လင္းနို႔

သိမွတ္ဖြယ္ရာ ဗဟုသုတရြာ added 4 new photos.

လင္းနို႔
✿✿✿✿
လင္းနို႔သည္ ပ်ံသန္းနိုင္ေသာ နို႔တိုက္သတၱဝါျဖစ္သည္။
Chiroptera ဟုေခၚသည္။ လင္းနို႔၏ေရွ႕လက္မ်ားသည္ ပင့္ကူအိမ္ကြန္ယက္ သဖြယ္ျဖာထြက္ၿပီး ေတာင္ပံမ်ား
အျဖစ္ရွိေနေစသည္။

လင္းနို႔သည္ ေကာင္းကင္တြင္ သိသိသာသာ ပ်ံသန္း
နိုင္စြမ္းရွိေသာ တစ္မ်ိဳးတည္းေသာ နို႔တိုက္သတၱဝါျဖစ္သည္။ ရွဉ့္ပ်ံကဲ့သို႔ေသာ အျခားနို႔တိုက္သတၱဝါမ်ားမွာ
ေလထဲပ်ံသန္းနိုင္သည္ ဆိုေသာ္လည္း အမွန္အားျဖင့္
အကြာအေဝး အနည္းငယ္သို႔ ေလဟုန္စီး
ဝဲပ်ံျခင္းသာ ျဖစ္သည္။

ငွက္မ်ားႏွင့္မတူသည္မွာ လင္းနို႔သည္ ေရွ႕လက္မ်ားကို
ေတာင္ပံမခတ္နိုင္ပဲ ရွည္လ်ားၿပီး အေရျပားဖုံးအုပ္ေနသည့္ လက္ေခ်ာင္းေလးမ်ားကိုသာ ေတာင္ပံအျဖစ္
ခတ္ျခင္းျဖစ္သည္။
Chiroptera ဟူသည္ heir (χείρ) "hand"ႏွင့္
pteron (πτερόν) "wing" ဟူေသာ ဂရိစကားလုံး
(၂) လုံးကို ေပါင္းစပ္ထားျခင္းျဖစ္သည္။
ကမာၻေပၚတြင္ လင္းနို႔အမ်ိဳးေပါင္း (၁၁၀၀) ေက်ာ္
ရွိသည့္အနက္ (၂၀%) ခန႔္ကိုသာ နို႔တိုက္သတၱဝါအျဖစ္ ခြဲျခားသတ္မွတ္နိုင္ေသးသည္။ (၇၀%) ေသာလင္းနို႔မ်ိဳး
မ်ားမွာ အင္ဆက္စားသတၱဝါမ်ားျဖစ္သည္။
က်န္လင္းနို႔မ်ိဳးမ်ားမွာ သစ္သီးစားသတၱဝါမ်ားျဖစ္ၾကသည္။
လင္းနို႔မ်ားသည္ ကမာၻတစ္ဝန္းတြင္ ပ်ံ့ႏွံ႕စြာ ရွိေနၾကၿပီး
ဝတ္မႈန္ကူးျခင္းႏွင့္ သစ္ေစ့မ်ားပ်ံ့ႏွံ႕ျခင္းတို႔ကို ျဖစ္ေစပါသည္။
မ်ားစြာေသာ အပူပိုင္းေဒသအပင္မ်ားမ်ားမွာ သစ္ေစ့မ်ား
ပ်ံ့ႏွံ႕မႈအတြက္ လင္းနို႔မ်ားေပၚတြင္ လုံးလုံးလ်ားလ်ား
တည္မွီေနၾကရသည္။
အ႐ြယ္အစားအားျဖင့္ အလ်ား
၂၉–၃၃ မီလီမီတာ (၁.၁၄–၁.၃ လက္မ) ခန႔္ႏွင့္
အေလးခ်ိန္ ၂ ဂရမ္ (၀.၀၇ ေအာင္စ) ခန႔္သာရွိေသာ
Kitti's Hog-nosed Bat လင္းနို႔မ်ိဳးမ်ားမွသည္
ေတာင္ပံျဖန႔္လိုက္လွ်င္ 1.5 m (4 ft 11 in) ႏွင့္ အေလးခ်ိန္
1.2 kg (3 lb) အထိရွိေသာ Giant Golden-crowned
Flying-fox မ်ားအထိ အ႐ြယ္စုံရွိသည္။
.
