စပါးစိုက္ပ်ိဳးနည္းစနစ္(Ric
စပါး သီးနွံကို ေယဘူယ်အားျဖင့္ နည္းစနစ္ နွစ္မ်ိဳးျဖင့္ စိုက္ပ်ိဳးေလ့ ရွိသည္။ ၄င္းတို႕မွာ – ပ်ိဳးေထာင္ေကာက္စိုက္ စနစ္ (Transplanting Method) နွင့္ တိုက္ရိုက္ မ်ိဳးေစ့ခ် စနစ္ (Direct seeding Method) တို႕ျဖစ္ပါသည္။ စိုက္ပ်ိဳးမွဳ အေပၚ မူတည္ျပီး စပါး စိုက္နည္းစနစ္ အမ်ိဳးမ်ိဳး ကြဲျပားေနျခင္းျဖစ္သည္။
ပ်ိဳးေထာင္ေကာက္ စိုက္စနစ္တြင္ လက္ျဖင့္ ေကာက္စိုက္သည့္ နည္းစနစ္ (Manual Transplanting) နွင့္ စက္ျဖင့္ ေကာက္စိုက္သည့္ နည္းစနစ္ (Mechine Transplanting) ဟူ၍ ခြဲျခား နိုင္ပါသည္။ တိုက္ရိုက္ မ်ိဳးေစ့ခ်စနစ္ တြင္ အေျခာက္ ထြန္ေရး အေျခာက္ တိုက္ရိုက္ မ်ိဳးေစ့ခ်စနစ္ (Dry Direct seeding Method) နွင့္ အစို တမန္းျပင္ တိုက္ရိုက္ မ်ိဳးေစ့ခ်စနစ္ (Wet Direct seeding Method) ဟူ၍ ခြဲျခားနိုင္ပါသည္။ စိုက္ပ်ိဳး နည္းစနစ္တုိင္း၌ အားသာခ်က္မ်ား၊ အားနည္းခ်က္မ်ား ရွိပါသည္ ။ ေဒသေရေျမ သဘာဝ ၊ ျဖစ္ေပၚ လာသည့္ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲမွဳ၊ လူမွဳ စီးပြားေရး စသည့္ အေျခအေန အရပ္ရပ္ေပၚ မူတည္၍ သင့္ေတာ္ ကိုက္ညီသည့္ စနစ္ကို ေရြးခ်ယ္ အသုံးျပဳရန္ ျဖစ္ပါသည္။
လက္ျဖင့္ေကာက္စိုက္သည့္ နည္းစနစ္
အားသာခ်က္ မ်ားမွာ ပ်ိဳးသက္ ၁၅ ရက္မွ ၄၀ ရက္သား အတြင္း ေျပာင္းေရႊ႕ စိုက္ပ်ိဳးနိုင္သည္။ ပုံမွန္ၾကမ္း ရိုက္ေျမ ညိွရုံျဖင့္ စိုက္ခင္းေရ အတိမ္အနက္ အမ်ိဳးမ်ိဳးတြင္ စိုက္ပ်ိဳး နိုင္သည္။ စက္ျဖင့္ စိုက္ပ်ိဳး သကဲ့သုိ႕ ေငြကုန္ ေၾကးက် မမ်ားေခ်။ စပါးခင္း အတြင္းေပါင္းျမက္ေ ပါက္ေရာက္မွဳ သက္သာေ စသည္။ လုပ္ကြက္ ငယ္ လယ္သမား အမ်ားစု (Small Scale Farmers) အတြက္ အထူးသင့္ေတာ္ေသာ နည္းစနစ္ျဖစ္ပါသည္။
အားနည္းခ်က္မွာ စက္ျဖင့္ စိုက္သကဲ့သုိ႕ လ်င္ျမန္ စြာျပီးစီးနိုင္ျခင္း မရွိေခ်။ ေကာက္စိုက္ လုပ္သား ရွားပါးမွဳ နွင္ ့ ၾကဳံေတြ႕ ရနိုင္သည္။ အတန္းလိုက္ မစိုက္ဘဲ က်ဘမ္း စိုက္ျခင္းျဖင့္ ေကာက္ကြက္ အပင္ဦးေရ မျပည့္ မီပါက ေမ်ွာ္မွန္း စပါးအထြက္ကို မရရွိနိုင္ေခ်။ မိုးေရကိုသာ အားကိုးရေသာ မိုးနည္းပါး သည့္ေဒသမ်ား၌ ပ်ိဳးေထာင္ျပီး၊ စိုက္ခင္းျပဳျပင္ရန္ မိုးမရြာ သြန္းျခင္း၊ ေကာက္စိုက္ လုပ္သား ခက္ခဲျခင္းစသည့္ အေျခအေနမ်ားတြင္ ပ်ိဳးသက္ၾကီး သြားသည္နွင့္ ၾကဳံေတြ႕ ရေလ့ ရွိပါသည္။
