ျပႆနာဆန္းစစ္ေလ့လာ သစ္ပင္ပမာ ႏွင့္ ‘ဘ’ေျခာက္လံုး ( Problem Tree Analysis & 5W+1H)

 

Pyae Sone OO ဇင္ေယာ္ ဇင္ေယာ္

 

ျပႆနာဆန္းစစ္ေလ့လာ သစ္ပင္ပမာ ႏွင့္ ‘ဘ’ေျခာက္လံုး ( Problem Tree Analysis & 5W+1H)


ျပႆနာျဖစ္ရသည့္ အေၾကာင္းအရင္းျမစ္မ်ား (Root Causes) ႏွင့္ ၎ျပႆနာ၏ အက်ိဳးဆက္ မ်ား (Effects) ကို ေလ့လာ၍ ျပႆနာတစ္ခုလံုးကို ပံုေဖာ္ရန္အတြက္ Problem Tree ကို အသံုျပဳသည္။

Problem Tree တြင္ အစိတ္အပိုင္း (၃)ခု ရွိပါတယ္။၎တို႔မွာ…………..
၁။ အဓိကျပႆနာ (Core Problem)
၂။ ျပႆနာျဖစ္ရသည့္ အေျကာင္းအရင္းျမစ္မ်ား (Root Causes)
၃။ ျပႆနာ၏ အက်ိဳးဆက္/သက္ေရာက္မႈမ်ား (Consequences/Effects) ျဖစ္သည္။

#၁။ အဓိကျပႆနာ (Core Problem)

သစ္ပင္၏ ပင္စည္တစ္ခုေရးဆြဲ၍ မိမိတို႔ေလ့လာပံုေဖာ္မည့္ ျပႆနာ (သို႔) အဓိကျပႆနာကို၊ ၎ပင္စည္၌ အညႊန္းအမွတ္အသား(သို႕)နာမည္တပ္ပါ။

#၂။ ျပႆနာျဖစ္ရသည့္ အေျကာင္းအရင္းျမစ္မ်ား (Root Causes)

ဒုတိယအဆင့္လုပ္ေဆာင္ရမည္က သစ္ပင္အျမစ္မ်ား ဆြဲပါ။ ျပသနာျဖစ္ေစတဲ႕ အေၾကာင္းအရင္း အမ်ိဳးမ်ိဳးကို လြတ္လပ္စြာေတြးေခၚေဆြးေႏြး၍ စကားလံုးမ်ား (ကပ္ခြာ မွတ္စုစာရြက္ ေရာင္စံုမ်ားအသံုးျပဳ၍) ျဖင့္ ျပႆနာအေျကာင္းအရင္း တစ္ခုစီကို အျမစ္ တစ္ခုျခင္းမွာ ေရးပါ(သို႕) ကပ္ပါ။ အေျကာင္းအရင္းျမစ္(Root Causes) တစ္ခုမွ ထပ္ဆင့္အေျကာင္းအရင္းမ်ားအေသးစိပ္ေပၚလာေစရန္ ‘ဘာေျကာင့္’ ျဖစ္ရတာလဲဟု ငါးၾကိမ္ငါးခါ(Five Whys)ျဖင့္ ေမးရပါမည္။
ဒီေနရာမွာ အေရးၾကီးတာက သင္သည္ ျပႆနာနဲ႔ပတ္သက္သည့္ အေျကာင္းအရာကို အေျခခံဗဟုသုတေလာက္ေတာ့ အနည္းဆံုးရွိ ရပါမည္ (သို႔) ေလ့လာထားရပါလိမ့္မယ္။

#၃။ ျပႆနာ၏ အက်ိဳးဆက္/သက္ေရာက္မႈမ်ား (Consequences/Effects)

