29 November 2012 |By Good Health
အမ်ိဳးသမီးေတြအေနနဲ႔ အသက္အရြယ္ အလိုက္ ရွာေဖြစစ္ေဆးသင့္တဲ့ ေရာဂါေတြ ရွိေနပါတယ္။ ေရာဂါ တစ္ခုျဖစ္ လာရင္ အေစာဆံုး သိရွိပါက ကုသ ေပ်ာက္ကင္းဖို႔ အခြင့္အလမ္း မ်ားပါ တယ္။ သင့္အေနနဲ႔ ေရာဂါရွိ၊ မရွိကို ရွာေဖြ စစ္ေဆးမႈျပဳလုပ္ မွသာ သိရွိႏိုင္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ကင္ဆာ ေရာဂါေတြဟာ အသိေနာက္ က်ပါက အသက္ရွင္သန္ႏိုင္တဲ့ အခ်ိန္အတိုင္း အတာကို ၿခိမ္းေျခာက္ႏိုင္ပါ တယ္။ နာတာရွည္ေရာဂါ ေတြကိုလည္း ေစာေစာစီးစီး သိရွိၿပီး ကုသႏိုင္ပါက ေနာက္ဆက္တြဲ ေရာဂါေတြ ဆင့္ပြား ျဖစ္ပြားမႈကေန ကာကြယ္ႏိုင္ ပါတယ္။ သင့္အေနနဲ႔ ရွာေဖြသင့္တဲ့ ေရာဂါေတြ ကို ေဖာ္ျပေပးလိုက္ပါတယ္။
၁) ရင္သားကင္ဆာ
ရင္သားကင္ဆာေရာဂါကို ေစာေစာစီးစီး ရွာေဖြေတြ႕ရွိလို႔ ကုသႏိုင္ပါက ေရာဂါေပ်ာက္ကင္းဖို႔ ရာခိုင္ႏႈန္းအေတာ္ မ်ားပါတယ္။ ကင္ဆာျဖစ္တဲ့ အစိတ္အ ပိုင္း နည္းေလေလ ေရာဂါေပ်ာက္ကင္းမႈ မ်ားေလေလ ျဖစ္တာေၾကာင့္ပါ။ ဒါ့အ ျပင္ လင့္အက်ိတ္ေတြ၊ အဆုတ္နဲ႔ ဦး ေႏွာက္ဆီ ကင္ဆာပ်ံ႕ႏွံ႔ႏိုင္ေျခလည္း နည္းပါတယ္။ သင္က အသက္ ၂၀-၃၀ ႏွစ္အရြယ္ မိန္းကေလးတစ္ေယာက္ျဖစ္ ၿပီး ရင္သားကင္ဆာျဖစ္ပြားႏိုင္တဲ့ အ ခ်က္ေတြကို မသိရွိပါက သံုးႏွစ္ တစ္ႀကိမ္ ဆရာဝန္နဲ႔ျပသၿပီး စစ္ေဆးမႈ ခံယူသင့္ပါ တယ္။
- ဘယ္လိုရွာေဖြမလဲ
အမ်ိဳးသမီးေတြက ကိုယ့္ရင္သားမွာ အဖုအက်ိတ္ရွိ၊ မရွိ ကိုယ္တိုင္ စမ္းသပ္ ၾကည့္႐ႈၿပီး သိရွိႏိုင္ပါတယ္။ လိုအပ္ပါက ရင္သားဓာတ္မွန္႐ိုက္ၿပီးလည္း စစ္ေဆး ၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္။ အေမရိကန္ကင္ဆာ ေရာဂါအဖြဲ႕က အသက္ ၄၀ ႏွစ္က စလို႔ အမ်ိဳးသမီးတိုင္း ရင္သားကို ေရာဂါရွာေဖြ စစ္ေဆးမႈ ျပဳလုပ္သင့္တယ္လို႔ အႀကံျပဳ ထားပါတယ္။ အသက္ ၅၀ႏွစ္ကေန ၇၄ ႏွစ္ၾကားမွာ ႏွစ္ႏွစ္ျခားတစ္ႀကိမ္ ရင္သား ပံုရိပ္ေဖာ္ ဓာတ္မွန္ (Mammogramy) ႐ိုက္သင့္ပါတယ္။
၂) သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ
သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာက အမ်ိဳး သမီးေတြမွာ အျဖစ္မ်ားတဲ့ ကင္ဆာေရာ ဂါတစ္ခုပါ။ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးတစ္မ်ိဳးျဖစ္တဲ့ Human Papilloma Virus (HPV) က သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ ျဖစ္ေစတဲ့ အဓိက အေၾကာင္းရင္းတစ္ခုပါ။ ပံုမွန္ ရွာေဖြ စစ္ေဆးမႈ ျပဳလုပ္ပါက ေရာဂါရွိ၊ မရွိ အေစာဆံုးသိရွိႏိုင္ၿပီး ေရာဂါရွိပါက ကုသမႈမွာ အက်ိဳးမ်ားေစပါတယ္။ သား အိမ္ေခါင္းအဝမွာ ကင္ဆာျဖစ္ခ်င္ေနတဲ့ ဆဲလ္ ေတြ႕ရွိပါက ကင္ဆာေရာဂါအျဖစ္ ေျပာင္းလဲ မသြားခင္မွာဘဲ ကုသမႈကို စတင္ပါက ကင္ဆာဆဲလ္ေတြကို ဖယ္ ရွားပစ္ႏိုင္ပါတယ္။
- ဘယ္လိုရွာေဖြမလဲ
ဆရာဝန္က သားအိမ္ေခါင္းကင္ ဆာရွိ၊ မရွိ သိရွိႏိုင္ေအာင္ သားအိမ္အဝ ရွိ သားအိမ္ေခါင္းမွ ဆဲလ္ေလးေတြကို ျခစ္ယူၿပီး စစ္ေဆးေပးပါတယ္။ Pap Test လို႔ ေခၚပါတယ္။ စစ္ေဆးမႈကို အသက္ ၂၁ ႏွစ္အရြယ္ကစလို႔ စစ္ေဆး သင့္ပါတယ္။ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ ကာကြယ္မႈနဲ႔ စစ္ေဆးမႈက သားအိမ္ ေခါင္းကင္ဆာေရာဂါကုသမႈမွာ ထိ ေရာက္တဲ့ နည္းလမ္းေကာင္းေတြပါ။
၃) အ႐ိုးပါးျခင္း
အမ်ိဳးသမီးေတြက ေသြးဆံုးၿပီးခ်ိန္ မွာ အ႐ိုးဆံုး႐ံႈးမႈမ်ားၿပီး အ႐ိုးပါးလာပါတယ္။ အ႐ိုးေတြပါးလာတဲ့အခါ အနည္း ငယ္ ထိခိုက္မိ႐ံုနဲ႔ က်ိဳးလြယ္လာပါတယ္။ အေမရိကန္ႏိုင္ငံရဲ႕ အသက္ ၅၀ႏွစ္နဲ႔ အထက္အရြယ္ေတြရဲ႕ ထက္ဝက္ေလာက္ က အ႐ိုးပါးေရာဂါကို ခံစားေနရပါတယ္။ အ႐ိုးပါးတာကို ကာကြယ္မႈနဲ႔ ကုသမႈေတြ ကို ထိထိေရာက္ေရာက္ ျပဳလုပ္ႏိုင္ပါက အ႐ိုးက်ိဳးတဲ့အဆင့္ကိုမေရာက္ႏိုင္ပါဘူး။
- ဘယ္လိုရွာေဖြမလဲ
အ႐ိုးသိပ္သည္းဆကို တိုင္းတာစစ္ ေဆးႏိုင္ပါတယ္။ အ႐ိုးသိပ္သည္းဆတိုင္း တာထားတာေၾကာင့္ အ႐ိုးမက်ိဳးခင္မွာ ႀကိဳတင္ကာကြယ္မႈေတြ ျပဳလုပ္ထားႏိုင္ပါ တယ္။ အသက္ ၆၅ ႏွစ္နဲ႔အထက္ အမ်ိဳး သမီးတိုင္း အ႐ိုးသိပ္သည္းဆကို တိုင္း တာသင့္ပါတယ္။ အသက္ ၆၅ ႏွစ္ ေအာက္ အမ်ိဳးသမီးေတြလည္း အ႐ိုးပါး ႏိုင္ေျခရွိတာေၾကာင့္ အ႐ိုးသိပ္သည္းဆ ကို တိုင္းတာဖို႔ လိုပါတယ္။
၄) အေရျပားကင္ဆာ
အေရျပားကင္ဆာထဲမွာ အႏၱ ရာယ္ရွိတဲ့ Melanoma ရွိ၊ မရွိကို အမ်ိဳး သားေတြမွာ စစ္ေဆးသင့္သလို အမ်ိဳးသ မီးေတြမွာလည္း စစ္ေဆးသင့္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ေတြက မ်ိဳး႐ိုးဗီဇအရ Melanoma ျဖစ္ႏိုင္တဲ့ အခြင့္အလန္း ပိုမ်ားပါတယ္။ ေနေရာင္ျခည္နဲ႔ ထိေတြ႕မႈမ်ားတာ၊ ေနပူ ဆာလံႈတာေတြက အေရျပားကင္ဆာ ျဖစ္ေစတဲ့အေၾကာင္းေတြထဲက တစ္ခုပါ။ ေရာဂါကို ေစာေစာစီးစီးသိရွိၿပီး ကုသမႈ ခံယူ ႏိုင္ပါက အက်ိဳးမ်ားေစပါတယ္။