စက္ျဖင့္ေကာက္စိုက္သည့္ နည္းစနစ္
အားသာခ်က္မွာ အခ်ိန္မီ လ်င္ျမန္စြာ စိုက္ပ်ိဳးျပီးစီးေစသည္။ စိုက္ပင္ စိုက္တန္း အကြာအေဝး တိက်ညီညာ မွန္ကန္ေစသည္။ ေကာက္ပင္ အျမစ္စြဲ အပင္လွန္မွဳျ မန္ဆန္ေ စသည္။ ပ်ိဳးသက္နဳကို စိုက္ပ်ိဳးျခင္းေၾကာင့္ သန္မာ ထြားၾကိဳင္း သည့္ ပင္ပြားမ်ားကိုျ ဖစ္ထြန္းေစသည္။ စပါး ရင့္မွည့္မွဳ ညီညာေစပါသည္။
အားနည္းခ်က္မွာ စက္ျဖင့္ အံဝင္ဂြင္က်ေ စသည့္ ပိ်ဳးဗန္း (သို႕မဟုတ္) ပ်ိဳးဖ်ာစသည့္ သီးျခား ပ်ိဳးေထာင္မွဳ လုပ္ ငန္းေ ဆာင္ရြက္ရန္ လိုသည္။ ပ်ိဳးသက္နဳ ခ်ိန္တြင္သာ စိုက္ပ်ိဳးနိုင္သည္။ ပ်ိဳးသက္ မၾကီးမီ စိုက္ခင္း တမန္း ျပီးစီးရန္ လိုသည္။ လက္ျဖင့္ စိုက္ျခင္းထက္ စိုက္ခင္းတမန္း အထူးေကာင္းမြန္ရန္ လိုသည္။ တမန္းျပင္ ညီညာ ေအာင္ ပီျပင္စြာ ၾကမ္းရိုက္ တမန္း ျပင္ ညိွရန္ လုိသည္။ စက္ျဖင့္ အသုံးျပဳနိုင္ရန္ တမန္းျပင္တြင္ ေရထိန္းသိမ္းမွဳ စနစ္တက်ျဖင့္ သင့္ေတာ္ေသာ အေနအထားရွိရန္ လိုပါသည္။
တိုက္ရိုက္မ်ိဳးေစ့ခ်စနစ္
အားသာခ်က္မွာစ ပါးစိုက္ပ်ိဳးရာတြင္ လိုအပ္သည့္ ဆည္ေရ (သို႕မဟုတ္) သြင္းေရကိုေ ခၽြတာ နိုင္သည္။ ပ်ိဳးခင္းစရိတ္၊ ပ်ိဳးနွဳတ္ ပ်ိဳးသယ္ေကာက္ စုိက္စရိတ္ မကုန္က်သျဖင့္ လုပ္အားခ ကုန္က် မွဳေလ်ာ့နည္းျခ င္းေၾကာင့္ စပါး စိုက္ပ်ိဳး ကုန္္က်စရိတ္ သက္သာေစသည္။ စိုက္ပ်ိဳးရန္ လြယ္ကူသည္။ လ်င္ျမန္စြာ စိုက္ပ်ိဳးျပီးစီး နိုင္သည္။ ယခု အခ်ိန္ ကဲ့သုိ႕ ျမန္မာနိဳင္ငံ အလယ္ပိုင္းေဒသ၌ စပါးပ်ိဳးေထာင္ရန္ မိုးမရြာသည့္ အေျခအေနတြင္ စုိက္ခ်ိန္ေနာက္မက် ေစဘဲ စပါး စိုက္ပ်ိဳးနိုင္ သည့္ နည္းစနစ္မွာ အေျခာက္ထြန္ေရး (သို႕မဟုတ္) အစိုတမန္း တိုက္ရိုက္ မ်ိဳးေစ့ခ် စနစ္သာ ျဖစ္ပါသည္။
အားနည္းခ်က္မွာ စပါးပင္ နွင့္ေပါင္းျမက္ပင္ တို႕သည္ တစ္ျပိဳင္တည္း ေပါက္ေရာက္ခြင့္ ရရွိေ စသျဖင့္ ေပါင္းျမ က္ေပါက္ေရာက္မွဳ ထူေျပာေလ့ ရွိသည္။ ၾကြက္၊ ငွက္၊ ခရု၊ ပုရစ္၊ ပုရြက္ဆိတ္၊ နီမတုတ္စသည့္ ဖ်က္ေကာင္ အမ်ိဳးမ်ိဳး ဖ်က္ဆီးမွဳ အႏၱရာယ္ နွင့္ၾကံဳေတြ႕ရေလ့ ရွိသည္။ မိုးေခါင္ျခင္း၊ မိုးၾကီးျခင္းတုိ႕ေၾကာင့္ ပ်က္စီးဆုံးရွဳံးမွဳမ်ား ရွိနိုင္ပါသည္။