ေနာက္တစ္ဆင့္အေနျဖင့္ ျပႆနာ၏ အက်ိဳးဆက္မ်ား (သို႔) သက္ေရာက္မႈမ်ား ေဖာ္ထုတ္ရန္ အတြက္ ပင္စည္မွ အကိုင္အခက္မ်ားဆြဲပါ။ အကိုင္အခက္ဆြဲရာတြင္ အဓိကအက်ိဳးဆက္မ်ားကို သစ္ကိုင္ၾကီးတြင္၎၊ ထိုမွထပ္ဆင့္ ဆက္စပ္သက္ဆိုင္ေသာ အက်ိဳးဆက္ငယ္မ်ားကို သစ္ကိုင္အ ငယ္တြင္၎ ေရးပါ။ အက်ိဳးဆက္မ်ားစဥ္းစားေတြးေခၚေဖာ္ထုတ္ရာတြင္ ပင္စည္တြင္ရွိေသာ အဓိကျပႆနာ(Core Problem) ႏွင့္ ျပႆနာျဖစ္ရသည့္ အရင္းအျမစ္မ်ား (Consequences/Effects) ျဖင့္ ဆက္စပ္စဥ္းစားရမည္။

“ဘ” ေျခာက္လံုး (5W1H)

ျပႆနာကို စစ္ေဆးရန္ အတြက္ “ဘ” ေျခာက္လံုး(5W1H) ေမးခြန္းတစ္ခုျခင္းစီျဖင့္ ေမး၍ ငုပ္လ်ွဳိေန ေသာအရာမ်ားကို ေဖာ္ထုတ္ႏိုင္ပါသည္။

၁။ ဘာလဲ(What)
ဥပမာ။ ။
- ျပႆနာက ဘာလဲ။
-ျပႆနာအေျကာင္းအရင္ကဘာလဲ။
-အက်ိဳးဆက္ေတြကဘာလဲ။
-အေျကာင္းအရင္း(သို႔)အက်ိဳးဆက္ေတြ နဲ႔ ထပ္ဆင့္ပတ္သက္ေနတာကေရာ ဘာလဲ။

၂။ ဘာေၾကာင့္လဲ(Why)
ဥပမာ။ ။
-ျပႆနာ ဘာေၾကာင့္ျဖစ္ရတာလဲ။
-အေၾကာင္းအရင္းျမစ္ကေရာ ဘာေၾကာင့္ျဖစ္ရတာလဲ။

၃။ ဘယ္အခ်ိန္လဲ(When)
ဥပမာ။ ။
-ျပႆနာသည္ ဘယ္အခ်ိန္ေလာက္က ျဖစ္တာလဲ။
-အေျကာင္းအရင္းျမစ္ေတြကေရာ ဘယ္အခ်ိန္ထဲက ျဖစ္တည္ေနတာလဲ။
-အက်ိဳးဆက္ေတြကေရာ ဘယ္အခ်ိန္ေလာက္ဆို ပိုဆိုးလာမလဲ။

၄။ ဘယ္ေနရာလဲ(Where)
ဥပမာ။ ။
-ျပႆနာက ဘယ္ေနရာမွာျဖစ္တာလဲ။
-အေၾကာင္းအရင္းသည္ ဘယ္ေနရာက စတင္သလဲ။
-အက်ိဳးဆက္ေတြကေနရာမွာ သက္ေရာက္မႈ မ်ား/နည္းသလဲ။

၅။ ဘယ္သူလဲ(Who)
ဥပမာ။ ။
-ျပႆနာကို ဘယ္သူက စျဖစ္/ေတြ႔တာလဲ။
-ဘယ္သူေတြကို အမ်ားဆံုးထိမလဲ။
-ဘယ္သူေတြနဲ႔ တိုင္ပင္ေဆြးေႏြးသင့္သလဲ။
-ဘယ္သူက ဆံုးျဖတ္ေျဖရွင္းေပးမလဲ။

၆။ ဘယ္လို(How)
ဥပမာ။ ။
-ျပႆနာက ဘယ္လိုစျဖစ္တာလဲ။
-ဘယ္လိုထိခိုက္မႈေတြ ျဖစ္ႏိုင္သလဲ။
-အရင္ကေရာ ဘယ္လိုေျဖရွင္းခဲ့သလဲ။
-လက္ရွိအခ်ိန္မွာေရာ ဘယ္လိုကိုင္တြယ္ ေျဖရွင္းမလဲ။

ေလးစားစြာျဖင့္
Pyae Sone Oo

https://www.facebook.com/Pyaesoneoozinyawzinyaw/

Reference; Problem Tree Analysis
Paul Newton, Problem Solving For Managers