Natural disasters everywhere သဘာဝေဘးအႏၲရာယ္မ်ား

 Dr. Tint Swe

 

Natural disasters everywhere သဘာဝေဘးအႏၲရာယ္မ်ား

(၁) ႏိုင္ငံတကာ သဘာဝေဘးမ်ား
(၂) ျမန္မာႏိုင္ငံနဲ႔ သဘာဝေဘးမ်ား
(၃) List of epidemics ကူးစက္ကပ္ေရာဂါမ်ား

(၂) ျမန္မာႏိုင္ငံနဲ႔ သဘာဝေဘးမ်ား

OCHA (Office for the Coordination of Humanitarian Affairs) ကေန ျပဳစုထားတဲ့စာရင္းဇယားအရ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ၂ဝဝ၂ ကေန ၂ဝ၁၂ ခုႏွစ္အထိ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ ဆိုက္ကလုံး ၃ ၾကိမ္ေၾကာင့္ ၂႕၈ သန္းကိုထိခိုက္နစ္နာေစခဲ့တယ္။ ေရၾကီးလို႔ လူေပါင္း ၅ သိန္းနဲ႔ ငလ်င္အၾကီးစား ၂ ၾကိမ္ေၾကာင့္ လူေပါင္း ၂ ေသာင္းကိုထိခိုက္ေစခဲ့တယ္။

၁။ ၂ဝဝ၈ ေမလ နာဂစ္ဆိုက္ကလုန္းေၾကာင့္ လူေပါင္း ၁ သိန္း ၄ ေသာင္ေပ်ာက္ဆံုးခဲ့ရတယ္။ လူေပါင္း ၂႕၄ သန္း ေနစရာေတြ ေပ်ာက္ဆံုးခဲ့ရတယ္။

၂။ ၂ဝ၁ဝ ဇြန္လ ရခိုင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းမွာေရၾကီးလို႔ လူေပါင္း ၆၈ ေယာက္ေသဆံုးခဲ့ရတယ္။ မိသားစု ၂ ေသာင္း ၉ ေထာင္ကို ထိခိုက္ေစတယ္။

၃။ ၂ဝ၁ဝ ေအာက္တိုဘာမွာ ဆိုက္လုန္း (ဂီရိ) ေၾကာင့္ လူေပါင္း ၄၅ ေယာက္ေသဆံုးရျပီး၊ လူ ၁ သိန္း ေနအိမ္ေတြ ပ်က္စီးတယ္။

၄။ ၂ဝ၁၁ မတ္လတံုးက ရွမ္းျပည္နယ္မွာ ၈႕၈ ရစ္ခ်္တာစေကးရွိငလ်င္ေၾကာင့္ ၇၄ ေယာက္ေသဆံုးျပီး ၁ ေသာင္း ၈ ေထာင္ကိုထိခိုက္ေစခဲ့တယ္။

၅။ ၂ဝ၁၁ ေအာက္တိုဘာလထဲမွာ မေကြးတိုင္းမွာေရၾကီးလို႔ လူဦးေရ ၃ ေသာင္းကိုထိခိုက္ေစခဲ့တယ္။

၆။ ၂ဝ၁၁ ၾသဂုတ္လမွာ ျမန္မာျပည္တလႊားမွာေရၾကီးလို႔ လူဦးေရ ၂၈၇ဝဝဝ ေယာက္ကိုထိခိုက္ေစခဲ့တယ္။

၇။ ၂ဝ၁၂ ႏိုဝဘၤာလထဲမွာ ျမန္မာျပည္ေျမာက္ပိုင္မွာ ငလ်င္လႈပ္လို႔ လူေပါင္း ၁၆ ေယာက္ေသဆံုးရျပီး အိမ္ေျခ ၄ဝဝ၊ စာသင္ေက်ာင္း ၆၅ နဲ႔ ဘာသာေရးအေဆာက္အဦ ၁ဝဝ ပ်က္စီးသြားတယ္။

