ကမ႓ာမွာလာဘ္စားမႈအနဲဆံုးႏိုင္ငံေတြမွာအဆင့္(၃)ျဖစ္ေနတဲ့စကၤာပူ။

 ဗန္းေမာ္သိန္းေဖရဲ႕မွ်ေဝလိုေသာအေတြးမ်ား

 

ကမ႓ာမွာလာဘ္စားမႈအနဲဆံုးႏိုင္ငံေတြမွာအဆင့္(၃)ျဖစ္ေနတဲ့စကၤာပူ။

စကၤာပူဟာ ၁၉၅၂ခုႏွစ္မွာ ျဗိတိသွ်ေအာက္က လြတ္လပ္ေရးရခဲ့တယ္။ လြတ္လပ္ေရးရေပမဲ့လဲ မေလးရွားနိင္ငံရဲံလက္ေအာက္မွာပဲ ဆက္ရွိေနခဲ့တယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ စကၤာပူမွာလာဘ္စားမႈ အရမ္းမ်ားတယ္။ ၁၉၆၅ခုႏွစ္မွာ စကၤာပူဟာ မေလးရွားေအာက္က ခြဲထြက္လိုက္ၿပီး စကၤာပူႏိုင္ငံရယ္လို႔ ျဖစ္လာခဲ့တယ္။

စကၤာပူႏိုင္ငံျဖစ္လာျပီး ပထမဆံုးဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ျဖစ္လာတဲ့ လီကြမ္းယူဟာ လာဘ္စားမႈပေပ်ာက္ေအာင္.ဦးစားေပးေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါတယ္။ သူ႔နိ္ုင္ငံေသးေသးေလးမွာ လာဘ္စားမႈေတြရွိေနရင္ ႏိုင္ငံျခားက ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈေတြဝင္လာမွာ မဟုတ္ဖူးဆိုတာကို သူေကာင္းေကာင္းနားလည္သေဘာေပါက္ထားတယ္။

အဲဒီအခ်ိန္ကစၿပီး စကၤာပူအစိုးရဟာ လာဘ္စားမႈတိုက္ဖ်က္ေရးကို ႏိုင္ငံေရးဦးတည္ခ်က္တရပ္အေနနဲ႔ အားသြန္ခြန္စိုက္ႀကိဳးပမ္းလိုက္တာ ၂၀၁၄ခုႏွစ္က စာရင္းထုတ္ျပန္ခ်က္အရႏိုင္ငံစုစုေပါင္း(၁၇၆)ႏိုင္ငံေတြအနက္ လာဘ္စားမႈအနဲဆံုးအဆင့္(၃)ျဖစ္ခဲ့ပါၿပီ။ အဆင့္(၁)က ဒိန္းမတ္ႏိုင္ငံနဲ ႔အဆင့္(၂)ကေတာ့နယူးဇီလန္ႏိုင္ငံေတြ ျဖစ္ၾကပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံကေတာ့ အဆင့္(၁၅ရ)ျဖစ္ၿပီး ကမ႓ာေပၚမွာ လာဘ္စားမႈအမ်ားဆံုးႏိုင္ငံ(၂၀)စာရင္းမွာဝင္ခဲ့ပါတယ္။

လာဘ္စားမႈအနဲဆံုးထိပ္ဆံုး(၁၅)ႏိုင္ငံစာရင္းထဲမွာ အာရွတိုက္က စကၤာပူႏိုင္ငံတခုပဲပါခဲ့ပါတယ္။

အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္လည္း စကၤာပူႏိုင္ငံကို ခုလိုလာဘ္စားမႈအနဲဆံုးျဖစ္ေအာင္ သူတို႔အစိုးရအေနနဲ႔ ဘယ္လိုမ်ားေဆာင္ရြက္ခဲ့သလဲဆိုတာ သိခ်င္လို႔ေလ့လာလိုက္ၾကည့္လိုက္ေတာ့ ေအာက္မွာေရးထားတဲ့လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြကို ရွာေဖြေတြ႕မိလိုက္တယ္။

