ဆင္ျခင္ေတြးေခၚႏိုုင္စြမ္းကိုု ခတ္ထားေသာေဘာင္မ်ား ႏွင္႔ ၄င္းတိုု႔၏လြမ္းမိုုးမူမ်ား

Ohn Mar Oo

 

ဆင္ျခင္ေတြးေခၚႏိုုင္စြမ္းကိုု ခတ္ထားေသာေဘာင္မ်ား ႏွင္႔ ၄င္းတိုု႔၏လြမ္းမိုုးမူမ်ား
~ Frames of Thinking and its Influences ~

ဆင္ျခင္ေတြးေခၚႏိုုင္စြမ္းကိုု ခတ္ထားေသာေဘာင္မ်ား ႏွင္႔ ၄င္းတိုု႔၏လြမ္းမိုုးမူမ်ား

ေတြးၾကလား။ ေတြးၾကတာေပါ႔။ နည္းလမ္းမွန္တာမမွန္တာထား၊ အမွန္ကိုုေရာက္တာ မေရာက္တာထား၊ ေတြးၾကတာပဲ။ ဘာေၾကာင္႔ မေတြးရရင္ မေနႏိုုင္လည္းဆိုုတာေကာ ေတြးဖူးလား၊ ကိုုယ္႔ကိုုေတြးေခၚျခင္း ျဖစ္စဥ္ထဲကိုု ေရာက္ေနေစတဲ႔ အေၾကာင္းတရားေတြက ဘာေတြလည္း ေတြးဖူးလား။ ဘာေၾကာင္႔ေတြးေနတာလည္း။ ဘာလိုု႔ဒီလိုုေတြးေနတာလည္း ဆိုုတာေတြးဖူးလား။

ေတြးေခၚႏိုုင္စြမ္းဟာ ကားတစ္စီးဆိုုရင္၊ ေတြးေခၚမူေတြကိုု ေရြ႕ လ်ားေစတဲ႔ ေလာင္စာနဲ႔ ဘယ္ကိုုေရြ႕ ပါလိုု႔ လမ္းျပေနတဲ႔ ေျမပံုုေတြရိွတယ္။ လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ ေတြးေခၚဆင္ျခင္ပံုုကိုု ေဘာင္ခတ္ ပံုသြင္းေနတဲ႔ အရာေတြရိွတယ္။ Thinking Frames ေတြေပါ႔။

- Culture - ယဥ္ေက်းမူ
လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ အေတြးအေခၚဟာ သူေမြးဖြားၾကီးျပင္းလာရတဲ႔ ယဥ္ေက်းမူရဲ႕ ေဘာင္ခတ္ျခင္းကိုု ခံရတယ္။ အေနာက္တိုုင္းယဥ္ေက်းမူမွာၾကီးျပင္းလာသူေတြဟာ Analytical Thinking လြမ္းမိုုးျပီး၊ အေရွ႕ တိုုင္းကလူေတြအေတြးအေခၚကိုု Holstic Thinking လြမ္းမိုုးတဲ႔ ပံုုစံေတြကြာရတာ ယဥ္ေက်းမူေတြကြာျခားလိုု႔ပဲျဖစ္တယ္။

- Time and Space
ေမြးဖြားၾကီးျပင္ရတဲ႔ ေခတ္ကာလ၊ ေဒသကိုုလိုုက္ျပီးလည္း အေတြးေခၚေတြကြာၾကတယ္။

- Family Background
မိသားစုုရဲ႕ ယံုုၾကည္ကိုုးကြယ္မူေတြ၊ လူမူဆက္ဆံေရးပံုုစံေတြ၊ အိမ္ေထာင္ေရးအေျခေန၊ ကေလးဘ၀ျပ႒ာန္းခ်က္၊ ဘာသာေရး၊ ႏိုုင္ငံေရး၊ ေက်ာင္းပညာေရးဆိုုင္ရာ လက္ခံမူေတြ၊ လိုုက္နာလက္ခံက်င္႔သံုုးမူေတြ ဟာလူတစ္ေယာက္ရဲ႕ အေတြးအေခၚကိုု အမ်ားဆံုုးျပ႒ာန္းတယ္။

