ျမန္မာႏိုင္ငံ ကက္သလစ္သာသနာ
ျမန္မာႏိုင္ငံကို ကက္သလစ္သာသနာစတင္၀င္ေရာက္လာ
သာသနာျပဳမ်ား မေရာက္လာခင္ ဘာသာ၀င္အခ်ိဳ႕ အရင္ဦးစြာ ေရာက္ႏွင့္ခဲ့ၾကသည္။ အဘယ့္ေၾကာင့္ ဆိုေသာ္ ခရစ္သကၠရာဇ္ ၁၄၉၆ တြင္ ပဲခူးကို ေရာက္ရွိခဲ့ေသာ အီတလီႏိုင္ငံ ဂ်င္ႏို၀ါ (Genoa) ၿမိဳ႕မွ Hieronimo ဆိုေသာ ကုန္သည္တစ္ဦး မွတ္တမ္းအရ ပဲခူးၿမိဳ႕မွာေနစဥ္ ကြယ္လြန္သြားေသာ သူ႕ရဲ႕ မိတ္ေဆြကို ဘုရားေက်ာင္းပ်က္ တစ္ခုထဲမွာ သၿဂၤိဳလ္ခဲ့ရတယ္လို႕ ဆိုသည္။
ေအဒီ ၁၄၉၇ ခုႏွစ္ Vasco di Gama က Good Hope အငူကို ရွာေဖြေတြ႕ရွိသည့္ ေနာက္ပိုင္းမွာ ဥေရာပတိုက္သား ကုန္သည္ပြဲစားမ်ား အတြက္ အာရွတိုက္သို႕ ကူးသန္းေရာင္း၀ယ္ဖို ရန္ စီးပြားေရးလမ္းေၾကာင္း ပြင့္သြားပါသည္။ အာရွတိုက္ကို ေရာက္လာေသာ ကုန္သည္မ်ား၊
ေၾကးစားစစ္သားမ်ားအတြက္ ၀ိညာဥ္ေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ အထူး တာ၀န္ ယူရေသာ Chaplain ေခၚဘုန္းေတာ္ႀကီး တစ္ခ်ိဳ႕လည္း ေရာက္ရွိလာၾကသည္။ သူတို႕ အာရွတိုက္ကို လာသည္မွာ ဥေရာပတိုက္သားမ်ား ၀ိညာဥ္ေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈအတြက္ျဖစ္သည္
Malacca မွ Jesuit အသင္းဂိုဏ္း ဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ားသည္ ၁၆ ရာစု ကုန္ခါနီးတြင္ ပဲခူးသို႔ ႏွစ္ပါးတစ္တြဲ၊ ႏွစ္ပါးတစ္တြဲနဲ႕ ေလးပါး၊ ၁၇ ရာစု အစပိုင္းမွာ အင္း၀ကို ႏွစ္ပါးေရာက္ရွိခဲ့ၾကတယ္လို
ျမန္မာ့သမိုင္းတြင္ သင္ရေသာ ငဇကၤာသည္႕၊ ပၚတူကီနာမည္ Philip di Britto လို႕ေခၚသည္။ သူ ျမန္မာႏိုင္ငံကို ေရာက္မလာခင္ ကတည္းက ေပၚတူဂီ စစ္သားေတြဟာ ရခိုင္ဘုရင္မင္း ဖေလာင္း၊ မုတၱမစားေစာဗညား၊ ေတာင္ငူ ဘုရင္ တပင္ေရႊထီးနဲ႕ ဘုရင့္ေနာင္တို႕ထံမွာ အမႈထမ္းခဲ့ၾကသည္ဟု ဆရာႀကီး ဦးဘသန္းရဲ႕ ေက်ာင္းသံုးျမန္မာ ရာဇ၀င္နဲ႕ အေျချပ ျမန္မာႏိုင္ငံေရးသမိုင္း ပထမတြဲတိုတြင္ ေရးထားသည္။ ငဇကၤာ ေခၚ ဒီဘရစ္တိုမွာ ေနာက္ပိုင္း လူသူလက္နက္ အင္အား ေတာင့္တင္းလာတဲ့အခါမွာ ေတာင္ငူဘုရင္ ကိုေရာ ရခိုင္ဘုရင္ကိုပါ ေထာင္ထားျခား နား႐ံုမက မုတၱစားနဲ႕ပူးေပါင္းၿပီး ေတာင္ငူကို လုပ္ႀကံခဲ့သည္။