- ဘယ္လိုရွာေဖြမလဲ
အေရျပားကင္ဆာေရာဂါအတြက္ ရွာေဖြနည္းက အေရျပားကို ဂ႐ုတစိုက္ ေန႔စဥ္ ၾကည့္႐ႈတာပါပဲ။ မိမိကိုယ္တိုင္ပဲ အေရျပားမွာ ေျပာင္းလဲမႈေတြ ရွိ၊ မရွိ ၾကည့္ရပါမယ္။ ေဝခြဲမရတဲ့ ေျပာင္းလဲမႈ မ်ိဳး တစ္စံုတစ္ရာကိုေတြ႕ရွိပါက ဆရာဝန္ နဲ႔ ျပသစစ္ေဆးပါ။
၅) အမ်ိဳးအစား (၂) ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳေရာဂါ
အေမရိကန္လူဦးေရရဲ႕ သံုးပံုတစ္ပံု က သူတို႔မွာ ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳေရာဂါ ရွိေန တာကို မသိရွိၾကပါဘူး။ ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳ ေရာဂါရွိတာကို ေစာေစာစီးစီး သိရွိပါက အစားအစာ၊ ေလ့က်င့္ခန္းနဲ႔ ကိုယ္အ ေလးခ်ိန္ေလွ်ာ့ခ်မႈေတြ ျပဳလုပ္ၿပီး ေသြး တြင္းအခ်ိဳဓာတ္ကို ေလွ်ာ့ခ်ကာ ေနာက္ ဆက္တြဲ ႐ႈပ္ေထြးမႈေတြ မျဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္ႏိုင္ပါတယ္။
- ဘယ္လိုရွာေဖြမလဲ
ေသြးတြင္း သၾကားဓာတ္ကို တိုင္းတာ စစ္ေဆးပါ။ သင္ဟာ က်န္းမာေနသူ တစ္ေယာက္ ျဖစ္ရင္ေတာ့ အမ်ိဳးအစား ၂ ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳေရာဂါ ျဖစ္ပြားႏိုင္တဲ့ အခြင့္အလန္း ရွိေနပါတယ္။ အသက္ ၄၅ ႏွစ္က စလို႔ သံုးႏွစ္တစ္ႀကိမ္ ဆီးခ်ိဳ ေသြးခ်ိဳေရာဂါ ရွိ၊ မရွိ စစ္ေဆးသင့္ပါ တယ္။
၁) ရင္သားကင္ဆာ
ရင္သားကင္ဆာေရာဂါကို ေစာေစာစီးစီး ရွာေဖြေတြ႕ရွိလို႔ ကုသႏိုင္ပါက ေရာဂါေပ်ာက္ကင္းဖို႔ ရာခိုင္ႏႈန္းအေတာ္ မ်ားပါတယ္။ ကင္ဆာျဖစ္တဲ့ အစိတ္အ ပိုင္း နည္းေလေလ ေရာဂါေပ်ာက္ကင္းမႈ မ်ားေလေလ ျဖစ္တာေၾကာင့္ပါ။ ဒါ့အ ျပင္ လင့္အက်ိတ္ေတြ၊ အဆုတ္နဲ႔ ဦး ေႏွာက္ဆီ ကင္ဆာပ်ံ႕ႏွံ႔ႏိုင္ေျခလည္း နည္းပါတယ္။ သင္က အသက္ ၂၀-၃၀ ႏွစ္အရြယ္ မိန္းကေလးတစ္ေယာက္ျဖစ္ ၿပီး ရင္သားကင္ဆာျဖစ္ပြားႏိုင္တဲ့ အ ခ်က္ေတြကို မသိရွိပါက သံုးႏွစ္ တစ္ႀကိမ္ ဆရာဝန္နဲ႔ျပသၿပီး စစ္ေဆးမႈ ခံယူသင့္ပါ တယ္။
- ဘယ္လိုရွာေဖြမလဲ
