ကေလးကို စေနာက္ျခင္းအႏၲရာယ္

 

ပညာေရးႏွင့္ အျခား အရည္အေသြးျမွင့္ သင္တန္းမ်ား

 

ကေလးကို စေနာက္ျခင္းအႏၲရာယ္
=========================
ကေလးေလးေတြ ၁ နစ္ေက်ာ္၀န္းက်င္ေလာက္ ေရာက္ၿပီဆို မပီကလာပီကလာ စကားေလးေတြ စေျပာတတ္လာၿပီ။ လူႀကီးေတြ သင္ေပးသမွ် လိုက္လုပ္တတ္လာၿပီ။ ဒီအခ်ိန္မွာ လူႀကီးေတြ ဒီလူေသးေသးေလးကို အရမ္းစခ်င္ေနာက္ခ်င္ လာၾကတယ္။ လူႀကီးေတြဖက္ကေတာ့ ခ်စ္လို႔စ တယ္ဆိုတာ လူတိုင္းသိတာေပါ့ေနာ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီလိုစေနာက္ခ်င္းရဲ႕အက်ိဳးဆက္က ဘာလဲဆို တာကိုေတာ့ သိဖို႔အရမ္းလိုအပ္တာေၾကာင့္ ဒီ Post ေလးကိုမွ်ေ၀ေပးပါရေစ။

ကြၽန္မ child brain development အခန္းမွာ ေရးခဲ့သလိိုပါပဲ ကေလးေတြမွာ right brain အရင္ဖြံ႕ၿဖိဳးတဲ့အတြက္ Emotion ဆိုတဲ့စိတ္ခံစား ခ်က္ေတြဟာ အရင္ဆံုး သိသိသာသာဖြံ႕ၿဖိဳးလာ ပါတယ္။ ဒီဖြံ႕ၿဖိဳးမႈထဲမွာ Negative Emotion နဲ႔ Positive Emotion ဆိုတဲ့ စိတ္ခံစားခ်က္ပံုစံနွစ္ မ်ိဳးလံုးဖြံ႕ၿဖိဳးလာပါတယ္။

Negative Emotion
-------------------------
1. Regret (ေနာင္္တရျခင္္း)
2. Hate (မုန္းတီးစိတ္ျဖစ္ျခင္း မိမိကိုယ္မိမိ သို႔
အျခားသူမ်ားအေပၚ)
3. Fear (ေၾကာက္႐ြံ႕ျခင္္း)
4. Anger (ေဒါသျဖစ္ျခင္း)
5. Shame (ရွက္႐ြံ႕သိမ္ငယ္ျခင္း)
6. Guilt (အျပစ္ရွိတယ္လို႔ခံစားေနရျခင္း)
7. Sadnness (၀မ္းနဲျခင္း)

Positive Emotion
-----------------------
1. Love (ခ်စ္တတ္ျခင္း မိမိကိုယ္မိမိ သို႔
အျခားသူမ်ားအေပၚ)
2. Joy (ေပ်ာ္႐ႊင္တတ္ျခင္း)
3. Pride (ဂုဏ္ယူစိ္တ္ရွိျခင္း)
4. Empathy (ကုိယ္ခ်င္းစာတတ္ျခင္း)
5. Hope (အေကာင္းဖက္ကိုေမွ်ာ္လင့္တတ္ျခင္း)
6. Happiness (ေပ်ာ္႐ႊင္ျခင္း)

ကေလးေတြမွာ ငယ္စဥ္ကထဲကစၿပီး Positive Emotion ေတြဖြံ႕ၿဖိဳးၿပီး Negative Emotion ေတြ ေလ်ာ့နည္းနိုင္သမွ်ေလ်ာ့နည္းဖို႔ ျပဳစုပ်ိဳး ေထာင္ရမွာ လူႀကီးေတြရဲ႕တာ၀န္ပဲျဖစ္ပါတယ္။

ဒီေနရာမွာ ကေလးကိုစေနာက္တတ္ၾကတဲ့ အေလ့အထဟာ ကေလးေတြမွာ PE ဖြံ႕ၿဖိဳးဖို႔ အေနွာင့္အယွက္ျဖစ္ယံုမွ်မကဘဲ NE ဖြံ႕ၿဖိဳးဖို႔ကို သာအားေပးရာေရာက္ေနပါတယ္။ ကေလးေတြ ရဲ႕ NE ထဲမွာ အဆိုးဆံုး emotion တစ္ခုျဖစ္တဲ့ Anger ဟာ စေနာက္ျခင္းေၾကာင့္အမ်ားဆံုးျဖစ္ ေပၚလာတတ္တဲ့ emotion တစ္ခုပါ။ ကေလးေတြမွာ ဟိုမုန္းအေျပာင္းအလဲေၾကာင့္ Anger ၀င္တတ္တဲ့အေလ့အထရွိပါတယ္။ ဒီအခ်ိန္မွာ သူတို႔ကိုစေနာက္လိုက္ရင္ Anger ရဲ႕ degree ဟာပိိုၿပီးႀကီးထြားလာတတ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ကေလးမႀကိဳက္တဲ့အျပဳအမူမ်ိဳးနဲ႔ စေနာက္ျခင္း၊ ကေလးကို ေဒါသျဖစ္ခ်င္ဟန္ ေဆာင္ၿပီး စေနာက္ျခင္း၊ ကေလးကို ထိုးႀကိတ္ ရန္မူမလိုဟန္ေဆာင္ၿပီးစျခင္း၊ ကေလးငိုေအာင္ စျခင္း၊ ကေလးကို ရန္ျပန္လိုေအာင္စျခင္း စတဲ့ ပံုစံေတြဟာ ကေလးရဲ႕ Anger ကကိုပိုၿပီးႀကီး ထြားလာေစပါတယ္။

