ရခိုင္လူမ်ိဳးႏွင့္ရခိုင္သမိုင္းျဖစ္တည္လာပံု

 Aye Saw Wai added 30 new photos — with Zin Mar Thwe and 3 others.

ရခိုင္လူမ်ိဳးႏွင့္ရခိုင္သမိုင္းျဖစ္တည္လာပံု
••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••
ရခိုင္လူမ်ိဳးမွန္လွ်င္ Share ေပးျခင္းျဖင့္
ဂုဏ္ယူေပးၾကပါရန္ အႏုအညႊတ္ေတာင္းဆို
အပ္ပါသည္။
က်မ ႏွင္းႏွင္းႏြယ္(ရခိုင္သူ)
ရခိုင္..။ ရကဳိၡက္..ရကၡိဳင္..ရခိုင္.။ အမ်ိဳး ၊ သီလ ႏွစ္ဌာနကို ေစာင့္ေသာ ရခိုင္ ။ ရာဇ၀င္တင့္ေသာ ရခိုင္ ။ သမိုင္း လွေသာ ရခိုင္ ။ မ်ိဳးရိုး ရခိုင္တို႕၏ မူလအစ ပထမကို ထူေထာင္ခဲ့ၾကေသာ ေရွးရခိုင္လူမ်ိဳး ဘိုး ေဘး ဘီ ဘင္တို႕၏ လက္ရံုးရည္ ႏွလံုးရည္ ၊ ဇြဲလံု႕လ ၀ိရိယ ၊ ဥာဏ္ပညာ အေျမာ္ျမင္တို႕သည္ သူတို႕ေခတ္ ၊ သူတို႕အခ်ိန္ခါက မည္သို႕မည္ပံုရွိခဲ့သည္ ၊ မည္သို႕ ထင္ရွားေက်ာ္ၾကားခဲ့သည္ ၊ မည္မွ်ထိ စည္းလံုးမွု အားေကာင္းခဲ့သည္ ၊ ေနာင္လာေနာက္သားမ်ားအတြက္ မည္သို႕အက်ိဳးျပဳခဲ့သည္ ဆိုသည္ကို ယခုတိုင္ေအာင္ လွပေသာ သမိုင္းတစ္ခုအျဖစ္ ေတြ႕ျမင္နိုင္ေလသည္ ။

ေရွးရခိုင္လူမ်ိဳးၾကီးတို႕တာ၀န္ေက်ပြန္ခဲ့ၾကသည္ကို ယေန႕ေခတ္လူငယ္မ်ား စံနမူနာထား ဂုဏ္ယူနိုင္ေလသည္။
ကမၻာေပၚရွိ မည္သည့္ လူမ်ိဳးတြင္မဆို ၄င္းတို႕ ေလွ်ာက္လွမ္း ျဖတ္သန္းလာၾကရာ သမိုင္းကိုယ္စီ ရွိၾကသည္ ။ မိမိတို႕လူမ်ိဳး၏ မ်ိဳးရိုး ဇာတိ ၊ အမည္နာမ ၊ ရူပါ လကၡဏာ စသည္တို႕ကို အဦးဆံုး သမိုင္းေရးသူတို႕က သမိုင္းေရးခဲ့ၾကသည္ ။ သယ္ပိုးထမ္းရြက္သူတို႕က အစဥ္အဆက္ ထမ္းရြက္သည္ ။ ထိုသို႕ျဖင့္ပင္ တဆင့္ျပီးတဆင့္ မ်ိဳးရိုးဇာတိခိုင္မာျပီး ပိုမို တိုးတက္ေသာ လူမ်ိဳးအျဖစ္ ရပ္တည္လာခဲ့ၾကသည္ ။
ရခိုင္လူမ်ိဳးတို႕သည္ အမ်ိဳး ၊ သီလ နွစ္ဌာနကို ေစာင့္ေရွာက္ေသာ လူမ်ိဳးျဖစ္သည္ ။ မိမိတို႕၏ သမိုင္းတစ္ေလွ်ာက္တြင္ စစ္မွန္ေသာ မ်ိဳးရိုးဂုဏ္ ၊ မေဖာက္ျပန္ မေလာ္လီေသာ သီလ သမာဓိတို႕ျဖင့္ သမိုင္းကို လွလွပပ အစဥ္အဆက္ ေရးထိုးလာခဲ့ၾကသည္ ။ ရခိုင္လူမ်ိဳးတို႕သည္ ေရွးက်ေသာ ၊ သက္တမ္းရင့္ေသာ လူမ်ိဳးျဖစ္ေသာ္လည္း ယေန႕တိုင္ မတိမ္ေကာ မေပ်ာက္ကြယ္သြားပဲ ပိုမိုကာ နာမည္ဂုဏ္သတင္း ေမႊးပ်ံ႕ခိုင္မာေသာလူမ်ိဳးအျဖစ္ ကမၻာ့အလည္တြင္ ရပ္တည္နိုင္သည္မွာ အမ်ိဳး ၊ သီလ ႏွစ္ဌာနကို ေစာင့္ထိန္းျခင္း၏ ထင္ရွားေသာ သက္ေသတစ္ခု ျဖစ္သည္ ။
ရခိုင္လူမ်ိဳးတို႕သည္ အမ်ိဳး သီလ နွစ္ဌာနကို ေစာင့္ထိန္းၾကသည္သာ မဟုတ္ ။ မိမိတို႕ လူမ်ိဳး၏ တိုးတက္မွုကို အစဥ္တစိုက္ ေဆာင္ရြက္လာခဲ့ၾကေသာ လူမ်ိဳးလည္း
ျဖစ္သည္ ။ ေခတ္အဆက္ဆက္ အုပ္ခ်ဳပ္သူ လူတန္းစားအျဖစ္ ေနထိုင္လာခဲ့ၾကေသာ ရခို္င္လူမ်ိဳးတို႕တြင္ မိမိတို႕ နိုင္ငံ ၊ လူမ်ိဳး ၊
ဘာသာ ၊ သာသနာ ၊ ယဥ္ေက်းမွုတို႕ကို
တစ္စထက္ တစ္စ ပိုမို တိုးတက္ေကာင္းမြန္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ရမည္ဟူေသာဥာဏ္ပညာ အေျမာ္ျမင္ၾကီးမွု အျပည့္ရွိခဲ့ၾကသည္ကို သမိုင္းမွတ္တမ္းမွတ္ရာမ်ားက ျငင္းမရေအာင္ သက္ေသျပေနေပသည္ ။
ရခိုင္လူမ်ိဳးတို႕သည္ BC .3325 တြင္ မာရယုမင္း ထူေထာင္ေသာ ဓည၀တီေခတ္မွ အစခ်ီကာ ထင္ရွားေသာ သမိုင္းနိဒါန္းကို ေက်ာက္ထက္အကၡရာတင္ မွတ္တမ္းေရးထိုးလာခဲ့ၾကသည္ ။ ရခိုင္ျပည္၏ သမိုင္းမွတ္တမ္းမ်ား ၊ ရုပ္ၾကြင္းမ်ား ၊ ရာဇ၀င္ က်မ္းဂန္ ၊ ဗုဓၵ၀င္ အစရွိသည္တို႕တြင္
ရခိုင္လူမ်ိဳးတို႕သည္ ထင္ရွားေသာ ဘုရင့္နိုင္ငံေတာ္မ်ားကို ေခတ္အဆက္ဆက္ ထူေထာင္ခဲ့ၾကသည္ ။ နယ္ပယ္ အမ်ိဳးမ်ိဳး ၊ လူမ်ိဳး အသီးသီးတို႕ျဖင့္ ပံုမွန္အားျဖင့္ ကူးလူးဆက္ဆံ ေရာင္း၀ယ္ေဖာက္ကားကာ နိုင္ငံေရး ၊ စီးပြားေရး ၊ လူမွုေရး ၊ ဘာသာေရး ၊ ယဥ္ေက်းမွုအရာတို႕၌ သီးသန္႕ ကိုယ္ပိုင္စရိုက္ လကၡဏာ ၊ ကိုယ္ပိုင္ တန္ခိုး အာဏာတို႕ျဖင့္ ေနထိုင္လာခဲ့ၾကသည္ ။
ရခိုင့္သမိုင္းကို ျပန္ၾကည့္မည္ဆိုလွ်င္ အၾကမ္းအားျဖင့္ ေခတ္ ၄ ေခတ္သတ္မွတ္ကာ ေရတြက္နိုင္ေလသည္ ။ ဓည၀တီ ၊ ေ၀သာလီ ၊ ေလးျမိဳ႕ ၊ ေျမာက္ဦး စသည္ျဖင့္ သမိုင္း ထင္ရွားသည္ ။
ဓည၀တီေခတ္ကို အၾကမ္းအားျဖင့္ ပထမ ၊ ဒုတိယ ၊ တတိယ စသည္ျဖင့္ သံုးပိုင္းခြဲ မွတ္တမ္းတင္သည္ ။
ပထမ ဓည၀တီကို BC – 3325 တြင္
မာယယုမင္းၾကီးမွ၄င္း ၊
ဒုတိယ ဓည၀တီကို BC -1507 တြင္ ဘုရင္
ကံရာဇာၾကီးမွ ၄င္း ၊
တတိယ ဓညသတီကို BC -580 တြင္ ဘုရင္ၾကီး စႏၵာသူရိယ " ဗုဒၶဘုရားရွင္နွင့္ ေခတ္ျပိဳင္"တို႕ကအသီးသီး
တည္ေထာင္ခဲ့ၾကသည္ ။
ဘုရင္ စႏၵာသူရိယ လက္ထက္ေတာ္တြင္ ဗုဒၶဘုရားရွင္ကိုယ္ေတာ္သည္ ဘုရင္စႏၵာသူရိယ နန္းစံသက္ ၂၅ ႏွစ္ေျမာက္တြင္ ရခိုင္ျပည္သို႕ဓည၀တီသို႕ ၾကြေရာက္ခဲ့သည္ ။ ထိုစဥ္ခါက ရခိုင္ဘုရင္ စႏၵာသူရိသည္ ဗုဒၶ၏ ပံုတူေတာ္ မဟာမုနိရုပ္ပြားေတာ္ျမတ္ကို သြန္းလုပ္ခဲ့ေၾကာင္း ရခိုင့္ ရာဇ၀င္မ်ားႏွင့္တကြ သမိုင္းမွတ္တမ္းမ်ားအရ တညီတညြတ္တည္း ေဖာ္ျပၾကသည္ ။ ရခိုင္လူမ်ိဳးတို႕သည္ ထိုစဥ္အခ်ိန္ ဓည၀တီေခတ္ ၊ ဘုရားရွင္သက္ေတာ္ထင္ရွားရွိစဥ္ကပင္ ေထရ၀ါဒ ဗုဒၶအယူကို သက္၀င္ယံုၾကည္ ကိုးကြယ္ခဲ့ၾကသူမ်ား ျဖစ္သည္ ။
ဓည၀တီေခတ္အလြန္တြင္ ေ၀သာလီေခတ္ ကို ေရာက္သည္ ။ ေ၀သာလီေခတ္ကို AD-327 တြင္ ဒြန္းစျႏၵားမင္း ေခၚ တိုင္းစျႏၵားမင္းၾကီး ထူေထာင္သည္ ။ ေ၀သာလီ ေက်ာက္ေလွကားေခတ္မွာ သမိုင္း ထင္ရွားသည္ ။ ဘာသာေရး အလြန္ထြန္းကားခဲ့ရာ ေခတ္ ျဖစ္သည္ ။ ေယဓမၼာ အစခ်ီေသာ ေထရ၀ါဒဗုဒၶဘာသာကို အထြဋ္အျမတ္ ဦးထိုက္ထားေသာ ေက်ာက္စာ မ်ားစြာကို ေတြ႕ရသည္ ။