အမ်ိဳးသမီးေတြက ကိုယ့္ရင္သားမွာ အဖုအက်ိတ္ရွိ၊ မရွိ ကိုယ္တိုင္ စမ္းသပ္ ၾကည့္႐ႈၿပီး သိရွိႏိုင္ပါတယ္။ လိုအပ္ပါက ရင္သားဓာတ္မွန္႐ိုက္ၿပီးလည္း စစ္ေဆး ၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္။ အေမရိကန္ကင္ဆာ ေရာဂါအဖြဲ႕က အသက္ ၄၀ ႏွစ္က စလို႔ အမ်ိဳးသမီးတိုင္း ရင္သားကို ေရာဂါရွာေဖြ စစ္ေဆးမႈ ျပဳလုပ္သင့္တယ္လို႔ အႀကံျပဳ ထားပါတယ္။ အသက္ ၅၀ႏွစ္ကေန ၇၄ ႏွစ္ၾကားမွာ ႏွစ္ႏွစ္ျခားတစ္ႀကိမ္ ရင္သား ပံုရိပ္ေဖာ္ ဓာတ္မွန္ (Mammogramy) ႐ိုက္သင့္ပါတယ္။
၂) သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ
သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာက အမ်ိဳး သမီးေတြမွာ အျဖစ္မ်ားတဲ့ ကင္ဆာေရာ ဂါတစ္ခုပါ။ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးတစ္မ်ိဳးျဖစ္တဲ့ Human Papilloma Virus (HPV) က သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ ျဖစ္ေစတဲ့ အဓိက အေၾကာင္းရင္းတစ္ခုပါ။ ပံုမွန္ ရွာေဖြ စစ္ေဆးမႈ ျပဳလုပ္ပါက ေရာဂါရွိ၊ မရွိ အေစာဆံုးသိရွိႏိုင္ၿပီး ေရာဂါရွိပါက ကုသမႈမွာ အက်ိဳးမ်ားေစပါတယ္။ သား အိမ္ေခါင္းအဝမွာ ကင္ဆာျဖစ္ခ်င္ေနတဲ့ ဆဲလ္ ေတြ႕ရွိပါက ကင္ဆာေရာဂါအျဖစ္ ေျပာင္းလဲ မသြားခင္မွာဘဲ ကုသမႈကို စတင္ပါက ကင္ဆာဆဲလ္ေတြကို ဖယ္ ရွားပစ္ႏိုင္ပါတယ္။
- ဘယ္လိုရွာေဖြမလဲ
ဆရာဝန္က သားအိမ္ေခါင္းကင္ ဆာရွိ၊ မရွိ သိရွိႏိုင္ေအာင္ သားအိမ္အဝ ရွိ သားအိမ္ေခါင္းမွ ဆဲလ္ေလးေတြကို ျခစ္ယူၿပီး စစ္ေဆးေပးပါတယ္။ Pap Test လို႔ ေခၚပါတယ္။ စစ္ေဆးမႈကို အသက္ ၂၁ ႏွစ္အရြယ္ကစလို႔ စစ္ေဆး သင့္ပါတယ္။ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ ကာကြယ္မႈနဲ႔ စစ္ေဆးမႈက သားအိမ္ ေခါင္းကင္ဆာေရာဂါကုသမႈမွာ ထိ ေရာက္တဲ့ နည္းလမ္းေကာင္းေတြပါ။
၃) အ႐ိုးပါးျခင္း
အမ်ိဳးသမီးေတြက ေသြးဆံုးၿပီးခ်ိန္ မွာ အ႐ိုးဆံုး႐ံႈးမႈမ်ားၿပီး အ႐ိုးပါးလာပါတယ္။ အ႐ိုးေတြပါးလာတဲ့အခါ အနည္း ငယ္ ထိခိုက္မိ႐ံုနဲ႔ က်ိဳးလြယ္လာပါတယ္။ အေမရိကန္ႏိုင္ငံရဲ႕ အသက္ ၅၀ႏွစ္နဲ႔ အထက္အရြယ္ေတြရဲ႕ ထက္ဝက္ေလာက္ က အ႐ိုးပါးေရာဂါကို ခံစားေနရပါတယ္။ အ႐ိုးပါးတာကို ကာကြယ္မႈနဲ႔ ကုသမႈေတြ ကို ထိထိေရာက္ေရာက္ ျပဳလုပ္ႏိုင္ပါက အ႐ိုးက်ိဳးတဲ့အဆင့္ကိုမေရာက္ႏိုင္ပါဘူး။
- ဘယ္လိုရွာေဖြမလဲ