- Socio-Surrounding
လူမူပါတ္၀န္းက်င္နဲ႔ ေပါင္းသင္းဆက္ဆံေနသူေတြရဲ႕ လြမ္းမိုုးမူေတြ၊ အျမင္ေတြ၊ စံတန္ဖိုုးေတြ ကလည္း အေတြးအေခၚကိုုျပ႒ာန္းတယ္။

ကိုုယ္လက္ခံထားတဲ႔ အေတြးအေခၚအယူအဆတစ္ခုုကိုု၊ Thinking Frames ေျပာင္းေတြးၾကည္႔ရင္ Brain Stroming လုုပ္ၾကည္႔ရင္၊ ကိုုယ္႔အေတြးအေခၚဟာ ဘယ္ေလာက္အထိျပ႒ာန္းခံ ေနရလည္း ဆိုုတာေတြ႔ရမွာပဲ။

ဥပမာ၊ အသားအေရာင္ခြဲျခားတတ္တဲ႔ လူျဖဴတစ္ေယာက္ကိုု လူမည္းတစ္ေယာက္အျဖစ္ စိတ္ကူးယဥ္ျပီးစဥ္းစားေစၾကည္႔ရင္ အသားအေရာင္ခြဲျခားလိုုတဲ႔ အေတြးအေခၚဟာ သူေမြးဖြားၾကီးျပင္းလာရတဲ႔ Culture, Time & Space, Family Background နဲ႔ Socio-Surrounding ေၾကာင္႔ ေပၚေပါက္လာတယ္ ဆိုုတာအလြယ္တစ္ကူျမင္ရမယ္။
ဘာသာေရးခြဲျခားလိုု႔သူေတြ၊ လူမ်ိဳးေရးခြဲျခားလိုုသူေတြ ရဲ႕ အေတြးအေခၚ ခံယူခ်က္ေတြဟာ Thinkin Frames ေတြလြမ္းမိုုးထားလိုု႔ျဖစ္တယ္။

ကိုုယ္႔ရဲ႕ အေတြးေခၚေတြကို Thinking Frames ေတြ ဘယ္အတိုုင္းအတာထိ လြမ္းမိုုးထားလည္းဆန္းစစ္ႏိုုင္လာရင္ မွ်တတဲ႔အျမင္၊ ဘက္မလိုုက္တဲ႔ခံယူခ်က္၊ အစြန္းမေရာက္တဲ႔၊ တစ္ဖက္ပိတ္မဆန္တဲ႔ သံုုးသပ္ခ်က္အျမင္ေတြ ရိွလာမွာျဖစ္တယ္။ အသိပညာဥာဏ္ရဲ႕ ရန္သူျဖစ္တဲ႔ က်ဥ္းေျမာင္းတဲ႔ စိတ္ဓါတ္ခံယူခ်က္၊ ေလာကအျမင္နဲ႔ ယူဆခ်က္ေတြကေန ကင္းကြာလာမွာျဖစ္တယ္။

Thinking Framesရဲ႕လြမ္းမိုုးမူဟာ လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ အေတြးအေခၚကိုု အျပဳသေဘာေဆာင္သလိုု၊ အပ်က္သေဘာေဆာင္တာေတြ လည္းရိွတယ္။ အျပဳသေဘာေဆာင္သည္ျဖစ္ေစ၊ အပ်က္သေဘာေဆာင္သည္ျဖစ္ေစ၊ ဒီလြမ္းမိုုးမူေတြကိုု ဆန္းစစ္ျမင္ႏိုုင္ဖိုု႔ဟာ အသိပညာဥာဏ္ ခရီးေလ်ာက္ေနသူတိုု႔ အတြက္အေရးၾကီးတယ္။

