လိပ္ေခါင္းေရာဂါ

Health Magazine (က်န္းမာေရးမဂၢဇင္း)

လိပ္ေခါင္းေရာဂါ
သန္႔ေဇာ္ (ေဆး-၂)

လိပ္ေခါင္းဆုိသည္မွာ စအုိ၀၌ ေပၚေပါက္လာေသာ ေဖာင္းႂကြၿပီး နာက်င္မႈရွိသည့္ ေသြးျပန္ေၾကာမ်ားျဖစ္ပါသည္။ ေဆးပညာအရ Haemorrhoid, Piles, Rectal Lump စသည္ျဖင့္ ေခၚေ၀ၚေလ့ရွိပါသည္။
လိပ္ေခါင္းေရာဂါသည္ လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားတြင္ ျဖစ္ေလ့ ျဖစ္ထရွိသည့္ ေရာဂါတစ္ခုျဖစ္ပါသည္။ ၀မ္းခ်ဳပ္တတ္သူမ်ား၊ ၀မ္းသြားခ်ိန္တြင္ အားသံုး၍ ၀မ္းညႇစ္တတ္သူမ်ား၊ အေညာင္းထုိင္ အလုပ္လုပ္သူမ်ား၊ စအို၀တြင...္ အနာေရာဂါျဖစ္သူမ်ားႏွင့္ အသည္းေျခာက္ေရာဂါရွိသူမ်ားတြင္ အျဖစ္မ်ားပါသည္။ ကိုယ္၀န္ ေဆာင္ခ်ိန္ႏွင့္ ကေလးမီးဖြားၿပီး အခ်ိန္မ်ားတြင္လည္း ျဖစ္တတ္ ပါသည္။

စအုိ၀ရွိ ေသြးျပန္ေၾကာမ်ားတြင္ ေသြးဖိအားမ်ားလာေသာ အခါ လိပ္ေခါင္းေရာဂါျဖစ္ေစပါသည္။ စအုိ၀ရွိ ေသြးျပန္ ေၾကာမ်ား၏ ေသြးေလွ်ာက္မႈကို ဖိႏွိပ္ပိတ္ဆို႔ေစေသာအခါ ေသြးျပန္ေၾကာအတြင္း ေသြးမ်ားစုပံုလာၿပီး ဖိအားမ်ားလာပါ သည္။ ဖိအားမ်ားလာေသာ ေၾကာင့္ စအုိ၀ရွိ ေသြးျပန္ေၾကာ မ်ား ေဖာင္းပြလာကာ နာက်င္မႈ ေ၀ဒနာကို ခံစားလာရပါသည္။ အထူးသျဖင့္ ထုိင္ေနသည့္ အေန အထားတြင္ နာက်င္မႈေ၀ဒနာကို သိသိသာသာ ခံစားရပါသည္။
လိပ္ေခါင္းသည္ စအုိ၀၏ အတြင္း(Internal Haemorrhoids)၌ ေပၚႏုိင္သကဲ့သို႔ စအုိ၀ ၏အျပင္ (External Haemorrhoids)၌လည္း ေပၚေပါက္ႏုိင္ပါ သည္။
လိပ္ေခါင္း ျဖစ္ၿပီဆိုပါက စအုိ၀အနီးတစ္၀ုိက္တြင္ ယားယံ လာတတ္ပါသည္။ ထို႔ေနာက္ စအို၀ပတ္ပတ္လည္တြင္ နာက်င္ ကိုက္ခဲမႈေ၀ဒနာကို ခံစားလာရၿပီး ၎င္းေ၀ဒနာသည္ ထုိင္ေနသည့္ အခ်ိန္တြင္ ပိုဆုိးပါသည္။ တစ္ခါ တစ္ရံတြင္ စအုိ၀မွ ေသြးယုိစီးမႈ ရွိႏုိင္ၿပီး ေသြးစေသြးနမ်ားကို မစင္ ေပၚတြင္လည္းေကာင္း၊ အိမ္သာ ခြက္ထဲတြင္လည္းေကာင္း၊ အိမ္သာသံုးစက္ၠဴေပၚတြင္လည္းေကာင္း ေတြ႕ရ ႏုိင္ပါသည္။ ၀မ္းသြားခ်ိန္တြင္ နာက်င္မႈရွိႏုိင္ပါ သည္။ စအုိ၀ပတ္ပတ္လည္တြင္ နာက်င္မႈရွိေသာ အလံုးအက်ိတ္မ်ားတစ္ခု သို႔မဟုတ္ တစ္ခု ထက္ပိုကာ ေပၚေပါက္လာႏုိင္ပါသည္။
ဆရာ၀န္မွ ၾကည့္႐ႈစမ္းသပ္ေသာအခါ စအို၀ ကို စမ္းသပ္စစ္ေဆးၾကည့္႐ုံျဖင့္ လိပ္ေခါင္းေရာဂါ ရွိေၾကာင္း ေဖာ္ထုတ္ႏုိင္ေလ့ရွိပါသည္။ လိုအပ္ ပါက Sigmoidoscopy သို႔မဟုတ္ Anoscopy မ်ား အသံုးျပဳကာ စမ္းသပ္မည္ ျဖစ္ပါသည္။
လိပ္ေခါင္းေရာဂါျဖစ္ၿပီဟု ယူဆပါက ဆရာ၀န္ႏွင့္ ျပသ တုိင္ပင္သင့္ ပါသည္။ Corticosteroids Cream လိမ္းေပး ျခင္းသည္ လိပ္ေခါင္း ေၾကာင့္ျဖစ္ေပၚေသာ နာက်င္ ေရာင္ရမ္းမႈကို သက္သာေစပါသည္။ ၀မ္းေပ်ာ့ေဆး စားသံုးျခင္းသည္ ၀မ္းညႇစ္အား အသံုးျပဳမႈကို ေလ်ာ့က်ေစပါသည္။ ခ်ည္သား စစ္စစ္ျဖင့္ ျပဳလုပ္ထားေသာ ေအာက္ခံေဘာင္းဘီ ၀တ္ဆင္ျခင္းသည္ ယားယံမႈကို ေလ်ာ့က်ေစ ႏုိင္ပါသည္။ အိမ္သာသံုးစကၠဴမ်ား အသံုးမျပဳရပါ။ ယားယံမႈကို ပိုဆုိးေစေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။ ယားယံေသာ စအုိ၀ကို မကုတ္မိပါေစႏွင့္။ ေရေႏြး ေႏြးတြင္ စအိုကိုစိမ္၍ ၁၀ မိနစ္မွ ၁၅ မိနစ္ခန္႔ ထုိင္ေပးျခင္းသည္ သက္ေသာင့္သက္သာရွိေစ ႏုိင္ပါသည္။
မျပင္းထန္ေသာ လိပ္ေခါင္းေရာဂါမ်ားတြင္ ေသာက္ေဆးေသာက္႐ံုျဖင့္ သက္သာေပ်ာက္ ကင္းႏိုင္ေသာ္လည္း ျပင္းထန္လာပါက ခြဲစိတ္ ကုသေသာ နည္းလမ္းမ်ားကို အသံုးျပဳရတတ္ပါ သည္။
လိပ္ေခါင္းေရာဂါကို ကုသရာတြင္ Infrared coagulation နည္းမွာ လိပ္ေခါင္းအား ႐ွဳံ႕၀င္ ေပ်ာက္ကြယ္သြားေအာင္ ျပဳလုပ္ေသာနည္း ျဖစ္ပါ သည္။ မျပင္းထန္ေသာ လိပ္ေခါင္းေရာဂါမ်ားတြင္ Infrared coagulation နည္းသည္ ထိေရာက္မႈ ရွိၿပီး ခြဲစိတ္ကုသမႈကို ေရွာင္က်ဥ္ရန္ အေထာက္ အကူ ျဖစ္ေစႏုိင္ပါသည္။
