''သီခ်င္းကို Mixdown လုပ္ေတာ့မယ္ဆိုရင္ အပိုင္း ၁ ''

 

New Level Records

 

Music producer ေတြအတြက္ ေဆာင္းပါး by Lil Chan

''သီခ်င္းကို Mixdown လုပ္ေတာ့မယ္ဆိုရင္ အပိုင္း ၁ ''
By
#Lil_Chan

-Mixdown ဆိုတာက ရွင္းရွင္းေျပာရရင္ဒါဟာ သင့္သီခ်င္းမွာပါတဲ့ အသံအစိတ္အပိုင္းအားလံုးကို ပိုမိုေကာင္းမြန္ေအာင္ ျပဳလုပ္ၿပီး သပ္ရပ္စြာေပါင္းစပ္ျခင္းပါပဲ။အသံေတြကို power ထည့္သြင္း ေပးတဲ့ process လဲျဖစ္ပါတယ္။သင့္အေနနဲ႔ မတူညီကြဲျပားတဲ့ အသံေတြ ထြက္ေနတဲ့ သီခ်င္း တစ္ပုဒ္ကို mix လုပ္ဖို႔အတြက္ နည္းပညာေတြ စိတ္ခံစားမႈေတြ အေလးနက္ထားမႈေတြနဲ႔ သင့္ကိုယ္ပိုင္ creativity စြမ္းအားေတြလိုအပ္ပါတယ္။ဒါေပမဲ့ဒါကိုလုပ္ဖို႔ ၀န္မေလးပါနဲ႔။ Less is more နည္းနည္းကေနစပါ။တစ္ခ်ိန္မွာ ျပည့္စံုသူတစ္ေယာက္ ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။အေရွ႕ကေျပာခဲ့ သလိုပဲ Electronic Music ဆိုတာေတြးေနဖို႔ထက္ လက္ေတြ႔လုပ္ေဆာင္ဖို႔က ပိုအဓိကက်ပါတယ္။ဒီေတာ့သင့္ သီခ်င္းကို ဘယ္လိုအခက္အခဲပဲရွိရွိ သင္ကိုယ္တိုင္ mixdown လုပ္ဖို႔စတင္လိုက္ပါ။
-ဘယ္လိုစရမလဲ?..... သင့္အေနနဲ႔ သီခ်င္းတစ္ပုဒ္ကို mixingအၾကမ္းေလာက္ ဆြဲဖို႔လြယ္ခ်င္ လြယ္မယ္။ဥပမာ-သီခ်င္းမွာ အသံတခ်ိဳ႕က်ယ္ေလာင္ေနတယ္လို႔ ၾကားရင္ ေလ်ာ့လိုက္မယ္။ bassline ေပ်ာက္ေနတယ္လို႔ထင္ရင္ ခ်ဲ႕လိုက္မယ္။ဒီထက္ပိုေကာင္းဖို႔ effect ေတြထပ္ထည့္ရ မယ္ဆိုရင္ထည့္မယ္။ဒီလိုအၾကမ္းမ်ဥ္းေလာက္ သင္လုပ္တတ္မွာပါ။လူတစ္ခ်ိဳ႕ကလည္း Mixdown လုပ္ျခင္းကို သီခ်င္းဖန္တီးေနတဲ့အခ်ိန္ (or) တစ္ဆင့္ၿပီးတစ္ဆင့္ သြားရင္း Mixing ကိုပါ တစ္ခါတည္းဆြဲသြားၾကတယ္။အဲ့လိုလုပ္ၿပီး တစ္ပုဒ္လံုးၿပီးသြားရင္ေတာ့ Mastering လုပ္လို႔ရပါၿပီ။ (Mastering လုပ္ျခင္းကို သင္ခန္းစာခြဲပီး ေဖာ္ျပထားပါတယ္။) ဒီေဆာင္းပါးကေတာ့ သင့္ရဲ႕ဗရမ္းဗတာ ႏိုင္တဲ့သီခ်င္း (or) Power မရွိေသးတဲ့သီခ်င္းကို ဘယ္လို mixing လုပ္မလဲဆိုတာေျပာျပေပး ပါလိမ့္မယ္။သင့္သီခ်င္းတစ္ပုဒ္ကို နားေထာင္လိုက္ပါ။ သင္လိုခ်င္တဲ့အသံေတြ ၾကားေနရတာ ေတာင္မွ strong ျဖစ္ဖို႔လိုေနေသးတယ္လို႔ ထင္ပါသလား။ သင္လက္ရွိ favourite ျဖစ္ေနတဲ့ သီခ်င္းေတြထက္စာရင္ သင့္သီခ်င္းက အသံမွိန္ၿပီး က်စ္က်စ္လစ္လစ္ မရွိပဲ flat ျဖစ္ေနတယ္လို႔ သင္ထင္ပါသလား….သင့္သီခ်င္းအၿပီးမွာ အသံတခ်ိဳ႕ကို ရွင္းရွင္းလင္းလင္း မၾကားလိုက္ရပဲ ဗရမ္းဗတာႏိုင္သြားတယ္လို႔ ထင္ပါသလား…..
-ေသခ်ာတယ္ ဒါဆိုသင့္သီခ်င္းကို ျပန္ၿပီး mixing ကိုင္ဖို႔လိုပါၿပီ။ တစ္ခါတစ္ေလမွာ အဲ့လို အေျခအေနေတြကို အစကေနလုပ္ရတာ ရွိသလို တစ္ခါတစ္ေလမွာလဲ mixdown အၾကမ္းဖ်င္း လုပ္ထားတဲ့ေပၚမူတည္ၿပီး ပါ၀င္တဲ့ အသံအစိတ္အပိုင္းေတြကို ျပန္လည္ခ်င့္ခ်ိန္ကာ tweaking ျပန္လုပ္ျခင္းျဖင့္ ျပဳျပင္ႏိုင္ပါတယ္။ ကဲ-အခုေအာက္မွာခ်ျပမဲ့ idea ေတြကေတာ့ သင့္ကို mixing ဆြဲရာမွာလမ္းျပႏိုင္ပါလိမ့္မယ္။