ဦးစားေပးသင့္သည့္ စပါး စိုက္ေရေျမ သဘာဝ (Rice Ecosystem, priority to be given)
မည္သည့္ စပါးစိုက္ေ ရေျမ သဘာဝ (Rice Ecosystem) အတြက္ ဦးစားေ ပးေဆာင္ရြက္ သင့္သည္ကို ျမန္မာ နိုင္ငံ၏ စပါးစိုက္ပ်ိဳးမွဳ အေျခအေန အရ ေရြးခ်ယ္လ်င္ မိုးေရေသာက္ လယ္စပါး စိုက္ေရေျမသဘာဝ (Rainfed Lowland Rice Ecosystem) ကိုသာ ဦးစားေပး ေရြးခ်ယ္ သင့္ပါသည္။
ဆည္ေရေသာက္ စပါးစိုက္ေရေျမ သဘာဝ (Irrigated Lowland Rice Ecosystem) ၌ စပါးစိုက္ပ်ိဳးရာတြင္
သြင္းေရရရွိျခင္း (Irrigation)
အထြက္ေကာင္းမ်ိဳး (HYV) ၊ အထူး အထြက္တိုးမ်ိဳး (Hybrids) စသည့္ေခတ္သစ္ စပါးမ်ိဳးမ်ား အသုံးျပဳျခင္း (Modern Varieties) နွင့္
ဓါတ္ေျမၾသဇာ အသုံးျပဳျခင္း (Fertilizers) တိို႕ျဖင့္ စပါးသီးနွံ စိုက္ပ်ိဳးု ထုတ္လုပ္မွဳ တိုးတက္ေစနိုင္ပါသည္။
အစစအရာရာ အားသာေသာ အေျခအေန (Favourable Ecosystem)ျဖစ္၍ေ ဆာင္ရြက္ရန္ လြယ္ကူပါသည္။ သုိ႕ေသာ္ မိုးေရေသာက္ လယ္စပါး စုိက္ေရေျမ သဘာဝ (Rainfed Lowland Rice Ecosystem) တြင္မူ စိန္ေခၚမွဳ မ်ားစြာ ရွိေနသည္။ မိုးေခါင္ျခင္း (drought) ၊ေရၾကီးေရလႊမ္းျခင္း (flood) ၊ပိုးမႊားေရာဂါ (Pests) ၊ေပါင္းျမက္ (weeds) နွင့္ေျမဆီ လႊာျပႆနာ (Soil Problems) မ်ား ရွိေနပါသည္။
စပါးစိုက္ပ်ိဳး သည့္ျမန္မာ့ေရေျမ သဘာဝသည္ အမ်ိဳးမ်ိဳး ကြဲျပားျခား နားေနပါသည္။ မိုးရြာသြန္းမွဳ မမွန္မွဳမ်ား ၾကဳံေတြ႕ ရသည္။ မေမ်ွာ္မွန္းနိုင္သည္႕ အေျခအေန မ်ားလည္းျ ဖစ္ေလ့ ရွိသည္။ တစ္နွစ္ စပါးအထြက္ေကာင္းေသာ္ လည္း ေနာက္နွစ္တြင္ မိုးေခါင္ျခင္း (သို႕မဟုတ္ )ေရလႊမ္းျခင္း တို႕ေၾကာင့္ စပါးအထြက္ ဆုံးရုွံးသည္မ်ားလည္း ရွိပါ သည္။
