ကေလးေတြဖ်ားရင္.....

 

မိခင္ဘဝ

 

ကေလးေတြဖ်ားရင္.....
******************
ဘယ္အခ်ိန္မွာ ကေလးေတြဖ်ားတာ ျပင္းထန္ၿပီလဲ? ဘာလုပ္ေပးရမလဲ?
**********************************************************

အဖ်ားရွိျခင္း ဟာ ေရာဂါလကၡဏာပါ။ ေရာဂါမဟုတ္ပါဘူး။ ဖ်ားနာျခင္းဟာ ေရာဂါပိုးမႊားတစ္ခုခု ကူးစက္ခံရတဲ့ အခါ ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ သဘာဝက အလိုအေလွ်ာက္ တုံ႕ျပန္တဲ့ လကၡဏာပါ။ ခႏၶာကိုယ္က ေရာဂါကို တိုက္ထုတ္ေနတဲ့ အတြက္ ကိုယ္ခံအားစနစ္ေတြကို အလုပ္လုပ္ရင္း ကိုယ္အပူခ်ိန္တက္ၿပီးဖ်ားပါတယ္။

- ပါးစပ္မွ အပူခ်ိန္ ( oral temperature) > >>37.5°C(99.5°F)
- ခ်ိဳင္းမွ အပူခ်ိန္ ( axillary temperature) > >>37.3°C(99.14°F)
- စအိုမွအပူခ်ိန္ ( rectal temperature) > >> 38°C (100.4°F)

စသျဖင့္ ရွိရင္ ဖ်ားၿပီလို႕ သတ္မွတ္ပါတယ္။

ပုံမွန္အဖ်ား ( 37.8°C မွ 40 °C ) အတြင္း ရွိၾကတဲ့ ကေလးေတြဟာ ျပင္းထန္စြာ မထိခိုက္ႏိုင္ပါဘူး။ အမ်ားအားျဖင့္ virus နဲ႕ bacteria တို႕ေၾကာင့္ ဖ်ားနာၾကပါတယ္။ သြားေပါက္ျခင္းဟာ ကေလးေတြကို ေနရခက္ေစတတ္ေပမယ့္ ဖ်ားတာေတာ့ မျဖစ္ေစႏိုင္ပါဘူး။
၆-လ ကေန ၅-ႏွစ္ အတြင္း သာမန္က်န္းမာေသာ ကေလး ၄ % ဟာ ကိုယ္အပူခ်ိန္ျမင့္စြာ ဖ်ားတဲ့အခါမ်ိဳေတြ ရွိႏိုင္ပါတယ္။ ပ်မ္းမွ်အပူခ်ိန္ 40 °C( 104°F) ေလာက္ ထိကိုေတာ့ ကေလးေတြ ေရာက္ႏိုင္ပါတယ္။ ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ အစိတ္အပိုင္း တစ္ခုခုမွ ေရာဂါပိုးဝင္ရာကေန ဖ်ားနာျခင္းဟာ ျဖစ္ေပၚႏိုင္ၿပီး ကုသမႈ မရွိခဲ့ရင္ ခိုက္ခိုက္တုန္ရီျခင္း တခါျဖစ္ေပၚလွ်င္ ၁ မိနစ္ကေန ၁၀မိနစ္ အထိ ၾကာတတ္ပါတယ္။