Preparation-ျပင္ဆင္ျခင္း

Mixing စကိုင္ဖို႔ျပင္ဆင္မယ္ဆိုရင္ no.1 စဥ္းစားရမွာက ဘာသီခ်င္းအမ်ိဳးအစားကို mix လုပ္မွာလဲ ဆိုတာပါ။ထိုအမ်ိဳးအစားေပၚလုက္ၿပီး mixing လုပ္တဲ့ process ကိုျပင္ဆင္ရပါမယ္။ေနာက္ၿပီး ဒီအမ်ိဳးအစားေပၚအေျခခံၿပီး သီခ်င္းရဲ႕ဘယ္အစိတ္အပိုင္းကို ခ်ဥ္းကပ္မယ္ဆိုတာကလဲ အေရးႀကီး ပါတယ္။ ဥပမာ-Pop music ေတြမွာဆိုရင္ Vocal ကိုအဓိကထားတယ္။ Dance music မွာဆိုရင္ kick နဲ႔ bassline ကိုအဓိကထားတယ္။ Ambient song ေတြမွာဆိုရင္ pad ေတြ string ေတြအဓိက ထားတယ္။ ဘယ္သီခ်င္းအမ်ိဳးအစားမွာဆိုရင္ ဘာေတြအဓိကထားတယ္ စသျဖင့္ သိေနဖို႔ေတာ့ လိုပါတယ္။
နည္းနည္းစဥ္းစားၾကည့္ရေအာင္- သင့္ရဲ႕သီခ်င္းမွာ အေရးႀကီးတဲ့အခ်က္က ဘယ္ဟာျဖစ္မလဲ။ ဘယ္ synth line, bass line ေတြကို ေပၚေအာင္ထားခ်င္လဲ…. Kick ေတြကို ထူထူလိုခ်င္တာ လား။ Snare ေတြ clap ေတြကို stereo ျဖစ္ခ်င္လား စသျဖင့္ေပါ့။ သင့္အေနနဲ႔ သင္ျဖစ္ခ်င္တဲ့ creation နဲ႔နည္းပညာေပါင္းစပ္ၿပီး ပံုေဖာ္ၾကည့္ရမွာပါ။
-ကဲ Preparation စလုပ္မယ္ေနာ္….
-ပထမဆံုးသင့္ DAW(Digital Audio Workstation) i.e.FL Studio or Nuendo မွာသင္ဖန္တီးထားတဲ့ သီခ်င္း(mixing ကိုင္ဖို႔နီးပါး ၿပီးေျမာက္တဲ့သီခ်င္း, mixing ကိုင္ခ်င္တဲ့သီခ်င္း) ကိုဖြင့္လိုက္ပါ။
-အဲ့ဒီသီခ်င္း project ရဲ႕ master fader ကိုသြားလိုက္ပါ။ ကၽြန္ေတာ္ကေတာ့ FL Studio နဲ႔ပဲဥပမာ ေပးပါမယ္။ ဒါဆို FL Studio ရဲ႕ mixer မွာရွိတဲ့ master fader ကိုသြားလိုက္ပါ။အဲ့ဒီ master fader ကို -6dB ပမာဏထားပါ။ (Note-FL Studio ရဲ႕ main volume fader ကို 0dB( ) မွာထားပါ)။ အဲ့လိုထားၿပီးတာနဲ႔ ဒီသီခ်င္းတစ္ပုဒ္လံုးကို mixing ကိုင္တာေနာက္ဆံုးအဆင့္ထိ မေရာက္မခ်င္း အဲ့ဒီ master fader ကိုသြားမထိပါနဲ႔ေတာ့။ master fader ကို -6dB ထားၿပီး က်န္ရွိတဲ့ track line ေတြရဲ႕ fader ေတြအားလံုးကို 0db ထားပီး adjust လုပ္မွာပါ။
အေၾကာင္းကေတာ့ သီခ်င္းတစ္ပုဒ္ရဲ႕ master output ထြက္ေအာင္လုပ္ေတာ့မယ္ဆိုရင္ ၎သီခ်င္းရဲ႕ အက်ယ္ဆံုးအပိုင္းကို master output ထက္မေက်ာ္ေအာင္ ခ်ိန္ညွိႏိုင္ဖို႔ ၎master fader ကို 0dBေအာက္ ေလွ်ာ့ထားရျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ အဲ့လိုလုပ္ျခင္းအားျဖင့္ သီခ်င္း အက်ယ္ဆံုး အပိုင္းက master meter ေပၚမွာ -6dB ၀န္းက်င္ေလာက္ ထပ္မေက်ာ္ေတာ့ဘူး။ Final mix လုပ္ၿပီးမွ ၎master output fader ကို adjust ျပန္လုပ္ၿပီး rendering လုပ္မွာျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခုကေတာ့ အသံ clip ေတြတတ္တာတို႔ အသံ peak ေတြတတ္ေနတာတို႔ကို ေရွာင္ရွားႏိုင္ေအာင္လို႔ပါ။ ေနာက္ၿပီးသင့္ရဲ႕ နားက်န္းမာေရးအတြက္လည္း အေထာက္အကူ ျပဳပါတယ္။ အဲ့လိုလုပ္ေတာ့ သီခ်င္းကအသံတိုးသြားလိမ့္မယ္လို႔ ေျပာခ်င္ေျပာပါမယ္။ ကၽြန္ေတာ္ ေျပာခဲ့သလိုပဲ final mix ၿပီးမွ ကိုယ္လိုခ်င္တဲ့ headroom db(master output) ကိုတင္မွာပါ။ (ဒါေၾကာင့္ master output ကို -6db ထားရျခင္းျဖစ္ပါတယ္)။ အကယ္၍ master output ကို သင့္အေနနဲ႔ 0db ထားမယ္ဆိုရင္ Final mix ၿပီးလို႔လိုခ်င္တဲ့ headroom db အတြက္အသံကိုထပ္ ခ်ဲ႕ခ်င္ပါေသးတယ္ ဆိုရင္ေတာ့ master fader ကို 0db အထက္ပဲတိုးရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဆိုတိုးရမဲ့ volume range ကလဲနည္းသြားသလို 0db(Normalize) ထက္ေက်ာ္ၿပီး မလိုလားအပ္ တဲ့အသံၿပဲေတြထြက္လာႏိုင္ပါတယ္။ (ဒါေၾကာင့္master output ကို -6db ထားရျခင္းျဖစ္ပါတယ္)။ ဒါက ကၽြန္ေတာ္ႏွစ္သက္တဲ့ နည္းလမ္းေတြပါ။ သင့္အေနနဲ႔ ဒီအပိုင္းကို ေကာင္းစြာသင္ယူ တတ္ေျမာက္ၿပီးသြားမယ္ဆိုရင္လည္းကၽြန္ေတာ့္နည္းလမ္းနဲ႔ေသြဖယ္ေကာင္း ေသြဖယ္ပါလိမ့္မယ္။ Electronic Music မွာ ဘယ္အရာမွဒီလိုလုပ္ရမယ္ ဆိုၿပီးruleမရွိပါဘူး။ ဒါကၽြန္ေတာ္က ေကာင္းမယ္ဆိုတဲ့ နည္းလမ္းကို ျပတာပါ။ သင့္အေနနဲ႔ရွာေဖြေတြ႔ရွိခဲ့မယ္ ဆိုရင္လည္းတျခားသူေတြကို ေျပာျပဖို႔မေမ့ ပါနဲ႔။
