ယိုယြင္းလာၿပီ ငပလီ

 News Watch(ေစာင့္ၾကည့္သတင္းဂ်ာနယ္)

 

ယိုယြင္းလာၿပီ ငပလီ
------ ------ ------ ------

လြန္ခဲ့ေသာအႏွစ္ ႏွစ္ဆယ္ကဆိုလွ်င္ ရခိုင္ျပည္နယ္၊သံတဲြျမိဳ႕မွ ကားေမာင္းသြားပါက အခိ်န္အနည္း ငယ္အတြင္းေရာက္ရွိႏိုင္သည့္ ဘဂၤလားပင္လယ္ေအာ္ရွိ ငပလီကမ္းေျခသည္္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ မပ်က္စီးေသးေသာ သဘာ၀ရတနာမ်ား၏သရဖူကို ေဆာင္းထားႏိုင္္ခဲ႔သည္။ ေဒသခံမ်ားသည္ ကမ္းေျခကို လက္လွမ္းမီၾကျပီး သူတို႔သည္ ပင္လယ္ျပင္ကိုသာ မွီခိုေနၾကရသည္။ ပင္လယ္ကမ္းေျခတေလွ်ာက္ရွိ နည္းပါးလွေသာ ဟိုတယ္တလံုးစ၊ ႏွစ္လံုးစအနက္မွ တလံုးလံုးတြင္ ႏိုင္ငံျခားသား ခရီးသြား ဧည့္သည္တေယာက္တေလကို မၾကာခဏဆိုသလို ေတြ႔ျမင္ႏိုင္ၾကပါသည္။

အခိ်န္ကေျပာင္းလဲသြားခဲ႔ပါျပီ။ ႏိုင္ငံျခားသားခရီးသြားမ်ား တိုးတက္လာျပီး အလယ္အလတ္တန္းစားႏွင္႔အဆင္႔ျမင္႔ဟိုတယ္မ်ား ငပလီကမ္းေျခတြင္္ အကန္႕အသတ္ျဖင္႔ သိသာစြာ မ်ားျပားလာခဲ႔ပါသည္။ ပင္လယ္ျပင္ကိုမ်က္ႏွာမူေနေသာ ကမ္းေျခတေလွ်ာက္ သဲေသာင္ျပင္မ်က္ႏွာစာေျမကြက္ေနရာ အားလံုးနီးပါး ေရာင္းခ်ျပီးစီးသြားျပီျဖစ္သည္။ လူအမ်ားအသံုးျပဳႏိုင္ေသာ ကမ္းေျခေျမေနရာကြက္လပ္ အနည္းငယ္သာ က်န္ရွိပါေတာ႔သည္။ သို႕ေသာ္ သဲေျမမ်ားကေတာ့ ဆက္လက္ေပ်ာက္ကြယ္လ်က္ရွိေနပါသည္။