ထို႕ျပင္ မိုးေရေသာက္ လယ္စပါးစုိက္ေရေျမ သဘာဝ (Rainfed Lowland Rice Ecosystem) တြင္ စပါးစိုက္ပ်ိုဳးသည့္ လယ္သမားအမ်ားစုမွာ ဆင္းရဲၾကသည္ ။ေငြေၾကး အရင္းအနွီးကို မစြန္႕စားဝံ့ေသာ အေျခအေနျ ဖစ္ပါသည္။ ျမန္မာနိင္ငံတြင္ မိုးရာသီ၌ ဆည္ေရ၊ သြင္းေရနည္းလမ္း အသြယ္သြယ္ျဖင့္ စပါးစိုက္ပ်ိဳးမွဳမွာ ၁၅% ပင္မျပည့္ေခ်။ မိုးေရေသာက္ စိုက္ပ်ိဳးမွဳမွာ ၈၅%ေက်ာ္သည္။ မိုးေရေသာက္ စိုက္ပ်ိဳးမွဳတြင္ေ ရေတာ္ မိုးေတာ္ စုိက္ဧရိယာမွာ အမ်ားစုျဖစ္ေသာ္လည္း သဲဆန္ ကုန္းေၾကာ၊ ယာ ၊ေတာင္ယာ ၊ေရၾကီးကြင္းေ ရနက္ကြင္း၊ ပင္လယ္ေရငန္ဝင္ စသည္ အစစအရာရာ အားနည္းေသာ အေျခအေန (Unfavourable Ecosystem) မ်ား ပါဝင္ေန ပါသည္။
သို႕ျဖစ္၍ အထြက္အမ်ားဆုံး (Maximum Yield) ကို မေမ်ွာ္မွန္း နိုင္ေသာ္လည္း တစ္နွစ္ျပီး တစ္နွစ္ ယုံၾကည္ အားထားရေသာ အထြက္ (Reliable Yield) ရရွိေရးနွင့္ နွစ္စဥ္ တည္ျငိမ္ေသာ အထြက္ (Sustainable Yield) ရရွိေရး အတြက္ မိုးေရေသာက္ လယ္စပါး စိုက္ေရေျမသဘာဝ (Rainfed Lowland Rice Ecosystem) သုေတသနနွင့္ နည္း ပညာ ဖြံ႕ျဖိဳးေရးကို ဦးစားေပးေ ဆာင္ရြက္ရျခင္းျ ဖစ္ပါသည္။
မိုးစပါးစိုက္ခ်ိန္မွန္ – ဇူလိုင္လ (Optimum Time of Sowing of Rice-July)
ဇြန္လတြင္ ပ်ိဳးေထာင္ျပီး ဇူလိုင္တြင္ စုိက္ျခင္းသည္ မိုးစပါးအတြက္ စိုက္ခ်ိန္မွန္ (Optimum Time of Sowing of Rice) ျဖစ္ပါသည္။ သုိ႕ေသာ္ ဇြန္လတြင္ပ်ိဳး မေထာင္နိုင္ခဲ့ပါက ဇူလိုင္လတြင္ အျပီးပ်ိဳး ေထာင္ရန္ လိုအပ္ပါသည္။ အထြက္ေကာင္း စပါးမ်ိဳးမ်ား (HYVs) သည္ အသက္ရက္အလိုက္ သီးပြင့္ရင့္မွည့္သည့္ သက္တမ္းစပါး (Day-fixed) မ်ိဳးမ်ားျ ဖစ္ပါသည္။ မ်ိဳးေစ့ေျမက်သည္နွင့္ သက္တမ္း စပါသည္။ ပ်ိဳးေထာင္ျခင္း (သုိ႕မဟုတ္) တိုက္ရိုက္ မ်ိဳးေစ့ခ်ျခင္း တစ္နည္းနညး္ျဖင့္ ဇူလိုင္လ အတြင္း မ်ိဳးေစ့ေျမ က်ေစသင့္ပါသည္။
သုိ႕မွသာ ဇြန္လတြင္ ပ်ိဳးေထာင၊္ ဇဴလိုင္စိုက္ သကဲ့သုိ႕အနွံပါပင္ ပြားမ်ားနုိင္မည္။ အထြက္ေကာင္းနိုင္မည္။ နိုဝင္ဘာတြင္ စပါးရိတ္ အျပီး ၾကြင္းက်န္ အစိုဓါတ္ျဖင့္ သီးထပ္သီးနွံ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳး လိုက္နိုင္ပါမည္။ ျမန္မာနိုင္ငံ အလယ္ပိုင္းနွင့္ အထက္ပိုင္း ပ်ိဳးေထာင္ရန္ မိုးရြာသြန္းမွဳ နည္းပါးသည့္ေ ဒသမ်ား၌ ပ်ိဳးေထာင္ေရ ရရွိရန္ မေမ်ွာ္လင့္ နိုင္ပါက တိုက္ရိုက္မ်ိဳးေစ့ခ် (Direct Seeding) စိုက္စနစ္ျဖင့္ ဇဴလိုင္လအတြင္း မ်ိဳးေစ့ေျမက်ေ စသင့္ပါသည္။