စကၤာပူအစိုးရဟာ လာဘ္စားမႈတိုက္ဖ်က္ဖို႔ ကဏၠႀကီး၄ခုခြဲၿပီး အခုလို.စီမံခ်က္မ်ားကို ခ်မွတ္ေဆာက္ရြက္ခဲ့ပါတယ္။

(က)ေအာက္ေဖၚျပပါစည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းႏွင့္ဥပေဒမ်ားကိုျပ႒ါန္းခဲ့သည္။
၁။.အာဏာကုန္လႊဲအပ္ခံရေသာ CPIB (Corrupt Practices Investigation Bereau) လာဘ္စားမႈတိုက္ဖ်က္ေရးအဖြဲ႕ႀကီးဟာ အစိုးရဌာနေရာ ပုဂၢလိကကုမၸဏီအားလံုးကို လြတ္လပ္စြာစစ္ေဆးပိုင္ခြင့္ရွိသည္။
၂။.အစိုးရဝန္ထမ္းတဦးဟာ လာဘ္စားတယ္လို႔ စြပ္စြဲခံရရင္ သူမက်ဴးလြန္ေၾကာင္းသက္ေသျပႏိုင္ရမယ္။
၃။.လာဘ္ယူသူဟာ လာဘ္ယူၿပီးေနာက္ လာဘ္ေပးသူအလိုက်လိုက္မလုပ္ေပးေသာ္လည္း. ျပစ္ဒဏ္က်ခံရမယ္။
၄။.အစိုးရဝန္ထမ္းမ်ားဟာ လက္ေဆာင္ပဏၰာလက္ခံရယူျခင္း လံုးဝမလုပ္ရဘူး။
၅။.ဝန္ထမ္းတေယာက္ဟာ လာဘ္ယူလို႔ ေထာင္ဒဏ္နဲ႔ေငြဒဏ္က်ခံရၿပီးေသာ္လည္း လာဘ္ယူထားေငြအတိအက်ကို အစိုးရကိုျပန္ေပးရမယ္။
၆။.ဒီလာဘ္စားမႈတိုက္ဖ်က္ေရးဥပေဒဟာ စကၤာပူႏိုင္ငံျပင္ပမွာလဲ သက္ေရာက္ပါတယ္။ သေဘာက အျခားႏိုင္ငံတခုမွာ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူလုပ္ရင္လဲ စကၤာပူဥပေဒအတိုင္း အေရးယူအျပစ္ေပးခံရမယ္ေပါ့။

(ခ)CPIB လာဘ္စားမႈတိုက္ဖ်က္ေရးအဖြဲ႕ကို ေအာက္ပါအာဏာမ်ာလႊဲအပ္ျခင္း။
၁။.မည္သည့္လာဘ္စားသည့္အမႈကိုမဆို လြတ္လပ္စြာ စစ္ေဆးပိုင္ခြင့္ရွိတယ္။
၂။.မည္မွ်ရာထူးႀကီးသူကိုမဆို စစ္ေဆးပိုင္ခြင့္ရွိတယ္။ အမႈေသးေသးကစလို႔ထိပ္ပိုင္းဝန္ႀကီးအထိစစ္ေဆးပိုင္ခြင့္ရွိတယ္။
၃။.အမႈႏွင့္ပတ္သက္၍ ဝန္ႀကီခ်ဳပ္မွလြဲလို႔ မည္သူ႔ကိုမွ.အစီရင္ခံစရာမလိုပါ။