ကိုးကား
Eick et al. (2005). "A Nuclear DNA Phylogenetic Perspective on the Evolution of Echolocation and Historical Biogeography of Extant Bats (Chiroptera)". Molecular Biology and Evolution 22 (9): 1869. doi:10.1093/molbev/msi180. PMID 15930153. “Several molecular studies have shown that Chiroptera belong to the Laurasiatheria (represented by carnivores, pangolins, cetartiodactyls, eulipotyphlans, and perissodactyls) and are only distantly related to dermopterans, scandentians, and primates (Nikaido et al. 2000; Lin and Penny 2001; Madsen et al. 2001; Murphy et al. 2001a, 2001b; Van Den Bussche and Hoofer 2004).”
ျမန္မာ့စြယ္စုံက်မ္း၊ အတြဲ(၁၂)
.
ကမာၻေပၚရွိ အလြန္ေအးေသာ အရပ္ေဒသမ်ားမွတစ္ပါး
က်န္ေဒသမ်ား၌ လင္းနို႔မ်ိဳးေပါင္း ၃ဝဝ ခန႔္ကို အႏွံ႕အျပား
ေတြ႕ရွိရသည္။ ေတာတြင္းက်ေသာ အရပ္မ်ား၌သာ
မဟုတ္ဘဲ ၿမိဳ႕ထဲ၊ ႐ြာထဲႏွင့္ ၿခံဥယ်ာဥ္မ်ား ထဲ၌လည္း
လင္းနို႔မ်ားကို ေတြ႕ရွိရသည္။
လင္းနို႔မ်ားသည္ အေကာင္ငယ္ မ်ိဳးပင္ျဖစ္ေသာ္လည္း
မေလးရွားနိုင္ငံတြင္ ေတြ႕ရွိရေသာ လင္းနို႔ေကာင္ႀကီး မ်ားမွာ အေတာင္ကိုျဖန႔္၍ အစြန္းႏွစ္ဖက္ၾကားကို တိုင္းထြာၾကည့္လွ်င္
တစ္ ခါတစ္ရံ ငါးေပမွ်ရွိေလသည္။
ျမန္မာနိုင္ငံကဲ့သို႔ အပူပိုင္းေဒသတြင္ရွိေသာ
တိုင္းျပည္မ်ား၌လည္း လင္းနို႔မ်ားကို ေတြ႕ရွိရသည္။
လင္းဆြဲမ်ားသည္ ၿခံ ဥယ်ာဥ္မ်ားတြင္ လူတို႔စိုက္ပ်ိဳးထားေသာ သစ္သီးဝလံတို႔ကို ညဉ့္အခ်ိန္၌ လွည့္လည္ကာ စားေသာက္ဖ်က္ဆီးတတ္ၾကသည္။
လင္းနို႔မ်ားမွာမူ ပိုးမႊား မ်ားကိုသာ စားေလ့ရွိသျဖင့္ လူ၏ မိတ္ေဆြေကာင္းမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ လင္းနို႔မ်ားသည္