သဘာ၀အားျဖင့္ ပင္လယ္သည္သဲမ်ားကို တြန္းဖယ္ေနျပီး ကမ္းေျခသို႔မရပ္မနား ပို႔ခ်ေနပါသည္။ မၾကာမီမွာပင္ သဲေသာင္ ကမ္းေျခသည္ သစ္ပင္အတားအဆီးမ်ားႏွင္႔အုန္းပင္၊ ဓနိပင္မ်ား၏အျမစ္ေျခရင္းမ်ားကို ေရာက္ရွိသည္႔တိုင္ေအာင္ တျဖည္းျဖည္းႏွင့္ ဆင္ေျခေလွ်ာအသြင္ ေရမ်က္ႏွာျပင္ထက္ ပို၍ျမင္႔တက္လာေစပါသည္။ ငပလီကမ္းေျခတြင္သဲမ်ား တူးေဖာ္ေနျခင္းသည္ သဘာ၀မွ်ေျခတခုကို အေႏွာက္အယွက္ ျဖစ္ေစပါသည္။ ငပလီကမ္းေျခ၏ ထူထဲေသာထုရွိသည့္ သဲေသာင္ျပင္သည္ အေရွ႕ေတာင္အာရွတိုက္တြင္ ဆဲြေဆာင္မွဳအရွိဆံုးေသာ ကမ္းေျခမ်ားအနက္မွ တခုျဖစ္ပါသည္။ ျပီးခဲ႔ေသာ ႏွစ္ကထက္ သဲထုသည္ တမီတာ(သံုးေပခန္႔)မွ် နိမ္႔ဆင္းလာေနပါသည္။ ပင္လယ္ေရလွိဳင္း အတက္အက်ရွိေသာ ကမ္းစပ္သည္လည္း ပို၍မတ္ေစာက္လာပါသည္။ သဲမ်ားကိုဖယ္ရွားလိုက္ျခင္းေၾကာင့္ ပင္လယ္သည္ ဟိုတယ္ပရ၀ဏ္နံရံမ်ား၏ အုပ္ျမစ္မ်ား၊ အုန္းပင္မ်ား၏အျမစ္မ်ားကို အားနည္းခ်ည္နဲ႔သြားေစျပီး ျပီးခဲ႔ေသာမုတ္သုန္မိုးရာသီအတြင္း အမ်ားအျပားျပိဳလဲက်ေစခဲ႔သည္။ ဆင္ဒေ၀း (Sandoway Resort) ႏွင္႔ မာေဆး ရီထရိ၊ရီေဆာ့ (Merciel Retreat and Resort) ဟိုတယ္မ်ား၏ ဧည္႔တည္းခိုေဆာင္မ်က္ႏွာ စာနံရံမ်ားျပိဳက်ခဲ႔သည္။ သံတဲြေလဆိပ္မွခဲတစ္ပစ္ခန္႔အကြာအေ၀းတြင္ရွိျပီး ေလေၾကာင္းပို႔ေဆာင္ ေရးဦးစီးဌာနက တည္ေဆာက္ေနေသာ ဟိုတယ္တလံုးတြင္လည္း အလားတူျဖစ္ရပ္မ်ိဳး ျဖစ္ပြားခဲ႔သည္။ ဟိုတယ္ပတ္လည္ရွိ နံရံမ်ားျပိဳလဲခဲ႔သည္။

၂၀၀၄ ခုႏွစ္မွစ၍ ဟိုတယ္ႏွင္႔ခရီးသြားလာေရး၀န္ၾကီးဌာနသည္ သဲတူးေဖာ္ျခင္းလုပ္ငန္းကို ဟန္႔တားရန္ ၾကိဳးပမ္းခဲ႔ပါ သည္။ ကမ္းေျခမွသဲမ်ားကို တရားမ၀င္သံုးစဲြမႈအေပၚ ယခုေနာက္ဆုံး တားျမစ္မွဳတရပ္မွာ ၂၀၁၅ ဇန္န၀ါရီလ ၁ ရက္စဲြျဖင္႔ အဆိုပါ၀န္ၾကီးဌာနကထုတ္ျပန္လိုက္ေသာ ေၾကညာခ်က္အမွတ္ ၂ /၁၅ ပင္ျဖစ္သည္။ ယင္းကိစၥအေပၚ သံတဲြျမိဳ႕နယ္အေထြေထြ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဦးစီးဌာနက ဇန္န၀ါရီလ ၂၇ ရက္ ေန႔ရက္စဲြျဖင့္ သဲေသာင္ျပင္မွ သဲမ်ားတူးေဖာ္ျခင္းကို တားဆီးပိတ္ပင္လိုက္ျပီး မည္သူမဆို လိုက္နာမွဳမရွိပါက ျပင္းထန္စြာ အေရးယူမည္ျဖစ္ေၾကာင္း ထပ္ဆင့္အသိေပး ထုတ္ျပန္ခဲ႔သည္။

သံတဲြေလဆိပ္ႏွင့္နီးကပ္ေနေသာ ဟိုတယ္တည္ေဆာက္ေရး လုပ္ငန္းခြင္တခုအနီးတြင္ အလုပ္သမား ငါးဦးတို႔သည္ သဲေသာင္မွ သဲမ်ားကိုအိတ္မ်ားအတြင္း သြတ္သြင္းေနၾကျပီး ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းခြင္သို႔ သယ္ေဆာင္သြားေနၾကသည္။ သူတို႕သည္ ဥပေဒကိုခ်ိဳးေဖာက္ေနသည္ဆိုသည့္အခ်က္ကို လံုး၀ သတိမျပဳမိၾကဘဲ၊ေပ်ာ္ရႊင္ရယ္ေမာေနၾကသည္။ အသားညိဳညိဳလူငယ္တဦးကသူ၏ ေဂၚျပားကိုကိုင္လ်က္ “ကၽြန္ေတာ္တို႔ကေျမာက္ဦးကလာတာ၊ ကၽြန္ေတာ္တို႔ဆီမွာ အလုပ္မရွိဘူး။ ဒါေၾကာင္႔ ဒီကိုလာျပီး ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းမွာ အလုပ္လာလုပ္ေနၾကတာ။ အမ်ိဳးသမီးေတြက သဲေသာင္ျပင္ကသဲတူးခ တေန႔ သံုးေထာင္႔ငါးရာ က်ပ္ရတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ေယာက်ၤားေတြက တေန႔ ငါးေထာင္က်ပ္ရတယ္။”