AD-818 တြင္ ေလးျမိဳ႕ေခတ္ကိုေရာက္သည္ ။ ဘုရင္ ငတုန္းမင္း ေခၚ ဘုရင္ ေစာေရႊလူမွ တည္ေထာင္သည္ ။ ထိုေခတ္မွာ AD-1430 တြင္ အဆံုးသတ္ကာ ေျမာက္ဦးေရႊေခတ္ကို
ေရာက္သည္ ။
ေျမာက္ဦးေခတ္ကိုလည္း ပထမ ၊ ဒုတိယ ၊ တတိယဟု ေခတ္သံုးေခတ္ခြဲ သတ္မွတ္သည္ ။ ပထမ ေျမာက္ဦးေခတ္ကို AD-1430 တြင္ ဒုတိယ ေလာင္းၾကက္ျမိဳ႕ကို စိုးစံခဲ့သူ ဘုရင္ မင္းေစာမြန္မွ စတင္ ထူေထာင္ခဲ့သည္ ။ မင္းေစာမြန္၏ ညီေတာ္ နရနု လက္ထက္တြင္ ပိုမိုစည္ပင္ ၀ေပ်ာ ခဲ့သည္ ။ ဒုတိယ ေျမာက္ဦးေခတ္ကို AD-1531 ဘုရင္ မင္းဘာၾကီး တည္ေထာင္ခဲ့သည္ ။ မင္းဘာၾကီး လက္ထက္ေတာ္တြင္ အားလံုးသိၾကသည့္အတိုင္း နိုင္ငံေတာ္၏ ဘုန္းတန္ခိုးအခ်ိန္အ၀ါမွာ အလြန္တရာမွ ၾကီးမားထြန္းေတာက္ခဲ့သည္ ။ ဗုဒၶဘာသာမွာလည္း ေနေရာင္အလား ထြန္းေျပာင္ခဲ့သည္။ သွ်စ္ေသာင္းဘုရားအပါ၀င္ သမိုင္း၀င္ ေစတီပုထိုးမ်ားစြာကို တည္ထား ကိုးကြယ္ခဲ့သည္ ။ နိုင္ငံေရး ၊ စီးပြားေရး ၊ စစ္ေရး အရာတို႕တြင္ ၾသဇာၾကီးခဲ့သည္ ။ အာရွတစ္၀ွန္းသို႕ က်ယ္ပ်ံ႕ေသာ လူမွု စီိးပြား ကူးသန္းေရာင္း၀ယ္မွုမ်ား ရွိခဲ့သည္ ။ တတိယ ေျမာက္ဦးေခတ္ကို ဘုရင္ နရပတိၾကီးမွ AD-1638 တြင္စိုးစံခဲ့သည္ ။ ရခိုင္တို႕၏ ေျမာက္ဦးေခတ္ ေနာက္ဆံုး မင္းဆက္မွာ ဘုရင္ၾကီး မဟာသမၼတရာဇာ ျဖစ္သည္ ။ သမၼတရာဇာ လက္ထက္ေတာ္တြင္ ေျမာက္ဦးနန္းေတာ္ၾကီး က်ရွုံးကာ မင္းဆက္ျဖဳတ္ခံခဲ့ရေလသည္ ။ ထိုသိုျဖင့္ ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ားသည္ ေခတ္အဆက္ဆက္ လွပေသာ သမိုင္း ၊ ထင္ရွားေသာ အမွတ္အသားမ်ားျဖင့္ ခိုင္ခိုင္ခံ့ခံ့ ရပ္တည္လာခဲ့ၾကသည္ ။ ေလးစားဖြယ္အတိ ေကာင္းလွေလသည္။
လူမ်ိဳးတစ္မ်ိဳး၏ အသက္သည္ စာေပ ျဖစ္သည္ဟု ဆိုသည့္အတိုင္း ရခိုင့္ေခတ္အဆက္ဆက္ အသံုးျပဳခဲ့ၾကေသာ အကၡရာ စာေပမ်ားအေၾကာင္းကိုလည္း ေလ့လာမွတ္သားနိုင္သည္ ။ စာေပသည္ လူမ်ိဳးတစ္မ်ိဳးတို႕၏ ယဥ္ေက်းမွု ၊ လူေနမွုအဆင့္တန္းကို မွတ္တမ္းတင္ေသာ ျပယုဂ္ ျဖစ္သည္ ။ သမိုင္းအေထာက္ထားမ်ားအရ ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ားသည္ ဓည၀တီေခတ္မွစတင္ကာ စာေပအသံုးျပဳမွု ထြန္းကားေနျပီျဖစ္ေၾကာင္း ေတြ႕ရည္ ။ ေတာင္ေပါက္ၾကီးေက်ာက္စာ ၊ အာနႏၵစျႏၵားေက်ာက္စာ ၊ ဗိုက္ပူၾကီး ေက်ာက္စာ ၊ ေလးမ်က္ႏွာ ဘုရားေက်ာက္စာ ၊ အစ ရွိသည္မ်ားႏွင့္ အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ ဆံုးရွုံးပ်က္စီးသြားခဲ့ရေသာ ေက်ာက္စာမ်ားစြာလည္း ရွိသည္ ။ ေက်ာက္စာမ်ား ၊ သမိုင္းၾကြင္းမ်ားသည္ ေရွးရခိုင္လူမ်ိဳးၾကီးမ်ား၏ လူေနမွု အဆင့္တန္းကို ျပေနေပသည္ ။ ရခိုင္လူမ်ိဳးတို႕ အသံုးျပဳခဲ့ေသာ စာေပ အကၡရာမ်ားကို အၾကမ္းအားျဖင့္ ဓည၀တီေခတ္တြင္ မာဂဓ ၊ ေ၀သာလီေခတ္တြင္ (ဂုပ¿့တ) ၊ ေနာက္ပိုင္း ေ၀သာလီေခတ္တြင္ သကၠဋ ႏွင့္ ျပကရိုဋ္ အကၡရာ ၊ ထိမွတဆင့္ ရခိုင္လူမ်ိဳးတို႕၏ အဆင့္ဆင့္ ကြန္႕ျမဴးဆင့္ပြားလာခဲ့ၾကေသာ ရကၡ၀ဏၰ ကိုယ္ပိုင္အကၡရာ စသည္ျဖင့္ ဆင္းသက္ သံုးစြဲလာခဲ့ၾကေၾကာင္း ရခိုင္ ျမန္မာ ပ႑ိတ္ ဥိးဦးသာထြန္း၏ မွတ္တမ္း မွတ္ရာမ်ားတြင္ ခိုင္လံုေသာ အေထာက္သားမ်ားျဖင့္ ေတြ႕ရသည္။
ရခိုင္လူမ်ိဳးတို႕သည္ ယဥ္ေက်းမွု ဓေလ့ ထံုးစံ ေရးရာတို႕၌လည္း ကိုယ္ပိုင္မူ ကိုယ္ပိုင္ဟန္ျဖင့္ ေခတ္အဆက္ဆက္ ေနထိုင္လာခဲ့ၾကသည္ ။ ဗုဓၵ၀ါဒကို သက္၀င္ ယံုၾကည္ ကိုးကြယ္ၾကသူမ်ားပီပီ ေနမွု ထိုင္မွု ၊ ရိုးရာ ဓေလ့စရိုက္ ၊ ယဥ္ေက်းမွုတို႕စသည္တို႕ကို ဗုဒၶ၏ တရားေတာ္ အဆံုးအမ ၊ အယူ၀ါဒမ်ားနွင့္ အေျခခံၾကသည္ ။
ထိုသို႕ လွပေသာ ၊ ေသသပ္ ေခ်ာေမြ႕ေသာ ၊ ခိုင္ခံ့ ေျဖာင့္စင္းေသာ လမ္းတို႕ကို ရာဇ၀င္ သမိုင္းထြန္းေျပာင္ေအာင္ အသက္ ၊ ေခြ်း ၊ ေသြးတို႕ျဖင့္ လွလွပပ ထုဆစ္ေဖာက္လုပ္လာခဲ့ၾကေသာ ေရွးရခိုင္လူမ်ိဳးၾကီး ဘိုး ေဘး ဘီ ဘင္တို႕၏ လမ္းကို အဆက္ဆက္ ေလွ်ာက္လွမ္းလာၾကေသာ ေခတ္ရခိုင္လူမ်ိဳး ၾကီး ၊ ရြယ္ ၊ ငယ္တို႕အေနျဖင့္ ဂုဏ္ယူစရာ ေကာင္းလွေလသည္ ။
တစ္ခုရွိသည္မွွွွွွွွာ ထိုသို႕ သမိုင္းလွေသာ ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ားအေနျဖင့္ ယခုအခါ ဆက္လက္ေရးထိုးရမည့္ ဆက္ရန္သမိုင္းမ်ားကို ပိုမိုလွပေအာင္ ရည္သန္ေသာစိတ္ ၊ အမိ်ဳးေစာင့္ေသာစိတ္မ်ားျဖင့္ တာ၀န္သိသိ ထမ္းရြက္ၾကရန္သာ လိုေတာ့သည္ဟု ထင္ပါသည္ ။ ယေန႕ေခတ္ ရခိုင္လူငယ္မ်ားတြင္ ပိုမို တာ၀န္ရွိၾကသည္ဟု ဆိုနိုင္ပါသည္ ။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ယေန႕ လူငယ္မ်ားသည္ ေနာင္တစ္ခ်ိန္၏ ရခိုင့္ အနာဂတ္ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္ ။ ထို႕ေၾကာင့္ သမိုင္းတာ၀န္ကို လက္ဆင့္ကမ္း ထမ္းရြက္ၾကမည့္ ရခိုင္လူမ်ိဳး လူငယ္လူရြယ္မ်ားအေနျဖင့္ မိမိတို႕လူမ်ိဳး၏ သမိုင္းေပးတာ၀န္မ်ားကို မည္မွ်ထိ တာ၀န္ေက်ေက် ထမ္းရြက္ေပးဆပ္နိုင္ ရမည္ဆိုေသာ အသိစိတ္မ်ိဳး ရွိရန္လိုအပ္ေပသည္ ။ မဆပ္နိုင္သည္ ရွိေသာ္လည္း ေက်းဇူးသိတတ္ေသာ ရခိုင့္သားေကာင္း လူငယ္မ်ားအျဖစ္ေသာ္မွ် ရွိေနရေပမည္ ။ သို႕တည္းမဟုတ္ပဲ သမိုင္းေၾကြးမေက် ၊ ေက်းဇူးမသိရံုမွ်မဟုတ္ ၊ အမ်ိဳးဂုဏ္မရွိ ေက်းဇူးကန္းေသာ ေခတ္ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ား မျဖစ္ၾကရန္ အထူး လိုအပ္ပါေပသည္ ။
