သမိုင္းထဲက ဆရာ၀န္မ်ား (ေဒါက္တာ ဂ်ိဳေဆးရီဇယ္)

by ေဒါက္တာလႊမ္းမိုးဟန္(Dr Hlwan Moe Han) on Tuesday, October 16, 2012 at 7:36am ·

ဖိလစ္ပိုင္ မ်ိဳးခ်စ္သူရဲေကာင္း၊ျငိမ္းခ်မ္းေရးသမား ေဒါက္တာဂ်ိဳေဆးရီဇယ္

ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံ၏ အမ်ိဳးသားသူရဲေကာင္းအျဖစ္ သတ္မွတ္ျခင္းခံရသည့္ ေဒါက္တာဂ်ိဳေဆးရီဇယ္ကို ၁၈၆၁ခု၊ ဒီဇင္ဘာလ ၃၀ရက္ေန႔တြင္ ေမြးဖြားခဲ့သည္။ တရုန္ျပည္မွ ေဒါက္တာဆြန္ယက္ဆင္၊ အိႏိၵယမွ စာဆိုေက်ာ္ တဂိုးတို႔ႏွင့္ ေခတ္ျပိဳင္ျဖစ္သည္။ ေဒါက္တာရီဇယ္၏ အၾကမ္းမဖက္ျငိမ္းခ်မ္းေရးအတြက္ တိုက္ပြဲ၀င္သည့္နည္းလမ္းကို အိႏိၵယႏိုင္ငံေခါင္းေဆာင္ၾကီး မဟတၱမဂႏီၵက အတုယူခဲ့သည္ဟု ေထာက္ျပၾကသူမ်ားရွိသည္။

အေနာက္နယ္ခ်ဲ႕ကိုလိုနီလက္ေအာက္မွ အလြတ္ရုန္း၍ လြတ္လပ္ေသာအာရွႏိုင္ငံသစ္မ်ား ေပၚေပါက္လာသည့္ အခန္းက႑တြင္ ေဒါက္တာရီဇယ္၏ လႈပ္ရွားမႈမ်ားသည္ တစ္ခန္းတစ္က႑မွ ပါ၀င္ခဲ့သည္။

ရီဇယ္သည္ ကယ္လမ္ဘာျမိဳ႕ရွိ ခ်မ္းသာေသာ စပိန္ႏွင့္ဂ်ပန္ေသြးမ်ား ေရာေႏွာေနသည့္ ဖိလစ္ပိုင္မိသားစုတစ္ခုမွ ေပါက္ဖြားလာခဲ့ျပီး ေမြးခ်င္း၁၁ေယာက္ေျမာက္အနက္ ၇ေယာက္ေျမာက္ျဖစ္ သည္။ ငယ္စဥ္ကမနီလာျမိဳ႕ရွိ အတန္နီရိုျမဴနီစပယ္ေက်ာင္း တြင္ပညာသင္ၾကားခဲ့ျပီး အထူးခၽြန္ဆံုး ေက်ာင္းသား ကိုးေယာက္တြင္ တစ္ေယာက္အပါအ၀င္ျဖစ္လ်က္ ဆန္တိုေတာမတ္စ္တကၠသိုလ္တြင္ ဥပေဒပညာမ်ားဆက္လက္ဆည္းပူးသည္။ ထုိအခ်ိန္တြင္ မိခင္ျဖစ္သူမွာ မ်က္စိကြယ္သျဖင့္ မိခင္၏ မ်က္စိေရာဂါကို ကုသေပးႏိုင္ရန္ အထက္ပါတကၠသိုလ္မွာပင္ ေဆးပညာကိုေျပာင္းလဲသင္ယူခဲ့သည္။

မိဘမ်ား မသိေစပဲ အစ္ကိုျဖစ္သူ၏ေထာက္ပံ့မႈျဖင့္ ၁၈၈၂ခု၊ေမလတြင္ စပိန္ႏိုင္ငံ၊မဒရပ္ျမိဳ႕သို႔ တိတ္တဆိတ္ထြက္ခြာလ်က္ မဒရပ္တကၠသိုလ္တြင္ ေဆးပညာဆက္လက္သင္ယူသည္။ ထိုတကၠသိုလ္မွ ေဆးပညာဘြဲ႕ရျပီး ပါရီတကၠသိုလ္ႏွင့္ ဂ်ာမဏီႏိုင္ငံ ဟီဒယ္ဘတ္ဂ်္တကၠသိုလ္မ်ားတြင္ ဘြဲ႕လြန္ပညာမ်ား ဆက္လက္ဆည္းပူးသည္။ ၁၈၈၇ခုႏွစ္တြင္ ဟီဒယ္ဘတ္ဂ်္တကၠသိုလ္၊မ်က္စိပါေမာကၡ ေအာ္တိုဘက္ကာ လက္ေအာက္တြင္ မ်က္စိပညာဘြဲ႕လြန္သင္တန္းျပီးဆံုးသည္။ထိုအခ်ိန္က ရီဇယ္၏အသက္မွာ ၂၅ႏွစ္ျဖစ္သည္။ေနာင္တြင္ သူသင္ယူခဲ့သည့္ မ်က္စိကုပညာျဖင့္ မိခင္၏မ်က္စိေရာဂါအား ခြဲစိတ္ကုသ ေပးႏိုင္ခဲ့သည္။