ေလဆိပ္ေျမာက္ဘက္ရွိေက်းရြာတခုမွ ေက်းရြာသားတဦးက ယခင္ကသဲတူးေဖာ္ျခင္းတြင္ သူပါ၀င္ပတ္သက္ခဲ႔ပံုကို ေျပာျပပါသည္။ “ျပီးခဲ႔တဲ႔ေျခာက္လေလာက္ကစျပီး ကၽြန္ေတာ္တို႔ အဲဒါေတြမလုပ္ၾကေတာ႔ပါဘူး။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ေဒသအုပ္ခ်ဳပ္ေရးေတြဆီက ခြင္႔ျပဳခ်က္မရေတာ့ပါဘူး။”

ေက်းရြာသည္ စို္က္ပ်ိဳးရန္အတြက္ ေျမေအာက္ေရ လံုေလာက္စြာ မရရွိခဲ႔ပါ။ ထို႔ေၾကာင့္ ေက်းရြာအတြက္ သဲတူးေဖာ္ျခင္းလုပ္ငန္းသည္ အဓိက ၀င္ေငြျဖစ္ခဲ႔ပါသည္။ စိုက္ပ်ိဳးေရးမွ ၀င္ေငြလံုေလာက္မွဳမရွိဘဲ သဲတူးလုပ္ငန္းမွ ေက်းရြာအတြက္ရံပံုေငြ စုစုေပါင္း၀င္ေငြ က်ပ္သိန္း တေထာင္႔ငါးရာ ရရွိခဲ႔သည္ဟု ဆိုပါသည္။ ၀င္ေငြေတြ ဘယ္ကရသလဲ ေမးၾကည္႔ရာ ကြမ္းခ်ိဳးစဲြေနေသာသြားမ်ားကို ျမင္ေအာင္ျပံဳး၍ “မေျပာဘူးဗ်ာ”ဟု သူက ျပန္ေျပာသည္။

ခြင္႔ျပဳသည္ျဖစ္ေစ၊ ခြင္႔မျပဳသည္ျဖစ္ေစ၊ သဲတူးေဖာ္ျခင္းလုပ္ငန္း၏ လိုအပ္ခ်က္သည္ ျမင္႔မားေနဆဲျဖစ္သည္ကို ရြာမွကိုက္ႏွစ္ရာေက်ာ္ အကြာခန္႔တြင္ သဲေသာင္ျပင္သို႔ ဦးတည္သြားေနေသာ ကားဘီးရာမ်ားက ညႊန္ျပေနပါသည္။ ေဖာလဲင္ (Forland) အမွတ္တံဆိပ္၊ အျပာေရာင္ကုန္တင္ကားတစ္စီး ကမ္းေျခတြင္ ရပ္ထားသည္။ ယာဥ္ေမာင္းသည္ ကားလက္ကိုင္ေခြေပၚတြင္ အိပ္ေမာက်ေကာင္းေနဆဲ ျဖစ္ပါသည္။ လူႏွစ္ဦးက ကားေပၚသို႔သဲမ်ားကို တူး၍တင္ေနၾကပါသည္။ အလုပ္သမားႏွစ္ဦးသည္ သူတို႔ဘာလုပ္ေနသည္ကို သံသယကင္းစြာျဖင့္ ရွင္းျပေနပါသည္။

“ဒီသဲေတြက လမ္းမၾကီးတိုးခ်ဲ႕ဖို႔နဲ႔ ဒီကေန မိုင္ငါးဆယ္ေလာက္ေ၀းတဲ့ေနရာမွာ ေဆာက္ေနတဲ့ တံတားစီမံကိန္းအတြက္ တူးေနတာပါ”ဟု တဦးက ေျပာပါသည္။ “ကၽြန္ေတာ္တို႔တေန႔ႏွစ္ေခါက္ေလာက္ေတာ႔ရပါတယ္။ ကားတစီးတစ္ေခါက္ကို တသိန္းသံုးေသာင္းေလာက္ တန္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ကေတာ႔ ကားတစီးစာတေခါက္ကို က်ပ္ ႏွစ္ေသာင္းေလာက္ရပါတယ္။ ကားပိုင္ရွင္က ခုနစ္ေသာင္း ေလာက္က်န္ပါတယ္။”

ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရအတြက္ ရခိုင္ကမ္းေျမာင္ေဒသဆိုင္ရာ အၾကံေပးပုဂၢိဳလ္အျဖစ္ လုပ္ကိုင္ခဲ႔ဖူးျပီး Laguna Lodge ဟိုတယ္ကို လုပ္ကိုင္ေနသူ ေအာလီဗာ အီး စိုးသက္က ေဆာက္လုပ္ေရးကုမၸဏီမ်ားသည္ ကားတစီးလွ်င္ ေငြက်ပ္ေလးေသာင္းမွ်သာရိွေသာ ျမစ္သဲညိဳမ်ားကို အဘယ္ေၾကာင့္ အသံုးမျပဳၾကသည္ကို သူ နားမလည္ႏိုင္ေၾကာင္း၊ ပင္လယ္ကမ္းစပ္မွ သဲမ်ားသည္ ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းအတြက္ မသင္႔ေတာ္ေၾကာင္း ေျပာျပပါသည္။

တာ၀န္သိေသာ စီးပြားေရးျမန္မာဗဟို (Myanmar Centre for Responsible Business -MCRB) က ဤကိစၥအေပၚ စိုးရိမ္ပူပင္ မွဳရွိေၾကာင္းကို ျပည္ေထာင္စု ေျမအရင္းအျမစ္ဗဟိုေကာ္မတီ၏ ဥကၠ႒ျဖစ္သူ၊ ဒုတိယသမၼတ ဦးဥာဏ္ထြန္းထံသို႔ ဧျပီလ ၃၀ ရက္ေန႔က ေပးပို႔ေသာစာတြင္ ထင္ဟတ္ေပၚလြင္ေနပါသည္။ ပင္လယ္ကမ္းစပ္မွသဲမ်ားသည္ အေဆာက္အအံုမ်ား တည္ေဆာက္ရာတြင္ အသံုးျပဳရန္ မသင္႔ေတာ္ပါ။ အေၾကာင္းမွာ ထိုသဲမ်ားသည္ ဆားဓာတ္ေပ်ာ္၀င္မွဳမ်ားေနျပီး အေဆာက္အအံုမ်ားကို ေဆြးေျမ႕ ပ်က္စီးေစႏိုင္ပါသည္ဟု စာတြင္ေဖာ္ျပထားပါသည္။ ထို႕အျပင္ အျခားေသာ သဲအမ်ိဳးအစားမ်ားႏွင့္ ႏွဳိင္းယွဥ္ပါက ကမ္္းေျခမွသဲမ်ားသည္ ပိုလံုး၀န္းျပီး ပင္လယ္လိႈင္းမ်ား၏ အရွိန္ေၾကာင့္ ပို၍ေခ်ာေမြ႕ေနပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ သူ၏ အနားစြန္းမ်ားတြင္ ေရာစပ္ထားေသာ အဂၤေတ၊ ဘိလပ္ေျမကို ဆဲြကပ္ကုတ္ယူထားႏိုင္ေသာ အခၽြန္အတက္မ်ားကင္းမဲ႔ေနပါသည္ဟု ဆက္လက္ေရးသားထားပါသည္။ ညီညာျပန္႔ျပဴးလွေသာ ငပလီကမ္းေျခမွ တူးေဖာ္ရရွိေသာသဲမ်ားကို ေဒသ၀န္းက်င္ရွိ ေဆာက္လုပ္ေရး လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ အသံုးျပဳေနသည္မွာ ႏွစ္ေပါင္းအေတာ္ၾကာေနျပီျဖစ္သည္။

စစ္ေတြျပည္နယ္ေဆးရံုၾကီးကိုလည္း ကရိုရင္းဓာတ္မ်ားေသာ ပင္လယ္မွသဲမ်ားကို အသံုးျပဳတည္ေဆာက္ထားသည္ဟု ဆိုပါသည္။ ေဆးရံုၾကီးျပိဳက်ခဲ႔ပါသည္။