လူတို႕သည္ သမိုင္းေပးတာ၀န္ကို ေက်ပြန္စြာ ထမ္းရြက္ၾကရင္း မိမိတို႕ တိုင္းျပည္ လူမ်ိဳးတို႕၏ ဂုဏ္ကို အေရာင္တက္ေစသည္ ။ မျပည့္စံုေသးေသာ သမိုင္းကို ပိုမို ျပည့္စံုေစသည္ ။ခ်ိဳ႕ယြင္းေနေသာ သမိုင္းကို ေကာင္းမြန္ေစၾကသည္ ။ အရုပ္ဆိုး အက်ည္းတန္ခဲ့မွုကို ျပန္လည္လွပေစၾကသည္ ။ လစ္လပ္မွုကိုလည္း ျပန္လည္ ျဖည့္တင္းနိုင္ၾကေလည္ ။
ထိုအတိုင္းဆိုပါလွ်င္ ယေန႕အခ်ိန္ခါတြင္ ေရွးရခိုင္လူမ်ိဳး ေဆြစဥ္မ်ိဳးဆက္တို႕ လက္ဆင့္ကမ္း ေရးခဲ့ၾကေသာ သမိုင္းခရီးလမ္းထက္တြင္ ေလွ်ာက္လွမ္းေနၾကေသာ ေခတ္ရခိုင္လူငယ္မ်ားအေနျဖင့္ မိမိတို႕ ေလွ်ာက္လွမ္းေနၾကေသာ ရခို္င့္သမိုင္းလမ္းခရီးထက္တြင္ ဆက္လက္တာ၀န္ေက်ပြန္ၾကရန္သာ
လိုေတာ့ေၾကာင္း ျမင္မိပါေတာ့သည္ ။။
=====================================
ရခိုင္ထီးဆက္မင္းဆက္ဇယား
•••••••••••••••••••••••••••••••
ဒါြရာ၀တီ(သံတဲြ)ေခတ္မင္းဆက္မ်ား
(သမိုင္းမတင္မီကာလ)
ဦးေရ။မင္းအမည္။နန္းတက္နွစ္။နန္းက်နွစ္။နန္းစံနွစ္။ မွတ္ခ်က္
(၁)၀ါသုေဒ၀မင္း(နန္းတက္နွစ္မပါ)(နန္းက်နွစ္မပါ)(နန္းစံနွစ္မပါ)ဘီစီ(၃၃၂၅)မတိုင္မီ။
(၁)ျဗဟၼကာရာဇာမင္း(နန္းတက္နွစ္မပါ)(နန္းက်နွစ္မပါ)(နန္းစံနွစ္မပါ)
-ဘီစီ(၃၃၂၅)မတိုင္မီ။
(၅)ျဗဟၼသုႏၱရမင္း(နန္းတက္နွစ္မပါ)(နန္းက်နွစ္မပါ)(နန္းစံနွစ္မပါ)ဘီစ(ီ၃၃၂၅)မတိုင္မီ။
(၁၅)ျဗဟၼသိႏၵိမင္း(နန္းတက္နွစ္မပါ)(နန္းက်နွစ္မပါ)(နန္းစံနွစ္မပါ)ဘီစီ(၃၃၂၅)မတိုင္မီ။
(၁။)ႆရဘန္မင္း(နန္းတက္နွစ္မပါ)(နန္းက်နွစ္မပါ)(နန္းစံနွစ္မပါ)ဘီစ(ီ၃၃၂၅)မတိုင္မီ။
ဓည၀တီ"ပ႒မ"ေခတ္မင္းဆက္မ်ား
ဦးေရ။မင္းအမည္။နန္းတက္နန္းက်နွစ္။နန္းစံနွစ္။ မွတ္ခ်က္
(၁)မာရယုမင္း(၃၃၂၅-၃၂၆၃)ထိ(၆၂)နွစ္-ဘီစီ(ခရစ္ေတာ္မေပၚမီကာလ)
(၂)မာရေဇတုမင္း(၃၂၆၃-၃၂၃၁)ထိ(၃၂)နွစ္(၁)၏သား
(၃)မာရအုံမင္း(၃၂၃၁-၃၁ရ၈)ထိ(၅၃)နွစ္(၂)၏သား
(၄)မာရရြယ္မင္း(၃၁ရ၈-၃၁၃၀)ထိ(၄၈)နွစ္(၃)၏သား
(၅)မာရတင္မင္း(၃၁၃၀-၃၀ရ၅)ထိ(၅၅)နွစ္(၄)၏္သား
(၆)မာရဇိန္မင္း(၃၀ရ၅-၃၀၄၂)ထိ(၃၃)နွစ္(၅)၏သား
(ရ)မာရတင္မင္း(၃၀၄၂-၃၀၂၀)ထိ(၂၂)နွစ္(၆)၏သား
(၁)ငဆက္အို(မ်ဳိးျခား)(၃၀၂၀-၂၉၉၉)ထိ(၂၁)နွစ္(မ်ိဳးျခားမင္း)
(၈)ေဒါလစႏၵရားမင္း(၂၉၉၉-၂၉၅၉)ထိ(၄၀)နွစ္(ရ)၏သား
(၉)ေသာလစႏၵရား(၂၉၅၉-၂၉၂၆)ထိ(၃၃)နွစ္(၈)၏သား
(၁၀)သူရိယစႏၵရား(၂၉၂၆-၂၈၈၉)ထိ(၃ရ)နွစ္(၉)၏သား
(၁၁)ကာလစႏၵရား(၂၈၈၉-၂၈၄၉)ထိ(၄၀)နွစ္(၁၀)၏သား
(၁၂)ကဥၥႏၵရား(၂၈၄၉-၂၈၁၈)ထိ(၃၁)နွစ္(၁၁)၏သား
(၁၃)မဓုစႏၵရား(၂၈၁၈-၂ရ၉ရ)ထိ(၂၁)နွစ္(၁၂)၏သား
(၁၄)ေဇယ်စႏၵရား(၂ရ၉ရ-၂ရ၅ရ)ထိ(၄၀)နွစ္(၁၃)၏သား
(၁၅)ေမာကၡစႏၵရား(၂ရ၅ရ-၂ရ၃၁)ထိ(၂၆)နွစ္(၁၄)၏သား
(၁၆)ဂုနစႏၵရား(၂ရ၃၁-၂ရ၁၉)ထိ(၁၂)နွစ္(၁၅)၏သား
(၃)မ်ဳိးျခားအမတ္(၃)ဦး(၂ရ၁၉-၂ရ၁၈)ထိတစ္လသာစံရသည္။
(၁ရ)ကံရာဇာၾကီး(၂ရ၁၈-၂၆ရရ)ထိ(၄၁)နွစ္(၁၆)၏သား
(၁၈)ကံရာဇာငယ္(၂၆ရရ-၂၆၄၁)ထိ(၃၆)နွစ္(၁ရ)၏သား
(၁၉)အိႏၵသူရိယ(၂၆၄၁-၂၆၀၆)ထိ(၃၅)နွစ္(၁၈)၏သား
(၂၀)အသူူရိႏၵသူရိယ(၂၆၀၆-၂၅ရ၆)ထိ(၃၀)နွစ္(၁၉)၏သား
(၂၁)သာရမိတၱ(၂၅ရ၆-၂၅၄၈)ထိ(၂၈)နွစ္(၂၀)၏သား
(၂၂)သူရိယမင္း(၂၅၄၈-၂၅၁၅)ထိ(၃၁)နွစ္(၂၁)၏သား
(၂၃)မင္းထီး(၂၅၁ရ-၂၄၉၅)ထိ(၂၂)နွစ္(၂၂)၏သား
(၂၄)မင္းပါ(၂၄၉၅-၂၄ရ၃)ထိ(၂၂)နွစ္(၂၃)၏သား
(၂၅)စည္ေပါင္သူ(၂၄ရ၃-၂၄၄၅)ထိ(၂၈)နွစ္(၂၄)၏သား
(၂၆)တံတိုင္းသင္(၂၄၄၅-၂၄၁၄)ထိ(၃၁)နွစ္(၂၅)၏ညီ
(၂ရ)ေက်ာ္ေခါင္စည္(၂၄၁၄-၂၃၆၁)ထိ(၅၃)နွစ္(၂၆)၏သား
(၂၈)သူရိယစႏၵမိတၱၬ(၂၃၆၁-၂၃၄၀)ထိ(၂၁)နွစ္(၂ရ)၏သား
(၂၉)အနႏၵဘယ(၂၃၄၀-၂၃၁၀)ထိ(၃၀)နွစ္(၂၈)၏သား
(၃၀)လကၤ်ာစည္သူ(၂၃၀-၂၂၈၀)ထိ(၃၀)နွစ္(၂၉)၏သား
(၃၁)သီဟကုစၦိ(၂၂၈၀-၂၂၃ရ)ထိ(၄၃)နွစ္(၃၀)၏သား
(၃၂)မင္းဘုန္းသန္(၂၂၃ရ-၂၂၀၆)ထိ(၃၁)နွစ္(၃၁)၏သား
(၃၃)သကၠေမြး(၂၂၀၆-၂၁၅ရ)ထိ(၄၉)နွစ္(၃၂)၏သား
(၃၄)ေဇယ်နႏၵသူ(၂၁၅ရ-၂၁၀၅)ထိ(၅၂)နွစ္(၃၃)၏သား
(၃၅)တကၠသူ(၂၁၀၅-၂၀၅၉)ထိ(၄၆)နွစ္(၃၄)၏သား
(၃၆)လကၡဏ(၂၀၅၉-၂၀၂၂)ထိ(၃ရ)နွစ္(၃၅)၏သား
(၃ရ)ဂုဏရာဇ္(၂၀၂၂-၁၉၈၀)ထိ(၄၂)နွစ္(၃၆)၏သား
(၃၈)သီ၀ရာဇ္(၁၉၈၀-၁၉၃၉)ထိ(၄၁)နွစ္(၃ရ)၏သား
(၃၉)မင္းလွေမြွး(၁၉၃၉-၁၉၁၈)ထိ(၂၁)နွစ္(၃၈)၏သား
(၄၀)ပူရိႏၵ(၁၉၁၈-၁၈၅၈)ထိ(၆၀)နွစ္(၃၉)၏သား
(၄၁)မင္းသိဒၵက္(၁၈၅၈-၁၈၃၆)ထိ(၂၂)နွစ္(၄၀)၏သား
(၄၂)မင္းလွၾကီး(၁၈၃၆-၁ရ၈၉)ထိ(၄ရ)နွစ္(၄၁)၏သား
(၄၃)ေထြးလုပ္ၾကီး(၁ရ၈၉-၁ရ၆၅)ထိ(၂၄)နွစ္(၄၂)၏သား
(၄၄)ေစရာဇ္(၁ရ၆၅-၁ရ၂ရ)ထိ(၃၈)နွစ္(၄၃)၏သား
(၄၅)ခ်က္နွာ၀န္း(၁ရ၂ရ-၁ရ၀၃)ထိ(၂၄)နွစ္(၄၄)၏သား
(၄၆)လက္ရုံးၾကီး(၁ရ၀၃-၁၆ရ၆)ထိ(၂ရ)နွစ္(၄၅)၏သား
(၄ရ)သီရိကမၼၼသုႏၵဳရ(၁၆ရ၆-၁၆၄၆)ထိ(၃၀)နွစ္(၄၆)၏သား
(၄၈)နႏၵေကာဘယ(၁၆၄၆-၁၆၁၉)ထိ(၂ရ)နွစ္(၄ရ)၏သား
(၄၉)မင္းနံျဖူ(၁၆၁၉-၁၅၉၉)ထိ(၂၀)နွစ္(၄၈)၏သား
(၅၀)မင္းနံလွ(၁၅၉၉-၁၅ရ၁)ထိ(၂၈)နွစ္(၄၉)၏သား
(၅၁)မင္းေခါင္ငယ္(၁၅ရ၁-၁၅၅၁)ထိ(၂၀)နွစ္(၅၀)၏သား
(၅၂)ေလာက္ေခါင္ရာဇာ(၁၅၅၁-၁၅၃၆)ထိ(၁၅)နွစ္(၅၁)၏သား
(၅၃)မင္းသီဟ(၁၅၃၆-၁၅၁၅)ထိ(၂၁)နွစ္(၅၂)၏သား
(၅၄)မင္းငယ္ေပ်ာ္လွစည္သူ(၁၅၁၅-၁၅၀၈)ထိ(ရ)နွစ္(၅၃)၏သား
(၃)မ်ိဳးျခားအမတ္(၃)ဦး(၁၅၀၈-၁၅၀ရ)ထိ(၁)လတစ္ဦးစီလပိုင္းစံရသည္။
ဓည၀တီ"ဒုတိယ"ေခတ္မင္းဆက္မ်ား
ဦးေရ။မင္းအမည္။နန္းတက္နန္းက်နွစ္။နန္းစံနွစ္။မွတ္ခ်က္။
(၁)ကမၼရာဇာ(ကံရာဇာၾကီး)(၁၅၀ရ-၁၄ရ၀)ထိ(၃ရ)နွစ္။အခ်ဳိ့ကကံရာဇာၾကီးဟုေခၚသည္။
(၂)သီလရာဇာ(၁၄ရ၀-၁၄၂၉)ထိ(၄၁)နွစ္(၁)၏သား