ကေလးရဲ႕ အဖ်ားကို ဘယ္လို ျပဳစုကုသမလဲ?
************************************
- ကေလးကို အလြန္ ေပါ့ေပါ့ပါးပါး ဝတ္ဆင္ထားေပးပါ။
- ကေလးကို ေအးျမေသာ ၾကည္လင္ေသာ အရည္ကို မ်ားမ်ားတိုက္ပါ။
- ကေလးေတြဟာ အိမ္လုပ္ဘာလီရည္၊ သူတို႕ႏွစ္သက္ရာ အရသာ ေဖ်ာ္ရည္၊ အိမ္လုပ္ သစ္သီး ေရခဲေခ်ာင္း၊ အေအး စတာေတြ ေသာက္တာႏွစ္သက္တတ္ပါတယ္။ မ်ားမ်ားတိုက္ေပးပါ။
- ကေလးကို ေရပတ္သုတ္ေပးဖို႕ လိုအပ္ႏိုင္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ကိုယ္အပူခ်ိန္38.5°C (101.3°F)ေက်ာ္ရင္ ေရပတ္သုတ္ေပးရပါမယ္။ ဆရာဝန္က အဖ်ားက်ေစမယ့္ ေဆးေပးထားရင္ ေဆးကို အရင္ တိုက္ပါ၊ စအိုထဲ ထည့္ ရတဲ့ ေဆးဆိုရင္လဲ ထည့္ပါ။ ၿပီးရင္ ကေလးကို ေရပတ္သုတ္ေပးရပါမယ္။
- ေဆးအရင္မတိုက္ပဲ ဘယ္ေတာ့မွ ေရပတ္မတိုက္သင့္ပါဘူး။
- အဖ်ား 41.1°C ( 106 °F) ဆိုရင္ေတာ့ ေဆးတိုက္စရာ မလိုပဲ ခ်က္ခ်င္း ေရပတ္ သုတ္ေပးရပါမယ္။ heatstroke ၊ အဖ်ားေရာဂါေၾကာင့္ စိတ္ဂနာမၿငိမ္ ကေယာင္ကတမ္းျဖစ္ျခင္း၊ဖ်ားၿပီးတႈန္ခိုက္ျခင္း တို႕ ျဖစ္လွ်င္လည္း ေရပတ္ခ်က္ခ်င္း သုတ္ေပးလို႕ရပါတယ္။အဖ်ား 40°C(104°F) ေလာက္အထိဆိုရင္ေတာ့ ေဆးတိုက္ၿပီးမွ ေရပတ္သုတ္ရမွာပါ။
- ပထမဆုံး ေရေႏြးေႏြး(lukewarm water)ကို အဝတ္/ပဝါ ပါးပါး ႏွစ္ခု သုံးခု နဲ႕ ျပင္ဆင္ပါ။. (*** ေရခဲေရ မသုံးရပါ။ေရ အရမ္းေအးရင္အဖ်ားမက်ပါ)
- ကေလးကို အဝတ္အစားေတြခြ်တ္ေပးၿပီး ေပါင္ေပၚတင္ပါ။ ကေလး ၿငိမ္သက္ေစရန္ ကစားစရာေပးထားႏိုင္ပါတယ္။
- ကေလးရဲ႕ ရင္ဘတ္၊ေက်ာ၊ လက္၊ ေျခ၊မ်က္ႏွာ တို႕ကို ေရညႇစ္ထားေသာ ခပ္ထပ္ထပ္ စိုေနတဲ့ အဝတ္ျဖင့္ ေျဖးေျဖး ၾကာရွည္စြာ ပြတ္သပ္ေပးပါ။ ေခါင္းကိုလည္း သုတ္ပါ စိုေစပါ။အဝတ္ေရလဲေနစဥ္ စိုေနတဲ့ ပဝါတစ္ခုကို ကိုယ္ေပၚမွာ အၿမဲ ထိကပ္ေနေစပါ။ ၁၅-၂၀ မိနစ္ခန္႕ ျပဳလုပ္ေပးပါ။
- ကေလးက ၿငိမ္သက္စြာ လက္ခံလွ်င္ ကေလးကို ေရေႏြးေႏြး ၂ လက္မ ေလာက္ ထည့္ထားတဲ့ ဇလုံမွာ ထိုင္ေစၿပီး တစ္ကိုယ္လုံး လည္း ေရစိုေအာင္လုပ္ေပးပါ။ ၁၅- ၂၀ ေလာက္ လုပ္ႏိုင္ပါတယ္။ ကေလးက ခ်မ္းတုန္လာ
င္ေတာ့ ခ်က္ခ်င္းရပ္ပါ။
- ေရပတ္သုတ္ၿပီးရင္ ကေလးရဲ႕ ေခါင္းနဲ႕ ကိုယ္ကို ေသခ်ာစြာေျခာက္ေသြ႕ေစၿပီး ေပါ့ပါးစြာ ဝတ္ဆင္ထားေပးပါ။ အေႏြးထည္ဝတ္၊ ေစာင္ ျခံဳ ထားရင္ အပူပိုႀကီးတတ္ပါတယ္။ ကေလးက ေအးတယ္ဆိုရင္၊ တုန္ရင္ေနရင္ ေပါ့ပါးတဲ့ ခ်ည္ေစာင္ေလာက္သာ ျခံဳေပးရပါတယ္။
- ကေလးရဲ႕ အပူခ်ိန္ကို နာရီဝက္ တစ္ခါ စစ္ေဆးပါ။
- ေရပတ္သုတ္အၿပီး ကေလး ကိုယ္ အပူခ်ိန္ကို 38.3°C ( 101°F) ေအာက္ ေလ်ာ့နည္းမယ္လို႕ တရားေသ မေမွ်ာ္လင့္ပါနဲ႕ ။

