Human Papillomavirus , HPV သားအိမ္ကင္ဆာကာကြယ္ေဆး

 

က်န္းမာေရးစာတိုမ်ားစုစည္းမွဳ

Human Papillomavirus , HPV သားအိမ္ကင္ဆာကာကြယ္ေဆး

စိတ္မေကာင္းစရာသတင္းတခုေတာ႕ေၿပာရအုန္းမယ္.............မေန႕ကသတင္းေၾကာ္ၿငာထဲမွာ အသက္ ၂၄နွစ္သာရွိတဲ႔ Nurse တေယာက္ cervical cancer (သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ)နဲ႕ဆံုးသြားတဲ႕အေၾကာင္းပါပဲ .၂၅ရက္မတ္လဖ်ားေနရင္းအလုပ္သြားတက္ရေသးတယ္ မသက္သာေတာ႔သံုးရက္နားပီးေဆးရံုတက္ေတာ႕၁၇ရက္ဧၿပီလမွာဆံုးသြားတယ္..... ....... မည္သူမၿပဳမိမိမွဳ႕ေၾကာင္႕ပဲထင္ပါတယ္ . သိတာလားမသိဘုူးလားဆိုတာေတာ႕မေၿပာတတ္ေတာ႕ဘုူး ကင္ဆာဆိုေတာ႕လဲ .......ေၿပာရခက္ေနၿပန္ေရာ ။သူ႕အေၾကာင္းမသိေတာ႕ဘာမွမေၿပာခ်င္ဘုူးဒါေပမဲ႔ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာမၿဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္ေပးနိင္တဲ႔ေဆးရွိေနပါပီ ...... သယ္ခ်င္းတို႕သိၾကရဲ႕လားမသိဘုူး .... သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာမၿဖစ္နိင္ေအာင္ကာကြယ္ေပးတဲ႔ေဆးရွိေနပါ ပီ ...... ညီအကိုေမာင္နွမမ်ားသိေအာင္ သိေအာင္ တင္ေပးလိုက္ပါတယ္ ...

Human Papillomavirus , HPV ဆိုတာဘာလဲ ???

HPV ဆိုတာ ခဏခဏေတြ႕ၿမင္ေနရတဲ႔ဗိုင္းရပ္တမ်ိဳးပါ .အမ်ိဳးအစားေပါင္းတစ္ရာေက်ာ္ရွိပါတယ္ .အဲဒီထဲမွာအၿမင္႕ဆံုးကင္ဆာနဲ႔အနိမ္႕ဆံုးကင္ဆာလို႔နွစ္ခုအရင္ခြဲထားပါတယ္ ။ အၿမင္႕ဆံုးၿဖစ္တဲ႔ကင္ဆာHPV အမ်ိဳးအစားက သားအိမ္ကင္ဆာနဲ႔ပတ္သက္ေနပါတယ္ .တကမာၻလံုးမွာၿဖစ္ေနတဲ႔သားအိမ္ကင္ဆာရဲ႔ ၉၉.၇%က အၿမင္႔ဆံုးကင္ဆာHPV နဲ႔ဆိုင္ေနပါတယ္ .ခဏခဏၿကံူေတြ႔ရတဲ႔ HPV က အမ်ိဳးအစား၁၆နွင္႔၁၈ ၿဖစ္ပါတယ္ ။

.ေမး းးးး သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာကာကြယ္ေဆးကို ဘယ္လိုထိုးရမလဲ ???

ေၿဖ .....ပထမအၾကိမ္ ဆရာဝန္နဲ႕စစ္ေဆးၿပသရပါမည္ ။မည္သည္႕အေၾကာင္းလကၡဏာမရွိမွ ေဆးထိုးရပါမည္
ေဆးထိုးတဲ႕အခါမွာ မတည္႕သူေတြလဲရွိတတ္ပါတယ္ (allergy)
ေသြးထြက္နိင္တဲ႕အေၿခအေန လက္ေမာင္းေပၚမွာေဆးမထိုးနိင္ၿခင္း( အေၿခအေနအမ်ိဳးမ်ိဳး) အဖ်ားရွိသူ ကိုယ္ဝန္ရွိသူ (သို႔)ကိုယ္ဝန္လြယ္ရန္အစီအစဥ္ရွိသူမ်ား ေဆးထိုးရန္မသင္႕ေတာ္ပါ ။