ကၽြန္ေတာ္ကေတာ့ ကၽြန္ေတာ့္song ရဲ႕mixing အားလံုးၿပီးလို႔ finally mixdown 0db နီးပါးေလာက္ထားပါတယ္။ ၿပီးရင္ 48Hz,24 bit wav file အျဖစ္ထုတ္ပါတယ္။ဒါ Audio ေတြအ တြက္အေကာင္းဆံုး Dithering rate ပါပဲ။
-ေနာက္တစ္ခုကသင္ mixing & mastering လုပ္ေတာ့မယ္ဆိုရင္ studio room က်ယ္က်ယ္ရွိ သင့္ပါတယ္။ သင့္အေနနဲ႔ own music ကို mixing လုပ္ေတာ့မယ္ဆိုရင္ ေနရာတိုင္းမွာစိတ္ပါ၀င္ စားစြာ ေပါင္းစပ္ဖန္တီးဖို႔ပဲလိုပါတယ္။ သင္နားေထာင္ေလ့ရွိတာထက္ -6db ထားျခင္းက ကပိုၿပီးေတာ့တိုးေနမယ္ဆိုရင္ သင့္ရဲ႕monitor speaker ေတြရဲ႕ volume knob ေတြကိုျမွင့္လိုက္ပါ။
-Mixing တစ္ခုလုပ္ေနစဥ္မွာ ¬¬-6db Level ထားၿပီး ၎ master meter ကိုမ်က္ေျခမျပတ္ ေစာင့္ၾကည့္ဖို႔လိုပါတယ္။ အခ်က္ျပႏႈန္းဟာ ဒီတန္ဖိုးထက္ေက်ာ္သြားမယ္ဆိုရင္ ေက်ာ္သြားတဲ့ အပိုင္းကို ခ်က္ခ်င္းေလွ်ာ့ခ်ပစ္ပါ။(other fader)
Master fader-6db ကိုေတာ့ဒီအတိုင္းထားပါ။
-Monitor speaker – mixing & mastering လုပ္တဲ့အခါမွာ monitor တစ္ခုကအေရးပါပါတယ္။ အသံေတြပိုက်ယ္ေလာင္တဲ့အခါ သူတို႔ကပိုလႈပ္ရွားမႈျဖစ္တယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ႕နားလဲ ထိုနည္း၎ ပါပဲ။ ကၽြန္ေတာ္တို႔နားက မတူညီတဲ့ frequency ေတြၾကားဖို႔ဆိုတာ ၎ monitor ေပၚမွာလဲမွီခိုေန တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကၽြန္ေတာ္တို႔နားကေန အသံေတြကို အရွိကိုအရွိတိုင္း မွန္ကန္တိက်တဲ့ frequency ေတြၾကားဖို႔အတြက္ monitor speaker ေကာင္းေကာင္းတစ္စံုေတာ့ ရွိထားသင့္ပါတယ္။
(Monitor speaker အေၾကာင္း တျခားသင္ခန္းစာမွာရွင္းျပထားပါတယ္။)
-တခ်ိဳ႕ က်ယ္ေလာင္တဲ့အသံေတြဟာ ပိုၿပီးၾကားရတဲ့အတြက္ အာရံုပိုစိုက္မိပါတယ္။ ဘာ ေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔နားေတြဟာ အသံတိုးျခင္း , မထင္ရွားျခင္းေပၚကိုမတိမ္း ညႊတ္လို႔ျဖစ္ပါတယ္။(ဥပမာ-သင့္အေနနဲ႔ သီခ်င္းတစ္ပုဒ္ရဲ႕ main synth ကိုအသံတိုး (down) ၿပီးနားေထာင္ၾကည့္ပါ။ အသံက်ယ္ထားတာထက္စာရင္ feeling ေအာက္သြား တာေတြ႔ရပါမယ္။) ဒါေၾကာင့္သင္ mixing & master လုပ္လိုက္တဲ့သီခ်င္းဟာ အက်ယ္ဆံုးနဲ႔ အမိုက္ဆံုး ျဖစ္ေနရပါမယ္။ Lower volume မွာ အမိုက္ဆံုး လုပ္ႏိုင္ရင္ ေတာင္အသံ က်ယ္မွပိုေကာင္းမွာပါ။ final headroom အသံက်ယ္တာေတာ့ ေကာင္းပါၿပီ။ အဲ့ဒီအသံက်ယ္ေတြကို နားေထာင္ပါမ်ားတဲ့ အခါသင့္နားအတြက္တာ့ ဆိုးက်ိဳးရွိေစပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔နားဟာ က်ယ္ေလာင္တဲ့အသံေတြကို နားစြင့္နားေထာင္တဲ့အခါမွာ နားရဲ႕ခံႏုိင္ရည္က်လာပါမယ္။ အဲ့လိုမ်ိဳးျဖစ္တဲ့အခါ ေနာက္ပိုင္း ဘာၾကားရလဲဆိုတာ ဆံုးျဖတ္ႏိုင္စြမ္းေတြ ေလ်ာ့က်လာႏိုင္တယ္။ အဲ့လိုျဖစ္တဲ့အခါ သင့္အေနနဲ႔ အာရံုစိုက္ဖို႔ပိုခက္ခဲလာမယ္။ သင့္ရဲ႕နားကဦးေႏွာက္ကို ေကာင္းေကာင္းအေၾကာင္း မျပန္ေတာ့ပါ ဘူး။ ဒါေၾကာင့္ဒါကိုျပဳျပင္ဖို႔ နည္းတစ္ခုကေတာ့ mixing လုပ္ေနရာကေန ၾကာၾကာအနားယူလိုက္ ပါ။ အဲ့လိုအေျခအေနမွာ သီခ်င္းတစ္ပုဒ္လံုးကို အေကာင္းဆံုးျဖစ္ခ်င္တယ္ဆိုရင္ နားလိုက္တာ အေကာင္းဆံုးပါပဲ။ ျဖစ္ႏိုင္ရင္ mixing စကိုင္ထဲက volume ကိုေလွ်ာ့ထားပါ။ (ဥပမာ- master output ကို -6db ထားပါ)။ -သင့္ရဲ႕monitor speaker ေတြရဲ႕ volume knob ကိုေလ်ာ့ထားပါ။ အသံက်ယ္က်ယ္နားေထာင္ဖို႔ လိုအပ္တဲ့အခါမွသာ အသံခ်ဲ႕ပါ။ အဲ့လို volume ခ်ိန္ထားျခင္းအား ျဖင့္ တျခားသူတစ္ေယာက္ကို စကားေကာင္းေကာင္း လွမ္းေျပာႏိုင္မယ္။ ဒီနည္းစနစ္ေတြကို သင့္အေနနဲ႔ သံုးေလ့သံုးထမရွိရင္ေတာင္မွ စမ္းၾကည့္တာနဲ႔တင္ ေနာက္ဆံုးအဆံုးသတ္ ရလဒ္က ပိုေကာင္းလာမွာပါ။