ေတာင္ငူဘုရင္ နတ္သွ်င္ေနာင္ကို ဖမ္းဆီး၊ သံလ်င္ကိုေခၚသြားၿပီး ေနာက္ပိုင္း နတ္လွ်င္ေနာင္သည္ ပထမဆံုး ထင္ရွားသူ ျမန္မာ ကက္သလစ္ခရစ္ယာန္ ျဖစ္လာပါသည္။ ျမန္မာ သကၠရာဇ္ ၉၇၅၊ (ေအဒီ-၁၆၁၅) တြင္ အင္း၀ဘုရင္ မဟာဓမၼရာဇာ (ေခၚ) အေနာက္ဖက္လြန္မင္းက သံလ်င္ကိုစံုဆင္းၿပီး ၀န္းရံ တိုက္ိခိုက္ ေအာင္ႏိုင္ျပီး၊ နတ္သွ်င္ေနာင္နဲ႕ ဒီဘရစ္တိုကို ကြပ္မ်က္ခဲ့သည္။ ေပၚတူဂီ စစ္သံု႕ပန္း (၄၀၀၀) ေက်ာ္ကို ဖမ္းဆီးၿပီး ခ်င္းတြင္းျမစ္နဲ႕ မူးျမစ္ၾကား တ၀ိုက္က ရြာမ်ားတြင္ မိမိတို႕ ဘာသာကို လြတ္လပ္စြာ ကိုးကြယ္ၿပီး အေျခခ် ေနထိုင္ခဲ့ေစေၾကာင္း၊ ၁၉၂၉ ခုႏွစ္ ထုတ္ EG. Harvey ရဲ႕ Outline of Burmes History ဆရာႀကီး ဦးဘသန္းရဲ႕ ေက်ာင္းသံုး ျမန္မာရာဇ၀င္နဲ႕ ၁၉၄၁ ခုႏွစ္၊ ေအာက္တိုဘာလထုတ္ The Voice Catholic magzine တို႕မွာ ေတြ႕ရပါသည္။
ေနာက္ပိုင္း သာသနာျပန္႕ပြားေရးဌာနခ်ဳပ္က
ထူးထူးျခားျခား မွတ္တမ္းတင္ေလာက္တာကေတာ့ ျမန္မာအကၡရာ ခဲစာလံုးကို စမ္းသပ္တီထြင္ၿပီး ေအဒီ-၁၇၇၆ Pope PiusVI လက္ထက္ ေရာမားၿမိဳ႕မွာ ပထမဆံုး ေအာင္ျမင္စြာ ပံုႏွိပ္ ႏိုင္ခဲ့တာပါ။ ဆရာေတာ္ Percoto ဆိုရင္ ပိဋိကတ္ (၃)ပံုထဲက တခ်ိဳ႕ကို Italian လို ဘာသာျပန္ဆို ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။
စာေပတင္မက သာသနာအတြက္ ေအဒီ-၁၇၇၀ ခုႏွစ္ မံုလွရြာတြင္ ပထမဆံုး ရဟန္း ျဖစ္သင္ေက်ာင္းကို ဖြင့္လွစ္ခဲ့ၿပီး ၁၇၉၃ တြင္ ျမန္မာ တိုင္းရင္းသားမွ ပထမဦးဆံုး ရဟန္းေတာ္ (၃)ပါးကို ေမြးထုတ္ ေပးႏိုင္ခဲ့သည္။ သူတို႕မွာ ခ်မ္းသာရြာ ဇာတိ Fr. Joseph ေမာင္ေမာင္ႀကီး၊ ေခ်ာင္း႐ိုးသား Fr. Andrew ေမာင္ကိုး နဲ႕ ရန္ကုန္က Fr. Ignatius di Britto တို႕ျဖစ္သည္။ အေသးစိတ္အေၾကာင္းမ်ားကို Fr. A ကိုေလး (မံုလွ) ေရးသားျပဳစုေသာ "အင္း၀ေရာက္ ေျခရာမ်ား" စာအုပ္တြင္ ဖတ္႐ႈႏိုင္ ပါသည္။
