ကမၻာ မွာ ပထမ ဆံုး ႏိုဘယ္ဆုရွင္ ကဗ်ာဆရာ ။(Sully Prudhomme)

by ဒီ လူ ကေလး on Saturday, January 26, 2013 at 6:00am ·

 

ကမၻာ မွာ ပထမ ဆံုး ႏိုဘယ္ဆုရွင္ ကဗ်ာဆရာ ။

(ႏိုဘယ္ဆုရွင္ကဗ်ာဆရာ မ်ား- အမွတ္ ၃)

René François Armand Prudhomme

(Sully Prudhomme)


၁၈၃၉ မတ္ လ ၁၆ ၇က္ မွာ သူ႔ (Sully Prudhomme) ကို ျပင္သစ္ နိင္ငံ၊ ပါ၇ီ ျမို႕ မွာ ေမြးဖြား ခဲ႕ ပါတယ္။
ကဗ်ာဆရာ ၊အက္ေဆး ေရးသားသူပါ။ အဲဒီေခာတ္ အခါ က မျပီးနိင္ မစီး နိင္ အလြန္ေရပန္းစား ေဖာင္းကားေန တဲ႕ ရိုမက္တစ္ ၀ါဒ (Romanticism) ေတြ ကို ေဖာက္ထြက္ နိင္ ခဲ႕သူတစ္ေယာက္ပါ။အဲဒီအခ်ိန္က ကဗ်ာ အလွတရား၊ ကဗ်ာေဗဒ ရဲ႕ ဟန္ခ်က္ ျပန္ထိန္းဖို နဲ႔ စနစ္က်တဲ႕ အဆင္႕ မွီအလွတရား ထဲမွာ ကဗ်ာကို ျပန္ထား ဖို Parnassian လႈပ္ရွား မႈေတြ မွာ ဦးေဆာင္ ပါ၀င္ ခဲ႔ တဲ႕ ျပင္ သစ္ကဗ်ာ ဆရာပါ။ သူ႕ ဘ၀ တစ္ ခု လံုး ကဗ်ာအႏုပညာ ကို အေတြး အေခၚ နက္နက္ရိႈင္းရိႈင္း နဲ႕ ယံုၾကည္ခဲ႔ တယ္ဆို တာ၊ သူတစ္ ဘ၀ လံုး လုပ္ခဲ႕တာေတြက သက္ ေသပါ။
Sainte-Beuve.က ခ်ီက်ဴး ေထာပနာ ျပဳ ျခင္း ခံ ရ တဲ႕ သူ ရဲ႕ ပထမဆံုး collection ျဖစ္တဲ Stances et Poèmes ("Stanzas and Poems", )ကို၁၈၆၅ မွာ ကို ထုတ္တာ ပါ။ (အဲဒီေခာတ္ အခါ က ကဗ်ာ ၊စာ ေပ နဲ႕ ပညာေရး စတဲ႔ အသိတရား ဆိုင္ ရာ ေတြ အား လံုး ဟာ ခယစ္ယာန္ ဘာသာေရး အသိုင္း အ၀န္း ရဲ႕ အသိ အမွတ္ ျပဳ ခံ ရ ဖိဳ႕ အရမ္း လို တယ္ ဆိုတာ သတိ ခ်ပ္ ေစ ခ်င္ ပါတယ္။ ။ (ဒါ က စကား ခ်ပ္ ပါ)

ေအာင္ျမင္ ခဲ႔ သလို နာမည္ အရမ္း ၾကီးခဲ႔ ပါတယ္။
သူဟာ ဒသနိကေဗဒ ပညာရပ္ မွာသံုးေလ႔ ရွိသလို ေလးလံ ျမင္႕ မား တဲ႕ေတာင္းဆို ျငင္း ဆန္ ခ်က္ ေတြ မပါပဲနဲ႔ ၊ အနုပညာ နည္းက်က် ၊ ဟန္ ခ်က္ ညီေအာင္ အေတြး အေခၚေဗဒရဲ႕ နက္ ရိႈင္း မႈ႕ ေတြကိုကဗ်ာေတြ ထဲ မွာ ဟန္ခ်က္ ညီညီ လွလွ ေလး ထည္႕ သြင္း ေဖၚ ျပ နိင္ခဲ႕တယ္ လို႕ ေနာက္ ပိုင္း ပညာ ရွင္ ေတြ က ဆို ပါတယ္။ အား လံုး သိ ၾက တဲ႕ သူရဲ႕ ကမၻာ ေက်ာ္ ကဗ်ာ The Broken Vase (Le vase brisé.) ဟာ အဲဒီမွာ ပါတာ ပါ။ဖတ္ဖူးၾကမွာပါ ။
(သိျပီးသားေတြ ခ်ည္းပဲ ဒီလူကေလး မင္း ၀င္၀င္ မပါပါနဲ႕) လို႕ တစ္ ခ်ိဳ႕ ထင္ နိင္ ေပမယ္၊ မဖတ္ ဖူးေသး တဲ႔ လူ ေတြ ၇ွိ ရင္ ဖတ္ ရ ေအာင္ ဒီမွာ Thomas D. Le ရဲ႕ အဂၤလိပ္ လို ဘာသာ ျပန္ ထား တာ နဲ႕ အတူ ထည္႕ ေပး ထား ပါတယ္။
ဖတ္ ၾကည္႕ ပါဦး ဗ်ာ။ ပထမဆံုး ႏို ဘယ္ ဆု၇ တဲ႔ ကဗ်ာ ဆရာ ရဲ႕ အေက်ာ္ၾကား ဆံုး ကဗ်ာ ပါ။