နာက်င္မႈေ၀ဒနာ ျပင္းထန္ ေစေသာ လိပ္ေခါင္းေရာဂါ မ်ားႏွင့္ ေသြးယုိစီးမႈ မ်ားေသာ လိပ္ ေခါင္းေရာဂါမ်ား တြင္ အျခား နည္းလမ္းမ်ား အသံုးျပဳ၍ မသက္သာေသာ အခါ ခြဲစိတ္ကုသ သည့္ နည္းလမ္းကို အသံုးျပဳရပါသည္။ ခြဲစိတ္ ကုသမႈ ျပဳလုပ္ရန္ လိုအပ္လာေသာအခါ အရပ္သံုး စကားျဖင့္ သားေရကြင္းပစ္သည္ဟု ေခၚဆုိေလ့ရွိေသာ Rubber band ligation နည္းလမ္းကို အသံုးျပဳ သကဲ့သို႔ လိပ္ေခါင္းကို ခြဲစိတ္လွီးထုတ္ေသာ Surgical Haemorrhoidectomy နည္းလမ္းကို လည္း အသံုးျပဳေလ့ ရွိပါသည္။
လိပ္ေခါင္းေရာဂါ ျပင္းထန္ပါက စအုိ၀ရွိ ေဖာင္းႂကြေနေသာ ေသြးျပန္ေၾကာအတြင္း၌ ေသြးခဲ ျဖစ္ေပၚတတ္ပါသည္။ ထုိကဲ့သို႔ ေသြးခဲ ျဖစ္ေပၚေသာအခါ ၎င္းေသြးျပန္ေၾကာအနီးရွိ အသားစမ်ား ပုပ္သြားတတ္ပါသည္။ ထုိအေျခ အေနတြင္ လိပ္ေခါင္းႏွင့္ ေသြးခဲကို ခြဲထုတ္ ဖယ္ရွားရေလ့ ရွိပါသည္။
လိပ္ေခါင္းမွ ေသြးယုိစီးမႈသည္ အမ်ားအား ျဖင့္ မျပင္းထန္တတ္ပါ။ အကယ္၍ လိပ္ေခါင္းမွ ေသြးယုိစီးမႈသည္ ျပင္းထန္ပါက အခ်ိန္ ၾကာျမင့္ေသာအခါ ေနာက္ဆက္ တြဲ ဆုိးက်ဳိးအေနျဖင့္ သံဓာတ္ေလ်ာ့ နည္းသည့္ ေသြးအားနည္း ေရာဂါ (Iron deficiency anaemia) ျဖစ္ေပၚႏုိင္ပါသည္။
အႏွစ္ခ်ဳပ္ဆိုရေသာ္ ၀မ္းခ်ဳပ္ျခင္း၊ အား သံုး၍ ၀မ္းညႇစ္ရျခင္းတို႔သည္ လိပ္ေခါင္းေရာဂါ ျဖစ္ေစရန္ အားေပးအားေျမႇာက္ ျပဳပါသည္။
ထုိ႔ေၾကာင့္ ၀မ္းခ်ဳပ္ျခင္းႏွင့္ လိပ္ေခါင္းေရာဂါ ျဖစ္ျခင္းတို႔ကို ႀကိဳတင္ကာကြယ္သည့္ အေနျဖင့္
၁။ ေရမ်ားမ်ားေသာက္ပါ။
(တစ္ေန႔လွ်င္ အနည္းဆံုး ေရရွစ္ဖန္ခြက္ ေသာက္ပါ။)
၂။ အမွ်င္ဓာတ္ႂကြယ္၀ေသာ သစ္သီး၊ ဟင္းသီး ဟင္းရြက္မ်ားကို စားသံုးပါ။
၃။ ၀မ္းေပ်ာ့ေဆး မၾကာခဏ သံုးေပးပါဟု အႀကံျပဳ ေရးသားေဖာ္ျပအပ္ပါသည္။
သန္႔ေဇာ္ (ေဆး-၂)