၁၈၅၂ ခုႏွစ္ ဒုတိယ အဂၤလိပ္ျမန္မာစစ္ပြဲအၿပီး စစ္ေျပၿငိမ္းေရးစာခ်ဳပ္ခ်ဳပ
တျခား သာသနာျပဳ အသင္းဂိုဏ္းေတြမွာ ေတာင္ႀကီး၊ က်ိဳင္းတံုေဒသကို Italy ႏိုင္ငံက PIME (ေခၚ) ႏိုင္ငံရပ္ျခား သာသနာျပဳအသင္းဂိုဏ္း၊ ကခ်င္ျပည္နယ္တြင္ Ireland ႏိုင္ငံက St. Columban အသင္းဂိုဏ္း။ ပုသိမ္၊ ရန္ကုန္၊ မႏၲေလးနဲ႕ ခ်င္းေတာင္ကို MEP အဖြဲ႕စသျဖင့္ တာ၀န္ယူ ၾကသည္။ လူမႈေရးအဖြဲ႔မ်ားစြာလည္း ထူေထာင္ခဲ့ၾကသည္။
၁၉၅၅ ခုႏွစ္ ဇြန္လ ၁ ရက္ေန႕တြင္ ရန္ကုန္နဲ႕ မႏၲေလးကို Vicariate Apostolate (ေခၚ) အထူးေဒသအျဖစ္ ကေန Archdiocese (ေခၚ)ဂိုဏ္းခ်ဳပ္သာသနာႀကီးႏ
credit:ဆရာေစာစံေအာင္
photo: yangonarchdiocese.org
Muran Magazine
ျမန္မာႏိုင္ငံကို ကက္သလစ္သာသနာစတင္၀င္ေရာက္လာ
သာသနာျပဳမ်ား မေရာက္လာခင္ ဘာသာ၀င္အခ်ိဳ႕ အရင္ဦးစြာ ေရာက္ႏွင့္ခဲ့ၾကသည္။ အဘယ့္ေၾကာင့္ ဆိုေသာ္ ခရစ္သကၠရာဇ္ ၁၄၉၆ တြင္ ပဲခူးကို ေရာက္ရွိခဲ့ေသာ အီတလီႏိုင္ငံ ဂ်င္ႏို၀ါ (Genoa) ၿမိဳ႕မွ Hieronimo ဆိုေသာ ကုန္သည္တစ္ဦး မွတ္တမ္းအရ ပဲခူးၿမိဳ႕မွာေနစဥ္ ကြယ္လြန္သြားေသာ သူ႕ရဲ႕ မိတ္ေဆြကို ဘုရားေက်ာင္းပ်က္ တစ္ခုထဲမွာ သၿဂၤိဳလ္ခဲ့ရတယ္လို႕ ဆိုသည္။
ေအဒီ ၁၄၉၇ ခုႏွစ္ Vasco di Gama က Good Hope အငူကို ရွာေဖြေတြ႕ရွိသည့္ ေနာက္ပိုင္းမွာ ဥေရာပတိုက္သား ကုန္သည္ပြဲစားမ်ား အတြက္ အာရွတိုက္သို႕ ကူးသန္းေရာင္း၀ယ္ဖို ရန္ စီးပြားေရးလမ္းေၾကာင္း ပြင့္သြားပါသည္။ အာရွတိုက္ကို ေရာက္လာေသာ ကုန္သည္မ်ား၊
ေၾကးစားစစ္သားမ်ားအတြက္ ၀ိညာဥ္ေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ အထူး တာ၀န္ ယူရေသာ Chaplain ေခၚဘုန္းေတာ္ႀကီး တစ္ခ်ိဳ႕လည္း ေရာက္ရွိလာၾကသည္။ သူတို႕ အာရွတိုက္ကို လာသည္မွာ ဥေရာပတိုက္သားမ်ား ၀ိညာဥ္ေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈအတြက္ျဖစ္သည္