Le vase brisé


Le vase où meurt cette vervaine
D'un coup d'éventail fut fêlé ;
Le coup dut effleurer à peine,
Aucun bruit ne l'a révélé.

Mais la plus légère meurtrissure,
Mordant le cristal chaque jour,
D'une marche invisible et sûre
En a fait lentement le tour.

Son eau fraîche a fui goutte à goutte,
Le suc des fleurs s'est épuisé ;
Personne encore ne s'en doute,
N'y touchez pas, il est brisé.

Souvent aussi la main qu'on aime,
Effleurant le coeur, le meurtrit ;
Puis le coeur se fend de lui-même,
La fleur de son amour périt ;

Toujours intact aux yeux du monde,
Il sent croître et pleurer tout bas
Sa blessure fine et profonde ;
Il est brisé, n'y touchez pas.
Sully Prudhomme

ေအာက္ က ဟာ က အဂၤလိပ္ လို ဘာ သာ ျပန္ ထား တာ ပါ။
The Fissured Vase

This vase wherein the vervain dies
A fan's light touch left a crack fine.
Soft blow it was to all the eyes,
And made no noise one would divine.

Yet slight as is the little bruise,
It gnaws at its crystal each day.
Unseen but sure in its slow cruise
Around the vase it makes its way.

Fresh water leaves in dribs and aught,
The flowers' soul will expire soon.
Though none has yet to suspect naught,
Touch not the vase for it's in ruin.

Thus often when the hand you love
Strokes light the heart yet breaks it so,
The heart shatters on its blest love,
The flower dies of its love's woe.

It looks whole to the world outside,
Yet feels the growth, and softly cries,
Of its wound deep and fine inside.
Thomas D. Le ဘာသာ ျပန္သည္။ Sully Prudhomme