(၃)၀ါသုရ(၁၄၂၉-၁၃၉၈)ထိ(၃၁)နွစ္(၂)၏သား
(၄)နႏၵသူရိယ(၁၃၉၈-၁၃၅၈)ထိ(၄၀)နွစ္(၃)၏သား
(၅)သူရိယနႏၵ(၁၃၅၈-၁၃၂၆)ထိ(၃၂)နွစ္(၄)၏သား
(၆)သူရနႏၵ(၁၃၂၆-၁၃၁၃)ထိ(၂၃)နွစ္(၅)၏သား
(ရ)စႏၵမာဂု(၁၃၁၃-၁၂ရ၁)ထိ(၃၂)နွစ္(၆)၏သား
(၈)သီရိစႏၵာ(၁၂ရ၁-၁၂၃၁)ထိ(၄၀)နွစ္(ရ)၏သား
(၉)သီဟရာဇာ(၁၂၃၁-၁၁၈၅)ထိ(၄၆)နွစ္(၈)၏သား
(၁၀)သီဟယနု(၁၁၈၅-၁၁၆၅)ထိ(၂၀)နွစ္(၉)၏သား
(၁၁)ပယာက(၁၁၆၅-၁၁၃၄)ထိ(၃၁)နွစ္(၁၀)၏သား
(၁၂)နီလဂုဏ္(၁၁၃၄-၁၀၉၃)ထိ(၄၁)နွစ္(၁၁)၏သား
(၁၃)ေရာဟဂုဏ္(၁၀၉၃-၁၀၆၃)ထိ(၃၀)နွစ္(၁၂)၏သား
(၁၄)သီရိဂုဏ္(၁၀၆၃-၁၀၉၃)ထိ(၂၄)နွစ္(၁၃)၏သား
(၁၅)သမံဇာ(၁၀၃၉-၁၀၀၄)ထိ(၃၅)နွစ္(၁၄)၏တူ
(၁၆)သု၀႑ကုမၼာ(၁၀၀၄-၉၈၄)ထိ(၂၀)နွစ္(၁၅)၏သား
(၁ရ)သက္တင္ျဖူ(၉၈၄-၉၄၄)ထိ(၄၀)နွစ္(၁၆)၏သား
(၁၈)သက္တင္ဦး(၉၄၄-၉၀၂)ထိ(၄၂)နွစ္(၁ရ)၏သား
(၁၉)ေဇတ၀န္(၉၀၂-၈၆၆)ထိ(၃၆)နွစ္(၁၈)၏သား
(၂၀)မုဥၥိယ(၈၆၆-၈၃၉)ထိ(၂ရ)နွစ္(၁၉)၏သား
(၂၁)ကုမၼရာ၀ိသုက(၈၃၉-ရ၆၂)ထိ(ရရ)နွစ္(၂၀)၏သား
(၂၂)၀ါသုမ႑လ(ရ၆၂-ရ၂၈)ထိ(၃၄)နွစ္(၂၁)၏သား
(၂၃)ပုရိႏၵ(ရ၂၈-၆၉ရ)ထိ(၃၁)နွစ္(၂၂)၏သား
(၂၄)ရာလာမာယု(၆၉ရ-၆ရ၅)ထိ(၂၂)နွစ္(၂၃)၏သား
(၂၅)နာလမာယု(၆ရ၅-၆၄၄)ထိ(၃၁)နွစ္(၂၄)၏သား
(၂၆)၀ရတကုနိ(၆၄၄-၆၂၂)ထိ(၂၂)နွစ္(၂၅)၏သား
(၂ရ)၀ိသုရာဇာ(၆၂၂-၆၁၀ထိ(၁၂)နွစ္(၂၆)၏သား
(၂၈)သီရိရာဇာ(၆၁၀-၅၈၀)ထိ(၃၀)နွစ္(၂ရ)၏သား
ဓည၀တီ"တတိယ"ေခတ္မင္းဆက္မ်ား
ဦးေရ။မင္းအမည္။နန္းတက္နန္းက်နွစ္။နန္းစံနွစ္။မွတ္ခ်က္။
(၁)စႏၵသူရိယမင္း(၅၈၀-၅၂ရ)ထိ(၅၃)နွစ္။သီရိရာဇာ၏သား
(၂)သူရိယာဓိပတိ(၅၂ရ-၄၈၀)ထိ(၄ရ)နွစ္(၁)၏သား
(၃)သူရိယာပတိပါတ္(၄၈၀-၄၂၄)ထိ(၅၆)နွစ္(၂)၏သား
(၄)သူရိယရုပ(၄၂၄-၃ရ၉)ထိ(၄၅)နွစ္(၃)၏သား
(၅)သူရိယစႏၵာလ(၃ရ၉-၃၁၅)ထိ(၆၄)နွစ္(၄)၏သား
(၆)သူရိယစကၠ(၃၁၅-၂ရ၁)ထိ(၄၄)နွစ္(၅)၏သား
(ရ)သူရိယနထ(၂ရ၁-၂၉၉)ထိ(၄၂)နွစ္(၆)၏သား
(၈)သူရိယ၀ံသ(၂၉၉-၁၈၉)ထိ(၄၀)နွစ္(ရ)၏သား
(၉)သူရိယဗႏၵ(၁၈၉-၁၆၃)ထိ(၂၆)နွစ္(၈)၏သား
(၁၀)သူရိယကလ်ာကာ(၁၆၃-၁၂၅)ထိ(၃၈)နွစ္(၉)၏သား
(၁၁)သူရိယမုခ(၁၂၆-၉၅)ထိ(၃၀)နွစ္(၁၀)၏သား
(၁၂)သူရိယေတဇ(၉၅-၄၅)ထိ(၅၀)နွစ္(၁၁)၏သား
(၁၃)သူရိယပုည(၄၅-၁၀)ထိ(၃၅)နွစ္(၁၂)၏သား
(၁၄)သူရိယကုလ(ဘီစီ၁၀မွေအဒီ၂၆)ထိ(၃၆)နွစ္(၁၃)၏သား(ခရစ္ေတာ္ေပၚျပီးကာလ)
(၁၅)သူရိယပဘာ(၂၆-၈၀)ထိ(၅၄)နွစ္(၁၄)၏သား
(၁၆)သူရိယစိတၱရ(၈၀-၁၁၆)ထိ(၃၆)နွစ္(၁၅)၏သား
(၁ရ)သူရိယေဇဌ(၁၁၆-၁၃၈)ထိ(၂၂)နွစ္(၁၆)၏သား
(၁၈)သူရိယ၀ိမလ(၁၃၈-၁၅၆)ထိ(၁၈)နွစ္(၁ရ)၏သား
(၁၉)သူရိယေယနု(၁၅၆-၁ရ၈)ထိ(၂၂)နွစ္(၁၈)၏သား
(၂၀)သူရိယကံသ(၁ရ၈-၁၉၄)ထိ(၁၆)နွစ္(၁၉)၏သား
(၂၁)သူရိယသက်(၁၉၄-၂၀၂)ထိ(၈)နွစ္(၂၀)၏ဘထြီး
(၂၂)သူရိယသီရိ(၂၀၂-၂၂၂)ထိ(၂၀)နွစ္(၂၁)၏သား
(၂၃)သူရိယေကသီ(၂၂၂-၂၄၁)ထိ(၂၁)နွစ္(၂၂)၏သား
(၂၄)သူရိယကုမၼာ(၂၄၁-၂ရ၃)ထိ(၃၂)နွစ္(၂၃)၏သား
(၂၅)သူရိယေကတု(၂ရ၁-၃၂ရ)ထိ(၅၆)နွစ္(၂၄)၏သား
ေ၀သာလီ"ေက်ာက္ေလွကား'ေခတ္နွင့္စမၼ၀က္ေခတ္မင္းဆက္မ်ား
ဦးေရ။မင္းအမည္။နန္းတက္နန္းက်နွစ္။နန္းစံနွစ္။မွတ္ခ်က္
(၁)မဟာစျႏၵၵၵၵၵၵား(၃၂ရ-၃၈၄)ထိ(၅ရ)နွစ္။သူရိယေကတု၏သား
(၂)သူရိယစျႏၵား(၃၈၄-၄၃၃)ထိ(၄၉)နွစ္(၁)၏သား
(၃)ေမာလစျႏၵား(၄၃၃-၄၈၁)ထိ(၄၈)နွစ္(၂)၏သား
(၄)ေပါလစျႏၵား(၄၈၁-၅၂ရ)ထိ(၄၆)နွစ္(၃)၏သား
(၅)ကာလစျႏၵား(၅၂ရ-၅ရ၆)ထိ(၄၉)နွစ္(၄)၏သား
(၆)ထူလစျႏၵား(၅ရ၆-၅၉၅)ထိ(၁၉)နွစ္(၅)၏သား
(ရ)သီရိစျႏၵား(၅၉၅-၆၆ရ)ထိ(ရ၂)နွစ္(၆)၏သား
(၈)သဂၤစျႏၵား(၆၆ရ-ရ၃၃)ထိ(၆၆)နွစ္(ရ)၏သား
(၉)စူဠစျႏၵား(ရ၃၃-ရ၆၉)ထိ(၃၆)နွစ္(၈)၏သား
(၁)အျမတူ(ျမို)(ရ၆၉-ရရ၆)ထိ(ရ)နွစ္(မ်ိဳးျခားမင္း)
(၂)ပဲျဖူ(ရရ၆-ရ၉၃)ထိ(၁ရ)နွစ္(အျမတူ၏ညီသား)
-မင္းမဲ့ကာလ(ရ၉၃-၇၉၄)ထိ(၁)နွစ္(မင္းမရွိေသာကာလ)
(၁၀)ငတုံမင္း(ရ၉၄-၈၁၈)ထိ(၂၄)နွစ္(စူဠစျႏၵား၏သား)
ပဥၥာေခတ္မင္းဆက္မ်ား
ဦးေရ။မင္းအမည္။နန္းတက္နန္းက်နွစ္။နန္းစံနွစ္။မွတ္ခ်က္
(၁)ေခတၱသင္(၈၁၈-၈၂၈ေအဒီ)ထိ(၁၀)နွစ္(စူဠစျႏၵရားတူစႏၵကူး၏သား)
(၂)စႏၵသင္(၈၂၈-၈၄၃)ထိ(၁၅)နွစ္(ေခတၱသင္၏ညီ)
(၃)မင္းသင္ျဖူ(၈၄၃-၈ရ၃)ထိ(၃၀)နွစ္(၁)၏သား
(၄)နာဂသူရိယ(၈ရ၃-၉၀၄)ထိ(၃၂)နွစ္(၂)၏သား
(၅)ပု႑က(၉၃၆-၉၆၉)ထိ(၃၃)နွစ္(၄)၏သား
(၆)မင္းၾကီးျဖူ(၉၆၉-၉၈၄)ထိ(၁၅)နွစ္(၅)၏သား
(၁)စည္သဘင္(၉၈၄-၉၈၆)ထိ(၂)မ်ိဳးျခားမင္း
(ရ)မင္းနု(၉၈၆-၁၀၁၄)ထိ(၂၈)နွစ္(မင္းၾကီးျဖူ၏သား)
(၈)မင္းလာေတာ္(၁၀၁၄-၁၀၃၄)ထိ(၂၀)နွစ္(ရ)၏သား
(၉)မင္းကုလား(၁၀၃၄-၁၀၆၂)ထိ(၂၈)နွစ္(၈)၏သား
(၁၀)မင္းဘီလူး(၁၀၆၂-၁၀၆၈)ထိ(၆)နွစ္(၉)၏သား
(၁)၀ေရာင္းငွက္အသခၤယာ(၁၀၆၈-၁၀ရ၆)ထိ(၈)နွစ္(ၾကားမင္း)
(၂)မင္းဘုန္းသန္(၁၀ရ၆-၁၀၉၀)ထိ(၁၄)နွစ္(အသခၤယာ၏သား)
(၃)မင္းမတ္(၁၀၉၀-၁၁၀၃)ထိ(၁၃)နွစ္(မင္းဘုန္းသန္၏သား)
ပရိန္"ပ႒မ"ေခတ္မင္းဆက္မ်ား
ဦးေရ။မင္းအမည္။နန္းတက္နန္းက်နွစ္။နန္းစံနွစ္။မွတ္ခ်က္
(၁)လကၤ်ာမင္းနန္(၁၁၀၃-၁၁၀၉)ထိ(၆)နွစ္(မင္းဘီလူး၏ၿမီး)
(၂)မင္းသီဟ(၁၁၀၉-၁၁၁၀)ထိ(၁)နွစ္(၁)၏သား
(၃)ရာဇာၾကီး(၁၁၁၀-၁၁၁၃)ထိ(၃)နွစ္(၂)၏သား
(၄)သက်၀င္ၾကီး(၁၁၁၃-၁၁၁၅)ထိ(၂)နွစ္(၃)၏သား
(၅)သက်၀င္ငယ္(၁၁၁၅-၁၁၁၈)ထိ(၃)နွစ္(၄)၏သား
(၆)ေကာလိယ(၁၁၁၈-၁၁၂၃)ထိ(၅)နွစ္(၅)၏သား
ပရိန္"ဒုတိယ"ေခတ္မင္းဆက္မ်ား
့ဦးေရ။မင္းအမည္။နန္းတက္နန္းက်နွစ္။နန္းစံနွစ္။မွတ္ခ်က္
(၁)ဒႆရာဇာ(၁၁၂၃-၁၁၃၉)ထိ(၁၆)နွစ္(ေကာလိယ၏သား)
(၂)အနႏၵသီရိ(၁၁၃၉-၁၁၄၂)ထိ(၃)နွစ္(၁)၏သား
(၃)မင္းဖုန္းစား(၁၁၄၂-၁၁၄၉)ထိ(ရ)နွစ္(အနႏၵသီရိ၏ညီ)
(၄)ပဥၥဏလ၀တ္(၁၁၄၉-၁၁၅၁)ထိ(၂)နွစ္(၃)၏သား