သစ္သီးဝလံပင္မ်ားႏွင့္ ေကာက္ပဲသီးႏွံပင္တို႔ကို ကိုက္ ျဖတ္ဖ်က္ဆီးတတ္ေသာ ဖလံေကာင္မ်ားႏွင့္
ေခ်းထိုးပိုးေကာင္မ်ားကို ရွာေဖြ စားေသာက္ေလ့ရွိသျဖင့္
ဥယ်ာဥ္လယ္ယာ စိုက္စားသူတို႔၏ ညဉ့္ေစာင့္မ်ား
စင္စစ္ျဖစ္ေတာ့သည္။
အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုနိုင္ငံ အခ်ိဳ႕ေသာအပိုင္းမ်ားႏွင့္ ဩစေၾတးလ်တိဳက္တို႔တြင္ ျပည္သူ႕ဘ႑ာထဲမွ ေငြျဖင့္
လင္းနို႔မ်ားအတြက္ အိပ္တန္းမ်ား သို႔မဟုတ္ ခိုေအာင္းရာ အေဆာက္အအုံမ်ားကို ေဆာက္လုပ္ ေပးထားၾကသည္။
ထိုကဲ့သို႔ လင္းနို႔မ်ားေမြးထားသည့္ ရပ္ကြက္မ်ား၌ ျခင္
ေကာင္မ်ား ေပ်ာက္ကြယ္လ်က္ရွိသည္။ ေန႕အခ်ိန္တြင္
လင္းနို႔မ်ားကို ေတြ႕ရခဲသည္။
တစ္ေန႕လုံး ဂူမ်ား၊ သစ္ေခါင္းမ်ား၊ ခ်ဳံပိတ္ေပါင္းမ်ား၊ စပါးက်ီမ်ား၊ ဘုရားရွိခိုးေက်ာင္း၊ ေမွ်ာ္ စင္မ်ားႏွင့္ အိမ္အိုမ်ားအတြင္း၌
ပုန္းေအာင္းကာ အိပ္စက္ေနတတ္ၾကသည္။
အအိပ္စုံမက္ေသာ သတၱဝါမ်ားျဖစ္ရာ ေႏြအခါ၌ပင္
၂၄ နာရီအနက္ နာရီ ေပါင္း ၂ဝ ခန႔္ သူတို႔၏
အိပ္တန္းကို စြန႔္ခြာ၍ ထြက္ပ်ံေလ့မရွိၾကေခ်။
ေဆာင္းရာသီသို႔ေရာက္လာလွ်င္ အျပင္သို႔
အလ်ဥ္းမထြက္လာေတာ့ေပ။ လင္းနို႔မ်ားသည္
ၾကည့္ေပ်ာ္ရႈေပ်ာ္ရွိေသာ သတၱဝါမ်ားဟု မဆို နိုင္ေခ်။
ေန႕အခါတြင္ ထုတ္ေလ်ာက္စသည္တို႔မွာ တြဲရ႐ြဲခ်ကာ
အလင္း ေရာင္ကို မၾကည့္နိုင္သကဲ့သို႔ ပုတီးေစ့မ်က္လုံးကို မွိတ္ခ်ည္ဖြင့္ခ်ည္ျဖင့္ လင္းနို႔မ်ားကို ေတြ႕ရေလ့ရွိသည္။
ထိုသို႔ရွိေနစဥ္ အေတာင္ႏွစ္ဖက္ကို ႐ုပ္ သိမ္းလ်က္
ကိုယ္႐ုံထည္သဖြယ္ ၿခဳံထားၾကသည္။ လင္းနို႔၏အေတာင္မွာ
ငွက္ေမႊး၊ ငွက္ေတာင္ကဲ့သို႔မဟုတ္ဘဲ သားေရကဲ့သို႔ျဖစ္သည္။
အလြန္ရွည္ လ်ားေသာ လက္ႏွစ္ဖက္ႏွင့္
ေျခေထာက္ႏွစ္ေခ်ာင္းတို႔သည္ ထီး႐ြက္တြင္
ထီးကိုင္းမ်ားသဖြယ္ တြယ္ကပ္ေနသည့္နည္းတူ
အေတာင္၌ ကပ္လ်က္ရွိ သည္။ လင္းနို႔တစ္ေကာင္ လက္ထဲ၌ဖမ္းထားမည္ဆိုလွ်င္ တစ္ကိုယ္လုံး
ဆတ္ဆတ္တုန္ေနသည္ကို ေတြ႕ရမည္ျဖစ္၏။