အဲဒီေခာတ္က ကဗ်ာဆရာ ေတြ၊ ကဗ်ာ အေတြး အခၚေတြ၊ ယွဥ္ကပ္ ပံု ေတြ ကို ကေန႕ေခာတ္ ၂၀၁၃ ခု ႏွစ္ ကဗ်ာ ေတြ စဥ္းစာ သလို ေ၀ဖန္စဥ္းစားလိုက မ၇တာ ကၽြန္ ေတာ္ ( လ်ွာ ရွည္ ျပီး) ေျပာ စရာ လို မယ္ မထင္ ပါဘူး။ သူေခာတ္ နဲ႕ သူပါ။ ဒါ ေပမယ္႔ အဲ ဒီ ေခာတ္ ဟာ ဒီ ေခာတ္ ရဲ႕ ေ၇ွး ေဆာင္ ဘိုး ေအ ၾကီးပါပဲ။
သူဟာ သူ႕ ရဲ႕ ပထမ စာအုပ္ မွာ အလြမ္းအေဆြး စိတ္ကူး ယဥ္ ဆန္ဆန္ ခပ္ ႏုႏ ုေရွ႕ စတိုင္ (sentimental style)ပံုစံ နဲ႕ ျဖစ္ ေန ခဲ႔ ေပမယ္႕ ၊ သူရဲ႕ လုပ္ သက္ သက္ တမ္း အတြင္း မွာ အေတြး အေခၚပညာ ေတ၊ြ သိပၸံ ပညာရပ္ ေတြ နဲ႔ ေပါင္း စပ္ျပီး Parnassian ေတြ ပံုစံေ၇ွးဆန္မႈ႕ က တျဖည္း ျဖည္း ျမွင္႕လာရင္းက ကဗ်ာေလာက ကို ႏိႈးဆြတဲ႔ အေနနဲ႔ အဲဒီစာ အုပ္ ကို ကိုယ္ ပိုင္ ပံု စံနဲ႔ ရွင္း ရွင္း လင္း ဘာ သာ ျပန္ ဆိုေရး ျပခဲ႕ သူပါ။ တနည္း အား ျဖင္႕ သူ ဟာ ျပဳ ျပင္ ေျပာင္း လဲ ေရး သမား ၊ ေတာ္ လွန္ ေရးသမား ပါ။
Franco-Prussian War မတိုင္ခင္မွာ ကဗ်ာ ေတာ္ေတာ္ မ်ား ေရးခဲ႔ ပါေသးတယ္။အဲ ဒီ ခ်ိန္ ေနာက္ပိုင္း ေလာက္ က စ က်န္မာေ၇းဆိုး၀ါးလာခဲ႔ တာပါ။ဂႏၱေျမာက္ ေဆြး ေႏြး မႈ႕ ေတြ ျဖစ္တဲ႕ Impressions de la guerre (1872) ရယ္ ၊La France (1874) ရယ္ ကိုေဆြး ေနြး ေရးသား ခဲ႔ တဲ႔ အခ်ိန္ မတိုင္ခင္ ၂ ႏွစ္ေလာက္ ကစျပီး ေပါ႕။
သူဟာ မ်က္ စိ ဒုကၡ ေပး လို႕ ေက်ာင္ ပညာ ေရး မွာ အေႏွာင္ ႕ အယွက္ ေတြ ျဖစ္ ခဲ႔ ရ ေပမယ္ လို႕ ၊ ေလ႔ လာ သင္ ယူ မႈ႕ မွာ ေတာ႕ ျပင္းျပ တဲ႔ အာ သီသ နဲ႔ ေရွးဆက္ ခဲ႔ သူပါ ။ ျပင္ သစ္ နဲ႔ ဘာသာ ေရး နဲ႕ သမိုင္းမွာဆက္ စပ္ ေနတဲ႕ အဂၤလန္ ရဲ႕ ၇ီေနးဆန္း ေခာတ္ ရဲ႕ သေဘာသဘာ၀ေတြ က ရဲ႕ ျပင္သစ္ လူ မ်ိဳး ျဖစ္ တဲ႔ သူ႕ အေတြးစိတ္ မွာ ေပၚလာ ခဲ ဖူး မယ္ လို႕ ထင္ ပါတယ္။သူဟာ ရီေနဆန္း အေတြး အေခၚသမား ေတြ လို ပါပဲ။ ဘာလို႕ လဲ ဆို ေတာ႕ သူ ဟာ ဥပေဒပညာ ရပ္ ၊ စာ ေပ အႏုပညာ ၊ သိပၸ ပညာ နဲ႕ အေတြး အေခၚ ပညာ ေတြ အား လံုး ကို ဘက္ စံု တတ္ ေအာင္ေလ႕လာ သင္ ယူ ခဲ႔ သူ ပညာ ၇ွိ ၾကီး ကိုး။
La Justice (1878) ( Justice ) နဲ႕ Le Bonheur (1888) (happiness). စာအုပ္ ေတြ မွာ သူ႕ရဲ႕ အေတြး အေခၚေတြ ထင္ဟပ္ ေဖၚျပ ခဲ႔ တာ၊ဥာဏ္ ပညာနဲ႕ ခ်စ္ ျခင္းတ၇ား ကို စူးစမ္း ရွာေဖြ ထင္ ဟပ္ ထားတာ၊ ဒသ၁နိက ေဗဒဆိုင္ ၇ာ သေဘာတရား ေတြကို ကဗ်ာနဲ႕ ထင္ဟပ္ျပ ဖို႔ ၾကိူးစား ထား တာ လို႕ ေျပာ ၾက ပါတယ္။ အလွတရားျမတ္ႏိုး မႈ႕ အႏုသုခုမ ေတြ၊ အႏုပညာ အေတြး အေခၚ ဆိုင္ ရာ အက္ ေဆး ေတြ လည္း ေရး ခဲ႔ ပါတယ္။

၁၈၈၁ ခုႏွစ္ မွ ာ ( ဆိုေတာ႕ ျမန္မာ ျပည္ ကို အဂၤလိပ္ ေတြ မသိမ္း ပိုက္ ခင္ ၅ ႏွစ္ အလို ) Académie française မွာသူ အေရြး ေကာက္ ခံ ခဲ႕ ရ ပါတယ္။
အဲ ဒီေခာတ္ က ပညာ တတ္ အသိုင္း အ၀န္း မွာကလည္း idealism ဟာေ၇ပန္း စား လွ ပါတယ္ေနာ္။

