥ္ ၁၄၂၀ ဝန္းက်င္ကတည္ေထာင္ခဲ့ၿပီးအဆိုပါေဒသကိုစပိန္ေတြကေတာင္အေမရိကကိုက်ဴးေက်ာ္ဖို႕ အဓိကက်တဲ့ ေၿခကုပ္စခန္းအၿဖစ္ မသိမ္းပိုက္မီရာစုႏွစ္တစ္ခုစာအတြက္ အင္ကာေတြရဲ႕သမိုင္းေနရာေတြအၿဖစ္ရွိေနခဲ့တာပါ။
အေနာက္ပိုင္းကေရွးေဟာင္းသုေတသနပညာရွင္ေတြက ၁၉၁၁ မွာရွာေဖြေတြ႕ရွိခဲ့ၾကၿပီးပီရူးႏိုင္ငံသားေတြအတြက္တကယ့္ကိုေပ်ာက္ကြယ္မသြားခဲ့တဲ့ အေမြတစ္ခုအၿဖစ္ ရွိေနခဲ့ပါတယ္။ဒါေပမယ့္ ေက်းဇူးတင္စရာရွိတာက က်ဴးေက်ာ္သူစပိန္မ်ားအေနနဲ႕ ဖ်က္ဆီးပစ္ခဲ့ၿခင္းမရွဘဲထိန္းသိမ္းထားေပးခဲ့တာကကိုပဲၿဖစ္ပါတယ္။ဒါ့ေၾကာင့္လည္းယေန႕တိုင္ ကမၻာေၿမေပၚမွာ အင္ကာေဒသနယ္ေၿမအေမြအႏွစ္ေတြကၿပီးၿပည့္စံုစြာတည္ရွိေနခဲ့တာၿဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၈၃ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ယူနက္စကိုကကမၻာ့ေရွးေဟာင္းယဥ္ေက်းမွဳအေမြအႏွစ္အၿဖစ္သတ္မွတ္ကာထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ခဲ့ၿ့ပီးကမၻာ့ အထင္ကရအၿဖစ္ဆံုးေရွးေဟာင္းယဥ္ေက်းမွဳၿပယုဂ္တစ္ခုၿဖစ္ခဲ့ပါတယ္။
ဒီၿမိဳ႕မွာအဓိကက်တဲ့အပိုင္းသံုးပိုင္းနဲ႕တည္ေဆာက္ထားပါတယ္။သာမာန္လူတန္းစားမ်ားအတြက္ လူေနအေဆာက္အဦးမ်ား၊ ၿမင့္ၿမတ္သူမ်ားတြက္ သီးသန္႕ဝန္းရံၿပဳလုပ္ထားေသာေနရာမ်ား ႏွင့္ ဘုန္းၾကီးမ်ား၊ယင္းတို႕၏ အဖြဲ႕ဝင္မ်ားေနထုိင္ရာအပိုင္းမ်ားစသည္တို႕ၿဖစ္သည္။ ဗဟုိမွာရွိတဲ့ေလးေထာင့္စပ္စပ္ နံရံေတြကာရံထားတဲ့အပိုင္းကိုအေဆာက္အဦးေပါင္း ၂၀၀ ေက်ာ္ကဝန္းရံထားၿပီးနက္ရွိဳင္းၿပီးေလွ်ာေစာက္ရွိတဲ့ေနရာေတြကိုသြားလာတဲ့အခါ ကူညီေပးဖို႕ ေက်ာက္တံုးေလွကားထစ္မ်ား ၿပဳလုပ္ထားကာကြဲၿပားေသာအဆင့္မ်ားၿဖင့္ပိုင္းၿခားထားသည္။ အင္ကာတို႕မွာစာေပဘာသာစကားမရွိတဲ့အတြက္ သူတို႕တည္ေဆာက္ခဲ့တာေတြကဘာအတြက္ လဲဆိုတာနဲ႕ ဘာေတြအတြက္အသံုးခ်ခဲ့ၾကသလဲဆိုတာမွတ္တမ္းတစ္စံုတစ္ရာမရွိပါဘူး။ ေရွးေဟာင္းသုေတသနပညာရွင္ေတြ အၿငင္းပြားေနတာကဒီအပိုင္းေတြကသခ်ိဳ ၤင္းအၿဖစ္သံုးတာ၊ ေတာ္ဝင္မိသားစုမ်ားသီးသန္႕ေနထိုင္တာ၊ စစ္တပ္ရဲ႕ ေဘးကင္းေစဖို႕ နားခိုရာေနရာေတြၿဖစ္ခဲ့တယ္ဆိုတာပါပဲ။သို႕ေသာ္လည္းဒီေဒသေတြမွ စစ္မက္ၿဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ အရိပ္လကၡဏာေတြေတာ့မေတြ႕ရပါဘူး။