(၅)ဓနရူေပါ(၁၁၅၁-၁၁၆၀)(၉)နွစ္(၄)၏သား
(၆)စလင္ကာဗိုလ္အမတ္(၁၁၆၀-၁၁၆၁)ထိ(၁)နွစ္(၅)၏သား
(ရ)မဥၥဴသင္(၁၁၆၁-၁၁၆၁)ထိ(၅)နွစ္(ဓနရူေပါ၏သား)
(၈)ငရံမံ(၁၁၆၆-၁၁၆၈)ထိ(၂)နွစ္(ရ)၏သား
(၉)မင္းပုဂံ(၁၁၆၈-၁၁ရ၀)ထိ(၂)နွစ္(၈)၏သား
(၁၀)ငရကၡိဳင္(၁၁ရ၀-၁၁ရ၃)ထိ(၃)နွစ္(၉)၏သား
(၁၁)မင္းၾကံု(၁၁ရ၃-၁၁၈၅)ထိ(၁၂)နွစ္(၁၀)၏သား
(၁၂)မင္းဆူ(၁၁၈၅-၁၁၉၀)ထိ(၅)နွစ္(၁၁)၏သား
(၁၃)ေရြွသင္(၁၁၉၀-၁၁၉၃)ထိ(၃)နွစ္(၁၂)၏သား
(၁၄)မင္းေခါင္ၾကီး(၁၁၉၃-၁၂၀၄)ထိ(၆)နွစ္(၁၃)၏သား
(၁၅)မင္းေခါင္ငယ္(၁၁၉၉-၁၂၀၄)ထိ(၅)နွစ္(၁၄)၏သား
(၁၆)ကမၻာေလာင္ၾကီး(၁၂၀၄-၁၂၁၀)ထိ(၆)နွစ္(၁၅)၏သား
(၁ရ)ကမၻာေလာင္ငယ္(၁၂၁၀-၁၂၂၀)ထိ(၁၀)နွစ္(၁၆)၏သား
(၁၈)သက်၀င္ၾကီး(၁၁၂၀-၁၂၂၂)ထိ(၂)(၁ရ)၏သား
(၁၉)သက်၀င္ငယ္(၁၂၂၂-၁၂၃၂)ထိ(၁၀)နွစ္(၁၈)၏သား
(၂၀)သနပင္ျဖူ(၁၂၃၂-၁၂၃၅)ထိ(၃)နွစ္(၁၉)၏သား
(၂၁)နယ္သိမ္း(၁၂၃၅-၁၂၄၆)ထိ(၁၁)နွစ္(၂၀)၏သား
(၂၂)ငနလုံး(၁၂၄၆-၁၂၅၀)ထိ(၄)နွစ္(၂၁)၏သား
ေလာင္းၾကက္ေခတ္မင္းဆက္မ်ား
ဦးေရ။မင္းအမည္။နန္းတက္နန္းက်နွစ္။နန္းစံနွစ္။မွတ္ခ်က္
(၁)ေလာမာျဖူ(၁၂၅၀-၁၂၅၆)ထိ(၆)နွစ္(ငနလုံး၏သား)
(၂)ရာဇာသူၾကီး(၁၂၅၆-၁၂၅၈)ထိ(၂)နွစ္(၁)၏သား
(၃)ေစာလူး(၁၂၅၈-၁၂၆၁)(၃)နွစ္(၂)၏သား
(၄)ဥစၥနာၾကီး(၁၂၆၁-၁၂၆၉)ထိ(၈)နွစ္(၃)၏သား
(၅)ေစာမြန္ၾကီး(၁၂၆၉-၁၂ရ၃)ထိ(၄)နွစ္(၄)၏သား
(၆)နန္းက်ၾကီး(၁၂ရ၃-၁၂ရရ)ထိ(၄)နွစ္(၅)၏သား
(ရ)မင္းဘီလူး(၁၂ရရ-၁၂၈၁)ထိ(၄)နွစ္(၆)၏သား
(၈)စည္သဘင္အမတ္ၾကီး(၁၂၈၁-၁၂၈၃)ထိ(၂)နွစ္
(၉)မင္းထီး(၁၂၈၃-၁၃၈၉)ထိ(၁၀၆)နွစ္(မင္းဘီလူး၏သား)
(၁၀)ဥစၥနာငယ္(၁၃၈၉-၁၃၉၁)ထိ(၂)နွစ္(၉)၏သား
(၁၁)သီ၀ရာဇ္(၁၃၉၁-၁၃၉၂)ထိ(၁)နွစ္(၁၀)၏ညီ
(၁၂)နန္းက်ငယ္(၁၃၉၂-၁၃၉၄)ထိ(၂)နွစ္(၁၁)၏ညီ
(၁၃)ရာဇသူ(၁၃၉၄-၁၃၉၆)ထိ(၂)နွစ္(၁၂)၏သား
(၁၄)စည္သဘင္အမတ္(၁၃၉၆-၁၃၉ရ)ထိ(၁)နွစ္
(၁၅)ျမင္စည္စားအမတ္(၁၃၉ရ-၁၃၉ရ)ထိ(၅)လ
(၁၆)ရာဇသူမင္း(၁၃၉ရ-၁၄၀၁)ထိ(၄)နွစ္
(၁ရ)သိဂၤသူ(၁၄၀၁-၁၄၀၄)ထိ(၃)နွစ္(၁၆)၏ညီ
ေျမာက္ဥ"ပ႒မ"ေခတ္မင္းဆက္မ်ား
ဦးေရ။မင္းအမည္။နန္းတက္နန္းက်နွစ္။နန္းစံနွစ္။မွတ္ခ်က္
(၁)မင္းေစာမြန္(၁၄၀၄-၁၄၃၃)ထိ(၂၉)နွစ္(ရာဇသူ၏သား)
(၂)အလီခင္(၁၄၃၃-၁၄၅၈)ထိ(၂၅)နွစ္(၁)၏ညီ
(၃)ဘေစာျဖူ(ကုလမသ်ွာ)(၁၄၅၈-၁၄၈၁)ထိ(၂၃)နွစ္(၂)၏သား
(၄)မင္းေဒၚလ်ာ(ဆင္ျဖူရွင္)(၁၄၈၁-၁၄၉၁)ထိ(၁၀)နွစ္(၃)၏သား
(၅)မင္းညို(၁၄၉၁-၁၄၉၃)ထိ(၂)နွစ္(၄)၏ပထြီး
(၆)ရန္ေအာင္(၁၄၉၃-၁၄၉၄)ထိ(၆)လ(၄)၏သား
(ရ)စလကၤာသူ(၁၄၉၄-၁၅၀၁)ထိ(ရ)နွစ္(၆)၏ဦးၾကီး
(၈)မင္းရာဇာ(၁၅၀၁-၁၅၁၃)ထိ(၁၂)နွစ္(ရ)၏သား
(၉)ကဇာပတိ(၁၅၁၃-၁၅၁၅)ထိ(၂)နွစ္(၈)၏သား
(၁၀)မင္းေစာအို(၁၅၁၅-၁၅၁၅)ထိ(၆)လ(မင္းရာဇာ၏ပထြီး)
(၁၁)သဇာတာ(၁၅၁၅-၁၅၂၁)ထိ(၆)နွစ္(၄)၏သား
(၁၂)မင္းေခါင္ရာဇာ(၁၅၂၁-၁၅၃၁)ထိ(၁၀)နွစ္(၁၁)၏ညီ
ေျမာက္ဥ"ဒုတိယ"ေခတ္မင္းဆက္မ်ား
(၁)မင္းဗာၾကီး(၁၅၃၁-၁၅၅၃)ထိ(၂၂)နွစ္(မင္းရာဇာ၏သား)
(၂)မင္းတိကၡာ(၁၅၅၃-၁၅၅၆)ထိ(၃)နွစ္(၁)၏သား
(၃)မင္းေစာလွ(၁၅၅၆-၁၅၆၄)ထိ(၈)နွစ္ေက်ာ္(၂)၏သား
(၄)စၾက၀ေဒး(၁၅၆၄-၁၅ရ၁)ထိ(ရ)နွစ္(၃)၏ညီ
(၅)မင္းဖေလာင္း(၁၅ရ၁-၁၅၉၃)ထိ(၂၂)နွစ္(မင္းဗာၾကီး၏သား)
(၆)မင္းရာဇာ(၁၅၉၃-၁၆၁၂)ထိ(၁၉)နွစ္(၅)၏သား
(ရ)မင္းခေမာင္း(၁၆၁၂-၁၆၂၂)ထိ(၁၀)နွစ္(၆)၏သား
(၈)သီရိသုဓမၼရာဇာ(၁၆၂၂-၁၆၃၈)ထိ(၁၆)နွစ္(ရ)၏သား
(၉)မင္းစေန(၁၆၃၈-၁၆၃၈)ထိ(၂၀)ရက္(၈)၏သား
ေျမာက္ဦး"တတိယ"ေခတ္ေနာက္ဆုံးမင္းဆက္မ်ား
(၁)နရပတိမင္း(ကုသလ)(၁၆၃၈-၁၆၄၅)ထိ(ရ)နွစ္
(၂)သတိုးဓမၼရာဇာ(၁၆၄၅-၁၆၅၂)ထိ(ရ)နွစ္(၁)၏သား
(၃)စႏၵသုဓမၼရာဇာ(၁၆၅၂-၁၆ရ၄)ထိ(၂၂)နွစ္(၂)၏သား
(၄)ဥကၠာဗလ(၁၆ရ၄-၁၆၈၅)ထိ(၁၁)နွစ္(၃)၏သား
(၅)၀ရဓမၼရာဇာ(၁၆၈၅-၁၆၉၂)ထိ(ရ)နွစ္(၄)၏ညီ
(၆)မဏိသုဓမၼရာဇာ(၁၆၉၂-၁၆၉၄)ထိ(၂)နွစ္(၅)၏ေနာင္ေတာ္
(ရ)စႏၵသူရိယဓမၼရာဇာ(၁၆၉၄-၁၆၉၆)ထိ(၂)နွစ္(၆)၏ညီ
(၈)ငတုံေနာ္ရထာ(၁၆၉၆-၁၆၉၆)ထိ(၃ရ)ရက္(ရ)၏သား
(၉)မာရုပိယ(၁၉၆၉-၁၉၆ရ)ထိ(၁)နွစ္(ရဟန္းလူထြက္)
(၁၀)လာလကႏၱတ္(၁၉၆ရ-၁၉၆၈)ထိ(၁)နွစ္(ရဟန္းလူထြက္)
(၁၁)ေရြွ၀ါနရာဓိပတိ(၁၆၉၈-၁ရ၀၀)ထိ(၂)နွစ္(မင္းသား)
(၁၂)စႏၵ၀ိမလဓမၼရာဇာေက်ာ္သိဂၤ(၁ရ၀၀-၁ရ၀၆)ထိ(၆)နွစ္
(၁၃)သူရိယရာဇာသတိုးလွ(၁ရ၀၆-၁ရ၁၀)ထိ(၄)နွစ္
(၁၄)စႏၵ၀ိဇာရာဇာတႏၱဗိုလ္(၁ရ၁၀-၁ရ၃၁)ထိ(၂၁)နွစ္
(၁၅)သာမစႏၵသူရိယရာဇာ(၁ရ၃၁-၁ရ၃၄)ထိ(၃)နွစ္(၁၄)၏သမက္
(၁၆)နရာအဓိပတိ(၁ရ၃၄-၁ရ၃၅)ခု(၁)နွစ္(၁၅)၏သား
(၁ရ)န၀မရရာဇာ(၁ရ၃၅-၁ရ၃ရ)ထိ(၂)နွစ္(၁၆)၏ညီ
(၁၈)စႏၵ၀ိဇယ(၁ရ၃ရ-၁ရ၃ရ)ထိ(၈)လ(၁ရ)၏ဘၾကီးသားညီ
(၁၉)သူရတန္ရာဇာ(၁ရ၃ရ-၁ရ၃ရ)ထိ(၃-ရက္)မ်ိဳးျခား
(၂၀)ေမတၱရာဇ္(၁ရ၃ရ-၁ရ၄၂)ထိ(၅)နွစ္(စႏၵ၀ိဇယ၏ညီ)
(၂၁)နရအဘယရာဇာ(၁ရ၄၂-၁ရ၆၁)ထိ(၁၉)နွစ္(၂၀)၏ပထြီး
(၂၂)သီရိသုရာဇာ(၁ရ၆၁-၁ရ၆၁)ထိ(၃)လ(၂၁)၏သား
(၂၃)စႏၵပရမရာဇာ(၁ရ၆၁-၁ရ၆၄)ထိ(၃)နွစ္(၂၂)၏ညီ
(၂၄)အဘယမဟာရာဇာ(၁ရ၆၄-၁ရရ၃)ထိ(၉)နွစ္(၂၃)၏ေယာက္ဖ
(၂၅)ဒါးပိုင္ေသာၾကာ(စႏၵသုမန)(၁ရရ၃-၁ရ၃ရ)ထိ(၄)နွစ္
(၂၆)စႏၵ၀ိမလ(အမတ္ပိုးေရြွ)(၁ရရရ-၁ရရရ)ထိ(၄၀-ရက္)
(၂ရ)စႏၵသတိႆရာဇာ(ေအာင္စုန္)(၁ရရရ-၁ရ၈၂)ထိ(၅)နွစ္
(၂၈)မဟာသမၼတရာဇာ(သတိုးေအာင္)(၁ရ၈၂-၁ရ၈၄)(၂)နွစ္(၂ရ)၏တူမလင္
••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••
ရခိုင္အလံ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္
••••••••••••••••••••••••••••••••
အေရာင္
•••••••••••