ဒုတိယအၾကိမ္ .... ပထမအၾကိမ္ထိုးပီးေနာက္ ၂လအၾကာမွာထိုးရပါတယ္တတိယအၾကိမ္ .... ပထမအၾကိမ္ထိုးပီးေနာက္ ၆လ အၾကာမွာထိုးရပါတယ္
အသားထဲမွာထိုးရတာပါ(intramuscular method) စုစုေပါင္း သံုးလံုးထိုးရပါတယ္ ေမး းးးးး သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာကာကြယ္ေဆးက (cervical cancer vaccine)ဘယ္လိုအက်ိဴးအေၾကာင္းေတြရွိပါသလဲ ။
သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာကာကြယ္ေဆးက ဘီအသည္းကာကြယ္ေဆးနဲ႔တုူပါတယ္ (hepatitis B vaccine )
the most common side effects ခဏခဏေတြ႕ၿကံု၇တာကေတာ႔
ေဆးထိုးထားတဲ႔ေနရာမွာနာေနတတ္ၿခင္း ဗိုက္ပြေနတတ္ၿခင္း ယားနာပီး အသားနီေနတတ္ၿခင္း ၿဖစ္တတ္ပါတယ္ ။ေရခဲ (ice packing) အိတ္တင္ေပးၿခင္းၿဖင္႔ နာက်င္ေပါ႔ေလွ်ာ႔ ေယာင္သန္းၿခင္းမွသက္သာေစတယ္ ။
လုူ တရာရွိတဲ႕သူမွာ၅ေယာက္က တကိုယ္လံုးအဖ်ားရွိေနၿခင္းၿဖစ္ေနတတ္၏ (အသက္ရွဳၾကပ္တတ္တာမ်ိဳးလဲၿဖစ္တတ္ပါတယ္)
HPV ေဆးထိုးပီး မိနစ္၃၀ ၾကာမွေဆးရံုကထြက္ခြာသင္႕တယ္ ။HPVေဆးထိုးပီးေနာက္ HPV 16th &18 th Infection ကုူးစက္ပီးသားကိုေတြ႔ရတယ္။

ေမး သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာကာကြယ္ေဆးကဘယ္ေလာက္ၾကာခံနိင္လဲ ???ေၿဖ .........HPV ထိုးပီးေနာက္ ၅နွစ္ ၾကာခံနိင္ပါတယ္။ ၅နွစ္ ၾကာပီးေနာက္ထပ္တက္ပီးထိုးသင္႕မထိုးသင္႕ကိုေခ႕လာေနဆဲပါ .

ေမး ......အသက္၂၆နွစ္ေက်ာ္လွ်င္သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာကာကြယ္ေဆးထိုးနိင္ပါသလား ???

ေၿဖ ......Department of Health က်န္းမာေရးဌာနကသတ္မွတ္ထားတဲ႕အသက္က ၉ နွစ္ မွ ၂၆နွစ္ အတြင္းရွိသူမ်ားကိုေလ႕လာစမ္းသပ္ထားမိုအဓိကထားထိုးေပးပါတယ္
အသက္ၾကီးသူမ်ားလဲတၿဖည္းၿဖည္းထိုးသံုးလာၾကပါတယ္ ။
HPV ေဆးအတြက္သိသင္႕ေသာအခ်က္မ်ား

HPV ကာကြယ္ေဆးကကုူးစက္ၿဖစ္ပြါးၿခင္းကို (infection)ကိုေလွ်ာ႔က်ေစတယ္ ၁၀၀%ေတာ႔infection မၿဖစ္နိင္ဘုူး
ကာကြယ္နိင္တာပဲရွိတယ္ ( treatment. ) ၿပၿမဳုၿခင္းေတာ႕မရနိင္ပါဘုူး



HPV ကာကြယ္ေဆးက ၆၅% ~မွရ၀%သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာၿဖစ္ေစၿခင္းက်ဆင္းေစတယ္
မိန္းမအဂၤါဇတ္နွင္႔သားအိမ္လမ္းေၾကာင္းကင္ဆာကိုကာကြယ္တယ္
(prevention of cervical cancer risk of vulvar and vaginal cancer;)
၃၅%~~၅၀%သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ မိန္းမအဂၤါဇတ္နွင္႔ သားအိမ္ကင္ဆာ အစပထမအဆင္႕ကိုက်ဆင္းေစတယ္ ။ tip warts (cauliflower) ၉၀% human papillomavirus type 16, 18 infection. က်ဆင္းေစတယ္ ။HPV vaccine က ကာကြယ္ေဆးထိုးထားသူမွန္သမွ်ကို
အားလံုးကိုလဲမကာကြယ္ေပးနိင္ေသးပါဘုူး ။♥
HPV vaccine က သားအိမ္ကင္ဆာစစ္ေဆးၿခင္းကိုအစားထိုးလို႕မရပါဘုူး
HPV vaccineထိုးပီးေနာက္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား Pap smear.ကိုလဲစစ္ေဆးရပါမယ္



အကယ္၍ HPV infection ၿဖစ္ခဲ႔ပီးေနာက္ HPV vaccine ေဆးကိုထိုးလိုက္ေသာ္ HPV ေၾကာင္႕ၿဖစ္ပြားလာရေသာအၿခား
ေရာဂါမ်ားကိုမကာကြယ္နိင္ မၿပဳမွူနိင္ပါ ( can't prevent & treatment )