ဤကဲ့သို႔ တဆတ္ဆတ္တုန္ ေနရျခင္းမွာ လင္းနို႔အေတာင္တြင္ အေတြ႕အထိကို အလြန္သိလြယ္ေသာ အာ႐ုံေၾကာမ်ားရွိျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ ေလကိုတိုးေဝွ႕
ပ်ံသန္းေနစဥ္ ေရွ႕၌ တိုက္မိစရာ တစ္ခုခုရွိခဲ့ေသာ္
အေတာင္ႏွင့္ နား႐ြက္တို႔၌ရွိေသာ အာ႐ုံေၾကာ မ်ားအားျဖင့္ လ်င္ျမန္စြာသိနိုင္သည့္အေလ်ာက္ ေရွာင္ရွားကာ
ပ်ံသန္းနိုင္ၾက ေလသည္။
သို႔ျဖစ္၍ လင္းနို႔မ်ားသည္ ပ်ံလႊားငွက္မ်ားနည္းတူ ေကြ႕ေကြ႕ ေကာက္ေကာက္၊ ပတ္ကာ၊ လွည့္ကာ၊ စိုက္ကာျဖင့္
ပ်ံသန္းနိုင္စြမ္းရွိသည့္ အျပင္ ေတာႀကီးမ်က္မည္းထဲ၌ အလြန္ေမွာင္မိုက္ေသာ ညဉ့္အခ်ိန္၌ပင္လွ်င္ သစ္ပင္၊
သစ္ကိုင္း၊ သစ္ခက္၊ တစ္စုံတစ္ခုကိုမွ် မတိုက္မခိုက္မိဘဲ
အစာ ျဖစ္ေသာ ပိုးေကာင္မႊားေကာင္တို႔ကို လိုက္လံဖမ္းဆီးနိုင္ၾကေလသည္။
ဤ ကဲ့သို႔ ေမွာင္မိုက္ေနသာအခါမ်ိဳးတြင္
လင္းနို႔မ်ားသည္ မ်က္စိျဖင့္ျမင္နိုင္ သည္ထက္ အေတာင္ႏွင့္
နားတို႔၌ရွိေသာ အာ႐ုံေၾကာမ်ားျဖင့္ ေဘးရန္မထိ ေအာင္ ပ်ံသန္းနိုင္ၾကေလသည္။ လင္းနို႔မ်ားသည္ မ်က္ႏွာျပင္
အျပန႔္မွထ၍ မပ်ံသန္းနိုင္ၾကသျဖင့္ ေျမျပင္ေပၚသို႔ သက္ဆင္းေလ့မရွိၾကေခ်။
ေျမျပင္ေပၚ သို႔ မေတာ္တဆက်မိလွ်င္ အလြန္ခဲခဲယဥ္းယဥ္းျဖင့္ တြားသြားရေလသည္။ အျမင့္သို႔ အနည္းငယ္တက္ၿပီးမွ
လိုရာသို႔ထ၍ ပ်ံသန္းနိုင္ၾကသည္။ အိပ္တန္း
တစ္ခုတည္းတြင္ လင္းနို႔ေပါင္းမ်ားစြာစု၍ အိပ္ေလ့ရွိ သည္။
ေမွာင္စပ်ိဳး၍ ေမွာင္ရိပ္လႊမ္းလာခ်ိန္ေရာက္မွ
ပ်ားအုပ္ႀကီးသဖြယ္ အျပင္သို႔ အုပ္လိုက္ခ်ီ၍
ပ်ံထြက္ေလ့ရွိၾကသည္။ လင္းနို႔မ်ားသည္ ေပါက္
ပြားလာေသာ သားငယ္မ်ားအတြက္ အသိုက္ဖြဲ႕
ေပးေလ့မရွိၾက။
လင္းနို႔မတို႔ သည္ သူတို႔၏သားငယ္မ်ားကို
အေတာင္ျဖင့္ပိုက္ေထြးကာ ရင္နို႔ကို တိုက္ ေကြၽးလ်က္ ေမြးျမဴထားၾကေလသည္။ သားငယ္သည္ မိခင္၏
ကိုယ္တြင္ ေျခ လက္ၿမဲၿမံစြာ တြယ္ကပ္နိုင္စြမ္းရွိလာ