Anger ႀကီးထြားလာတဲ့ကေလးေတြမွာ Con-centration အာရံုစူးစိုက္နိုင္စြမ္းေတြက်လာ တတ္ၿပီး အလြယ္တကူ စိ္တ္မရွည္ျခင္း၊ စိတ္ဓာတ္က်လြယ္ျခင္း ေတြျဖစ္လာတတ္ပါ တယ္။ အဲ့ဒီအက်ိဳးဆက္ကေတာ့ ကေလးရဲ႕ social ပိုင္းဆိုင္ရာေတြကို ထိခိုက္လာသလို ကေလးရဲ႕ သင္ယူေရးပိုင္းဆိုင္ရာေတြမွာပါ ထိခိုက္လာနိုင္တဲ့ဆိုးက်ိဳးေတြရွိပါတယ္။

ကေလးေတြကို မေလးမစားဆက္ဆံျခင္း၊ ကေလးရဲ႕ အိပ္ခ်ိန္စားခ်ိန္ေတြကို အခ်ိန္္မွန္ မထားေပးျခင္း၊ ကေလးအေပၚမွာ နိုင္ထက္စီးနင္း အျပဳအမူမ်ိဳးေတြနဲ႔ ဆက္ဆံျခင္း၊ ကေလးကို ဆံုးမတဲ့ေနရာမွာ ၾကမ္းတမ္းခက္ထန္တဲ့စကား လံုးေတြနဲ႔ဆံုးမျခင္း၊ ရိုက္နွက္ဆံုးမျခင္း၊ ခြဲျခား ဆက္ဆံျခင္း၊ စေနာက္ျခင္း၊ သေရာ္ေလွာင္ ေျပာင္ျခင္း၊ အလြန္အမင္းအလိုလိုက္ျခင္း၊ မလို လားအပ္ဘဲေျမႇာက္ပင့္လြန္းျခင္း စတဲ့အျပဳအမူ ေတြဟာ ကေလးမွာ NE ေတြျဖစ္လာဖို႔ပံ့ပိုးေပး ရာေရာက္ပါတယ္။ NE ဖြံ႕ၿဖိဳးၿပီးသြားတဲ့ကေလး တစ္ေယာက္အတြက္္ PE ျပန္ဖြံ႕ၿဖိဳးဖို႔ဆိုတာ အရမ္းကိုခက္ခဲၿပီး အခ်ိန္ျပန္ယူရတတ္ပါတယ္။ NE ရဲ႕ေနာက္ထပ္ဆိုုးက်ိဳးတစ္ခုကေတာ့ Left brain ရဲ႕ အသံုးအ၀င္ဆံုးအပိုင္းျဖစ္တဲ့ က်ိဳးေၾကာင္းဆက္စပ္ေတြးေခၚနိုင္စြမ္းဖြံ႕ၿဖိဳးမႈကို ပါ တားဆီးပိတ္ပင္လိုက္ျခင္းပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ NE ဖြံ႕ၿဖိဳးၿပီးသြားတဲ့ကေလးေတြဟာ အရမိးတစ္ဇြတ္ထိုးဆန္တဲ့အျပဳုအမူေတြကို ျပဳမူ တတ္ၾကပါတယ္။ အက်ိဳးသင့္အေၾကာင္းသင့္ ေျပာဆိုေဆြးေနြးတဲ့အခါမ်ိဳးမွာ လက္ခံနိုင္စြမ္း ေတြနဲပါးသြားတတ္ပါတယ္။ ကေလးေတြမွာ NE ဖက္အပိုင္းမ်ားေနၿပီလို႔ သိသိခ်င္း NE မဖြံ႕ၿဖိဳးမီ အခ်ိန္မွီျပင္ေပးႏုိင္ဖို႔ အရမ္းအေရးႀကီးပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ကေလးေတြမွာ NE ေတြေလ်ာ့နည္းၿပီး PE ေတြဖြံ႕ၿဖိဳးလာဖို႔ဆိုရင္ NE ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈျဖစ္ေပၚေစ နိုင္တဲ့ပတ္၀န္းက်င္ကို ေရွာင္ရွားၿပီး သူတို႔ေလး ေတြကို ဆက္ဆံတဲ့အခါမွာ ေလးစားစိတ္နဲ႔ ကိုယ္ခ်င္းစာ တရားထားၿပီး မွွန္ကန္နည္းလမ္း က်တဲ့ ဆံုးမသြန္သင္မႈနဲ႔ ပ်ိဳးေထာင္ေပးၾကပါ လို႔တိုက္တြန္းလိုက္ပါရေစရွင္။

ေမတၱာျဖင့္
Su Yie Kyaw(YTTC)