အေတြးအေခၚလည္းထိုုက္သင္႔သေလာက္စြမ္းပါရဲ႕ ၊ စာေပပညာလည္းျမတ္ႏိုုးလိုုက္စားပါလ်က္၊ မွ်တခ်င္တဲ႔စိတ္ေတြရိွၾကပါလ်က္၊ မွန္ကန္တာကိုုျဖစ္ေစခ်င္တဲ႔ ေစတနာေတြရိွမွန္းလည္း ျမင္သာပါလ်က္နဲ႔ အခ်ိဳ႕ ေတြ အယူအဆလြဲေနတာ၊ ခံယူခ်က္လြဲေနတာ၊ မဟုုတ္တာ အဟုုတ္ထင္ေနတာ၊ အမွန္ျပလည္း၊ အမွန္ကိုုမျမင္ႏိုုင္၊ အမွန္ကိုုမျမတ္ႏိုုးႏိုုင္ စကားလံုုးေတြနဲ႔ ေ၀႔လည္ေၾကာင္ပါတ္ေတြလုုပ္ျပီး ဂါဟအကိုုက္ခံေနရတဲ႔၊ ေမာဟမြန္ေနတာေတြရဲ႕ အေျခခံအေၾကာင္းတရားကေတာ႔ ကိုုယ္႔အေတြးအေခၚကို လြမ္းမိုုးထားတာေတြကိုု ျပန္သံုုးသပ္ႏိုုင္စြမ္းနဲေနလိုု႔ပဲျဖစ္တယ္။

မွန္မွန္ကန္ကန္ေတြးေခၚႏိုုင္ဖိုု႔ထက္အေရးၾကီးတာက အမွားေတြေလ်ာက္မေတြးေနဖိုု႔ပါ။ အေတြးအေခၚမမွားဖိုု႔၊ စည္းေဘာင္ေက်ာ္ေတြးႏိုုင္ဖိုု႔ကေတာ႔ ကိုုယ္႔အေတြးအေခၚကိုု လြမ္းမိုုးထားတဲ႔ အေၾကာင္းတရားေတြကိုု သိထားျပီး၊ အျမဲဆန္းစစ္ေနဖိုု႔လိုုပါတယ္။

လူတစ္ေယာက္ျခင္းစီရဲ႕ ေတြးေခၚမူကိုုလြမ္းမိုးထားတဲ႔ Thinkings Frames ကိုထပ္ျပီးခြဲၾကည္႔ရင္

- Vocational Influence (လုုပ္ငန္းဆိုုင္ရာ လြမ္းမိုုးမူ)
- Sociological Influence (လူမူဘ၀ဆိုုင္ရာ လြမ္းမိုုးမူ)
- Philosophical Influence (ပုဂၢိဳလ္ေရး ဒႆနလြမ္းမိုုးမူ)
- Ethical Influence (ကိုုယ္က်င္႔တရားဆိုုင္ရာ လြမ္းမိုုးမူ)
- Intellectual Influence (သီ၀ရီဆိုုင္ရာ အသိပညာႏွင္႔ သီ၀ရီဆိုုင္ရာ စနစ္မ်ားအရ ဆင္ျခင္မူမွ ရရိွလာေသာ ယူဆခ်က္မ်ား၏ လြမ္းမိုုးမူ)
- Anthropological Influence (လူ႔အဖြဲ႔အစည္းတစ္ခုုရဲ႕ ယဥ္ေက်းမူဆိုုင္ရာ ဓေလ႔ထံုုးတမ္းႏွင္႔ ေဆာင္ရန္ေရွာင္ရန္၊ တဗူး (Taboo) မ်ား၏ လြမ္းမိုုးမူ)
- Ideological and Political Influence (အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဆိုုင္ရာစနစ္ႏွင္႔ အာဏာက်င္႔သံုုးမူ ပံုုစံလြမ္းမိုုးမူ)
- Economic Influence (စီးပြားေရးအေျခအေနလြမ္းမိုုးမူ)
- Historical Influence (သမိုုင္းအသိတရားဆိုုင္ရာ လြမ္းမိုုးမူ)
- Biological Influence (ဇီ၀ရုုပ္ဆိုုင္ရာလြမ္းမိုုးမူ)
- Theological Influence (ဘာသာေရးဆိုုင္ရာ ယံုုၾကည္ခ်က္မ်ားႏွင္႔ ခံယူခ်က္ လြမ္းမိုုးမူ)
- Psychological Influence (ကိုုယ္ရည္ေသြးဆိုုင္ရာ အရည္ခ်င္းႏွင္႔ ပုဂၢိဳလ္ေရး စိတ္ခံစားခ်က္ လြမ္းမိုုးမူ)
- Physiological Influence (ဇီ၀ကမၼ၊ ရုုပ္ခႏၶာကိုုယ္အေျခအေန၊ ရုုပ္ရည္သြင္ျပင္အေျခအေန၊ အရပ္အေမာင္း၊ ကိုုယ္အေလးခ်ိန္ဆိုုင္ရာ လြမ္းမိုုးမူ) ဆိုုျပီးလြမ္းမုိးမူပံုုစံေတြကိုုေတြ႔ရတယ္။