Malacca မွ Jesuit အသင္းဂိုဏ္း ဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ားသည္ ၁၆ ရာစု ကုန္ခါနီးတြင္ ပဲခူးသို႔ ႏွစ္ပါးတစ္တြဲ၊ ႏွစ္ပါးတစ္တြဲနဲ႕ ေလးပါး၊ ၁၇ ရာစု အစပိုင္းမွာ အင္း၀ကို ႏွစ္ပါးေရာက္ရွိခဲ့ၾကတယ္လို
ျမန္မာ့သမိုင္းတြင္ သင္ရေသာ ငဇကၤာသည္႕၊ ပၚတူကီနာမည္ Philip di Britto လို႕ေခၚသည္။ သူ ျမန္မာႏိုင္ငံကို ေရာက္မလာခင္ ကတည္းက ေပၚတူဂီ စစ္သားေတြဟာ ရခိုင္ဘုရင္မင္း ဖေလာင္း၊ မုတၱမစားေစာဗညား၊ ေတာင္ငူ ဘုရင္ တပင္ေရႊထီးနဲ႕ ဘုရင့္ေနာင္တို႕ထံမွာ အမႈထမ္းခဲ့ၾကသည္ဟု ဆရာႀကီး ဦးဘသန္းရဲ႕ ေက်ာင္းသံုးျမန္မာ ရာဇ၀င္နဲ႕ အေျချပ ျမန္မာႏိုင္ငံေရးသမိုင္း ပထမတြဲတိုတြင္ ေရးထားသည္။ ငဇကၤာ ေခၚ ဒီဘရစ္တိုမွာ ေနာက္ပိုင္း လူသူလက္နက္ အင္အား ေတာင့္တင္းလာတဲ့အခါမွာ ေတာင္ငူဘုရင္ ကိုေရာ ရခိုင္ဘုရင္ကိုပါ ေထာင္ထားျခား နား႐ံုမက မုတၱစားနဲ႕ပူးေပါင္းၿပီး ေတာင္ငူကို လုပ္ႀကံခဲ့သည္။
ေတာင္ငူဘုရင္ နတ္သွ်င္ေနာင္ကို ဖမ္းဆီး၊ သံလ်င္ကိုေခၚသြားၿပီး ေနာက္ပိုင္း နတ္လွ်င္ေနာင္သည္ ပထမဆံုး ထင္ရွားသူ ျမန္မာ ကက္သလစ္ခရစ္ယာန္ ျဖစ္လာပါသည္။ ျမန္မာ သကၠရာဇ္ ၉၇၅၊ (ေအဒီ-၁၆၁၅) တြင္ အင္း၀ဘုရင္ မဟာဓမၼရာဇာ (ေခၚ) အေနာက္ဖက္လြန္မင္းက သံလ်င္ကိုစံုဆင္းၿပီး ၀န္းရံ တိုက္ိခိုက္ ေအာင္ႏိုင္ျပီး၊ နတ္သွ်င္ေနာင္နဲ႕ ဒီဘရစ္တိုကို ကြပ္မ်က္ခဲ့သည္။ ေပၚတူဂီ စစ္သံု႕ပန္း (၄၀၀၀) ေက်ာ္ကို ဖမ္းဆီးၿပီး ခ်င္းတြင္းျမစ္နဲ႕ မူးျမစ္ၾကား တ၀ိုက္က ရြာမ်ားတြင္ မိမိတို႕ ဘာသာကို လြတ္လပ္စြာ ကိုးကြယ္ၿပီး အေျခခ် ေနထိုင္ခဲ့ေစေၾကာင္း၊ ၁၉၂၉ ခုႏွစ္ ထုတ္ EG. Harvey ရဲ႕ Outline of Burmes History ဆရာႀကီး ဦးဘသန္းရဲ႕ ေက်ာင္းသံုး ျမန္မာရာဇ၀င္နဲ႕ ၁၉၄၁ ခုႏွစ္၊ ေအာက္တိုဘာလထုတ္ The Voice Catholic magzine တို႕မွာ ေတြ႕ရပါသည္။