ငပလီေဆးရံုအသစ္ၾကီးႏွင္႔ စာသင္ေက်ာင္းအသစ္မ်ားသည္လည္း အလားတူ ကံၾကမၼာမ်ိဳးၾကံဳရႏိုင္ျပီး ယင္းသည္ တာ၀န္မဲ႔ ေသာလုပ္ရပ္မ်ားျဖစ္၍ အႏၲရာယ္ရွိေၾကာင္းကို ေျပာဆိုေနၾကပါသည္။ ဦးဥာဏ္ထြန္းထံ ေပးပို႔သည္႔စာတြင္ ကမ္းေျခမွသဲမ်ားကို ဖယ္ရွားေနျခင္း၏ အျခားေသာေနာက္ဆက္တဲြဆိုးက်ိဳးမ်ားကိုMCRB ကမီးေမာင္းထိုးျပထားပါသည္။ ငပလီ ကမ္းေျခပ်က္စီးယိုယြင္းလာျခင္းသည္ ခရီးသြားလုပ္ငန္းက႑ကုိထိခုိက္ေစႏိုင္သည္ဟူေသာ အခ်က္တခုပါ၀င္ပါသည္။ ဤက႑သည္ ရခိုင္ျပည္နယ္သားအမ်ားအျပားကို အလုပ္အကိုင္ဖန္တီးေပးေနေသာက႑လည္းျဖစ္ပါသည္။ ကမ္းေျခမ်ား တိုက္စားပ်က္စီးလာျခင္းသည္ေဂဟစနစ္ကိုထိခိုက္လာေစႏုိင္ျပီး သဘာ၀ေဘးအႏၲရာယ္မ်ားအေပၚၾကံ႕ၾကံ႕ခံနုိင္စြမ္းကိုလည္း က်ဆင္းေစျခင္းစသည္႔အခ်က္မ်ားသည္ ကမ္းေျခမွသဲမ်ားကိုတူးေဖာ္ေနျခင္း၏ အျခားေသာေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးမ်ား ျဖစ္သည္။ MCRB ၏ စာႏွင္႔ပတ္သက္၍ ယခင္ ေရတပ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီးျဖစ္ခဲ႔သူ၊ ဦးဥာဏ္ထြန္းထံမွ ေမလ၂၄ရက္ေန႔က ျပန္ၾကားခ်က္တြင္ သဲမ်ားတူးေဖာ္ျခင္း၏ ျပႆနာႏွင္႔ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္အေပၚအႏုတ္လကၡဏာထိခိုက္မွဳမ်ားကို ဂရုျပဳမိေၾကာင္း၊ သဲမ်ားတူး ေဖာ္ျခင္းတားျမစ္ခ်က္၏ ဥပေဒလႊမ္းမိုးမွဳကိုပိုမိုထိေရာက္မွဳရွိေစရန္သူတုိက္တြန္းသြားမည္ ဟုေဖာ္ျပထားေၾကာင္း စာကို ဖတ္လိုက္ရသူတို႔က ဆိုပါသည္။

သို႕ေသာ္ ဤကိစၥအေပၚတြင္ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရ၏ လက္ထဲ၌ၾသဇာအာဏာ မည္မွ်ရွိေနပါသနည္း။ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္က ငပလီသို႔ သမၼတၾကီး ဦးသိန္းစိန္ လာေရာက္လည္ပတ္စဥ္က သူသည္ မိုးကုတ္စက္၀ိုင္း၏ အနားသတ္မ်ဥ္းကို သဘာ၀အတိုင္း ထိန္းသိမ္းထားသည္ကို ျမင္ေတြ႕လိုသည္ဟု ေျပာၾကားခဲ႔ပါ သည္။ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ၊ ဘာလီကၽြန္းတြင္ အုန္းပင္အျမင္႔ထက္ေက်ာ္ေသာအေဆာက္အဦမ်ား တည္ေဆာက္ခြင့္ ပိတ္ထားသည့္တားျမစ္ခ်က္မ်ိဳးကို အားက်၍ ဤကဲ႔သို႔ အၾကံျပဳခဲ႔သည္ဟု ယူဆရပါသည္။ ထို႕အျပင္ ကမ္းေျခရွိ သဲေသာင္မ်ား တူးေဖာ္ျခင္းကို ဟန္႕တားသည့္စည္းကမ္းခ်က္္တရပ္ ထုတ္ျပန္လိုသည့္သေဘာ ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။