အေပၚပိုင္းအျဖဴေရာင္သည္ ရခုိင္အမ်ဳိးသားတို႔၏ ျဖဴစင္ေသာစိတ္ဓါတ္ရွိျခင္း၊ အမ်ဳိးသီလႏွင္႔ ဌာနကို ေစာင္႔ထိန္းျခင္း၊ ျဖဴစင္ေျဖာင္႔မတ္ေသာ စိတ္ရွိျခင္း ႏွင္႔ ျဖဴစင္တည္ၾကည္ ေစာင္႔ထိန္းအပ္ေသာ ကိုယ္က်င္႔တရားရွိျခင္း တို႔ကိ ုေဖာ္ေဆာင္သည္။ အနီေရာင္၏သေဘာမွာ ရဲရင္႔တည္ၾကည္ေသာသတၱိႏွင္႔ ခိုင္ခံ႔တည္ၾကည္ေသာဇာတိေသြး၊ ဇာတိမာန္ရွိျခင္းတို႔ကို အဓိပၸါယ္ရွိျခင္းတို႔ကို အဓိပၸါယ္ေဆာင္သည္။
သီရိ၀စ ၦ
••••••••
သီရိ၀စ ၦမွာ ေ၀သာလီစျႏၵားမင္းတို႔၏ဒဂၤါးတြင္ ေခတ္ႏွိပ္သံုးစြဲေသာပံုျဖစ္သည္။ ဤတံဆိပ္ကို ဒဂၤါးတြင္သာမက ရာဇပလႅင္ မုတ္တံကဲမ်ား၊ ဘုရားတန္းေဆာင္မုတ္တံကဲမ်ား၊ တံခါးမုတ္စီမ်ားတို႔တြင္ အျမဲသံုးစြဲခဲ႔ၾကသည္။ သီရိ၀စၦမွာ က်က္သေရမဂၤလာ အျဖာျဖာႏွင္႔ ျပည္႔စံုသည္ဟုအဓိပၸါယ္ရသည္။ ယင္းအထဲတြင္သေကၤတမ်ားစြာပါရွိသည္။
ေနႏွင္႔လ
•••••••••
ေနႏွင္႔လတို႔မွာ ပထမဆံုး ရခိုင္ ဟူေသာအမည္ကိုခံယူျခင္းမွစ၍ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ႔ေသာမင္းတို႔သည္ ေနလအမည္ရွိေသာ ဘြဲ႔ထူးဂုဏ္ထူး အမည္မ်ားကို ခံယူခဲ႔ၾကသည္။ သူရိယမင္းဆက္၊ စျႏၵားမင္းဆက္ဟူ၍ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ႔ၾကသည္။ ေနလတို႔သည္ ကမၻာ၏တန္ဆာမ်ား ျဖစ္ၾကသည္႔ အေလွ်ာက္ အေအးႏွင္႔အပူ၊ အလင္းႏွင္႔အေမွာင္၊ အက်ဳိးႏွင္႔အျပစ္တို႔ကို ထင္ရွားေစႏိုင္ေသာ သတၱိရွိၾကသည္။ ေနမင္းႏွင္႔တူေသာအက်င္႔၊ လမင္းႏွင္႔တူေသာ အက်င္႔တို႔ရွိၾကသည္။ ယင္းနည္းအတူ မင္းႏွင္႔တကြ ျပည္သူတို႔သည္ သစၥာတရား တည္ၾကည္ၾကရမည္။ ယဥ္ေက်းမႈအႏုပညာ၊ စီးပြားေရးအေျခအေနႏွင္႔ အမ်ဳိးသားလကၡဏာမ်ားကိုေဖာ္ညႊန္းထားပါသည္။ ေနသည္ ကမ ၻာ ေျမျပင္ေပၚရွိလူသတၱ၀ါတို႔ကို အလင္းေရာင္ေပးသည္၊ လသည္ေအးျမၾကည္လင္ေသာသာယာမႈတို႔ကို ေဒသဌာနမေရြး၊ ပုုဂၢိဳလ္သတၱ၀ါမေရြး မွ်တေသာအေရာင္ကိုေပးတတ္သည္။ လူသားသတၱ၀ါတို႔အေပၚတြင္ ေအးျမၾကည္လင္ေသာ သစၥာတရားရွိသည္ကို ေဖာ္ညႊန္းထားျခင္းျဖစ္သည္။
လက္၀ဲရစ္ခရုသင္းႏွင္႔လက္က်္ာရစ္ခရုသင္း
•••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••
တိုင္းျပည္ကိုအုပ္ခ်ဳပ္ေသာဘုရင္မ်ား ဘိသိတ္ခံရာ၌ လက္၀ဲႏွင္႔လက္က်ာရစ္ ခရုသင္းတို႔ျဖင္႔ သစၥာေရစင္ျဖန္းရသည္။ ေရစင္ျဖန္းရာတြင္ တိုင္းသူျပည္သားအေပါင္းတို႔အား သစၥာ၊ သီလ၊ သမာဓိတရားတို႔ျဖင္႔ တရားသျဖင္႔ အုပ္ခ်ဳပ္အုပ္ထိန္းႏိုင္ပါေစ၊ တိုင္းသူျပည္သားတို႔ကလည္း သစၥာ၊ သီလ၊ ဓမၼ ရွိၾကပါေစဟူေသာ သရုပ္ကို ေဖာ္ေဆာင္ပါသည္။
စိန္ေတာင္္္္
••••••••••••
စိန္ေတာင္သည္ အလယ္ဗဟိုတည္႔တည္႔တြင္ မဏၰိဳင္မားမားမတ္မတ္ေျဖာင္႔တန္းစြာရပ္တည္ထားသည္။ ေဖာ္ျပခဲ႔ေသာ သစၥာ၊ ဓမၼတရားတို႔သည္မင္းႏွင္႔တကြ ျပည္သူတို႔အား တည္႔တည္႔မတ္မတ္ အုပ္ခ်ဳပ္ျခင္း၊ ခံယူလိုက္နာျခင္း လကၡဏာကိုေဖာ္ျပထားသည္။
စိန္ေတာင္ေအာက္ခံ
•••••••••••••••••••••
စိန္ေတာင္ေအာက္ခံမွာလျခမ္းသဒ႑ာန္ျဖစ္ၿပီး စိန္ေတာင္အား မတိမ္းမေစာင္းေျဖာင္႔ မတ္တည္ရွိႏိုင္ရန္ မယိမ္းမယိုင္ေစျခင္းငွာ ေအာက္ခံျပဳလုပ္ထားျခင္းသေဘာကို သရုပ္ေဆာင္သည္။
ေရြးလံုး(ရ)လံုး (ဗိႏၵဳ)
•••••••••••••••••••••
ရခိုင္တို႔သည္ ၾကကၠိကာနကၡတ္ႏွင္႔ယွဥ္သည္႔လူမ်ဳိးမ်ားျဖစ္ၾကသည္။ ၾကကၠိကာနကၡတ္သည္ စပါးပင္၊ ေျမမ်ား၏ လကၡဏာကို ေဆာင္သည္ (တစ္ခ်ဳိ႕က်မ္း၌ ၾကယ္ခုနစ္ေကာင္ဟုဆိုသည္) ၾကကၠိကာနကၡတ္ကိုမွီး၍ ထြန္ယက္ျခင္း၊ စိုက္ပ်ဳိးျခင္း၊ ရိတ္သိမ္းျခင္း တို႔ျပဳလုပ္ၾကသည္။ ရခိုင္ျပည္သည္ ၾကကၠိကာနကၡတ္ႏွင္႔ေလွ်ာ္ညီစြာ စိုက္ပ်ဳိးေရးကိုအဓိကျပဳ၍ အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္း ေဆာင္ရြက္ရေသာ တိုင္းျပည္ျဖစ္သည္။ ယင္းေၾကာင္႔ ရခိုင္ျပည္၏ အသက္ေသြးခဲျဖစ္ေသာ စီးပြားေရးႏွင္႔ စိုက္ပ်ဳိးေရးလကၡဏာ သေဘာကို ေဆာင္ထားျခင္းျဖစ္သည္။
ျခဴးပန္း
••••••••••
ျခဴးပန္းသည္ အျမင္႔ျမတ္ဆံုးေသာပန္းတစ္မ်ဳိးတြင္ ပါ၀င္သည္။ျခဴးပန္းမွာ အပင္မွပြင္႔ေသာပန္းမ်ဳိးမဟုတ္ေပ၊ ျခဴးဟုေခၚေသာ သတၱ၀ါတစ္မ်ဳိး၏ ခႏၵာကိုယ္လက္မွ ေပါက္ေရာက္ေနေသာအေမႊးအမွ်င္တို႔၏ ပံုသဒဏ္တြင္ အေခြေခြအလိပ္လိပ္ျဖစ္ေပၚေနျခင္းကို သရုပ္ေဖာ္၍ ပန္းခ်ီ၊ ပန္းပုဆရာတို႔သည္ ဘုရား၊ ေစတီ၊ အေဆာက္အဦး၊ ပလႅင္၊ မုတ္တံကဲမ်ား၊ ထီးေဆာင္နန္းေဆာင္စေသာ အေဆာက္အဦးတို႔တြင္ အေျပာက္အၿပိန္းမ်ား၊ ပန္းခက၊္ ပန္းလိပ္၊ ပန္းႏြယ္မ်ားထုလုပ္ရာတြင္သရုပ္ေဖာ္၍ ထုလုပ္ခဲ႔ၾကသည္။ ပန္းခက္တို႔၏အလယ္တြင္ျခဴးေကာင္မ်ားထုလုပ္ထားျခင္းေၾကာင္႔ ျခဴးပန္းဟူ၍ေခၚသည္။ ျခဴး ေကာင္တုိ႔သည္ လူအေပါင္းတို႔၏ ပစၥည္းဥစၥာကိုလည္းေကာင္း၊ အသီးအႏွံတို႔ကိုလည္းေကာင္း လံုး၀ဖ်က္ဆီးျခင္းမရွိ၊ သူတို႔၏သြားရာတြင္ အေမႊးအမွ်င္မ်ား တစ္ခုႏွင္႔တစ္ခု ထိခိုက္၍ ဆြဲလြဲျမည္သံကဲ႔သို႔ တျခြင္ျခြင္ျမည္သည္။ မဂၤလာရွိေသာ၊ ေတးသံသာေသာအသံကို သရုပ္ေဖာ္ထားသည္။ ၎တို႔သည္ကာမဆႏၵတရား၌ တစ္သက္လ်င္တစ္ႀကိမ္သာမွီ၀ဲျခင္းရွိသည္။ သူတစ္ပါးအမ်ဳိးအႏြယ္မ်ားကိုလည္း ဖ်က္ဆီးျခင္းမရွိ၊ အျဗဟၥရိယာသိကၡာပုဒ္ကို ေစာင္႔ထိန္းျခင္း၊ တိုင္းသူျပည္သားတို႔သည္လည္း မုဒိန္းတႏ ၱမက်ဴးလြန္ၾကေစရန္ သရုပ္ေဆာင္ထားသည္။
ဤသီရိ၀ိစၦ
တစ္ခုလံုး၏သေဘာတရားမွာသစၥာဓမၼရွိျခင္း၊ လယ္ယာစိုက္ပ်ဳိးေရး၌ စပါးသီးႏွံပြားမ်ားေစျခင္း၊ အလင္းႏွင္႔အေမွာင္၊ အက်ဳိးႏွင္႔အျပစ္တို႔ကိုဆင္ျခင္ေစႏိုင္ျခင္း၊ မိမိတို႔၏ ရိုးရာဓေလ႔ထံုးစံမ်ားကိုေစာင္႔ထိန္းႏိုင္ျခင္း၊ ေခတ္ႏွင္႔ေလွ်ာ္ညီစြာ တစည္းတလံုးတည္း တည္ျမဲႏိုင္ေစျခင္း၊ ထြန္းသစ္ေပါမ်ားတိုးတက္ေစႏိုင္ေသာ သေကၤတသေဘာမ်ားကို သရုပ္ေဆာင္ထားပါသည္။