(ဒီေန၇ာမွာ၊ lofty idealism ကို စိတ္ကူးဥာဏ္ဥာဏ္သား ျမင္႕ မား မႈ အဓိက ၀ါဒ ၊ lofty idealist ကို စိတ္ကူးဥာဏ္ဥာဏ္သား ျမင္႕ မား မႈ အဓိက ၀ါဒီ ဆို ျပီး ကၽြန္ေတာ္ဘာသာ ျမန္မာ မႈ႕ ျပဳ လိုက္ ရင္ ဘယ္ သူေတြ ဆဲမလဲ လို႕ ၇ီစရာ ေတြး မိ ပါေသး တယ္) ။ ေျပာ ခ်င္ ဒါ က ဒီလိုပါ။

သ႕ူ က ပထမဆံုး စာေပႏို ဘယ္လ္္ ဆု ေပး ရ တဲ႔ အေၾကာင္း ထဲမွာ lofty idealism ကို သက္ေသခံေပးေနတဲ႕ ကဗ်ာ အဖဲြ႕ အႏဲြ႕ ၊အႏုပညာျပည္႕ ၀လွ ျပီး ခံစားခ်က္ နဲ႔ ထိုထြင္းသိ ဥာဏ္ႏွစ္ခုလံုး ကို ေပါင္းစပ္ အခ်ိဳးက်က် ဟန္ခ်က္ ညီေအာင္ ေရး နိင္ စြမ္း သည္႕ ျပည္႕ ၀ လြန္းေသာ အႏုပညာ အရည္ အေသြးေတြ ေၾကာင္႕ လို႕ ဆိုပါတယ္။
၁၉၀ ာ ခုႏွစ္ ႏိုဘယ္ ဆု ေတြ စ ေပး ေတာ႕ စာ ေပ ႏိုဘယ္ ဆု ကို သူကို ပဲ ေ၇ြး ခ်ယ္ ေပး အပ္ ခဲ႔ ပါတယ္။

၁၉၀၂ ခု ဆိုေတာ႕ ။ ( အဲဒီအခ်ိန္ေတြက ျမန္မာ ျပည္ က ေတာ႕ အ၈ၤလိပ္ လက္ ေအာက္မွာ၊ ေနာက္ ဆယ္စုႏွစ္ အခ်ိဳ႕ အၾကာမွာ သခင္ကိုယ္ေတာ္ မိႈင္းရဲ႕ စာ ေတြ ဟာလည္း ေ၇ွး ရိုး ေရးဟန္ေတြ က ေန ျပီး နည္းနည္း ျခားနား လာ ေန ျပီ၊ အား လံုး သိ တဲ႔ အတိုင္း အျခား စာေပ ဆိုင္ ၇ာ အေျပာင္း အလဲ ေတြ နည္းနည္း ေတာ႕ဒီ မွာ လည္းျဖစ္ ေန ခ်ိန္ေတြ) မွာသူက , Société des poètes français ကို Jose-Maria de Heredia တို႕ေတြ Leon Dierx တိုေတြ နဲ႔ ထူ ေထာင္ ခဲ႔ ပါတယ္။

အေပၚမွာ၊ ၁ဂရ၀ ေလာက္ မွာ သူ႕ မွာ က်န္း မာေရး ဆိုး ၀ါး လာ တယ္ လို႕၊ ဆို ခဲ႔ ျပီး ေပ မယ္႕ စာ ဖတ္ သူ ကေတာ႕ ေမ႕သြား ခ်င္ ေမ႕ သြား ေရာ ေပါ႔ ။ (ျမန္မာ တိုင္း ရင္း ေဆး အသံုး အႏႈန္း မွာ ေတာ႕ သြက္ခ်ာပါဒ ဆိုတာ၇ွိတယ္ ၊ ခုေခာတ္ လူ ေတြ သိ ခ်င္ မွ သိ မွာ၊ တစ္ ခါတစ္ ခါ မသိ တာက ပို ေခာတ္ မွီတာကိုး၊ အဲ ဒါ သူ ျဖစ္ တဲ႔ ေရာ ဂါ ေပါ႕ )။ အေၾကာေသ တာ မ်ိဳး ေပါ႕။
paralysis ျဖစ္ တယ္။ေနာက္ ေတာ႕ တျဖည္း ျဖည္း ဆိုးလာရင္း ကအႏုပညာ အလုပ္ ေတြလုပ္ ေနရင္း စာေပဂုရု ၾကီးဟာ ရုတ္တ၇က္ ကြယ္ လြန္ခဲ႔ ပါတယ္။ အဲဒီေန႔ က ၁၉၀ရ ခု ႏွစ္ စက္ တင္ ဘာ လ (၆) ရက္ ။ အဲဒီ သူကြယ္လြန္တဲ႔ ႏွစ္ က ကမၻာ႔ စာေပ ေလာ က ရဲ ႕ အထင္ကရ ႏွစ္ ပါပဲ။သူကြယ္လြန္တဲ႔ ႏွစ္ က Riyard kippling နိဗယ္လ္္ ဆု ရ တဲ႔ ႏွစ္ ။သူ႕ ကို ျပင္ သစ္ နိင္ငံ ၊ပါ ရီ ျမိဳ႕ က Père-Lachaise မွာတေလး တစား ျမႈပ္ႏံွ ခဲ႔ ပါတယ္။ (၆၈) ႏွစ္ ၾကာ အႏုပညာ အလုပ္ ေတြ လုပ္ ဖိဳ႕ လူ႕ ျပည္ ကို ဆင္း သက္ ခဲ႕သူ ပါ။