ထိုအခ်ိန္မွစ၍ ေဒသဆိုင္ရာအစိုးရအရာရွိမ်ားသည္ ကမ္းေျခေနရာေဒသသံုးခုတြင္သာ သဲတူးေဖာ္ခြင္႔ကို စနစ္တက်ခြင္႔ျပဳခဲ႔ သည္။ သူတို႔သည္ ထိုဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားေၾကာင္႔ ဘဏၰာေငြဆုိင္ရာ အက်ိဳးအျမတ္ တစံုတရာ ရွိမရွိဆိုသည္႔အခ်က္မွာ မသဲကြဲလွပါ။ သို႔ေသာ္ သူတို႕အတြက္္ အက်ိဳးအျမတ္မရွိဟု ေျပာဆိုရန္မွာလည္း ခက္ခဲေနျပန္ပါသည္။ အေျပာထက္ တကယ္႔လက္ေတြ႔တြင္ ႏိုင္ငံေတာ္အဆင္႔ႏွင့္ ေသဆုိင္ရာအာဏာပိုင္အဆင္႔တို႕မွာ ဟန္ခ်က္ညီညီ လုပ္ေဆာင္ေနၾကသည္ဟု မဆိုႏိုင္ပါ။

၂၀၁၅ ခုႏွစ္ေရြးေကာက္ပြဲမတိုင္မီ မဲဆြယ္စည္းရံုးသည့္ကာလအတြင္း သမၼတၾကီး ဦးသိန္းစိန္ႏွင့္ ဒုတိယ သမၼတ ေဒါက္တာစိုင္းေမာက္ခမ္းတို႔ ငပလီသို႔ လာေရာက္ခဲ႔စဥ္ကလည္း ငါးထပ္တိုက္အျမင္႔ရွိမည့္ ဟိုတယ္အေဆာက္အအံု၏တည္ေဆာက္ေရးလုပ္ငန္းခြင္မွ တူးေဖာ္ထားေသာ သဲေသာင္ပံုၾကီးကို လူမျမင္ေစရန္ အျပာေရာင္ႏွင္႔အစိမ္းေရာင္ ပလတ္စတစ္စမ်ားျဖင္႔ဖံုးအုပ္ကာ ကြယ္၀ွက္ထားခဲ႔သည္ဟု ကိုစိုးသက္က ေျပာပါသည္။

ပတ္၀န္းက်င္ကို ထိခိုက္ပ်က္စီးေစသူမ်ားသည္ သဲတူးေဖာ္ေနၾကေသာ သဲတင္ကားမ်ားႏွင္႔ ေဂၚျပားကိုင္ထားေသာသူမ်ားသာျဖစ္သည္ဟု အျပစ္မတင္သင္႔ေၾကာင္း သူက ဆက္ေျပာပါသည္။ အခ်ိဳ႕စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္မ်ားသည္ ျပန္လည္အစားထိုး၍ မရႏိုင္ေသာ အေျခအေနမ်ိဳးအထိေရာက္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ေနၾကသည္။ စပယ္ၾကီးေက်းရြာအနီး ကမ္းေျခရွိ ေဘာလံုးကြင္း သံုးကြင္းစာမွ် အက်ယ္အ၀န္းရွိသည္႔ ဒီေရေတာေနရာမ်ားကို သဲမ်ားျဖင့္ ဖို႔ပစ္လိုက္ၾကသည္။ သဲမ်ားကိုလေပါင္းအေတာ္ၾကာ စုတ္တင္ေျမဖို႔ခဲ႔ၾကရသည္။ ေျမကြက္ပိုင္ရွင္က လုပ္ေဆာင္ေနျခင္းျဖစ္သလား၊ ကုမၸဏီက လုပ္ေဆာင္ေနျခင္းျဖစ္သလား ဆိုမွာလည္း မရွင္းလင္းလွေသးပါ။ ပညေပးျခင္းသည္သာ ျပႆနာကိုေျဖရွင္းရန္အတြက္ အဓိကေသ႔ာခ်က္ျဖစ္သည္ဟု MCRB ၏ ညႊန္ၾကားေရးမွဴး ဗစ္ကီဘိုးမင္းက ယုံၾကည္ေနပါသည္။