UN Risk Model ကုလသမဂၢအႏၲရာယ္က်ျခင္းေမာ္ဒယ္အရ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ သဘာဝေဘးအႏၲရာယ္ က်ေရာက္ႏိုင္ဆံုး ႏိုင္ငံမ်ားစာရင္းထဲမွာ ပါတယ္။ ရာဝတီျမစ္ဝကြ်န္ေးပၚေဟဟာ ဆိုက္ကလံုးဒဏ္၊ မုန္တိုင္းနဲ႔ ဆူနာမီဒဏ္ ခံရႏိုင္တယ္။ တိုင္းျပည္ ေနရာ အေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ေရၾကီးတဲ့ဒဏ္ခံရႏိုင္တယ္။ မိုးေခါင္ေရရွားတာနဲ႔ မီးေလာင္တာကို ခံရႏိုင္တယ္။ အဓိကငလ်င္ခါးပတ္လမ္းၾကီး ၂ ခုၾကာမွာက်ေရာက္ေနတယ္။ မီးေလာင္တာက အဲတာေတြအားလံုးထဲမွာ ၇၃% ရွိတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ ၁ဝ ႏွစ္အတြင္း အၾကီးစားငလ်င္ ၂ ၾကိမ္၊ ဆိုက္ကလံုး ၃ ၾကိမ္နဲ႔ ဆူနာမီ ၁ ၾကိမ္လည္း ခံခဲ့ရျပီးျဖစ္တယ္။

ျမန္မာျပည္မွာ ခန္႔မွန္းေခ် လူဦးေရ ၇ဝ% ကေတာပိုင္းမွာေနထိုင္ၾကတယ္။ စိုက္ပ်ိဳးေရးနဲ႔ အသက္ေမြးၾကတယ္။ ဆင္းရဲေမြေတမႈက ၾကီးမ်ားက်ယ္ျပန္႔တယ္။ လူလုပ္ (စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးနဲ႔ ညံဖ်င္းတဲ့ႏိုင္ငံေရးစနစ္) ေၾကာင့္အျပင္ သဘာဝ ေဘးကေနလည္း ဆင္းရဲတာကိုပိုဆိုးေစခဲ့တယ္။ Deforestation သစ္ေတာျပဳန္းတီးမႈ၊ Over-cultivation စိုက္ပ်ိဳးေရး နည္းမမွန္မႈနဲ႔ Resource management ရင္းျမစ္စီမံခန္႔ခြဲမႈညံဖ်င္းျခင္းေတြေၾကာင့္ အဲလိုျဖစ္ရတယ္။ ေနာက္ဆက္တြဲအေနနဲ႔ ေရၾကီးတာ၊ မိုးေခါင္တာနဲ႔ ေျမျပိဳတာေတြကိုျဖစ္လာေစတယ္။ အေျခခံအေဆာက္အအံုညံ့တာနဲ႔ အိုးအိမ္တည္ေဆာက္တာလည္းအဆင့္မမီလို႔ ျမန္မာျပည္ဟာ အခုလို သဘာဝေဘးအႏၲရာယ္ အက်ေရာက္ႏိုင္ဆံုး ႏိုင္ငံစာရင္းမ်ားထဲမွာ ပါေနရတာလို႔ဆိုႏိုင္တယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ ရာသီဥတုေဖါက္ျပန္မႈကိုလည္းခံေနရပါေသးတယ္။ ကမာၻၾကီးပူေႏြးလာမႈနဲ႔ပါဆက္ေနတယ္။ မိုးေခါင္၊ မိုးသည္းထံ၊ ေရၾကီး၊ ေရရွား၊ စတာေတြဆက္ျဖစ္တယ္။ ရာသီဥတုရုတ္တရက္ေျပာင္းလဲျခင္းကေန လူမႈေရး၊ ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ စီးပြါးေရးအားလံုးကိုသက္ေရာက္ေစတယ္။