Core elements(ေက်ာရိုးအစိတ္အပိုင္းမ်ား)

-Electronic Music ေတြဖန္တီးမယ္ဆိုရင္ သင္ဒါကိုဖတ္သင့္ပါတယ္။ သီခ်င္းရဲ႕ေက်ာရိုးဆိုတာ သီခ်င္းရဲ႕ foundation element ေတြကိုေျပာတာပါ။ ဒါေတြကေတာ့ သင့္သီခ်င္းမွာပါ၀င္တဲ့ Drums နဲ႕ baseline တို႔ပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒီႏွစ္မ်ိဳးကေတာ့ အားေကာင္းတဲ့ rhythm တည္ေဆာက္ရာမွာ အသံုးျပဳပါတယ္။ အလားတူပဲ Electronic Music တင္မက အျခားmusic အမ်ိဳးအစားေတြ မွာလဲ အသံုးျပဳႏိုင္ပါတယ္။ အဲ့ဒီ Core element(foundation element) ေတြနဲ႔စျခင္းဟာ ရည္ရြယ္ခ်က္ႏွစ္ခုရွိပါတယ္။ သူတို႔ဟာ သီခ်င္းတစ္ပုဒ္ရဲ႕ ေက်ာရိုးျဖစ္တယ္။ လူေတြကိုထိထိ ေရာက္ေရာက္ ဆြဲေဆာင္ႏိုင္တယ္။ ထိေရာက္တဲ့စြမ္းအားေတြ ေပးႏိုင္ပါတယ္။
-သီခ်င္းတစ္ပုဒ္မွာ အဓိကက်တဲ့အစိတ္အပိုင္းေတြက အမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။ အဲ့ဒီထဲမွာမွအေရး ႀကီးဆံုး အပိုင္းေတြကို အာရံုစိုက္သင့္တယ္။ Drums, Basslines ေတြကသီခ်င္းတစ္ပုဒ္မွာ အသံ အက်ယ္ဆံုးအပိုင္းေတြလို႔ ယူဆပါတယ္။ သူတို႔နဲ႔စျခင္းဟာ သီခ်င္းတစ္ပုဒ္ကို သင့္ေတာ္တဲ့ Level ေရာက္ေအာင္လုပ္ေပးတယ္။ သင့္ရဲ႕ mixing မွာသတိျပဳရမွာကေတာ့ အဲ့ဒီ Drums နဲ႔ basslines ေတြကို clipping ေတြလဲမျဖစ္ရဘူး,ပ်က္စီးႏွစ္ျမဳပ္ေအာင္လဲ မလုပ္ရပါဘူး။
(အေသးစိတ္ကိုေတာ့ Level,guide မွာေရးသားထားပါတယ္။)