“က်မတို႔ကေတာ႔ ပတ္၀န္းက်င္ဆုိင္ရာ ကၽြမ္းက်င္သူတဦးကို ေခၚျပဖို႔ၾကိဳးစားေနပါတယ္။ အျခားပင္လယ္ကမ္းစပ္ေတြမွာ သဲေတြတူးေဖာ္ၾကလို႔ ကာလအလတ္နဲ႔ ကာလရွည္ေတြမွာ ဘယ္လို ေနာက္ဆက္တဲြ ဆိုးက်ိဳးေတြျဖစ္လာႏိုင္သလဲဆိုတာကို ျပသေပးႏိုင္မယ့္လူမ်ိဳးျဖစ္ဖို႔လိုပါတယ္။ ပထမအေရးအၾကီးဆံုးျပႆနာက အဲဒါ (သဲေသာင္ကမ္းေျခ) ေတြဟာ အကန္႔အသတ္ရွိတဲ႔ သဘာ၀အရင္းအျမစ္ေတြပဲဆုိတာ လူေတြက နားမလည္ၾကေသးတာပါပဲ။ ကၽြန္မက ေက်ာင္းေတြမွာ အစီအစဥ္ကေလးတခု ရွိလာေစခ်င္တယ္။ ဒါေပမဲ့ စိတ္မေကာင္းစရာက ယူနက္စကို (UNESCO) က သဲေစာင့္ၾကည္႔ျခင္း (Sandwatch) ဆိုတဲ႔ အစီအစဥ္ကေလးက ၾကည္႔ရတာ ရံပံုေငြ ျပတ္လတ္သြားလို႔ မလုပ္ျဖစ္လိုက္ဘူး ထင္ပါတယ္၊”ဟု သူက ဆက္ေျပာပါသည္။

“သတင္းဆိုးကေတာ့ ျပႆနာဟာ သိထားတာထက္ပိုျပီး က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ျဖစ္ေနတယ္ဆိုတာပါပဲ။ ျဖစ္ခ်င္ေတာ့ ဒါဟာ ငပလီေဒသတခုတည္းကြက္ျပီး ျဖစ္ေနတာ မဟုတ္ဘူး၊ ေငြေဆာင္ကမ္းေျခနဲ႕တနသၤာရီေဒသၾကီးရဲ႕ ရုတ္တရက္ မျမင္ႏိုင္တဲ႔ ေနရာေဒသေတြအထိတိုင္ေအာင္ အဲဒါေတြက ေတာက္ေလွ်ာက္ျဖစ္ေနတယ္”လို႔ ဘိုးမင္းက ေျပာပါတယ္။
ကိုစိုးသက္သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ႏွစ္ေပါင္း ႏွစ္ဆယ္ေက်ာ္ေနထိုင္ခဲ႔ျပီး ငပလီတြင္သဲတူးေဖာ္ျခင္း၏ အကိ်ဳးသက္ေရာက္မွဳမ်ားကို ကိုယ္ေတြ႔မ်က္၀ါး ထင္ထင္ေတြ႕ခဲ႔ရသူျဖစ္သျဖင့္ အစိုးရက အလ်င္အျမန္ ေဆာင္ရြက္ရန္ လိုအပ္ေၾကာင္း ေျပာပါသည္။ သဘာ၀တရားက ႏွစ္ေပါင္း ေထာင္ခ်ီျပီးျဖစ္တည္ေအာင္ လုပ္လာခဲ႔တဲ႔အရာေတြကို လူသားေတြက မိနစ္ပိုင္းအတြင္း ပ်က္စီးေအာင္ လုပ္လိုက္ႏိုင္တယ္။ ငပလီမွာ သဘာ၀တရားေတြ ဖ်က္ဆီးေနတာေတြကို အဆံုးသတ္ရန္အတြက္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္နဲ႔ အမ်ဳိးသားဒီမိုကေရစီ အဖဲြ႕ခ်ဳပ္တို႔ဟာ မူ၀ါဒေတြ ခ်မွတ္ထားလိမ္႔္မယ္လို႔ ကၽြန္ေတာ္ ေမွ်ာ္လင္႔ပါတယ္”ဟု သူက ေျပာပါသည္။

စြန္႔ပစ္အမွိဳက္မ်ား (အျခားဆိုးရြားေသာအနံ႔အသက္မ်ား)
ယခင္ကာလကဆိုလွ်င္ သံတဲြျမိဳ႕စည္ပင္သာယာေကာ္မတီ၏ ပံုမွန္အမွဳိက္သိမ္းဆည္းမွဳ မရွိခဲ႔သျဖင့္ စြန္႔ပစ္အမွိဳက္မ်ားသည္ ငပလီႏွင္႔ သံတြဲျမိဳ႕ေဒသ၏ ျပႆနာမ်ားျဖစ္ခဲ႔ပါသည္။ ျမန္မာစားဖိုမွဴးမ်ားအသင္းကဦးေဆာင္ကာ ကြန္ကရစ္အမွိဳက္ သိမ္းေလွာင္ကန္မ်ား တည္ေဆာက္၍ သံတဲြျမိဳ႕ စည္ပင္သာယာေကာ္မတီက တပတ္တၾကိမ္ ပံုမွန္သိမ္းဆည္းေပးႏိုင္ရန္ ၾကိဳးပမ္းခဲ႔ၾကသည္။ ငပလီကမ္းေျခ၏ေတာင္ဘက္အစြန္းရွိ လင္းသာေက်းရြာအျပင္ဘက္တြင္ ပထမဦးဆုံးေသာ အမွဳိက္သိမ္းေလွာင္ကန္ကို တည္ေဆာက္ႏိုင္ခဲ့ျခင္းက ၾကီးမားေသာ ေအာင္ျမင္မွဳၾကီးတရပ္ ျဖစ္ခဲ႔ပါသည္။