(ဂ)တရားရံုးမ်ားကို ေအာက္ပါအာဏာမ်ားလႊဲအပ္ျခင္း။
၁။.တရားရံုးေတြဟာ အမႈစစ္ေဆးရာမွာ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ.ရွိေစရမယ္။
၂။.တရားရံုးသည္ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္သူအား ျပစ္ဒဏ္အျပင္ လာဘ္ယူထားေငြအတိအက်ကို အစိုးရထံျပန္လည္ေပးအပ္ရန္ အမိန္႔ခ်မွတ္ရမယ္။ ျပစ္ဒဏ္အေနနဲ ႔ေထာင္ဒဏ္၅ႏွစ္အထိ ခ်မွတ္နိုင္သလို ဒဏ္ေငြကိုလဲေဒၚလာတသိန္းအထိ ခ်မွတ္ႏိုင္တယ္။
၃။.လာဘ္ေပးျပီး လုပ္ငန္းအပ္ႏွင္းခံထားရေသာ ကုမၸဏီရဲ့ကန္ထ႐ိုက္လုပ္ငန္းမ်ားကို ဖ်က္သိမ္းပစ္ရမယ္။ ဒါ့အျပင္ လာဘ္ေပးေသာကန္ထ႐ိုက္ကုမၸဏီဟာ အစိုးရတင္ဒါမ်ားကို ၅ႏွစ္ၾကာအထိ ဝင္ေရာက္ယွဥ္ၿပိဳင္ခြင့္ ပိတ္ပင္ရမယ္။
၄။.ႏိုင္ငံတကာကုမၸဏီမွ လာဘ္ယူခဲ့ရင္ လာဘ္ယူေငြကို အဲဒီကုမၸဏီကိုျပန္ေပးရမဲ့အျပင္ လာဘ္ယူေငြနဲ႔ညီတဲ့ပမာဏကို အစိုးရထံကို ေပးသြင္းရပါမယ္။ သေဘာက လာဘ္ယူေငြရဲ႕၂ဆကို ေလ်ာ္ရမယ္ေပါ့။

(ဃ)အစိုးရဌါနမ်ားကို လာဘ္စားမႈတားဆီးရန္ ေဆာင္ရြက္ျခင္း။
၁။.ဝန္ထမ္းတဦးဟာ မိမိႏွင့္လုပ္ငန္းဆက္စပ္သူထံမွ ေငြေခ်းငွားျခင္းကို လံုးဝမလုပ္ရပါ။
၂။.မည္သည့္အခ်ိန္ျဖစ္ျဖစ္ ဝန္ထမ္းတဦးဟာ အေႂကြးတင္ခဲ့ရင္ အေႂကြးပမာဏဟာ သူဝင္ေငြလစာရဲ႕၃ဆထက္ မေက်ာ္လြန္ေစရပါ။
၃။.ဝန္ထမ္းတဦးဟာ မိမိကိုယ္က်ိဳးအတြက္ ျပင္ပသို႔ သတင္းအခ်က္အလက္ မေပါက္ၾကားေစရပါ။
၄။.ဝန္ထမ္းတဦးဟာ မိမိပိုင္ဆိုင္မႈအားလံုးကို အလုပ္ခန္႔အပ္ခံသည့္အခ်ိန္မွာေၾကျငာရတဲ့အျပင္ ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တိုင္းလဲ ေၾကျငာရပါတယ္။ (အလြန္ႀကိဳက္ေသာအခ်က္ျဖစ္ပါတယ္)။
၅။.ဝန္ထမ္းမ်ားဟာ. မိမိတာဝန္မွလြဲ၍ ခြင့္ျပဳခ်က္မရမရပဲ အခ်ိန္ပိုင္းအလုပ္လုပ္ခြင့္မရွိပါ။
၆။.ဝန္ထမ္းမ်ားဟာ လက္ေဆာင္ယူျခင္း၊ေကၽြးေမြးဧည့္ခံပြဲကို တက္ေရာက္ျခင္းမလုပ္ရပါ။
၇။.Conflict of Interest ဆိုတဲ့ မိသားစု၊ေဆြမ်ိဳးတဦးတေယာက္ကို.အလုပ္ခန္႔ခ်င္တယ္ဆိုရင္ ဌါနအႀကီးအကဲရဲ႕အတည္ျပဳခ်က္မရပဲ လံုးဝခန္႔ခြင့္မရွိပါဘူး။