ဒါဆို Drum ေတြ bassline ေတြကိုစခ်ိန္ရေအာင္။

ဒီေကာင္ေတြကလြဲလို႔ က်န္တဲ့အစိတ္အပိုင္း ေတြကို mute လုပ္လိုက္ပါ။ (send channel/ return channel ေတြရွိခဲ့မယ္ဆိုလွ်င္ ဖြင့္ထားပါ) အားလံုးကို 0db level မွာထားပါ။ -6db ထားထားတဲ့ master meter မွာ -10db to -8db ၀န္းက်င္ထိေရာက္ေအာင္ခ်ိန္ပါ။ အဲ့လိုစခ်ိန္ၿပီး Drum ေတြ bassline ေတြကို လိုတိုးပိုေလ်ာ့ လုပ္မွာပါ။ ေနာက္ထပ္က႑ေတြ လုပ္ဖို႔အတြက္လည္း chance ရွိေအာင္ပါ။
သင့္အေနနဲ႔ -6db ေလာက္ထိေအာက္ထစ္က်န္ရွိေအာင္ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား သံစဥ္ေတြအတြက္ အျပင္းဆံုးအစိတ္အပိုင္းေတြပဲ စြမ္းအားေတြ သယ္ေဆာင္လာမယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ လူအမ်ားစု အတြက္ good mixdown ေတြရရွိလာဖို႔ အခက္ခဲဆံုးအပိုင္းက Low end(Bass section,Reverb End) ေတြထိန္းခ်ဳပ္တာ ျဖစ္တယ္။ kick ေတြ bassline ေတြတစ္ခုနဲ႔တစ္ခု မခ်ိတ္ဆက္ႏိုင္ရင္ တျခား instrument ေတြကို ဆြဲေခၚႏိုင္မွာမဟုတ္ပါဘူး။ သီခ်င္းတစ္ပုဒ္ ဖန္တီးမယ္ဆို ဒါေတြကအေရးပါတယ္။ သင့္ရဲ႕ bass line ေတြဟာ deep low ျဖစ္တယ္၊ Sub ဘက္သြားတယ္လို႔ သိရင္ သင္ဟာ punch noise ေတြပါတဲ့ kick song ေတြကို အသံုးျပဳလာလိမ့္မယ္။ တဖန္ Low end နဲ႔ bass song နဲ႔တြဲဖို႔ Deep kick ေတြ, 808 style kick ေတြသံုးမယ္။ ဒါေတြက မခက္ပါဘူး။ ဒါေတြကိုတတ္ေျမာက္ဖို႔ နည္းလမ္းေတြ အမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။ Volume fader ေတြသံုးမယ္။ Filter ေတြခံမယ္။ EQ လုပ္မယ္။ Sidechain ေတြ သံုးမယ္စသျဖင့္ေပါ့။
သင့္ရဲ႕သီခ်င္းမွာ Low end အသံေတြရရွိဖို႔ အတြက္အမွန္တကယ္ လိုအပ္တယ္။ bassline ေကာင္းစြာအလုပ္လုပ္ေနရင္ေတာင္ kick သံေတြထြက္မလာဘူး ဆိုရင္တျခား kick drum sample ေတြကိုအသံုးျပဳရမယ္။ ေကာင္းမြန္တဲ့ bass,drum မရမခ်င္း သင့္အေနနဲ႔ ႀကိမ္ဖန္မ်ားစြာ ျပဳလုပ္ရမယ္။ bass,drum ကေန mixing စကိုင္မယ္ဆိုရင္ ဒါမ်ိဳးေတြစဥ္းစားရတယ္။ Sidechain ကလဲ ေနာက္ထပ္ေျပာင္းလဲလို႔ ရမယ့္နည္းလမ္းတစ္ခု ျဖစ္တယ္။ kick drum ရိုက္တဲ့အခါမွာ bassline volume ကိုေလွ်ာ့ခ်ဖို႔အတြက္ bassline track ေပၚမွာ compressor လို control လုပ္ပါတယ္။
Bassline နဲ႔ kick drum ဆိုတာကလဲ အၿမဲတမ္းေတာ့ အတူတူအလုပ္မလုပ္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ တခ်ိဳ႕ကိစၥေတြအတြက္ Sidechain သံုးဖို႔မေထာက္ခံပါဘူး။ Sidechain ရဲ႕အဓိကလုပ္ေဆာင္ ပံုေတြက သင္သံုးထားတဲ့ DAW, plugin ေပၚမွာလဲမူတည္ေသးတယ္။
-ေနာက္ထပ္သင္ကိုယ္တိုင္ manual လုပ္ေဆာင္ရမွာကေတာ့ EQ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေကာင္က frequency ေတြျဖတ္ေတာက္မယ္၊ boost လုပ္မယ္၊ Filter လုပ္မယ္စတာေတြေပါ့။ Drum ေတြ bassline ေတြရဲ႕ 30Hz ေအာက္ frequency ေတြေလွ်ာ့ခ်မယ္။ ဒီေကာင္က headroom ဘယ္ေလာက္မ်ားမ်ားရွိတဲ့ အေပၚမွာလည္း မူတည္ပါတယ္။ အသံေတြကိုလည္း cleanလုပ္ႏိုင္ တယ္။ က်ယ္ေလာင္စြာဖြင့္တဲ့ club system ေတြမွာအသံေတြ ရႈပ္ေထြးမႈကိုလည္း ေလွ်ာ့ခ် ေစႏိုင္တယ္။ Synthesizer ေတြသံုးတဲ့အခါမွာလဲ ဒီေကာင္ကအရမ္း အသံုး၀င္တယ္။ ဒါေပမဲ့ သင္လုပ္ဖို႔မလိုအပ္ဘူးထင္ရင္ သံုးဖို႔မလိုပါဘူး။ သင့္အေနနဲ႔ အသံအစိတ္အပိုင္းေတြက ထြက္တဲ့ frequency ေတြကို မ်က္၀ါးထင္ထင္ analyze လုပ္ခ်င္တယ္ဆိုရင္ spectrum analyzer ေတြပါတဲ့ EQ ကိုအသံုးျပဳပါ။ (ဥပမာ-FL Studio ရဲ႕ fruity Parametric EQ2.) ဒါမွၾကားရတဲ့အသံနဲ႔ ျမင္ရတဲ့ frequency ႏႈိင္းယွဥ္ခ်ိန္ဆၿပီး ေကာင္းစြာအလုပ္လုပ္ႏိုင္မွာျဖစ္တယ္။ ဘယ္လိုအသံ ေတြမွာ ဘယ္လို frequency အမ်ိဳးအစားေတြ ပိုင္ဆိုင္လဲဆိုတာကိုပါ သင့္အေနနဲ႔ေလ့လာ ႏိုင္ပါတယ္။ထို spectrum analyzer ေတြၾကည့္ၿပီး ဘယ္ frequency ကိုဘယ္အေနအထား ရေအာင္ျဖတ္မယ္, တိုးမယ္စတာေတြ လုပ္ေဆာင္ရပါမယ္။ အခ်ိန္တိုင္းလည္း ျဖတ္ေတာက္ေနဖို႔ မလိုပါဘူး။ Frequency ေတြကို 5 to 6db ၾကား boost လုပ္ျခင္းက မတူညီကြဲျပားမႈေတြ ေပးႏိုင္ေသာ္လည္း frequency အားလံုးကို လုပ္ဖို႔ေတာ့မလိုပါဘူး။ Frequency ေတြအားလံုးကို ဖယ္ရွားပစ္ဖို႔လည္း မႀကိဳးစားပါနဲ႔။ သင့္ရဲ႕ Bassline ေတြ kickdrum ေတြဟာ punch ေတြ Lowend ေတြနည္းေနလား၊ မ်ားေနလား ဆိုတာေသခ်ာေအာင္လုပ္ပါ။ (bassline ေတြကို sine wave ေတြ Sub ေတြ နဲ႔တည္ေဆာက္ျခင္းဟာလည္း sound တစ္ခုကို Lowend ေတြထပ္ေပါင္းထည့္ဖို႔ အကူညီေပးပါတယ္။)
အဓိကေသာ့ခ်က္ကေတာ့ နဂို bassline အသံေတြကိုအတင္းႀကီး power ထပ္တင္ဖို႔မလိုပါဘူး။ သူ႔ရဲ႕level ကိုအနိမ့္မွာပဲထားပါ။ kick drum ေပၚမွာမွီခိုပါ။အဲ့လိုပဲ kick drum ေပၚမွာလဲလိုအပ္ လွ်င္ Deeper kick ေတြထည့္ပါ။ Punch လိုအပ္လွ်င္ punchy kick ေတြထပ္ထည့္ပါ။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေရြးခ်ယ္ထားတဲ့ သီခ်င္းေပၚမွာလည္းမူတည္ေသးတယ္ေနာ္။
(EQ ေတြကို frequency cut လုပ္ဖို႔ရယ္ boost လုပ္ဖို႔ရယ္ သံုးႏိုင္ပါတယ္။ အသံေတြရဲ႕ frequency ျဖန္႔က်က္မႈေပၚမူတည္ၿပီးေတာ့ ေကာင္းမြန္တဲ့အသံေတြကိုလည္း ထုတ္ေပးဖို႔ ကူညီပါ တယ္။(ဥပမာ- kick ရဲ႕ 180Hz အထက္ကို cut လုပ္ေနတဲ့ အခ်ိန္မွာ bassline ရဲ႕ 80Hz ေအာက္ကို cut လုပ္ပစ္တာမ်ိဳးေပါ့။)
နားစြင့္ပါ။မွန္ကန္တဲ့နည္းဥပေဒသ, အေျဖရယ္ေတာ့မရွိပါဘူး။နားေပၚပဲမူတည္ပါတယ္။ အေကာင္း ဆံုး လုပ္ေဆာင္တဲ့အပိုင္းကို ရွာမေတြ႔ခင္ အသံတစ္ခုခ်င္းစီအလိုက္ အရာေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကို ႀကိဳးစားနားေထာင္ဖို႔လိုတယ္။ Mixing လုပ္တဲ့အခါမွာ အာရံုစိုက္ျခင္းကိုရပ္မပစ္ပါနဲ႔။ ဒီ bassline ေတြ drum ေတြ လိုက္ေလ်ာညီေထြစြာမွန္ကန္ဖို႔ အတြက္ အခ်ိန္ေတာ့ေပးရမွာပါ။ က်န္ရွိေနတဲ့ အပိုင္းေတြမစခင္ ဒီေကာင္ေတြေကာင္းေကာင္း အလုပ္လုပ္တယ္၊မလုပ္ဘူးဆိုတာေလ့လာပါ။ လုပ္ေနစဥ္အတြင္းမွာပဲ သီခ်င္းကို ရႈေထာင့္အမ်ိဳးမ်ိဳးကေနသံုးသပ္ပါ။ ေနာက္ထပ္ေျပာခ်င္တာက ေတာ့ အဲ့ဒီ bassline/kick drum ေတြကို mono(not use separation)မွာပဲထားပါ။
ဒီ foundation ကေတာ့ speaker ႏွစ္ခုလံုးကတူညီတဲ့အသံေတြ ထြက္ရွိလာဖို႔ အေျခခံျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ (mono အၾကာင္းထပ္ရွင္းျပထား) တျခားအစိတ္အပိုင္းေတြကိုလည္း Stereo imaging ေတြလြတ္လြတ္လပ္လပ္ ေပးႏိုင္သြားမယ္။ သင္ဟာ mono bassline ကိုေတာ့အၿမဲတမ္း အသံုးမျပဳရပါဘူး။ stereo kick သံုးတာဟာလည္း ေကာင္းမြန္တယ္လို႔ မဆိုလိုပါဘူး။ အလ်ဥ္းသင့္သလိုေပါ့ဗ်ာ။ no rule ပဲေလ…..