အ႐ိုးသိပ္သည္းဆကို တိုင္းတာစစ္ ေဆးႏိုင္ပါတယ္။ အ႐ိုးသိပ္သည္းဆတိုင္း တာထားတာေၾကာင့္ အ႐ိုးမက်ိဳးခင္မွာ ႀကိဳတင္ကာကြယ္မႈေတြ ျပဳလုပ္ထားႏိုင္ပါ တယ္။ အသက္ ၆၅ ႏွစ္နဲ႔အထက္ အမ်ိဳး သမီးတိုင္း အ႐ိုးသိပ္သည္းဆကို တိုင္း တာသင့္ပါတယ္။ အသက္ ၆၅ ႏွစ္ ေအာက္ အမ်ိဳးသမီးေတြလည္း အ႐ိုးပါး ႏိုင္ေျခရွိတာေၾကာင့္ အ႐ိုးသိပ္သည္းဆ ကို တိုင္းတာဖို႔ လိုပါတယ္။
၄) အေရျပားကင္ဆာ
အေရျပားကင္ဆာထဲမွာ အႏၱ ရာယ္ရွိတဲ့ Melanoma ရွိ၊ မရွိကို အမ်ိဳး သားေတြမွာ စစ္ေဆးသင့္သလို အမ်ိဳးသ မီးေတြမွာလည္း စစ္ေဆးသင့္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ေတြက မ်ိဳး႐ိုးဗီဇအရ Melanoma ျဖစ္ႏိုင္တဲ့ အခြင့္အလန္း ပိုမ်ားပါတယ္။ ေနေရာင္ျခည္နဲ႔ ထိေတြ႕မႈမ်ားတာ၊ ေနပူ ဆာလံႈတာေတြက အေရျပားကင္ဆာ ျဖစ္ေစတဲ့အေၾကာင္းေတြထဲက တစ္ခုပါ။ ေရာဂါကို ေစာေစာစီးစီးသိရွိၿပီး ကုသမႈ ခံယူ ႏိုင္ပါက အက်ိဳးမ်ားေစပါတယ္။
- ဘယ္လိုရွာေဖြမလဲ
အေရျပားကင္ဆာေရာဂါအတြက္ ရွာေဖြနည္းက အေရျပားကို ဂ႐ုတစိုက္ ေန႔စဥ္ ၾကည့္႐ႈတာပါပဲ။ မိမိကိုယ္တိုင္ပဲ အေရျပားမွာ ေျပာင္းလဲမႈေတြ ရွိ၊ မရွိ ၾကည့္ရပါမယ္။ ေဝခြဲမရတဲ့ ေျပာင္းလဲမႈ မ်ိဳး တစ္စံုတစ္ရာကိုေတြ႕ရွိပါက ဆရာဝန္ နဲ႔ ျပသစစ္ေဆးပါ။
၅) အမ်ိဳးအစား (၂) ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳေရာဂါ
အေမရိကန္လူဦးေရရဲ႕ သံုးပံုတစ္ပံု က သူတို႔မွာ ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳေရာဂါ ရွိေန တာကို မသိရွိၾကပါဘူး။ ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳ ေရာဂါရွိတာကို ေစာေစာစီးစီး သိရွိပါက အစားအစာ၊ ေလ့က်င့္ခန္းနဲ႔ ကိုယ္အ ေလးခ်ိန္ေလွ်ာ့ခ်မႈေတြ ျပဳလုပ္ၿပီး ေသြး တြင္းအခ်ိဳဓာတ္ကို ေလွ်ာ့ခ်ကာ ေနာက္ ဆက္တြဲ ႐ႈပ္ေထြးမႈေတြ မျဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္ႏိုင္ပါတယ္။
- ဘယ္လိုရွာေဖြမလဲ
ေသြးတြင္း သၾကားဓာတ္ကို တိုင္းတာ စစ္ေဆးပါ။ သင္ဟာ က်န္းမာေနသူ တစ္ေယာက္ ျဖစ္ရင္ေတာ့ အမ်ိဳးအစား ၂ ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳေရာဂါ ျဖစ္ပြားႏိုင္တဲ့ အခြင့္အလန္း ရွိေနပါတယ္။ အသက္ ၄၅ ႏွစ္က စလို႔ သံုးႏွစ္တစ္ႀကိမ္ ဆီးခ်ိဳ ေသြးခ်ိဳေရာဂါ ရွိ၊ မရွိ စစ္ေဆးသင့္ပါ တယ္။
No comments:
Post a Comment
မိတ္ေဆြ...အခ်ိန္ေလးရရင္ blogg မွာစာလာဖတ္ပါေနာ္
ဗဟုသုတ ရနိုင္တယ္။