ကိုယ့္ဖုန္း Hack ခံရေၾကာင္း သိသာေစမယ့္ အခ်က္ (၁၄) ခ်က္

ယေန႔ေခတ္ စမတ္ဖုန္းမ်ားဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ ၂၀ ေလာက္က သိပၸံစိတ္ကူးယဥ္အေနျဖင့္သာ ယူဆခဲ့ၾကတဲ့ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြကို ျပဳလုပ္ေစႏိုင္တဲ့ စြမ္းေဆာင္ရည္ျမင့္ ကြန္ပ်ဴတာမ်ားျဖစ္ၾကပါတယ္။ ဒီထုတ္ကုန္ေတြမွာ text နဲ႔ email ဆက္သြယ္မႈအခ်က္အလက္မ်ားအျပင္ log in လုပ္ထားတဲ့ app ကတစ္ဆင့္ account အမ်ိဳးမ်ိဳး အသံုးျပဳႏိုင္မႈ အပါအဝင္ လွ်ိဳ႕ဝွက္ကိုယ္ေရးကိုယ္တာအခ်က္အလက္မ်ားစြာ ပါဝင္ပါတယ္။ ဒီအခ်က္အလက္ေတြဟာ အလြန္အေရးႀကီးတာေၾကာင့္ ထုတ္ကုန္ေတြကို ဟက္ကာေတြရဲ႕ရန္က ကင္းေဝးေအာင္ ျပဳလုပ္ထားသင့္သလို ကိုယ့္ရဲ႕ဖုန္း ခ်ိဳးေဖာက္ခံရတဲ့အခါမွာလည္း ကာကြယ္မႈေတြကို အလ်င္အျမန္ ျပဳလုပ္သင့္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကိုယ့္ရဲ႕ဖုန္း hack ခံရထားတဲ့အခါမွာ သိသာေစမယ့္ အခ်က္မ်ားကို ေဖာ္ျပလိုက္ပါတယ္။


ကိုယ့္ရဲ႕ စမတ္ဖုန္း ဒါမွမဟုတ္ tablet က ယခင္ထက္ ေႏွးေကြးလာျခင္း
Background မွာ အလုပ္လုပ္ေနတဲ့ malware ဟာ ထုတ္ကုန္တစ္ခုေပၚမွာရိွတဲ့ တရားဝင္ app ေတြရဲ႕ စြမ္းေဆာင္ရည္အေပၚ သက္ေရာက္မႈရိွႏိုင္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ malware ကူးစက္ပ်ံ႕ႏွံ႔ေစရန္ တစ္ဆင့္ေပးပို႔မႈကလည္း ထုတ္ကုန္တစ္ခုရဲ႕ network connection ကို ေႏွးေကြးေစပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ထုတ္ကုန္တစ္ခုရဲ႕ operating system ကို update လုပ္တဲ့အခါမွာ တစ္ခါတစ္ရံ ထုတ္ကုန္ရဲ႕ စြမ္းေဆာင္ရည္က်ဆင္းမႈကို ျဖစ္ေပၚေစႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ operating system ကို update လုပ္ၿပီးတဲ့ေနာက္ စြမ္းေဆာင္ရည္က်ဆင္းသြားတဲ့အခါမွာ ထိတ္လန္႔စရာမလိုပါဘူး။ အလားတူပဲ ထုတ္ကုန္ရဲ႕ memory သံုးစြဲမႈ မ်ားေနတဲ့အခါ ဒါမွမဟုတ္ processor နဲ႔ bandwidth သံုးစြဲမႈျမင့္မားတဲ့ app ေတြကို ထည့္သြင္းထားတဲ့အခါမွာလည္း စြမ္းေဆာင္ရည္ က်ဆင္းႏိုင္ပါတယ္။