ေနာက္ပိုင္း သာသနာျပန္႕ပြားေရးဌာနခ်ဳပ္က
ထူးထူးျခားျခား မွတ္တမ္းတင္ေလာက္တာကေတာ့ ျမန္မာအကၡရာ ခဲစာလံုးကို စမ္းသပ္တီထြင္ၿပီး ေအဒီ-၁၇၇၆ Pope PiusVI လက္ထက္ ေရာမားၿမိဳ႕မွာ ပထမဆံုး ေအာင္ျမင္စြာ ပံုႏွိပ္ ႏိုင္ခဲ့တာပါ။ ဆရာေတာ္ Percoto ဆိုရင္ ပိဋိကတ္ (၃)ပံုထဲက တခ်ိဳ႕ကို Italian လို ဘာသာျပန္ဆို ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။
စာေပတင္မက သာသနာအတြက္ ေအဒီ-၁၇၇၀ ခုႏွစ္ မံုလွရြာတြင္ ပထမဆံုး ရဟန္း ျဖစ္သင္ေက်ာင္းကို ဖြင့္လွစ္ခဲ့ၿပီး ၁၇၉၃ တြင္ ျမန္မာ တိုင္းရင္းသားမွ ပထမဦးဆံုး ရဟန္းေတာ္ (၃)ပါးကို ေမြးထုတ္ ေပးႏိုင္ခဲ့သည္။ သူတို႕မွာ ခ်မ္းသာရြာ ဇာတိ Fr. Joseph ေမာင္ေမာင္ႀကီး၊ ေခ်ာင္း႐ိုးသား Fr. Andrew ေမာင္ကိုး နဲ႕ ရန္ကုန္က Fr. Ignatius di Britto တို႕ျဖစ္သည္။ အေသးစိတ္အေၾကာင္းမ်ားကို Fr. A ကိုေလး (မံုလွ) ေရးသားျပဳစုေသာ "အင္း၀ေရာက္ ေျခရာမ်ား" စာအုပ္တြင္ ဖတ္႐ႈႏိုင္ ပါသည္။
၁၈၅၂ ခုႏွစ္ ဒုတိယ အဂၤလိပ္ျမန္မာစစ္ပြဲအၿပီး စစ္ေျပၿငိမ္းေရးစာခ်ဳပ္ခ်ဳပ
တျခား သာသနာျပဳ အသင္းဂိုဏ္းေတြမွာ ေတာင္ႀကီး၊ က်ိဳင္းတံုေဒသကို Italy ႏိုင္ငံက PIME (ေခၚ) ႏိုင္ငံရပ္ျခား သာသနာျပဳအသင္းဂိုဏ္း၊ ကခ်င္ျပည္နယ္တြင္ Ireland ႏိုင္ငံက St. Columban အသင္းဂိုဏ္း။ ပုသိမ္၊ ရန္ကုန္၊ မႏၲေလးနဲ႕ ခ်င္းေတာင္ကို MEP အဖြဲ႕စသျဖင့္ တာ၀န္ယူ ၾကသည္။ လူမႈေရးအဖြဲ႔မ်ားစြာလည္း ထူေထာင္ခဲ့ၾကသည္။
၁၉၅၅ ခုႏွစ္ ဇြန္လ ၁ ရက္ေန႕တြင္ ရန္ကုန္နဲ႕ မႏၲေလးကို Vicariate Apostolate (ေခၚ) အထူးေဒသအျဖစ္ ကေန Archdiocese (ေခၚ)ဂိုဏ္းခ်ဳပ္သာသနာႀကီးႏ
credit:ဆရာေစာစံေအာင္
photo: yangonarchdiocese.org
Muran Magazine
No comments:
Post a Comment
မိတ္ေဆြ...အခ်ိန္ေလးရရင္ blogg မွာစာလာဖတ္ပါေနာ္
ဗဟုသုတ ရနိုင္တယ္။