Machu Picchu ရဲ႕ ဘာသာေရးနဲ႕ပတ္သက္တဲ့ အစိတ္အပိုင္းအၿဖစ္ Torreon( သို႕မဟုတ္ ေနမင္းဘုရားေက်ာင္း) က တာဝါတစ္ခုအၿဖစ္ရွီေနၿပီးဒီအင္ပါယာၾကီးရဲ႕ လူေနမွဳေတြအတြက္ ေရွ႕ၿဖစ္နကၡတ္ေတြကိုၾကည့္ဖို႕သံုးစြဲခဲ့ပါတယ္။အေဆာက္အဦးေတြရဲ႕ အဓိကအေရးၾကီးတဲ့ တည္ေဆာက္မွဳေတြအတြက္ Ashlar လုိ႕ေခၚတဲ့ ေလးေထာင့္စပ္စပ္ေၿခာက္ေသြ႕တဲ့ ေက်ာက္တံုးမ်ားနဲ႕တည္ေဆာက္ထားၿပီးယင္းတို႕ကငလ်င္ဒဏ္ကိုခံႏိုင္ရည္ရွိမွာပဲၿဖစ္ပါတယ္။ဒီလုိတည္ေဆာက္ခဲ့ရာမွာလည္းအင္ကာေတြက ၿမင္းလိုမ်ိဳးတိရိစၦာန္ေတြကိုသံုးခဲ့တဲ့အရိပ္အေယာင္ေတြမေတြ႕ရရံုသာမကသတၱဳကိရိယာတန္ဆာပလာမ်ား၊ ဘီးကဲ့သို႕ေသာအရာမ်ားကိုသံုးစြဲခဲ့ၿခင္းမရွိဘဲဒီေလာက္ၿမင့္မားတဲ့ ေတာင္တန္းေတြေပၚ ၾကီးမားတဲ့ေက်ာက္တံုးၾကီးေတြကိုဘယ္လုိတင္ခဲ့သလဲဆိုတာယေန႕တိုင္မသိရေသးတဲ့ ပုစၦာတစ္ပုဒ္ပါပဲ။အီဂ်စ္မွာရွိတဲ့ ပိရမစ္ေတြတည္ေဆာက္ခဲ့သလိုအလားသ႑ာန္တူညီကာေၿမာက္ၿမားလွေသာလူေတြနဲ႕ ဒီေက်ာက္တံုးၾကီးေတြကိုတြန္းတင္ခဲ့ပံုရပါတယ္ ။ဒီလိုအားထုတ္မွဳေတြကအခ်ိဳ႕ေသာလူေတြအတြက္ေတာ့အံ့အားသင့္စရာပါပဲ။ ဘာ့ေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ပညာရွင္မ်ားယံုၾကည္ထားတာကဒီေဒသေတြမွ ေထာင္ဂဏန္းထက္နည္းေသာလူေတြပဲအခ်ိန္အတိုင္းအတာတစ္ခုအထိေနထိုင္ခဲ့တယ္လို႕ ယူဆထားတဲ့အတြက္ပဲၿဖစ္ပါတယ္။
HIRAM BINGHAM 3
အပ်က္အစီးေတြကိုပထမဦးဆံုးမ်က္ၿမင္ေတြ႕ခဲ့တဲ့ အေနာက္ပိုင္းေဒသကပုဂၢိဳလ္
ရတနာသိုက္ရွာေဖြသူ၊စြန္႕စားသြားလာသူနဲ႕ ပညာရွင္တစ္ဦး(အင္ဒီရာနာဂ်ံုဳးစ္လုိမ်ိဳး) ၿဖစ္ၿပီးေနာက္ပိုင္းအေမရိကန္ ဆိနိတ္အမတ္ ၿဖစ္တဲ့ Hiram Bingham 3 ကေယးတကၠသလိုလ္မွာပညာသင္ၾကားေနစဥ္ ေပ်ာက္ဆံုးေနတဲ့ အင္ဒီးယန္း ၿမိဳ႕မ်ားကိုရွာေဖြဖို႕ၾကိဳးစားရင္းနဲ႕ ၁၉၁၁ ခုႏွစ္မွာ Machu Picchu ၿမိဳ႕ကိုရွာေဖြေတြ႕ရွိခဲ့ပါတယ္။အဆိုပါ နယ္ေၿမမွ လူ႕အသံုးအဆာင္ပစၥည္းေပါင္း ၄၀၀၀၀ေက်ာ္ကို