ေနာက္ၿပီး ဝန္ႀကီးဌါန၊အစိုးရ႐ုံမ်ားရဲ႕ လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္မႈေတြကို လာဘ္ေပးလာဘ္ယူမႈကင္းေအာင္ အခုလိုေဆာင္ရြက္ထားပါတယ္။
၁။.ဝန္ႀကီးမ်ားနဲ႔အစိုးရဝန္ထမ္းအားလံုးကို လံုေလာက္တဲ့လစာ၊ခံစားခြင္ေတြ ေပးထားတယ္။ အဲဒီေတာ့ မက္ေလာက္တဲ့လစာဝင္ေငြရေနသူေတြဟာ လာဘ္စားတာနဲ႔အေရးယူခံရၿပီး ေထာင္က်အလုပ္ျပဳတ္မွာကို အရမ္းေၾကာက္ၾကတယ္။ လာဘ္စားဖို႔ဆိုတာ စဥ္းေတာင္မစဥ္းစားရဲၾကဘူး။
၂။.အခြန္အခေဆာင္ျခင္း၊ေရမီးမီတာခေပးျခင္း၊တယ္လီဖံုးဘီလ္ေဆာင္ျခင္းစတာေတြကို ေငြသားျဖင့္ေပးေခ်ျခင္းကို လက္မခံရပါ။ ေငြသြင္းမႈအားလံုးကို ခ်က္လက္မွတ္ျဖစ္ေစ ဘဏ္ကဒ္ျဖင့္ျဖစ္ေစ အင္တာနက္က on-liine bankingစံနစ္စသျဖင့္သာ ်ပးေခ်ရပါတယ္။ သေဘာကေတာ့ ဝန္ထမ္းမ်ားကို ေငြသားကိုင္ခြင့္မရေအာင္ လုပ္ထားတာပါ။
၃။.ေလွ်က္လႊာေတြကို စားပြဲတခုကေန ေနာက္စားပြဲတခု (သို႔မဟုတ္) ရံုးတ႐ုံးကေန ေနာက္တရံုးသို႔ ကူးေျပာင္းစစ္ေဆးေနတဲ့စံနစ္ကို ဖ်က္သိမ္းလိုက္တယ္။ ရံုးတခုမွာ လုပ္ငန္းတခုအတြက္ လုပ္စရာရွိရင္ အဲဒီအတြက္ဘာစာရြက္စာတမ္းေတြ ဘယ္လိုေလွ်ာက္လႊာေတြလိုမယ္၊ဘယ္ေနရာကိုသြားရမယ္၊ဘယ္အခ်ိန္မွာအေျဖသိရမယ္ဆိုတဲ့သတင္းအခ်က္အလက္ information အျပည့္အစံုကို သက္ဆိုင္ရာ႐ုံးေတြရဲ႕websiteေတြမွာ အင္တာနက္on_lineကေန ၾကည့္လို႔ရတယ္။ လိုအပ္တဲ့ေလွ်ာက္လႊာကိုလဲ အင္တာနက္ကေန downloadကူးယူလုပ္ၿပီး printထုတ္လို႔ရတယ္။ ေစ်းဆိုင္ဖြင့္ခ်င္လို႔ လုပ္ငန္းလိုင္စင္ေလွ်က္ရင္ေတာင္ ရံုးကိုသြားစရာမလိုဘူး။ OBLS (Online Business Licensing Service)ဆိုတဲ့websiteကေန ေလွ်ာက္လို႔ရတယ္။ လိုင္စင္က်လာရင္ အင္တာနက္ကေန print_outထုတ္ၿပီး အလုပ္စလုပ္လို႔ရၿပီ။သက္ဆိုင္ရာရံုးကိုတခ်က္မွ သြားစရာမလိုဘူး။
၄။.အစိုးရတင္ဒါေခၚရင္လဲ GeBiz(ယခုSESAMIလို႔အမည္ေျပာင္းထားတဲ့)အစိုးရwebsiteမွာ တင္ထားေပးတယ္။ သတ္မွတ္ခ်က္ျပည့္မွီတဲ့ကုမၸဏီတိုင္း ဝင္ေလွ်ာက္ယွဥ္ၿပိဳင္ခြင့္ရွိတယ္။ ဘယ္ကုမၸဏီကတင္ဒါဒာႏိုင္ရတယ္ဆိုတာလဲ GeBizမွာ ဝင္ၾကည့္လို႔ရတယ္။
၅။.လာဘ္ေငြေတာင္းခံရရင္ တိုင္ၾကားႏိုင္တဲ႔ဖံုးနံပါတ္ေတြကို သက္ဆိုင္ရာအစိုးရ႒ါနေတြရဲ႕websiteေတြမွာ အတိအလင္းေၾကျငာေပးထားတယ္။ အစိုးရရဲ႕လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြျမန္ဆန္သြက္လက္ေအာင္ အၾကံျပဳႏိုင္တဲ့အစိုးရwebsite.ေတြထားရွိပါတယ္။ ဘယ္သူမဆို အၾကံေပးလို႔ရတယ္။
၆။.ေနာက္တခုကလဲ ဘဏ္ေတြဟာ လူတေယာက္ရဲ႕ေငြစာရင္းထဲကို ႐ုတ္တရက္ေငြေတြအမ်ားႀကီးဝင္လာတာေတြ႕ရင္ CPIBကို ခ်က္ျခင္းအေၾကာင္းၾကားရတယ္။ CPIBကလဲ အဲဒီေငြစာရင္းပိုင္ရွင္ကို ေစာင့္ၾကည့္ေနလိမ့္မယ္။ လိုအပ္ရင္ သူ႔ကို ်ခၚယူစစ္ေမးလိမ့္မယ္။