-ေနာက္တစ္ခုခ်ဥ္းကပ္ရမွာကေတာ့ clap/snare ျဖစ္ပါတယ္။

တစ္ႀကိမ္ထဲမွာပဲ bass ေတြ kick drum ေတြနဲ႔ ၎ကိုေရာခ်င္ေရာထားမယ္, (rock ေတြ break music ေတြမွာေတာ့ snare ကိုအျခား 4/4 kick down အသံုးျပဳထားတဲ့ music ေတြထက္ အနည္းငယ္က်ယ္ေလာင္ (ဦးစားေပး)တဲ့ ေရာစပ္မႈေတြေတြ႔ရမယ္။) အဲ့ဒါအဓိကအခ်က္ျဖစ္တယ္။ Snare က rhythm element တစ္ခုစည္းခ်က္က်နဖို႔အတြက္ ကူညီတယ္။ ေျပာခ်င္တာက snare ဆိုတာစည္းခ်က္ က်ဖို႔ဖြဲ႔စည္းထားတယ္။.
ျမန္မာဂီတမွာေတာင္ရွိတယ္ေလ။ စည္း…နဲ႔ ၀ါး…
ဒူ…..ခ်ပ္…..ဒူ…..ခ်ပ္
ဒူ…..ခ်ပ္…..ဒူဒူ…..ခ်ပ္
ဒူ…..ဒူခ်ပ္…..ဒူဒူဒူ…..ခ်ပ္
‘ခ်ပ္’ ဆိုၿပီးစည္းခ်က္က်တဲ့ သေကၤတကို snare/clap ေတြကျပတယ္။ အကယ္၍သင္ဟာ snare drum sample ေတြကိုသံုးေနတယ္ဆိုရင္ သင့္ရဲ႕ mixing ထဲမွာ snare ကိုအနည္းငယ္မွ်ပဲ process လုပ္ရင္လုပ္ရလိမ့္မယ္။ ေျပာခ်င္တာက သိပ္ေထြေထြထူးထူးေတာ့ လုပ္စရာမလိုဘူးေပါ့ ဗ်ာ။ ဒါေပမဲ့သင္ဘယ္လိုသံုးခ်င္တယ္ ဆိုၿပီး ဖန္တီးမႈေပၚမွာလည္းမူတည္တာေပါ့ဗ်ာ။ ကၽြန္ေတာ္ ကေတာ့ core element ေတြကို mixing ကိုင္ပီဆို snare ကိုအရင္ဆံုးခ်ိန္ပလိုက္တယ္။ ရႈပ္လို႔..LoL!