ရီဇယ္မွာ ပန္းခ်ီ၊ပန္းပုစသည့္ လက္မႈပညာ၊ကဗ်ာ၊စာ၊ျပဇာတ္မ်ားေရးျခင္းစသည့္ အႏုပညာမ်ား ၀ါသနာထံုသူျဖစ္ျပီး ကိုယ္ခံပညာ၊ပစၥတိုေသနတ္ပစ္၊ေရွးေဟာင္းမႏုသပညာစသည္တို႔တြင္လည္း ႏွံ႔စပ္သည္။ဘာသာစကား ၂၂မ်ိဳးကိုလည္း ကၽြမ္းကၽြမ္းက်င္က်င္ေျပာႏိုင္သည္။အက္ေဆး၊ကဗ်ာ၊ေန႔စဥ္မွတ္တမ္း၊သတင္းႏွင့္ ၀တၱဳရွည္မ်ား ေရးသားခဲ့ျပီး သူ၏၀တၱဳရွည္ႏွစ္ပုဒ္မွာ အလြန္ထင္ရွားသည္။

၁၈၉၂ခု၊ ဖိလစ္ပိုင္သို႔ျပန္လာျပီး La Liga Filipina အမည္ရ လူထုအသင္းၾကီးကို ဦးေဆာင္တည္ေထာင္သည္။ထိုအသင္းၾကီးေၾကာင့္ နယ္ခ်ဲ႕ေတာ္လွန္ေရး ပုန္ကန္မႈၾကီးတစ္ ခုျဖစ္လာခဲ့ သျဖင့္ ရီဇာ့တြင္တာ၀န္ရွိသည္ဟုစပိန္အစိုးရက သတ္မွတ္ျပီး ထိုႏွစ္ဇူလိုင္လတြင္ ဒပ္ပီတန္ျမိဳ႕သို႔ နယ္ႏွင္ဒဏ္ေပးခဲ့သည္။ထိုေဒသတြင္ ရီဇယ္ဦးေဆာင္ျပီး စာသင္ေက်ာင္းေဆာက္သည္။ ေဆးရံုေဆာက္သည္။ ေရရရွိေရးေဆာင္ရြက္ေပးျပီး လယ္ယာစိုက္ပ်ိဳးတတ္ေစေရး

အတြက္ သင္တန္းမ်ားဖြင့္လွစ္ေပးခဲ့သည္။

ရီဇယ္၏ရည္မွန္းခ်က္က ဖိလစ္ပိုင္ႏုိင္ငံကို လြတ္လပ္ျပီး အေျခခံဥပေဒတစ္ရပ္ရွိေသာ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာပိုင္ႏိုင္ငံတစ္ရပ္ျဖစ္ေစလိုသည္။ အၾကမ္းဖက္နည္းကို ေနာက္ဆံုးက်ည္ဆန္အျဖစ္သာ အသံုးျပဳလိုုသည္။ အမ်ိဳးသားလြတ္ေျမာက္ေရးႏွင့္ လြတ္လပ္သည့္ႏုိင္ငံတစ္ခုတည္ေထာင္ေရးတြင္ ႏိုင္ငံသားတိုင္း၏ စိတ္ဓာတ္အဆင့္အတန္း ျမင့္မားဖို႔လိုသည္ဟု ယံုၾကည္သည္။ “ဒီကေန႔ ကၽြန္ေတြဟာ ေနာက္ေန႔မွာ သခင္ေတာ့ ျဖစ္ပါရဲ႕။ဒါေပမယ့္ သခင္ဆိုး၊ သခင္ညစ္ေတြ ျဖစ္ေနရင္ လြတ္လပ္ေရးရလည္း ဘာထူးျခားမလဲ။”ဟု ရီဇယ္ကေျပာခဲ့သည္။ေတာ္လွန္ေရးတစ္ခုစတင္သည့္ ေနရာမွာ ေခါင္းေဆာင္လုပ္သူသည္ ဘယ္အခ်ိန္မွာေတာ္လွန္ေရးကိုစရမည္၊ လက္နက္ကိရိယာေတြ စံု၊မစံု