န၀ရူပ ဗ်ာလ ေပၚေပါက္လာပုံ
•••••••••••••••••••••••••••••••
ကမာၻဦးကတည္းက လူမ်ိဳးတုိင္း ဘာသာတုိင္း၌ ၄င္းတို႔၏ ဒ႑ာရီ ဆန္ေသာ အထိမ္းအမွတ္ သေကၤတ ရုပ္ထုမ်ား ရွိခဲ့ၾကသည္။ အလားတူပင္ ရခိုင္ လူမ်ိဳး၌လည္း ဒ႑ာရီဆန္ေသာ အထိမ္းအမွတ္ သေကၤတ ရုပ္ထု တစ္ခုရွိသည္။ သို႔ရာတြင္ ယင္းရုပ္ထုကို ကမာၻကပင္ မဆိုထားႏွင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံ၌ပင္ လူအမ်ားစုက မသိၾကရွိပါ။ ၄င္း႐ုိ႔ကို ေရွ႔ေဟာင္း ေစတီပုထုိးမ်ား၏ ေက်ာက္ဆစ္လက္ရာမ်ားတြင္ ပံုသ႑ာန္ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိေသာ ေရွ႕ေဟာင္းလက္ရာ အေမြအႏွစ္အျဖစ္ ေတြ႔ႏုိင္ပါသည္။ ယင္း သတၱ၀ါကို ရခုိင္ လူမ်ိဳးတို႔က "ဗ်ာလ" ဟုေခၚဆိုၾကသည္။ အဆိုပါ သတၱ၀ါ မွာရခုိင္ လူမ်ိဳးတ်ု႔၏၏ေရွ႔ရုိးစဥ္ဆက္ တစ္ေလွ်ာက္ ရွိခဲ့ေသာ ဒ႑ာရီဆန္ေသာ သတၱ၀ါျဖစ္သည္။
ယင္း "ဗ်ာလ"ကို သတၱ၀ါ ကိုးမ်ိဳး၏ ေကာင္းျမတ္ေသာ ခြန္အား စြမ္းအင္ရွိေသာ သတၱ၀ါတို႕၏ အစိတ္ အပိုင္းမ်ားႏွင့္ ေပါင္းစပ္ ထားသည္။ယင္းသုိ႔ သတၱ၀ါ ကိုးမ်ိဳး၏ အစိတ္ အပိုင္းမ်ားႏွင့္ ေပါင္းစပ္ ထားျခင္းေၾကာင့္ "န၀ ရူပ ဗ်ာလ"ဟုလည္းေခၚသည္။ အဆုိပါ "န၀ ရူပ ဗ်ာလ"ရုပ္တြင္ ပါေရသတၱ၀ါ ကိုးမ်ိဳး၏ အစိတ္အပုိင္း မ်ားမွာ --
၁. ဆင္ႏွာေမာင္း
၂. သမင္မ်က္လံုး
၃. ၾကံ႕ၿဂိဳ
၄. ၾကက္တူေရြး(က်ီး)လွ်ာ
၅. ၿခဴး (ငါးၾကင္းကြက္)
၆. ေဒါင္းအျမီး
၇. ျမင္းနားရြက္
၈. က်ားအစြယ္
၉. ျခေသၤ့လက္၀ါး တုိ႔ျဖစ္သည္။
ထိုကဲ့သို႔ ထူးျခားေသာ စြမ္းအင္ရွိေသာ အစိတ္အပိုင္းမ်ားကို တစ္ေကာင္တည္း ျဖစ္ေအာင္ ေပါင္းစပ္ ထားျခင္းမွာလည္း ဗ်ာလ သတၱ၀ါ ၏ ထူးျခားမႈကို ရည္ညႊန္းထားေသာ အဓိပၸါယ္ ျဖစ္သည္။
ဗ်ာလတြင္ ပါေသာအစိတ္အပိုင္းမ်ား အနက္ ၾကက္တူေရြး (က်ီး) လွ်ာသည္ စကား ပရိယာယ္ ၾကြယ္၀ျခင္းကို လည္းေကာင္း ၊ ေဒါင္းအျမီးသည္ လွပ တင့္တယ္ ျခင္းကို လည္းေကာင္း ၊ ျမင္း နားရြက္သည္ အၾကား အာရံု ထက္ျမက္ျခင္း ကိုလည္းေကာင္း ၊ သမင္မ်က္လံုး သည္ အျမင္အာရံု စူးရွျခင္းကို လည္းေကာင္း ၊ငါး(ၿခဴး) ၏ ကိုယ္ထည္သည္ လ်င္ျမန္ ဖ်တ္လတ္ျခင္းကို လည္းေကာင္း ၊ ၾကံ႕ၿဂိဳ ၊ က်ားစြယ္ ၊ျခေသၤ့ လက္၀ါး ၊ ဆင္ႏွာေမာင္း သည္ စြမ္းအင္ ၾကီးမားျခင္းတို႔ကို လည္းေကာင္း အသီးသီး ကိုယ္စားျပဳပါသည္။
အဆုိပါ သတၱ၀ါ ကိုးမ်ိဳး႐ို႕၏ အစိတ္အပိုင္းျဖင့္ တန္ဆာ ဆင္အပ္ေသာ သတၱ၀ါအား ထားျခင္းျဖင့္ "အဗ်ာေလာ- ေဘးဥပါဒ္ကို မျဖစ္စီတတ္ဘဲ ၊ လာေဘာ - လာဘ္လာဘကိုသာ ျဖစ္စီတတ္၏" ဟု ရခုိင္လူမ်ိဳးတို႕ ယံုၾကည္ထားၾကသည္။
ဗ်ာလကို ရခုိင္ ေ၀သာလီေခတ္ သာသနိက အေဆာက္အအံု မ်ားတြင္ စတင္ေတြ႔ရသည္။ ယင္းထက္ ေရွးက်ေသာ ရုပ္ထုမ်ားလည္း ရွိေကာင္း ရွိႏုိင္ပါေသးသည္။ မဂၤလာ အခမ္းအနားမ်ား၌ သံုးစဲြေသာ အသံုးအေဆာင္ ပစၥည္းမ်ားတြင္ အနည္းငယ္ ေတြ႔ရပါသည္။ ရခိုင္လူမ်ိဳးတို႕၏ ေရွးေဟာင္း အထိမ္းအမွတ္ တခုျဖစ္ေသာ "န၀ ရူပ ဗ်ာလ"ကို ေက်ာင္းကန္၊ ေစတီ ပုထိုးမ်ားတြင္ လည္းေကာင္း ၊ ထင္ရွားေသာ အေဆာက္ အဦး မ်ားတြင္ လည္ေကာင္း၊ စြမ္းအင္ ကိုးမ်ိဳး ေပါင္းစု ထားေသာအေစာင့္ အေရွာက္ သတၱ၀ါ အျဖစ္ ထားေလ့ရွိပါသည္။
ရခိုင္ရိုးရာ"က်င္"သမိုင္း
••••••••••••••••••••••••••
က်င္သမိုင္းေၾကာင္းႏွင့္ပတ္သက္၍ ေတာင္ေက်ာင္းဆရာေတာ္၏ ရခိုင္ရာဇဝင္သစ္က်မ္းအပါအဝင္ ရခိုင္ရာဇဝင္က်မ္းတခ်ဳိ႕၏အလိုအရ လက္ပန္းသည္႐ို႕ လက္ပန္းသတ္ၾကသည္ကို ၀ါသုေဒဝ၊ ဗလေဒဝေခတ္ (ဘီစီ ၆၀၀ ေက်ာ္ေလာက္က) ႐ွိဦးစြာ ဒြါရာတီေခတ္ကပင္ရွိေၾကာင္း ေဖာ္ျပထားသည္။
ဝါသုေဒဝ၊ ဗလေဒဝ႐ို႕ မင္းညီေနာင္တက်ိပ္သည္ ဦးရီးေတာ္ကံသမင္းႀကီး ေထာင္ေခ်ာက္ဆင္က်င္းပသည့္ လက္ပန္းသတ္ပြဲ၌ စာ႐ုယလက္ပန္းသည္ မုဠိအလက္ပန္းသည္တို႕ႏွင့္ လံုးသတ္အႏိုင္ရၿပီးေနာက္ ျပည္သိမ္းပံုမ်ားကို ေရးဖြဲ႔ထားသည္။
ဦးရာဇ္ေတာင္ဘုရားသမိုင္းလကၤာ၌ဤသို႔ရးစပ္
ထားေလသည္။
"က်င္လက္ပန္းႏွင့္၊ ၿမီဝန္း႐ုပ္သီး ႐ႈမၿငီးေအာင္" ဟူ၍ေရးဖြဲ႔ထားသည့္အတြက္ က်င္ကိုလက္ပန္းလံုးပဲြဟုလည္းေခၚသည္။
ပါေမာကၡခ်ဳပ္ဦးေက်ာ္ရင္၏ "ရခိုင္႐ိုးရာအတတ္ ကိုယ္ပိုင္ပညာက်င္ပြဲ" (ရခိုင္တန္ေဆာင္ ၁၉၅၈) ေဆာင္ပါးတြင္ -
"ေရွ႕ရခိုင္မင္းဆက္မ်ားလက္ထက္တြင္ ဘီလူးကို အေသသတ္ခဲ့ေသာ က်င္သမားဟုရွိသည္။
ထိုနည္းတူ မြန္မင္းမ်ားလက္ထက္တြင္လည္း အသားမင္းသားမွာ ခုနစ္ေတာင္ျမင့္ေသာ ကုလားလန္ဘားႏွင့္ နပန္းလံုးသတ္ခဲ့သည္။ ျမန္မာရာဇဝင္တြင္လည္း ရန္မန္ေထြးသည္ မိေက်ာင္း၊ က်ား၊ ဆင္႐ို႕ႏွင့္နပန္းလံုးကာ သတ္ပုတ္ေအာင္ျမင္၍ အနႏၵသူရိယဘြဲ႕ကိုပင္ ရရွိခဲ့သည္။ အသားမင္းသား ကုလားလန္ဘားႏွင့္ နပန္းသတ္သည္မွာ ရာဇဝင္အရ ႏွစ္ေပါင္းေထာင္ေက်ာ္ရွိေလရာ ကမၻာေပၚတြင္လည္း နပန္းလံုးအတတ္ေပၚေပါက္ ေခတ္စားသည္မွာ ႏွစ္ေပါင္းေထာင့္ငါးရာေက်ာ္ခဲ့ေလျပီ။
ဤအေၾကာင္းႏွစ္ရပ္ကိုေထာက္၍္ ရခိုင္ျပည္တြင္လည္း က်င္အတတ္ေပၚေပါက္ခဲ့သည္မွာ ႏွစ္ေပါင္းတေထာင္ထက္မေလ်ာ့ႏိုင္ဟု ေတြးမိသည္။ဟူ၍ သံုးသပ္ျပထားသည္။