ကိုယ့္ရဲ႕ဖုန္းက ထူးဆန္းတဲ့ text message မ်ား ေပးပို႔ျခင္း သို႔မဟုတ္ လက္ခံရရိွျခင္း
ကိုယ့္ရဲ႕ သူငယ္ခ်င္း ဒါမွမဟုတ္ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ေတြက ကိုယ္မပို႔တဲ့ message ေတြ ဒါမွမဟုတ္ email ေတြကို လက္ခံရရိွတယ္လို႔ အေၾကာင္းၾကားလာရင္ ဒါဟာ ကိုယ့္ရဲ႕ ထုတ္ကုန္တစ္ခုခု ခ်ိဳးေဖာက္ခံရတာနဲ႔ ဆက္စပ္မႈရိွႏိုင္ပါတယ္။

ကိုယ္ မထည့္ထားတဲ့ app အသစ္ေတြက ကိုယ့္ရဲ႕ ဖုန္းမွာ ေရာက္ရိွေနျခင္း
တစ္ခါတစ္ရံမွာ ထုတ္ကုန္ထုတ္လုပ္သူေတြနဲ႔ ဝန္ေဆာင္မႈကုမၸဏီေတြက update ေပးတဲ့အေနနဲ႔ app ေတြကို တရားဝင္ထည့္သြင္းတာမ်ိဳး ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ တကယ္လို႔ တစ္ခါမွမျမင္ဖူးတဲ့ app အသစ္ေတြက ႐ုတ္တရက္ ကိုယ့္ဖုန္းထဲကို ေရာက္ေနတယ္ဆိုရင္ ေသခ်ာစစ္ေဆးသင့္ပါတယ္။ Operating system ေတြမွာရိွတဲ့ အားနည္းခ်က္ေတြဟာ Android နဲ႔ iOS malware ေတြက အထူးအခြင့္အေရးရယူၿပီး သံုးစြဲသူရဲ႕ အခ်က္အလက္ ခိုးယူျခင္း၊ ဖုန္းေခၚဆိုမႈမွတ္တမ္းမ်ားနဲ႔ text message မ်ား ရယူျခင္း၊ လူမႈေရးမီဒီယာနဲ႔ online banking session မ်ား ရယူျခင္း စတာေတြကို ျပဳလုပ္ႏိုင္ပါတယ္။

ဖုန္းဘက္ထရီက ယခင္ထက္ လ်င္ျမန္စြာ ကုန္ဆံုးျခင္း
Background မွာ အလုပ္လုပ္ေနတဲ့ အပိုေဆာင္း code (ဥပမာ- သံုးစြဲသူရဲ႕ လႈပ္ရွားမႈေတြကို ေစာင့္ၾကည့္ဖမ္းယူၿပီး third party မ်ားထံ ထပ္ဆင့္ေပးပို႔တဲ့ malware) က ဘက္ထရီစြမ္းအင္ကို အသံုးျပဳပါတယ္။

ဖုန္းက ယခင္ထက္ ပိုပူလာျခင္း
အလားတူအေျခအေနမ်ိဳးတြင္ ထုတ္ကုန္က ယခင္ထက္ ပိုပူလာႏိုင္ပါတယ္။

ဝက္ဘ္ဆိုက္မ်ားက ယခင္ထက္ အနည္းငယ္ကြဲျပားစြာ ေဖာ္ျပျခင္း
တစ္စံုတစ္ေယာက္က malware ကို ထည့္သြင္းၿပီး သံုးစြဲသူရဲ႕ browser နဲ႔ အင္တာနက္အၾကား ေနထိုင္ကာ ဆက္သြယ္မႈေတြကို ထပ္ဆင့္လႊင့္ေပးပါတယ္။ အဲ့ဒီအခါမ်ိဳးမွာ ဝက္ဘ္ဆိုက္ေတြရဲ႕ ျပသမႈအေပၚ ထိခိုက္ႏိုင္ပါတယ္။

အခ်ိဳ႕ app ေတြရဲ႕ အလုပ္လုပ္မႈ ရပ္တန္႔သြားျခင္း
အကယ္၍ ပံုမွန္အလုပ္လုပ္ေနတဲ့ app ေတြက ႐ုတ္တရက္ရပ္တန္႔သြားခဲ့မယ္ဆိုရင္ ဒါဟာ app ရဲ႕ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြကို အျခား malware ေတြက ေႏွာင့္ယွက္ေနတယ္ဆိုတဲ့ လကၡဏာတစ္ရပ္ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။