အဲဒီေတာ့ စကၤာပူမွာလာဘ္စားမႈနဲတာ အဆန္းမဟုတ္ပါ။

မိတ္ေဆြအေနနဲ႔တခုေတာ့ ေမးခ်င္လိမ့္မယ္ထင္ပါတယ္။ စကၤာပူမွာ လာဘ္စားမႈလံုးဝကင္းသလားလားလို႔။ စကၤာပူလူမ်ိဳးေတြလဲ လူသားေတြပဲေလ။ ေလာဘနဲ႔ ဘယ္ကင္းပါ့မလဲ။ ဒါေပမဲ့ေခ်ာက္တီးေခ်ာက္ခ်က္ေလာက္နဲ႔ေတာ့ မစားၾကဘူး။ မိသြားရင္စားထားသမွ် ျပန္ေပးရတဲ့အျပင္ ေထာင္ဒဏ္၅ႏွစ္ဆိုတာႀကီးကလဲ ေၾကာက္စရာႀကီးကိုး။

က်ေနာ္ စကၤာပူမွာေနတဲ့အႏွစ္အစိပ္ေလာက္အတြင္းမွာ လာဘ္စားမႈႀကီး၃-၄မႈေလာက္အေၾကာင္းပဲ သတင္းစာမွာ ဖတ္ရတယ္။ အစိုးရဝန္ထမ္းညႇြန္ခ်ဳပ္ေလာက္အဆင့္ရွိသူေတြပါ။ စားတာေတြကလဲ နဲနဲေနာေနာမဟုတ္ဘူး။ စကၤာပူေဒၚလာ၂သန္း-၃သန္းေလာက္ရွိတယ္။ ကန္ထ႐ိုက္ခ်ေပးမယ္ဆိုၿပီး ပိုက္ဆံယူတာ။ ႏိုင္ငံျခားကုမၸဏီတခုေတာင္ ပါေသးတယ္။ CPIBက စစ္လို႔.လာဘ္စားတာေသခ်ာၿပီဆိုတာနဲ႔ သူပိုင္တဲ့ကား၊ဆိုင္ကယ္စတဲ့႔သူ႔ရဲ႕ပိုင္ဆိုင္မႈေတြကို ခ်က္ျခင္းသိမ္းတယ္။ သူပိုင္တဲ့.အိမ္၊တိုက္ခန္းကိုလဲ ခ်က္ျခင္းခ်ိပ္ပိတ္လိုက္တယ္။ ဘဏ္မွာသူအပ္ထားတဲေငြစာရင္းကိုပိတ္လိုက္တယ္။ တခ်ိဳ႕က ႏိုင္ငံျခားကိုထြက္ေျပးတယ္။ အဲဒီႏိုင္ငံေတြအထိ လိုက္သြားၿပီး သူ႔ကိုဖမ္းၿပီး စကၤာပူကို ျပန္ေခၚလာတယ္။ စကၤာပူဟာ အေနာက္ႏိုင္ငံေတြနဲ႔ ရာဇဝတ္မႈနဲ႔ထြက္ေျပးလာရင္ မိခင္ႏိုင္ငံျပန္ပို႔ဖို႔ ႏိုင္ငံအခ်င္းခ်င္းစာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ထားေတာ့ ေျပးလဲျပန္အပို႔ခံရတာပဲ။ စကၤာပူမွာ တရားရံုးတင္စစ္ခံရတယ္။ လာဘ္ေငြအခ်ီႀကီးစားတဲ့သူေတြကိုေတာ့ ႏွစ္ရွည္ေထာင္ဒဏ္ေတြ ခ်အျပစ္ေပးတယ္။.

ကဲ....ဘယ္သူေတြ လာဘ္စားရဲၾကသလဲ။.

က်ေနာ္တို႔ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕လာဘ္စားမႈတိုက္ဖ်က္ေရးဥပေဒကို(ရွိခဲ့ရင္ေပါ့) ဒီစကၤာပူရဲ႕ဥပေဒနဲ ႔ႏိူင္းယွဥ္ၾကည့္လို႔ရေအာင္ ေရးေပးလိုက္တာပါ။

မွတ္ခ်က္။
၁။.အခ်က္အလက္မ်ားကို CPIBအဖြဲ႕ႀကီးရဲ႕ဒုတိယၫႊန္ၾကားေရးမႉးKoh_Teck_Hinရဲ႕အစီရင္ခံစာတေစာင္မွ ရယူထားပါတယ္။
၂။.လာဘ္စားမႈႀကီးမ်ားစြာကို အခ်ိန္တိုအတြင္းေဖၚထုတ္ႏိုင္ခဲ့တဲ့CPIBအဖြဲႀကီးမွာ ဝန္ထမ္းစုစုေပါင္း(၇၅)ဦးပဲရွိပါတယ္။
၃။.လာဘ္စားမႈေတြ႔ၿပီဆိုတာနဲ႔ တရားရံုးမွာစတင္စစ္ေဆးခ်ိန္ကေန စီရင္ခ်က္ခ်တဲ့အခ်ိန္အထိ အမႈစစ္ေဆးတာကိွ အစိုးရသတင္းစာႀကီးမွာ နာမည္၊ဓါတ္ပံုေတြနဲ့တကြ ေတာက္ေလ်ွာက္ေဖၚျပေပးတယ္။

ဒီပို႔စ္ဟာ ၂၀၁၅ခုႏွစ္၊ေဖေဖၚဝါရီလတံုးက facebook မွာတင္ခဲ့ၿပီးသားပါ။ မဖတ္ရေသးသူမ်ားအတြက္ ဒီpageမွာ ျပန္လည္တင္ေပးလိုက္ပါ။

ဗန္းေမာ္သိန္းေဖ
၂၀၁၆၊ေဖေဖၚဝါရီ(၃)ရက္