Thinking Frames ေတြရဲ႕ လြမ္းမိုုးမူေတြကိုု ဆင္ျခင္သံုုးသပ္ၾကည္႔ႏိုုင္ရင္၊ ကိုုယ္႔ရဲ႕ စိတ္သဘာ၀၊ ေတြးေခၚဆင္ျခင္ပံုုေတြကိုု ကိုုယ္ကိုုယ္တိုုင္ေရေရရာရာမသိတဲ႔ ေမာဟကိုုေတြ႔ရမယ္။ လူ႔စိတ္သဘာ၀ဆိုုတာ လူေတြကိုုတိုုင္မသိတဲ႔ လူဘ၀ကိုုဖန္တီးစီရင္ေနတဲ႔ အတြင္းသ႑န္ အေၾကာင္းတရားျဖစ္တယ္။ ဒီကိုုယ္တြင္းအေၾကာင္းတရားျဖစ္တဲ႔ စိတ္ဟာလူတစ္ေယာက္ရဲ႕ အျဖစ္တရားပဲျဖစ္တယ္။ ဒီအျဖစ္တရားကိုုမူတည္ျပီး ျပင္ပရုုပ္ေလာကမွာ ေနထိုုင္ေနတာျဖစ္တယ္။

လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ ေပ်ာ္ရြင္မူ၊ မေပ်ာ္ရြင္မူ၊ စိတ္ေအးခ်မ္းမူ၊ စိတ္ဆိုုးေဒါသျဖစ္မူ၊ ေတြကိုု စိတ္သ႑န္ကပဲ ဆံုုးျဖတ္ေပးေနတာျဖစ္တယ္။ သိျမင္ႏိုုင္စြမ္းနဲ႔ ဥာဏ္ကြန္႔ျမဴးႏိုုင္စြမ္းတိုု႔ကိုု ထိမ္းခ်ဳပ္ထားတဲ႔ အေၾကာင္းတရားလည္းျဖစ္တယ္။ ေအးခ်မ္းမူနဲ႔၊ တည္ျငိမ္မူကိုု ျပ႒ာန္းေပးတဲ႔ အေၾကာင္းတရားျဖစ္သလိုု၊ လူေတြကိုုရူးမိုုက္ေစတဲ႔ အေၾကာင္းတရားလည္းျဖစ္တယ္။

Thinking Frames ရဲ႕ လြမ္းမိုုးမူေတြကိုု ဆန္းစစ္ေ၀ဖန္ႏိုုင္စြမ္းေတြရိွလာရင္၊ ရြံ႕ တံုုးေလးလို ေလာကၾကီးမွာ လိုုရာပံုသြင္းခံေနရတဲ႔ဘ၀ကေန၊ ကိုုယ္႔ဘ၀ကိုုယ္သခင္အျဖစ္ စြမ္းအားျပည္႔လြတ္လပ္စြာ ဖူးပြင္႔ေနထိုုင္ရွင္သန္ သြားႏိုုင္လာမွာျဖစ္တယ္။

~ AMM ~
Greenhill
Aung Myo Myat