ေဝသာလီေခတ္ စူဠစႃႏၵားမင္းလက္ထက္၌ အမတ္ႀကီးဓမၼေဇယ်သည္ "ဗ်ည္း-၃၃ လံုးေလွေလွာ္သံ" ကိုစပ္ဆိုခဲ့သည္။ ယင္းေလွေလွာ္သံကို က်င္သန္ႀကီးမ်ားက ၿပိဳင္တူ႐ြတ္ဆို၍ စည္ႀကီးၿဗိန္းေစာင္းတီးကာ ၿပိဳင္ေလာင္းႀကီးမ်ားကိုေလွာ္၍ ရခိုင္ေရတပ္မႀကီးျဖင့္ စစ္ခ်ီထြက္ေၾကာင္းဆိုထားသည္။
ရခိုင္ျပည္နယ္ျဖစ္စဥ္သမိုင္း (ပဥၥမတြဲ) (ယဥ္ေက်းမႈက႑) စာ-၁၈၈ ၌ -
"႐ွိေခတ္ရီတပ္မေတာ္မ်ားတြင္ စစ္ခ်ီထြက္ေသာခါ သန္မာထြားက်ဳိင္းသူက်င္သန္ႀကီးမ်ားက လွီကိုေလွာ္ခတ္ရသည္။"ဟူ၍ ေရးထားသည္။ ၄င္းေလွေလွာ္သံကိုအေၾကာင္းျပဳလွ်က္ ၿပိဳင္ေလာင္းသံက်ပ္မ်ား စပ္ဆိုခဲ့သည္။
"ကိုးစိတ္ကိုးလံ၊ ကိုးပင္းကန္၊ က်င္သန္တိရာတက္ပ်ာစီးလို႔၊ မဟာေလာင္းႀကီးထြက္လို႔လာ" (ရခိုင္ညြန္ဖူး၊ ၁၉၆၈--စာ-၈၃)
"ကိုးဆယ့္ကိုးလံ၊ ကိုးပင္းကန္၊ က်င္သန္တၿပီး၊ စည္တတီး" စသည္ျဖင့္ျဖစ္သည္။
ေျမာက္ဦးေခတ္ "ထမရာဖြဲ႕" ၌လည္း က်င္ျခင္း၊ ကာျခင္း၊ သိုင္းျခင္း၊ ဒိုင္းျခင္းအတတ္ပညာမ်ား သင္ယူပံုကိုဖြဲ႕ဆိုထားရွိၿပီးျဖစ္သည္။
အမရပူရေနျပည္ေတာ္၌ က်င္ေျဖေဖ်ာ္မႈျပဳလုပ္ပံုကိုလည္း "မဇၥ်ိမေဒသအေရးေတာ္ပံုက်မ္း”"၌ ေတြ႔ရသည္။ ႐ုပ္ဝတၳဳသက္ေသအျဖစ္ သွ်စ္ေသာင္းဘုရားလႈိဏ္ဂူပတ္တြင္း၌ က်င္းအားကစပ္နည္းဆိုင္ရာ ႐ုပ္လံုး႐ုပ္ႄကြမ်ား ထြင္းထုထားသည္ကို ဒီကေန႔ထိ ေတြ႔ျမင္ႏိုင္သည္။
ဤအေၾကာင္းအခ်က္မ်ားကိုဆက္စပ္၍ က်င္အားကစပ္နည္းအတတ္ပညာသည္ ေရွးေခတ္အဆက္ဆက္ ရခိုင္မင္းမ်ားလက္ထက္ကပင္ ဆင္းသက္လာသည့္ နည္းပညာရပ္ျဖစ္သည္ကို တိတိက်က်ေျပာႏိုင္သည္။ ေရွးရခိုင္မင္းမ်ားလက္ထက္ကပင္ ရခိုင္႐ိုးရာက်င္ပြဲမ်ားကို မင္းညီလာခံနန္းတြင္းသဘင္မ်ား၌ က်င္းပလာၿမဲျဖစ္သည္။
တိုင္းျပည္အဝွမ္း ၿမိဳ႕ျပကၽြန္းရြာေဒသမ်ား၌ စည္စည္ကားကား ထူးထူးျခားျခားက်င္းပသည္။ က်င္ပြဲ၊ ၿပိဳင္ေလာင္းပြဲမ်ားသည္ ရခိုင္တို႕၏တိုက္ေရး၊ ခိုက္ေရး၊ စစ္ေရးအတြက္လည္းေကာင္း၊ စည္းလံုးညီညြတ္မႈ၊ အားမာန္တက္ႄကြမႈ၊ ယံုၾကည္မႈ၊ က်န္းမာၾကံ့ခိုင္မႈမ်ားအတြက္လည္းေကာင္း၊ နန္းတြင္းနန္းျပင္၊ ၿမိဳ႕ျပကၽြန္းရြာမက်န္ စည္ကားၿမိဳင္ဆိုင္စြာက်င္းပသည့္ ပညာတရပ္ျဖစ္သည္။ ကၽြန္းပြဲ၊ ႐ြာပြဲ၊ ဘုရားပြဲ၊ ထီးတင္ပြဲ၊ စ်ာပနပြဲ၊ မယ္ေတာ္ပ်ံပြဲ၊ သႀကၤန္ပြဲ၊ ၿပိဳင္ေလာင္းပြဲ၊ ရထားပြဲစသည့္ ပြဲေတာ္တိုင္း၌ က်င္ပြဲမပါလွ်င္မၿပီးဆိုေလာက္သည္။
ရခိုင္႐ိုးရာအက "က်င္ယိမ္း"၌ -
က်ယင္ က်င္၊ ဖမ္းလူခံလူ၊ တူတူလံုး၊ ဒုန္းဒုန္းလည္းခ်၊ အက်လည္း ယင္၊ က်ယင္ က်င္၊ ရခိုင္သား႐ို႕ႀကိဳက္ေတ ရခိုင္က်င္၊ ေခၚတြင္လာကတ္၊ အားကစပ္၊ ပြဲတိုင္းမလြတ္ သူပါဝင္"ဟူ၍ စပ္ဆိုထားသည္။
က်င္ေခတ္ဦးက တပြဲလံုး၌ ေနာက္ဆံုးအႏိုင္ရဗိုလ္စြဲသူကို ဘုရင္၊ မိဖုရား႐ို႕ကိုယ္တိုင္ "ပန္းစည္းဆု" ခ်ီးျမွင့္ေၾကာင္းသိရသည္။ ထိုသို႔ ဆုခ်ီးျမွင့္ပုံစနစ္သည္ ႐ွိဂရိျပည္ အိုလံပစ္ပြဲ၌ "ေလာရယ္ (ေခၚ) သစ္ခြပန္းစည္းဆု ခ်ီးျမွင့္ပံုႏွင့္တူေၾကာင္း သဇင္ႏြယ္၏စာတမ္းငယ္၌ ေရးသားထားသည္။ ယခုထိက်င္သန္မ်ားအား "ပန္းဆု"ဟူ၍ူ ခ်ီးျမွင့္သည္ကို တခ်ဳိ႕ေနရာမ်ား၌ ေတြ႔ရေသးေပသည္။
ေရွးက က်င္ပြဲကို ေ႐ႊေမာင္းတန္း၊ ေငြေမာင္းတန္းဟူ၍ ခြဲျခားက်င္းပသည္။ ပထမတန္း၌ ေနာက္ဆံုးအႏိုင္ရဗိုလ္စြဲသူကိို ေ႐ႊေမာင္ဆု၊ ဒုတိယတန္း၌ ေနာက္ဆံုးအႏိုင္ရဗိုလ္စြဲသူကို ေငြေမာင္းဆုမ်ားခ်ီးျမွင့္သည္။ ေ႐ႊေမာင္း၊ ေငြေမာင္းမ်ားမွာ တစ္က်ပ္၊ တစ္က်ပ္ခြဲထိ အလီးဟိၿပီး တံဆိပ္ခပ္ႏွိပ္ကာ ပိုးႀကိဳး၊ သိုးမီႊးႀကိဳးက်စ္၍ လိုင္ဖင္း၌စြပ္၍ ခ်ီးျမွင့္သည္။
အဂၤလိပ္စာလက္ထက္က အဂၤလိပ္ မယ္လ္ေဒးလ္" တံဆိပ္မ်ဳိးခပ္ႏွိပ္ကာ ေ႐ႊတံဆိပ္၊ ေငြတံဆိပ္မ်ားကို ခ်ီးျမွင့္ခကတ္သည္ဟုဆိုသည္။ ကနိေခတ္ထိ ေ႐ႊေမာင္း၊ ေငြေမာင္းဆုမ်ားကို ႐ွိမူမပ်က္ခ်ီးျမွင့္က်င္းပၿမဲျဖစ္သည္။ က်င္တေခတ္ဆန္းသစ္လာေသာ ကနိကာလ၌ ကားက်င္ပြဲမ်ားကို ေခတ္ႏွင့္အညီ ဆန္းသစ္တီထြင္ကာ ေ႐ႊေမာင္းဆုမ်ားက်ည္း ခ်ီးျမွင့္က်င္းပလာေလသည္။
ရခိုင္ေတာ္ဝင္ဂႏၶဝင္ေျမာက္ ရခိုင့္က်င္ကို မေပ်ာက္မပ်က္၊ တုိးတက္ဖြံ႔ၿဖိဳးေအာင္လုပ္ေဆာင္ရန္မွာ မ်က္ေမွာက္ေခတ္ ရခိုင္သားတိုင္း၏တာဝန္္ျဖစ္သည္။ ။
THE END
ႏွင္းႏွင္းႏြယ္(ရခိုင္သူ)
ေနာက္တင္ျပစရာမ်ားစြာရွိပါသည္။
သို႕ေသာ္ Postကိုငဲ့ကြက္ေသာအားျဖင့္ ဒီေနရာမွအဆံုးသတ္လိုက္ပါသည္။
•••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••
စာကုိးက်မ္း
1.Maternal Morbidity and Mortality
among Indigenous People in
Bangladesh:A Study of the Mru
Community.
2.ဓညဝတီရာဇဝင္သစ္ (မင္းေက်ာင္းဆရာေတာ္ ဦးပဏိၭ
3.နတ္သမီးသုိက္ရခုိင္ရာဇဝင္
4.ပီျပင္ေသာရခုိင္ဘုရင္ရာဇဝင္
5.ရခုိင္နီးဒါန္း (ေမာင္ျပဴး-သံတြဲ)
6.ရခုိင္ပုံတည္ဝတၳဳမ်ား(အရွင္စကိနၷ)
7.ရခုိင္မင္းသမီးဧခ်င္း-အဒူမင္းညိဳ
8.ရခုိင္ရာဇဝင္သစ္က်မ္း (ပ,ဒု ေတာင္ေက်ာင္းဆရာေတာ္ စနၷမာလာ လကၤာရ)
9.ရခုိင္ယဥ္ေက်းမူမ်ား( ၈,၉)
10.The Ministry of Chittagong Hill
Tracts Affairs of Bangladesh:
An agency for discrimination against indigenous jumma peoples
11.Original Article
Ethnographic information and medical formulations of a Mro community of Gazalia Union in the
Bandarbans district of Bangladesh
ႏွင့္pageေပါင္းမ်ားစြာ
ရခိုင္သမိုင္းသုေတသီေဆာင္းပါးမ်ား
ေဆာင္းပါးေပါင္းမ်ားစြာတို႔ျဖစ္ၾကပါသည္။
•••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••