ကမၻာ အရပ္ ရပ္ က ကဗ်ာ ဆရာ ေတြ မွာ မ်က္ ရည္ က် ေန တဲ႕မ်က္ လံုး ေတြ နဲ ႔ ။
မ်က္ လံုး ေတြ ဆိုမွေတာ႕ မ်က္ ၇ည္ လည္း က် တတ္ တာ ကိုး ။
အဲ ဒီ မ်က္ လံုးေတြ the eyes ။ မ်က္ လံုး ေတြ ဟာ ဘာ ေတြ လည္း ဗ်ာ ။
သူကလည္း မ်က္ လံုး ေတြ ကို ကဗ်ာေရး ခဲ႔ ပါတယ္။ Les yeux တဲ႕။
Les yeux

Bleus ou noirs, tous aimés, tous beaux,
Des yeux sans nombre ont vu l'aurore ;
Ils dorment au fond des tombeaux,
Et le soleil se lève encore.

Les nuits plus douces que les jours,
Ont enchanté des yeux sans nombre ;
Les étoiles brillent toujours,
Et les yeux se sont remplis d'ombre.

Oh ! qu'ils aient perdu le regard,
Non, non, cela n'est pas possible
Ils se sont tournés quelque part,
Vers ce qu'on nomme l'invisible.

Et comme les astres penchants
Nous quittent, mais au ciel demeurent,
Les prunelles ont leurs couchants,
Mais il n'est pas vrai qu'elles meurent :

Bleus ou noirs, tous aimés, tous beaux,
Ouverts à quelque immense aurore,
De l'autre côté des tombeaux
Les yeux qu'on ferme voient encore
Sully-Prudhomme
Thomas D. Le အဂၤလိပ္ လို ဘာ သာ ျပန္ ထား တာ က
The Eyes


Blue or black, all adored and fair,
The countless eyes that saw the dawn!
Now rest in peace deep in their lair
While the sun still rises beyon'.

The nights than days are sweeter still
Have delighted the eyes countless.
The stars will always shine at will
And yet the eyes filled with darkness.

O that they have all lost their sight!
But no, no! That just cannot be.
They simply must have turned aside
Towards a place no one can see.

And though the stars will sure decline
In yonder sky they still remain.
The eyeballs fall in sleep supine
Yet always will their life regain.

Blue, black, all beautiful and loved,
And open to some dawn behold,
Beyond the grave the eyes beloved
That death has closed will never fold.

Sully-Prudhomme
သူရဲ႕ poetry ေတြ ထဲ က တစ္ ခ်ိဳ႕ ကိုေဖာ္ ျပ ေပး လိုက္ ပါတယ္။

• 1865: Stances et poèmes
• 1866: Les épreuves
• 1868: Croquis italiens
• 1869: Les solitudes: poésies [Les écuries d’Augias]
• 1872: Les destins
• 1874: La révolte des fleurs
• 1874: La France

အတတ္နိင္ ဆံုး ေတာ႕ အသံုး အႏႈန္း ေတြ ကို အင္ တာ နက္ မွာ ရွာ ရ လြယ္ ေအာင္ ၾကိုး စား ေပး ထား ပါ တယ္ ။


ေက်းဇူး တင္ ပါတယ္။
ေမတၱာ သက္သကအား ကိုး ျဖင္႕

ဒီလူကေလး