၂၀၁၃ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလက ရခိုင္ဟိုတယ္လုပ္ငန္းရွင္မ်ားအသင္းၾကီး၏ ေအာက္တြင္ ငပလီဟိုတယ္မ်ားစုေပါင္း၍ ဟိုတယ္တလံုးစီ၏ အခန္းတခန္းလွ်င္ အေမရိကန္ေဒၚလာတရာႏွင္႔ ပိုမိုၾကီးမားေသာ ဟိုတယ္တလံုး၏အခန္းတခန္းလွ်င္ အေမရိကန္ေဒၚလာ တရာ့ငါးဆယ္ႏႈန္းျဖင့္ အမွဳိက္သယ္ယာဥ္ႏွစ္စီး၀ယ္ယူရန္အတြက္ အခ်ိဳ႕ဟိုတယ္မ်ားကလည္း ဧည္႔သည္တဦးစီကို အေမရိကန္ေဒၚလာ ၁ ဒသမ ၅ ႏႈန္းျဖင္႔ အမိွဳက္သိမ္းဆည္းသူ ဆယ္ဦး၏လစာအတြက္ ထည္႔၀င္ခဲ႔ၾက သည္။ ေမာ္ေတာ္ယာဥ္အတြက္ စက္သံုးဆီဖိုးႏွင့္ ျပဳျပင္ထိန္းသိမ္းခအတြက္လည္း ထည္႔၀င္ၾကပါသည္။ သံတဲြျမိဳ႕ စည္ပင္သာယာ ေကာ္မတီမွ အမွဳိက္သယ္ယာဥ္ျဖင္႔ အမွဳိက္သယ္ယူရန္ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္အၾကားနားလည္မႈ သေဘာတူစာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆိုႏိုင္ခဲ႔ၾကသည္။

ရခိုင္ဟိုတယ္ လုပ္ငန္းရွင္မ်ားအသင္းၾကီးက ၀ယ္ယူေပးခဲ႔ေသာ အမွိဳက္သယ္ယာဥ္ႏွစ္စီးလည္း ေပ်ာက္ဆံုးသြားခဲ႔သည္ဟု ငပလီကမ္းေျခမွ ဟိုတယ္လုပ္ငန္းရွင္မ်ားက ဆိုပါသည္။ သံတဲြျမိဳ႕စည္ပင္သာယာေကာ္မတီသည္ ၂၀၁၅ ခုၾသဂုတ္လမွစ၍ အမိႈက္ သိမ္းေလွာင္ကန္ကို လာေရာက္သိမ္းဆည္းျခင္းမရွိေတာ႔ေၾကာင္း သူတို႔က ေျပာပါသည္။ ယင္းအတြက္ေၾကာင္႔ ကမ္းေျခလမ္းမတေလွ်ာက္ အနံ႔အသက္မေကာင္းေသာ အမိႈက္ပံုမ်ားအစီအရီ ျဖစ္ေပၚေနပါသည္။

“ကၽြန္ေတာ္တို႔က ေမာ္ေတာ္ယာဥ္လည္း၀ယ္ေပးတယ္။ စက္သံုးဆီဖိုးလည္း စိုက္ေပးတယ္။ လစာလည္း ေပးထားတယ္။ အဲဒါေတာင္ အမွဳိက္လာမသိမ္းေတာ႔ဘူး။ ဒါဟာသိပ္ကို အခ်ဳိးမက်တာပါပဲ”ဟု အမည္မေဖာ္လိုေသာ ဟိုတယ္ပိုင္ရွင္တဦးက ဆိုပါသည္။

(၀န္ခံခ်က္။ ။Frontiermyanmar မွ Hans Hulst ၏ paradise-lost, ကို ေမာင္မီးအိမ္ ဘာသာျပန္ဆိုသည္။)