Data နဲ႔ text messaging (SMS) အသံုးျပဳမႈ ျမင့္တက္လာျခင္း
အကယ္၍ သံုးစြဲသူရဲ႕ data နဲ႔ SMS သံုးစြဲမႈက ေမွ်ာ္မွန္းထားတာထက္ သိသာသာသာျမင့္တက္လာခဲ့မယ္ဆိုရင္ ဒါဟာ malware က သံုးစြဲသူရဲ႕ ထုတ္ကုန္က အခ်က္အလက္ကို အျခားအဖြဲ႕မ်ားထံေပးပို႔တဲ့ လကၡဏာ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ပံုမွန္ထက္ data ပိုမိုသံုးစြဲျခင္း ရိွ၊ မရိွအတြက္ app တစ္ခုခ်င္းစီရဲ႕ data သံုးစြဲမႈကို စစ္ေဆးႏိုင္ပါတယ္။ Third party app store တစ္ခုကေန app ေတြကို ထည့္သြင္းအသံုးျပဳေနတယ္ဆိုရင္ အဲ့ဒီ app ေတြကို ဖ်က္ပစ္ၿပီး စိတ္ခ်ရတဲ့ ရင္းျမစ္ကေန ျပန္လည္ထည့္သြင္းတာမ်ိဳး ျပဳလုပ္ႏိုင္ပါတယ္။

ဆဲလ္ဖုန္းေဘလ္က မွန္းထားသည္ထက္ ပိုမိုကုန္က်ေနျခင္း
ဒုစ႐ိုက္သမားေတြဟာ malware ကူးစက္ခံရတဲ့ ထုတ္ကုန္တစ္ခုကို အသံုးခ်ၿပီး ေစ်းႀကီးတဲ့ ႏိုင္ငံျခားဖုန္းေခၚဆိုမႈေတြ ျပဳလုပ္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ႏိုင္ငံတကာ ဖုန္းနံပါတ္မ်ားထံ SMS message မ်ား ေပးပို႔ျခင္းျဖင့္လည္း ေဘလ္ကုန္က်စရိတ္ ျမင့္မားေအာင္ ျပဳလုပ္ႏိုင္ပါတယ္။

ယခင္က မေပၚသည့္ “pop-up” မ်ား ထုတ္ကုန္ေပၚတြင္ ေပၚလာျခင္း
ကြန္ပ်ဴတာမ်ားကဲ့သို႔ပင္ အခ်ိဳ႕ေသာ မုိဘိုင္းထုတ္ကုန္ malware မ်ားက pop-up window မ်ား ေဖာ္ျပၿပီး သံုးစြဲသူမ်ားထံ လုပ္ေဆာင္ခ်က္အမ်ိဳးမ်ိဳးကို ေတာင္းဆိုပါတယ္။ Pop-up ေတြကို ေတြ႕တယ္ဆိုရင္ သတိထားဖို႔လိုပါတယ္။

ထုတ္ကုန္မွေပးပို႔သည့္ email ကို spam filter မ်ားျဖင့္ block ထားျခင္း
သံုးစြဲသူရဲ႕ ထုတ္ကုန္ကေပးပို႔လိုက္တဲ့ email ဟာ spam filter အေနနဲ႔ ႐ုတ္တရက္ တားျမစ္ခံထားရတယ္ဆုိရင္ ဒါဟာ သံုးစြဲသူရဲ႕ email configuration ကိုေျပာင္းလဲၿပီး message ေတြ ဖတ္ႏိုင္တဲ့ ခြင့္ျပဳခ်က္မရိွတဲ့ဆာဗာအခ်ိဳ႕ကေန email ကို ေပးပို႔တဲ့ လကၡဏာတစ္ရပ္ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။