ရွာေဖြႏိုင္ခဲ့ၿပီးအဲဒိထဲမွာမံမီရုပ္အေလာင္းမ်ားလည္းပါဝင္ကာအေမရီကန္တို႕လက္ထဲမွာ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္အထိရွိခဲ့ၿပီးယင္းတို႕ကသူတို႕ၿပန္လာဖို႕ သေဘာတူညီခ်က္ေတြအၿဖစ္ထားရွိခဲ့တာေတြလည္းၿဖစ္ပါတယ္။ ၿဗိတိန္နဲ႕ ဂ်ာမန္ စူးစမ္းရွာေဖြသူမ်ားက Bingham မတိုင္မီေရာက္ရွိခဲ့တယ္လို႕ အခိုင္အမာဆိုထားပါတယ္။ေဒသခံလယ္သမားမ်ားကယင္းကိစၥနဲ႕ပတ္သက္ၿပီးတိတိက်က်သိရွိထားကာယင္းတို႕က Bingham ကိုအဆိုပါ ေတာင္ေစာင္းေတြေပၚတက္ေရာက္ရွာေဖြဖို႕လမ္းညႊန္ခဲ့သူေတြလည္းၿဖစ္ၿပီး ၁၈၇၄ ခုႏွစ္ေရးထိုးထားတဲ့ ေၿမပံုစာရြက္တစ္ခုကသက္ေသအၿဖစ္ေပၚေပါက္ခဲ့ပါတယ္။သို႕ေသာ္လည္းတစ္ကမၻာလံုးကသတ္မွတ္ထားတာကေတာ့ Bingham က ပထမဦးဆံုးေရာက္ရွိခဲ့သူအၿဖစ္မွတ္တမ္းေရးထိုးထားပါတယ္။
ေနမင္းကိုကိုးကြယ္သူမ်ား
သူတို႕ရဲ႕ အင္ဂ်င္နီယာအတတ္ပညာကကန္႕သတ္မွဳေတြရွိေနေသာ္လည္း
အင္ကာေတြကတကယ့္ ကိုၿပီးၿပည့္စံုတဲ့ ၿမိဳ႕ၾကီးကိုတည္ေဆာက္ခဲ့ပါတယ္
ဒီေဒသရဲ႕ ဘုရားေက်ာင္းေတြကအင္ကာမ်ိဳးႏြယ္စုေတြရဲ႕ ေနမင္းဘုရားၿဖစ္တဲ့ အင္တီအတြက္ ရည္ရြယ္ေဆာက္လုပ္ထားတာၿဖစ္ပါတယ္။ အသက္တာကိုေပးအပ္သူၿဖစ္တဲ့အတြက္ ေနမင္းၾကီးကိုလယ္သမားမ်ားနဲ႕ အင္တီမွတိုက္ရိုက္ဆင္းသက္လာတယ္လို႕ ဆိုထားတဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္သူမ်ားကရွိခိုးဝတ္ၿပဳၾကပါတယ္။ ယေန႕တိုင္ အင္တီေရမီပြဲေတာ္ကိုေရွးေဟာင္းအင္ကာတို႕ရဲ႕ ၿမိဳ႕ေတာ္ၿဖစ္တဲ့ ပီရူးႏိုင္ငံ Cuzco မွာ ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တိုင္းက်င္းပၿပဳလုပ္ၿမဲၿဖစ္ပါတယ္။
၁ ေတာင္တန္းမ်ား
Machu Picchu ဆိုတာကေတာင္တစ္လံုးရဲ႕အမည္လည္းၿဖစ္ပါတယ္။သို႕ေသာ္အၿမင့္ဆံုးအပိုင္းၿဖစ္တဲ့ Huayna Picchu ထက္ေတာ့ နိမ့္ၿပီးတာဝါေတြကေနာက္ထပ္ မီတာ ၃၆၀ အထက္မွာရွိကာဒီနယ္ေၿမေတြကိုပိုင္းၿခားထားေစပါတယ္။ အၿမင့္ဆံုးအပိုင္းကရာထူးအၿမင့္ဆံုးဘုန္းေတာ္ၾကီးရဲ႕ေက်ာင္းေတာ္လုိ႕ဆိုထားပါတယ္။
၂ ၿမဴႏွင္းမ်ား