သည့္အခါ မိခင္သည္ သားငယ္ႏွင့္ အတူ ညဉ့္အခ်ိန္၌ အစာရွာထြက္ေလ့ရွိသည္။ ရံဖန္ရံခါ မိခင္သည္
သားငယ္တို႔ကို သစ္ပင္မ်ားတြင္ သစ္႐ြက္မ်ာအၾကား၌
ဖုံးကြယ္၍ ထားခဲ့ တတ္ၾကသည္။
ဤနည္းအားျဖင့္ လင္းနို႔ငယ္တို႔သည္ တစ္စတစ္စႏွင့္
အျပင္သို႔ထြက္၍ အပ်ံသင္ၾကေလသည္။ လူတို႔သည္
မ်ားေသာအားျဖင့္ လင္းနို႔မ်ားကို မုန္းတီး႐ြံရွာတတ္ ၾကရာ
လင္းနို႔ကိုျမင္လွ်င္ သတ္ပစ္ခ်င္ၾကသည္။ လင္းနို႔၏
ပုံပန္းသဏၭာန္ မွာ အျမင္ရဆန္းသေလာက္
ေနထိုင္ပုံကလည္း အျခားတိရစာၦန္တို႔ႏွင့္မတူ၊
ေစာက္ထိုးေျပာင္းျပန္ ေျချဖင့္ခ်ိတ္၍ တြဲလြဲဆြဲကာ
ေနေလ့ရွိၾကသျဖင့္ အထင္ေသး အျမင္ေသး ခံရၾကေလသည္။
သို႔ရာတြင္ လင္းနို႔မ်ားသည္ သီးႏွံဖ်က္ပိုးမႊားတို႔ကို စားေသာက္ဖ်က္ဆီးပစ္႐ုံမွ်မက လင္းနို႔ေခ်းကိုလည္း
ေျမဆီလႊာတြင္ ဩဇာျဖည့္ေလာင္းရန္အတြက္
အသုံးခ်နိဳင္သျဖင့္ လူ၏ မိတ္ေဆြေကာင္းမ်ားဟု
ဆိုရေခ်မည္ျဖစ္သည္။
အေမရိကတိုက္ အလယ္ပိုင္းေဒသႏွင့္ ေတာင္အေမရိက
တိုက္တို႔ တြင္ ေတြ႕ရွိရေသာ ေသြးစုတ္လင္းဆြဲမ်ိဳးအခ်ိဳ႕မွာ
ကြၽဲ၊ ႏြား၊ ျမင္းစေသာ တိရစာၦန္တို႔၏ ေက်ာေပၚတြင္နား၍ ေသြးစုတ္ေလ့ရွိၾကရာ တစ္ခါတစ္ရံ ေသြးစုတ္ခံရေသာ
တိရစာၦန္တို႔သည္ ေသြးအားနည္း၍ အသက္ပင္ ဆုံးရ
တတ္သည္။
ထိုေသြးစုတ္လင္းဆြဲတို႔သည္ အိပ္ေပ်ာ္ေနေသာ လူမ်ား၏
ေသြး ကိုပင္ စုတ္ယူတတ္ၾကသည္။ လင္းနို႔မ်ားသည္
အလြန္ေရွးက်ေသာ တိရစာၦန္မ်ိဳးထဲမွျဖစ္၍ လင္းနို႔
အေတာင္ကို ေသခ်ာစြာ စစ္ေဆးၾကည့္ရႈလွ်င္
အရိုးမ်ား၏ အေန အထားမ်ားမွာ လူ၏ လက္ေခ်ာင္းမ်ား
အေနအထားႏွင့္ ခပ္ဆင္ဆင္တူ သည္ကိုေတြ႕ရမည္ျဖစ္သည္။ ၿဗိတိန္နိုင္ငံတြင္ လင္းနို႔ ၁၂ မ်ိဳးမွ်ရွိေလသည္။ လင္းနို႔သည္ ခိုင္ေရာ့ပတာရာဟူေသာ နို႔တိုက္သတၱဝါမ်ိဳးစဥ္တြင္
ပါဝင္သည္။
━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━
🗿🗿(#သိမွတ္​ဖြယ္​ရာ​_​ဗဟုသုတရြာ)