ထုတ္ကုန္က ျပႆနာရိွတဲ့ ဆိုက္မ်ားကို ဝင္ေရာက္ရန္ ႀကိဳးပမ္းျခင္း
ျပႆနာရိွတဲ့ ဆိုက္ေတြနဲ႔ ကြန္ရက္ေတြ ဝင္ေရာက္ျခင္းကို တားျမစ္ထားတဲ့ ကြန္ရက္တစ္ခုေပၚမွာရိွတဲ့ သံုးစြဲသူရဲ႕ ထုတ္ကုန္က သံုးစြဲသူမသိရိွဘဲ အဆိုပါဆိုက္ေတြကို ဝင္ေရာက္ဖို႔ ႀကိဳးပမ္းေနတယ္ဆိုရင္ ထုတ္ကုန္က malware ကူးစက္ခံေနရတာမ်ိဳး ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။

ပံုမွန္မဟုတ္တဲ့ အေႏွာင့္အယွက္မ်ား ေတြ႕ႀကံဳရျခင္း
ဖုန္းေခၚဆိုမႈ ျပတ္ေတာက္ျခင္း၊ လိုင္းအားေကာင္းေနေသာ္လည္း ဖုန္းေခၚဆိုမႈ မျပဳလုပ္ႏိုင္ျခင္း၊ ဖုန္းေျပာဆိုေနစဥ္ ထူးဆန္းေသာ ဆူညံသံမ်ား ထြက္ေပၚလာျခင္းတို႔ ျဖစ္ေပၚပါက တစ္စံုတစ္ခု မွားယြင္းတာမိ်ဳး ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ပံုမွန္အားျဖင့္ အဆိုပါ ျပႆနာမ်ားဟာ ထုတ္ကုန္ခ်ိဳးေဖာက္ခံရတာနဲ႔ မသက္ဆိုင္တဲ့ နည္းပညာဆိုင္ရာ ျပႆနာမ်ား ျဖစ္ေပမယ့္ အၿမဲျဖစ္ေပၚေနတာမ်ိဳး မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ မေလ်ာ္ကန္တဲ့ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ျပဳလုပ္မိၿပီး ဒီလိုလကၡဏာမ်ိဳးကို သတိျပဳမိတယ္ဆိုရင္ ျပင္ဆင္မႈေတြ ျပဳလုပ္ဖို႔ လိုအပ္ပါလိမ့္မယ္။

အခ်က္အလက္ခ်ိဳးေဖာက္ခံရျခင္း၊ အခ်က္အလက္ေပါက္ၾကားျခင္း
အခ်က္အလက္အခ်ိဳ႕ ေပါက္ၾကားမႈနဲ႔ ေတြ႕ႀကံဳရပါက ျပႆနာရဲ႕ အရင္းျမစ္ကို အၿမဲစစ္ေဆးသင့္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ သံုးစြဲသူရဲ႕ စမတ္ဖုန္းကို စစ္ေဆးမႈအပါအဝင္ စစ္ေဆးမႈေတြကို ေသခ်ာစြာ ျပဳလုပ္သင့္ပါတယ္။

ဖုန္း hack ခံရေၾကာင္း သံသယရိွတဲ့အခါ ဘာေတြလုပ္သင့္သလဲ
ကိုယ့္ရဲ႕ ဖုန္းက malware ကူးစက္ခံထားရတယ္လို႔ သံသယရိွရင္ anti-malware software ကို အသံုးျပဳၿပီး ကိုယ္မသိတဲ့ app ေတြကို ဖယ္ရွားသင့္ပါတယ္။ ျဖစ္ႏိုင္ရင္ ဖုန္းကို wipe လုပ္ၿပီး factory settings ကို restore လုပ္တာမ်ိဳး၊ ယံုၾကည္စိတ္ခ်ရတဲ့ app store ေတြကေန app ေတြကို ျပန္လည္ထည့္သြင္းတာမ်ိဳး ျပဳလုပ္သင့္ပါတယ္။ ဒါမွမဟုတ္ ဖုန္းကို တတ္ကၽြမ္းတဲ့ပညာရွင္မ်ားထံ ျပသသင့္ပါတယ္။
Ref: INC
 http://internetjournal.media/article/8462