The Lead

Lead ဆိုတာကေတာ့ သင့္ song မွာပါတယ္ vocal လည္းျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ပံုစံအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ ဖန္တီးထား တဲ့ main synth တစ္ခုလည္းျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ Lead sound တစ္ခုရဖို႔ကို လံုးေစ့ပတ္ေစ့ဖန္တီး ႏိုင္တဲ့ နည္းလမ္းေတြအမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။ producer အမ်ားစုကလည္း သူတို႔သီခ်င္းရဲ႕ Lead sound ေတြေၾကာင့္ ေအာင္ျမင္လာတာေတြလည္းရွိပါတယ္။ ဥပမာ- DVBBSရဲ႕'Hsunami' , Drimitri vegas n Like mike ရဲ႕‘Tremor’, Martin Garrix ရဲ႕`Animal', Avicii ရဲ႕ `Level' , Chainsmokers ရဲ႕ `Closer' , Dj Snake ရဲ႕ vocal shop synth ေတြ စတဲ့ Lead sound ေတြလိုေပါ့။ ဒါေၾကာင့္မို႔လဲ Producer အမ်ားစုက Lead sound အသစ္ေတြ ဖန္တီးတာကို goal တစ္ခုလိုသတ္မွတ္ၾကပါတယ္။
အထူးသျဖင့္ေတာ့ သင့္ song မွာဒီ Lead သံကိုေသခ်ာေကာင္းမြန္စြာ ၾကားႏိုင္ေအာင္ ျပဳလုပ္ရမွာ ျဖစ္တယ္။ mixdown မွာပါ၀င္တဲ့တျခား element ေတြကဒီ Lead သံကို ဖ်က္စီးပစ္ျခင္းမွ ကင္းေ၀းေအာင္ ေဆာင္ရြက္ရမယ္။ main lead တစ္ခုကို ေသခ်ာသတ္မွတ္ၿပီး cole element ေတြနဲ႔ထပ္ၿပီး လိုက္ေလ်ာညီေထြေအာင္လည္း mix လုပ္ရမယ္။ တစ္ခုေတာ့ရွိတာက main lead ကိုအရမ္းဦးစားေပးၿပီး က်န္တဲ့(i.e.kick,drum,bass) ေတြရဲ႕အသံေတြကို အုပ္သြားေအာင္ မလုပ္ ရပါဘူး။ No.1 က cole elements, No.2 ခ်ိန္ရမွာက lead ေပါ့ဗ်ာ….သင္ေရြးခ်ယ္ထားတဲ့ main lead sound မွာလည္း ကိုယ္ပိုင္ frequency range ရွိရမယ္။ဒီေနရာမွာလည္း သင့္ရဲ႕နားကို အသံုးျပဳၿပီးေတာ့ ႏႈိင္းယွဥ္ၾကည့္ရမယ္။
(တိုးလား, က်ယ္လား,စူးလား,အက္ေနလား,သပ္ရပ္လား, လိုက္ဖက္လား ဆိုတာ)