ၾကည့္ရမည္၊ ဖိလစ္ပိုင္လူလတ္တန္းစားမ်ား၏ “အား”ကို ယူရမည္ဟု ယံုၾကည္သည္။

ရီဇယ္အား က်ဴးဘားသို႔ တိမ္းေရွာင္ရာလမ္းတြင္ စပိန္တို႔က ဖမ္းမိျပီး မနီလာသို႔ျပန္ပို႔ခံရသည္။ လမ္းခရီးတြင္လြတ္ေျမာက္ဖြယ္ အခြင့္အလမ္းမ်ား အၾကိမ္ၾကိမ္ၾကံဳေသာ္လည္း ထြက္မေျပးခဲ့ေခ်။ အစိုးရအား ပုန္ကန္မႈ၊သူပုန္ထမႈစသည္တို႔ျဖင့္ တရားရံုးတြင္ စစ္ေဆးျပီး ေသဒဏ္ေပးခံရသည္။ အသတ္ခံရမည့္ေန႔ မိသားစုထံသို႔ ေနာက္ဆံုးေရးခဲ့သည့္စာတြင္ သည္လိုေရးခဲ့သည္။ “ကိုယ့္ကို ဂရုစိုက္ခံေစခ်င္သလို အိုမင္းမစြမ္းမိဘမ်ားကို ျပဳစုေစာင့္ေရွာက္ပါ။ စိတ္မွတ္ဥာဏ္ထဲမွာ မိဘမ်ားကို ထာ၀ရ ခ်စ္သြားပါ့မယ္။”

မိတ္ေဆြတစ္ဦးအားေရးသားခဲ့သည့္ ေနာက္ဆံုးစာတြင္ “မနက္ျဖန္မနက္ ၇နာရီမွာ ကၽြန္ေတာ့္ကိုပစ္သတ္ၾကလိမ့္မယ္ဗ်။ေတာ္လွန္ေရးၾကီးရဲ႕ ရာဇ၀တ္မႈေတြထဲမွာ ကၽြန္ေတာ္ လံုး၀မပါခဲ့ပါဘူး။ လိပ္ျပာသန္႔သန္႔နဲ႔ပဲ ကၽြန္ေတာ္ေသမွာပါ။” ဟုေရးခဲ့သည္။

ရီဇယ့္ကို စပိန္လက္ေအာက္ခံ ဖိလစ္ပိုင္စစ္သားမ်ားက ေသနတ္ျဖင့္ပစ္သတ္ခဲ့သည္။ထိုဖိလစ္ပိုင္စစ္သည္မ်ား၏ ေနာက္မွာ စပိန္စစ္သားမ်ားက ေစာင့္ေနသည္။ အမိန္႔မနာခံသည့္ ဖိလစ္ပိုင္စစ္သည္မ်ားကို ပစ္သတ္ဖို႔ျဖစ္သည္။စပိန္စစ္တပ္ဆရာ၀န္ဗိုလ္ခ်ဳပ္က ပစ္သတ္ခါနီးမွာ ရီဇယ့္၏ ေသြးခုန္ႏႈန္းကုိစမ္းသပ္ၾကည့္ရာ ျမန္ေနျခင္းမ၇ွိ၊ပံုမွန္ပင္ျဖစ္ေၾကာင္း သတင္းပို႔ခဲ့သည္။

စပိန္ကိုလိုနီလက္ေအာက္ခံဘ၀မွ လြတ္ေျမာက္ႏိုင္ေရးအသက္စြန္႔ၾကိဳးပမ္းမႈမ်ားအတြက္ ဖိလစ္ပိုင္အမ်ိဳးသား သူရဲေကာင္းမ်ားဆိုင္ရာေကာ္မတီမွ ေဒါက္တာရီဇယ္ကို အမ်ိဳးသားသူရဲေကာင္း အျဖစ္သတ္မွတ္ျပီး စပိန္နယ္ခ်ဲ႔၏ အဆံုးစီရင္ျခင္းခံခဲ့ရသည့္ ၁၈၉၆ခုႏွစ္၊ဒီဇင္ဘာလ ၃၀ရက္ေန႔ကို ရီဇယ္ေန႔အျဖစ္သတ္မွတ္လ်က္ ဖိလစ္ပုိင္ႏိုင္ငံ၏ အစိုးရရံုးပိတ္ရက္အျဖစ္ သတ္မွတ္ေပးခဲ့သည္။