• ၁၉၄၇ ကေနစတြက္ရင္ ဆိုက္ကလံုးဒဏ္ခံရတာ ၃၆ ၾကိမ္ရွိျပီ။ ၁၁ ၾကိမ္က ရခိုင္ေဒသ၊ ၂ ၾကိမ္က ဧရာဝတီေဒသမွာ ျဖစ္ခဲ့တယ္။
• ေရၾကီးျခင္းဟာ သဘာဝေဘးေတြထဲမွာ ၁၁% ရွိတယ္။ မီးေလာင္တာျပီးရင္ ဒုတိယလိုက္တယ္။ ဧရာဝတီ၊ ခ်င္းတြင္း၊ စစ္ေတာင္းနဲ႔ သံလြင္ျမစ္ေတြတေလွ်ာက္မွာျဖစ္တယ္။ ၁၉၁ဝ ကေန ၂ဝဝဝ ခုႏွစ္အထိ အဓိကေရၾကီးတာ ၁၂ ၾကိမ္ခံရျပီး ျဖစ္တယ္
• မိုးေခါင္တာလည္း မေကြး၊ မႏၲေလးနဲ႔ စစ္ကိုင္းတိုင္း အပူပိုင္းေဒသေတြမွာျဖစ္တယ္။ တိုင္းျပည္ဧရိယာ ၁ဝ% နဲ႔ ျမိဳ႕နယ္ေပါင္း ၅၃ ခုက်ေရာက္တယ္။ ကရင္၊ ကခ်င္၊ ရွမ္း၊ မြန္နဲ႔ ခ်င္းျပည္နယ္ေတြမွာလည္း ေရၾကီးတဲ့ဒဏ္ခဲၾကရတယ္။
• ၂ဝ ရာစုအတြင္ အဓိကေျမငလ်င္ အနည္းဆုံး ၁၈ ၾကိမ္လႈပ္ခဲ့တယ္။ Sagaing Fault passes လို႔ေခၚတယ္။
• ပဲခူး-ျဖဴး၊ မႏၲေလး-စစ္ကိုင္း-ေတာင္ငူ၊ ပူတာအို-တႏိုင္း၊ ကေလး-ဟုမၼလင္းလမ္းေၾကာင္းမွာျဖစ္တယ္။ ေတာင္ငူ၊ ေတာင္တြင္းၾကီး၊ ပုဂံ-ေညာင္ဦး၊ ေက်ာက္တည္၊ ျပင္ဦးလြင္၊ ေရႊဘို၊ ဝန္းသို၊ ခမ္းတီး၊ ဟားခါး၊ ျမစ္ၾကီးနား၊ ေတာင္ၾကီးနဲ႔ ကြမ္းလံုျမိဳ႕ေတြကဒဏ္အခံရတဲ့ေနရာေတြျဖစ္တယ္။
• ၂ဝဝ၄ ဆူနာမီေၾကာင့္ ဧရာဝတီျမစ္ဝကြ်န္းေပၚေဒသမွာ ၃၁ ေယာက္၊ ရခိုင္ေဒသမွာ ၂၂ ေယာက္နဲ႔ တနသၤာရီေဒသမွာ ၈ ေယာက္ေသခဲ့ရတယ္။
• ျမန္မာျပည္မွာ မီးေလာင္တဲ့ဒဏ္ ၾကီးမားဆိုးဝါးတယ္။ တႏွစ္မွာ မီးေလာင္မႈေပါင္း ပ်မ္းမွ် ၉ဝဝ ရွိတယ္။ ရန္ကုန္၊ ပဲခူး၊ ဧရာဝတီျမစ္ဝကြ်န္းေပၚေဒသ၊ စစ္ကိုင္းနဲ႔ မႏၲေလးမွာအျဖစ္မ်ားတယ္။

လူအမ်ားကအေမွ်ာ္ၾကီးေမွ်ာ္ျပီး ၾကိဳးစားလံုးပမ္းေနခဲ့ရတဲ့ ႏိုငံေရးအေျပာင္းအလဲနဲ႔ လူမႈေရးအေျပာင္းအလဲေတြ လာပါေတာ့မယ္။ Access to funding ရံပံုေငြလက္လွမ္းမီေရး၊ Capacity building စြမ္းရည္ျမွင့္တင္ေရးနဲ႔ Technical training နည္းနာနဲ႔ နည္းပညာသင္တန္းေတြအတြက္ အခြင့္အလမ္းပြင္လာတယ္လို႔ ေမွ်ာ္မွန္းႏိုင္လာပါျပီ။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၂၂-၁-၂ဝ၁၆