Vocal mixing အေၾကာင္းေျပာမယ္ဆိုရင္ သာမာန္လူအမ်ားစုဟာ သီခ်င္းတစ္ပုဒ္ကို နားေထာင္ ရင္ သူတို႔အာရံုအစိုက္ခံရဆံုးအပိုင္းက vocal ေတြပဲ။ ဒါေၾကာင့္ vocal mix လုပ္မယ္ဆိုရင္ သီခ်င္းထဲမွာပါတဲ့ စကားလံုးတိုင္းကို လူေတြရွင္းရွင္းလင္းလင္း နားလည္ခံစားႏိုင္ဖို႔အတြက္ ၾကားႏိုင္ဖို႔အတြက္လိုတယ္။ ဒါဟာ အေရးႀကီးတဲ့အခ်က္ပဲ။ အကယ္၍သင္ဟာ music ဖန္တီးတာထက္ပိုၿပီး သီခ်င္းေရး/ဆိုတဲ့သူတစ္ေယာက္ဆိုရင္ ဒီvocalေတြ စာသားေတြ ဘယ္လိုအလုပ္လုပ္တယ္ဆိုတာ ေကာင္းစြာနားလည္ၿပီး သီခ်င္းမွာလွည့္ကြက္ေတြ ထည့္သြင္း mix လုပ္ႏိုင္ပါလိမ့္မယ္။ ဒါမွမဟုတ္ second option ရရွိရန္အတြက္ နားလည္တတ္ကၽြမ္းသူ တစ္ေယာက္ေယာက္ကို နားေထာင္ခိုင္းလိုက္ဖို႔ လိုပါတယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ vocal ေတြကို compression, reverb, delay, EQ စတဲ့ effect ေတြသံုးၾကပါတယ္။ ဒါကလဲသင္ vocal ကိုဘယ္လိုလိုခ်င္လဲ ဆိုတာအေပၚမူတည္ၿပီး ထည့္သြင္းတဲ့ effect ေတြကြာျခားႏုိင္ပါတယ္။
ကၽြန္ေတာ္ထင္တာကေတာ့ သီခ်င္းအမ်ားစုမွာ ဒီ Lead sound ေတြဟာ effect ေတြအမ်ားဆံုး ပါ၀င္တဲ့အပိုင္းလို႔ ထင္ပါတယ္။ တျခားအရာေတြကိုလည္း effect ေတြထည့္ရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီလို effect ထည့္ရမွာလဲ တကယ္လိုအပ္ မလိုအပ္ေသခ်ာစဥ္းစားဖို႔လိုပါတယ္။ effect ေတြကို အလြန္အကၽြန္သံုးျခင္းကလည္း ထို Lead ေပၚကိုဆိုးရြားတဲ့ ဆန္႔က်င္ဘက္အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ လည္းရေစပါတယ္။ နားေထာင္ေကာင္းေတာ့မွာ မဟုတ္ဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ခ်င့္ခ်ိန္လုပ္ေပါ့ဗ်ာ။ တစ္ခါတစ္ေလက်ေတာ့လည္း dry lead ဘာ effect မွမပါ၀င္တဲ့ Lead တစ္ခုသံုးျခင္းဟာလည္း ပိုၿပီး impact ျဖစ္တယ္ဆိုတာေတြ႔ရလိမ့္မယ္။ Remember less is more, နည္းေလေကာင္းေလ. နဲနဲကေနစၿပီးေကာင္းေအာင္လုပ္ပါ။
ဥပမာ- reverb, delay စတာေတြေပါ့။ ဒီႏွစ္ခုစလံုးဟာ သင့္ mix ထဲက အသံေတြကို ပိုပိုေ၀းသြား သလိုထင္ရပါမယ္။ ဒီလိုျဖစ္တာေတြဟာ သင့္ရဲ႕ Lead sound ကိုပိုၿပီးထံုထိုင္းသြားတာ (or) အသံုးမ၀င္ျဖစ္သြားတာေတြ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီ effect ႏွစ္ခုကို သံုးမယ္ဆိုရင္ နဲေလေကာင္းေလ ကေနစၾကည့္ပါ။
ဒီေနရာမွာ ၾကားညွပ္ၿပီးေျပာခ်င္တာက EQ,effect ေတြထည့္တဲ့အခါ element ေတြအသီးသီးရဲ႕ သတ္မွတ္ခ်က္အတိုင္း သက္ဆိုင္ရာ EQ, Effect setting ေတြထည့္တာပိုေကာင္းပါတယ္။
ဥပမာ- Vocal ဆိုဘယ္ေလာက္ compression လုပ္ရမယ္။ Delay ဘယ္ေလာက္ေျပးရမယ္။ EQ ဘယ္လိုထားရမယ္။ reverb ကိုဘယ္လို setting ထားရမယ္ စသျဖင့္ေပါ့ နားလည္တတ္ေျမာက္ ထားဖို႔လိုတယ္။ ဒီလို setting ေလးေတြတည္ေဆာက္ထားမယ္ဆိုရင္ သင့္ရဲ႕သီခ်င္းအပုဒ္တိုင္းမွာ ပါ၀င္တဲ့ ဘံု effect ေတြကို လြယ္ကူလွ်င္ျမန္စြာ setလုပ္ႏိုင္မွာျဖစ္တယ္။ အကယ္၍ အစမွာေတာ့ သင္ဒါေတြကို မသိဘူးဆိုရင္ ေနာက္မွာပါတဲ့ Flow chat ေတြကိုေလ့လာႏိုင္ပါတယ္။
ေယဘူယ်အားျဖင့္ lead တို႔ vocal တို႔ရဲ႕ pan ကို center ထားၾကပါတယ္။ ဒါလဲအေရးပါပါတယ္။ သင္လိုခ်င္တဲ့ အသံကို speaker ႏွစ္ခုလံုးက ညီတူညီမွ်ထြက္ေစပါတယ္။ Center မွာထားတာ အေရးပါတယ္ဆိုေပမဲ့လည္း သင့္စိတ္ခံစားခ်က္အတိုင္း လိုသလိုထားႏိုင္ပါတယ္။ ပံုေသရယ္လို႔ ေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ Panning လုပ္ျခင္းအားျဖင့္လည္း အသံေတြကို ခြဲထြက္ပ်ံ႕ႏွံ႔ေစႏိုင္ပါတယ္။ အသံေတြတစ္ေနရာထဲမွာ စုေနျခင္းမွလည္း ဖယ္ရွားေပးပါတယ္။
အခုဆိုရင္သင္ဟာ သင့္သီခ်င္းမွာပါတဲ့ main element ေတြကို ေကာင္းမြန္စြာ တြဲဖက္အလုပ္လုပ္ ေစခဲ့ပါၿပီ။ core drum ေတြ bassline ေတြကေတာ့ solid foundation အတြက္ ေထာက္ပံ့ေပးၿပီး Lead,Vocal စတာေတြကေတာ့ focus point အတြက္ေထာက္ပံ့ေပးပါတယ္။ အခုကေတာ့ က်န္ရွိေနတဲ့ အစိတ္အပိုင္းေတြကို ဆက္လက္ေပါင္းထည့္ဖို႔ပါပဲ။ တစ္ခုသတိထားရမွာက အေပၚကအသံေတြကို အခုထပ္လုပ္မဲ့ အသံေတြနဲ႕လိုက္ဖက္ႏိုင္ဖို႔ပါပဲ။ ဆက္ရန္............... အပိုင္း ၂

အထက္ပါအေျကာင္းအရာမ်ားသည္ က်ေနာ္တို႔ new level records တြင္ စာေတြ႕လက္ေတြ႕သင္ျကားေပးေသာ Fruity Loop Advanced course n mixing & mastering course သင္ခန္းစာမွ သင္ရိုးအနဲငယ္သာျဖစ္သည္။
ငွင္းသင္တန္းအားတတ္ေရာက္လိုပါက -New Level Records 0943051517 သို႕ဆက္သြယ္စံုစမ္းနိုင္ပါသည္.
Fruity Loop Advanced course & Mixing & Mastering Course ယခုအပါတ္စဥ္ တန္းခြဲအား တတ္ေရာက္ဖို႔ မမွီလိုက္ေသာသူမ်ားအတြက္ ေနာက္တန္းခြဲသစ္တခုအားမျကာခင္ဖြင့္လွစ္သင္ျကားေပးသြားမည္ျဖစ္သည္. သင္တန္းအေျကာင္းအရာ အေသးစိပ္အား first comment တြင္ ေလ့လာနိုင္ပါသည္.

အားလံုး ပညာဗဟုသုတ ရျကပါေစ
ေစတနာျဖင့္

#Lil_Chan (Music xoon lan Lil Chan)
#New_Level_Records_&_Electronic_Music_School_Founder
How_to_Make_Electronic_Music_Subjects
Mixing_&_Mastering_course_with_FL_studio