HPV vaccine က ကိုယ္ဝန္ေဆာင္အခ်ိန္နွာ ဘီအဆင္႔ ။
HPV vaccine ထိုးပီးတဲ႔အခ်ိန္မွာကိုယ္ဝန္ရခဲ႔ရင္ ဆက္လက္ကိုယ္ဝန္ေဆာင္နိင္ပါတယ္ ၊ ပထမအၾကိမ္ ေဆးထိုးပီးေနာက္ကိုယ္ဝန္ရတာမို႔ ေနာက္က်န္တဲ႔ေဆးမ်ားကို ေမြးဖြားပီးေနာက္ဆက္လက္ထိုးသြားနိင္တယ္ . မိခင္နိဳ႕တိုက္ေနခ်ိန္အတြင္းလဲေဆးထိုးနိင္ပါတယ္

♥ကိုယ္ဝန္ရွိပီးသူမ်ားက ေတာ႕HPV vaccine ကိုမထိုးသင္႕ေတာ႕ပါဘုူး♥အကယ္၍human papillomavirus, ၿဖစ္ေနသူမ်ားHPV vaccineကိုထိုးလို႕ရပါတယ္HPV type 6、11、16、18 ေလးမ်ိုဳးအတုူတုူမကုူးစက္နိင္ပါဘုူး ။HPV vaccine ထိုးၿခင္းၿဖင္႕တၿခား ဗိုင္းရပ္မ်ားကုူးစက္ၿခင္းမွကာကြယ္နိင္ပါတယ္ ။♥
ကာကြယ္ေဆးမ်ားကေရာဂါမၿဖစ္နိင္ေအာင္ကာကြယ္ေပးနိင္တာပါပဲ
ဗိုင္းရပ္ကုူးစက္ၿခင္း အခြင္႕အေရးကိုက်ဆင္းေစတယ္။HPV vaccine ထိုးၿခင္း နွင္႔Pap smear.က္ုစစ္ေဆးတာကအေကာင္းဆံုးပါပဲ ။
သားအိမ္ကင္ဆာကေစာေစာစစ္ေဆးသိရတဲ႔အခါေစာေစာကု ကာကြယ္နိင္တယ္ .ဒါေၾကာင္႕မို႕လိင္ဆက္ဆံ၇ွိလဲ႔ေသာအမ်ိဳးသမီးမ်ား Pap smearစစ္ေဆးၿခင္းၿဖင္႔follow-up လုက္သင္႕တယ္ ။ အကယ္၍တနွစ္အတြင္း Pap smear မလုပ္ရေသးသူကိုHPV vaccine အရင္ထိုးပီးမွ Pap smear စစ္ေဆးဖို႕တိုက္တြန္းပါတယ္ ။
>>http://www.mmh.org.tw/MackayInfo2/article/B292/71.htm

*****
အရင္တုန္းက သားအိမ္ကင္ဆာကအသက္ၾကီး မီးဖြားပီးေသာအမ်ိဳးသမီးမ်ားတြင္ၿဖစ္တတ္ေပမဲ႔အခုအသက္ငယ္ရြယ္ပီး
လိင္မဆက္ဖုူးေသာမိန္းကေလးငယ္မ်ားလဲၿဖစ္ေနတာကိုေတြ႔ရပါတယ္ ဒါေၿကာင္႕လဲအသင္၉နွစ္မွ၂၆နွစ္ သားအိမ္ဖြံၿဖိုးစကေလးငယ္မ်ားအတြက္ၿကိုတင္ကာကြယ္ေဆးထိုးဖို႕တိုက္
တြန္းပါတယ္ သားအိမ္ကင္ဆာနွင္႕ရင္သားကင္ဆာ အမ်ိဳးသမီးမ်ားအတြက္ အလြန္ဒုကၡေပးေသာေရာဂါၿဖစ္ပါတယ္ အသက္၃၀ ရွိေသာအမ်ိဳးသမီးမ်ားတနွစ္တခါ Pap smear, အသက္၅၀~`၆၀ နွစ္ နွစ္နွစ္တခါရင္သား Breast X ray & sona လုပ္သင္႕တယ္ .. Breast ca and cervical cancer ကိုစစ္ေဆးရလြယ္သလိုေစာေစာသိလွ်င္ေစာေစာကုသပါ က
အေကာင္းဆံုးၿဖစ္ပီးလြယ္ကူေပ်ာက္ကင္းနိင္တာမ်ားပါတယ္ .....

by Jin Li Chao (Notes)
https://www.facebook.com/notes/jin-li-chao/human-papillomavirus-hpv-%E1%80%9E%E1%80%AC%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%AD%E1%80%99%E1%80%B9%E1%80%80%E1%80%84%E1%80%B9%E1%80%86%E1%80%AC%E1%80%80%E1%80%AC%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%9A%E1%80%B9%E1%80%B1%E1%80%86%E1%80%B8/415771411784960