ကေလးအဖ်ားက် ေဆးမ်ားကို ဘယ္လိုတိုက္မလဲ?
*****************************************

ကေလးအဖ်ားက် ေဆးမ်ားဟာ ေစ်းကြက္ထဲမွာ အမ်ိဳးအစားမ်ားစြာ အလြယ္တကူ ဝယ္လို႕ရေနပါတယ္။ ေဆးရဲ႕ label ကို ေသခ်ာစြာဖတ္ၿပီး မွ ဝယ္ရန္အေရးႀကီးလွပါတယ္။ ေဆးတခုခ်င္းဆီတိုင္းမွာ acetaminophen , paracetamol စတာေတြရဲ႕ စြမ္းအားဟာ မတူတတ္ပါဘူး။ဒါေၾကာင့္ ဘယ္ေလာက္ ပမာဏတိုက္ရမယ္ဆိုတာ ေသခ်ာ စစ္ေဆးသင့္ပါတယ္။အဖ်ားက်ေဆးမ်ားဟာကေလးရဲ႕ အသက္ ၊ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ နဲ႕ လိုက္ၿပီး တိုက္ရပါတယ္။အသက္အရြယ္အလိုက္ ၄- နာရီ ကေန ၆နာရီ ျခားၿပီး တစ္ေန႕ ဘယ္ႏွစ္ႀကိမ္ဆိုၿပီး တိုက္ရပါတယ္။ဒီထက္ အႀကိမ္စိပ္ၿပီး တိုက္လို႕ မရပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ကေလး အဖ်ားက် ေဆးကို နားလည္ သူ ဆရာဝန္/ ဆရာမမ်ားက ၫႊန္ၾကားတဲ့ အတိုင္း ပမာဏ ၊ အႀကိမ္ အတိအက် လိုက္နာ တိုက္သင့္ပါတယ္။

ဘယ္အခ်ိန္မွာ သတိထားသင့္သလဲ?
******************************
အမ်ားအားျဖင့္ virus ကူးစက္ မႈ မ်ားဟာ အရမ္းႀကီး အေရးမႀကီးပဲ အိမ္မွာပဲ အဖ်ားေကာင္းသြားတတ္ၾကေပမယ့္ တခ်ိဳ႕ ကူးစက္မႈေတြက ျပင္းထန္တတ္ၿပီ အထူးကုသမႈလိုအပ္တတ္ပါတယ္။

(က)ေအာက္ပါအခ်က္ေတြျဖစ္ရင္ ကေလးကို ဆရာဝန္ဆီ ခ်က္ခ်င္း ေခၚသြားပါ။
***************************************************************
-၂ လ ကေလး (သို႕) ၂- လ ထက္ ငယ္ေသာ ကေလးဖ်ားရင္....
- အဖ်ား 40.6°C ( 105°F) ထက္ ေက်ာ္ရင္.....
- ကေလးက ဖ်ားၿပီး အဆက္မျပတ္ ေခ်ာ့မရ ငိုေနရင္....
- ကေလးကို နႈိးလို႕မရခက္ခဲေနရင္....
- ကေလးရဲ႕ လည္ပင္းဟာ ေတာင့္တင္းလာရင္...
- ကေလးရဲ႕ အေရျပားေပၚမွာ ခရမ္းေရာင္ အစက္အပ်ာက္မ်ားေတြ႕ရင္....
- ကေလးဟာ ႏွာေခါင္းကို ရွင္းလင္းေပးထားၿပီးတာေတာင္မွ အသက္ရႈရခက္ခဲေနရင္.....
- ကေလးဟာ ၿမိဳခ်ႏိုင္ျခင္းမရွိပဲ သြားရည္မ်ား က်လာေနရင္.....
- ကေလးဟာ အရမ္းေနမေကာင္းတဲ့ ပုံစံ ျပသလာေနရင္.......( ျဖစ္ႏိုင္လွ်င္ ေဆးတိုက္ၿပီး ၁- နာရီ ၾကာၿပီးလွ်င္ ကေလးရဲ႕ အျပဳအမူကို ေစာင့္ၾကည့္ေပးပါ)
- ကေလးက အရမ္းေအးၿပီး တုန္ရင္စြာ ဖ်ားေနၿပီး လက္မ်ားဟာ ျပာလာရင္......
- ကေလးဟာ အရင္က ေရာဂါကူးစက္မႈ ျပင္းထန္စြာျဖစ္ထားဖူးတဲ့ history ရွိရင္....
- ကေလးဟာ အဖ်ားႀကီးၿပီး ေဒါသထြက္ ေအာ္ဟစ္ေသာင္းက်န္းလာရင္...