Machu Picchu ရဲ႕ေတာင္စဥ္ေတာင္တန္းေတြရဲ႕ ဝန္းက်င္တစ္ဝုိက္ဟာစြတ္စိုေနၿပီးမိုးသည္းထန္တဲ့ ေနရာေတြပဲၿဖစ္ပါတယ္။ေတာင္ၾကားေတြထဲမွာရွိတဲ့ၿမစ္ေတြကေနတက္လာတဲ့ ၿမဴႏွင္းေငြ႕ေတြမ်ားစြာဟာနံနက္ခင္းေစာေစာစီးစီးအခ်ိန္ေတြမွာရွိေနတတ္ၿပီးဒီအလွအပေတြကိုရိုက္ကူးႏိုင္ဖို႕ ဓာတ္ပံုဆရာမ်ားကနံနက္ခင္းအေစာၾကီးထကာရိုက္ကူးၾကပါတယ္။ေနာက္က်သြားရင္ေတာ့ လွပတဲ့ၿမဴႏွင္းေတြကိုေတြ႕ႏိုင္မယ့္ အခြင့္အေရးဆံုးရွံဳးႏိုင္ပါတယ္။
၃ နံရံတံတိုင္းမ်ား
ေၿခာက္ေသြ႕တဲ့ ေက်ာက္တံုးနံရံမ်ားနဲ႕ အံကိုက္ တည္ေဆာက္ထားကာအဆိုပါ ေက်ာက္တံုးမ်ားအၾကားသို႕ ဓားသြားနဲ႕ေတာင္ထိုးသြင္းဖို႕မၿဖစ္ႏိုင္ပါဘူး။ သိပ္အေရးမၾကီးလွတဲ့ အေဆာက္အဦးေတြကိုေတာ့ သရိုးမ်ားနဲ႕ ၿမဲၿမံေအာင္ ထားေပမယ့္ ေၿခာက္ေသြ႕တဲ့ေက်ာက္တံုးေတြနဲ႕တည္ေဆာက္ထားၾကသလိုပဲအဆင့္ၿမင့္လွပါတယ္။
၄ ေလွခါးထစ္စုိက္ခင္းမ်ား
ေတာင္ေစာင္းေဒသေတြမွာေလွခါးထစ္စိုက္ခင္းေပါင္း ၇၀၀ ေက်ာ္ရွိၿပီးစိုက္ပ်ိဳးေရးအတြက္ ရွဳပ္ေထြးလွတဲ့ေရေပးေဝမွဳစနစ္မ်ားနဲ႕ ပံ့ပိုးတည္ေဆာက္ထားကာေၿပာင္းဖူးမ်ား၊အာလူးမ်ားကိုအဓိကေကာက္ပဲသီးႏွံမ်ားအၿဖစ္စိုက္ပ်ိဳးခဲ့ၾကပါတယ္။ဒီစိုက္ခင္းေတြကဒီၿမိဳ႕ကိုလံုေလာက္ေအာင္စားနပ္ရိကၡာေထာက္ပံ့မွဳေတြေတာ့မလုပ္ေပးႏိုင္ခဲ့ပဲအၿခားေသာအေဝးတစ္ေနရာမွာရွိေနတဲ့ ယာခင္းမ်ားမွပို႕ေဆာင္တင္သြင္းခဲ့ရပါတယ္။
၅ အင္ကာရဲ႕လမ္းမ်ား
အင္ကာမွာလမ္းေတြကိုစနစ္တက်လုပ္ေဆာင္ထားၿပီးMaccu Picchu ဧရိယာတဝိုက္သယ္ယူပို႕ေဆာင္မဳွေတြလုပ္ေဆာင္ႏိုင္ေစဖို႕ အသံုးၿပဳပါတယ္။ယေန႕ေခတ္အလည္သြားၾကတဲ့ တိုးရစ္မ်ားဟာအပ်က္အစီးေတြကိုၾကည့္ရွဳဖို႕ ၿမင့္မားလွတဲ့ အင္ကာရဲ႕လမ္းမ်ားမွာလမ္းေလွ်ာက္ၾကည့္ရွဳႏိုင္ပါတယ္။ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာေသာခရီးသည္မ်ားက ဒီလမ္းေတြကေနသြားေရာက္ၾကည့္ရွဳၾကကာသူတို႕ေၾကာင့္လည္းအပ်က္အဆီးေတြကပိုမိုပ်က္စီးႏိုင္ေစမွာက စိုးရိမ္စရာပါပဲ။
Ian Evenden ေရးသား၍
ၿငိမ္းခ်မ္း(BE-IT)ျပန္ဆိုသည္
Ref: TechSpace Journal
No comments:
Post a Comment
မိတ္ေဆြ...အခ်ိန္ေလးရရင္ blogg မွာစာလာဖတ္ပါေနာ္
ဗဟုသုတ ရနိုင္တယ္။