(ခ)ေအာက္ပါအခ်က္ေတြျဖစ္ရင္ ဆရာဝန္ဆီကို ၂၄- နာရီအတြင္း သြားပါ။
*********************************************************
- အဖ်ားဟာ သုံးရက္ထက္ ပို ၾကာေနရင္.....
- ႏွာရည္ ၊မ်က္ေခ်း စတာေတြဟာ အဝါရင့္ေရာင္ အျဖစ္ ၂၄- နာရီ အထက္ ထြက္ေနရင္.....(သို႕) ႏွာေခါင္းထိပ္ဝေနရာေလး နီရဲေနရင္... ( ဒီေရာဂါလကၡဏာေတြဟာ ေရာဂါကူးစက္ရတာကို ျပသေပးႏိုင္ပါတယ္)
- ကေလးမွာ အဖ်ားရွိမယ္။ နားကိုက္မယ္။ ပါး႐ိုးတစ္ေလွ်ာက္ နာက်င္မယ္ ဆိုရင္.....
- ကေလးဟာ အဖ်ားရွိတဲ့ အျပင္ အန္လည္းအန္ရင္......
- လည္ေခ်ာင္းနာရင္....
- ဆီးသြားစဥ္ ပူျခင္း နာက်င္ျခင္းမ်ားျဖစ္ရင္......
- ကေလးဟာ တိက်တဲ့ အေၾကာင္းနဲ႕ ေရာဂါကူးစက္ခံရတဲ႕ ေနရာမသိပဲ ၂၄ နာရီ ေက်ာ္ ဖ်ားေနရင္......
- ကေလးရဲ႕ အေရျပား မွာ အဖု အပိန္႕ အနီကြက္ေတြ ထလာရင္.....
- ကေလးဟာ ရင္ေခါင္းသံျဖင့္ ေခ်ာင္းဆိုးၿပီး စကားေျပာ၊ေရသာက္ ၊ ကစားတာေတြ ျပဳလုပ္တဲ့အခါ ေမာပန္းေနရင္.....
- အဖ်ားက ၂၄ နာရီၾကာေလာက္ ေကာင္းသြားၿပီး ျပန္ ဖ်ားရင္....
- အသက္ ၂- ႏွစ္ေအာက္ ကေလးမ်ား 40°C-40.6°C( 104°F-105°F) အဖ်ားရွိရင္.......

( ျပည့္စုံတယ္လို႕ေတာ့ မထင္ပါဘူးရွင္။ ဆရာဝန္ေပးတဲ့ ေဆးတိုက္ၿပီး ေဆးပတ္မလည္ခင္ အဖ်ားမက်ခင္ ကေလး ျပဳစုဖို႕ ဒီေန႕ လုပ္ျဖစ္၊ဖတ္ျဖစ္တာေလး မွ်ေဝလိုက္ပါတယ္)

အားလုံးက်န္းမာၾကပါေစ။
ေမတၱာျဖင့္
နီတိုးေလးေမေမ။

#မိခင္ဘဝ #နီတိုးေလးေမေမ

Ref; www.nuh.com.sg, cpmc.org