စပါးမ်ိဳးအလိုက္ မိုးရာသီစုိက္ခ်ိန္ (Rice Varieties & Time of Sowing)
မိုးစပါး အတြက္ စိုက္ခိ်န္မွန္ (Optimum Time Of Sowing) သည္ ဇဴလိုင္ ၁၅ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ၂၀၀၇၊ ၂၀၀၈၊၂၀၀၉ ခုနွစ္မ်ားတြင္ စမ္းသပ္၊ သုေတသနရလဒ္မ်ားက ညႊန္ျပပါသည္။ မ်ိဳးအလိုက္ကြာျခားမွဳမ်ားရ
သက္လတ္စပါး – မေနာသုခ၊ ဆင္းသုခနွင့္ ဆင္းသြယ္လတ္ မိ်ဳးမ်ားသည္ ဇြန္္(၁၅)နွင့္ ဇဴလိုင္(၁၅) တို႕တြင္ အထြက္ အျမင့္ဆုံး ေပးစြမ္းနိုင္သည္။ စုိက္ခ်ိန္ေနာက္ဆြဲျပီး၊ ၾသဂုတ္(၁၅)တြင္ အထြက္ေလွ်ာ့နည္းသြားသည္။
သက္လ်င္စပါး – ေရဆင္း လုံးသြယ္နွင့္ အမ္အာ ၂၃၀တို႕သည္ ဇြန္(၁၅)နွင့္ ဇဴလိုင္(၁၅)တို႕ တြင္ အထြက္ျမင့္မား သည္ ။ေရႊျမန္မာ နွင့္ ယာ-၉တို႕သည္ ဇဴလိုင္(၁၅)တြင္ အထြက္ျမင့္မားသည္။ ဆင္းသြယ္ရင္သည္ ၾသဂုတ္(၁၅)တြင္ အထြက္ပိုသည္။ ေရႊသြယ္ရင္၊ ဆင္းႏြယ္ရင္နွင့္ ရတနာတိုးမ်ိဳး မ်ားသည္ဇြန္(၁၅)၊ ဇဴလိုင္(၁၅)နွင့္ ၾသဂုတ္(၁၅) စိုက္ခ်ိန္အားလုံး အထြက္ေပးစြမ္းနိုင္မွဳ ကြာျခားျခင္းမရွိေခ်။
စိုက္ခ်ိန္အလိုက္ အက်ိဳးသက္ေရာက္မွဳမွာ ေရေျမေဒသအေပၚ မူတည္ျပီး အေျပာင္းအလဲျဖစ္နိဳင္ပါသည္။
စပါးပ်ိဳးေထာင္ျခင္းအတြက္ အဓိက အခ်က္နွစ္ခ်က္ (Key for Nursery Management)
မ်ိဳးေစ့ေကာင္း (Good Seed) ကို အသုံးျပဳေရးနွင့္ မ်ိဳးေစ့နွဳန္း (Seed Rate in the Nursery) မွန္ကန္ေရးတို႕ သည္ စပါးပ်ိဳးေထာင္ရာတြင္ လိုက္နာရမည့္အဓိက အေရးၾကီးသည့္ အခ်က္နွစ္ခ်က္ျဖစ္ပါသည္။ စပါးကို မည္သည့္ စနစ္ျဖင္႔ ပ်ိဳးေထာင္ သည္ျဖစ္ေစ မ်ိဳးေစ့ေကာင္း မ်ိဳးသန္႕မ်ိဳးေစ့ (Good Seed) ကို အသုံးျပဳျခင္းျဖင့္ မ်ိဳးေစ့နွဳန္း ကိုေ လ်ာ့ခ်နိုင္သည္။ အပင္ေပါက္ေကာင္းမြန္ ညီညာေစသည္။ သန္္စြမ္းေသာ ပ်ိဳးပင္မ်ားကို ရရွိေစသည္။ စိုက္ျပီးပါကေ ကာက္ပင္ဖါေထးရမွဳ သက္သာေစသည္ ။ေပါင္းျမက္ေ ပါက္ေရာက္မွဳနည္းေ စသည္။ စပါးအထြက္ ၅ မွ ၂၀ ရာခုိင္နွဳန္း ပိုမို ေစပါသည္။
သြင္းေရေသာက္ လယ္စပါး (Irrigated Low Land Rice) ပ်ိဳးေထာင္ရာတြင္ အထြက္ေကာင္း စပါးမ်ိဳး (HYVs) ကဲ့သုိ႕ ပုံမွန္ စိုက္ပ်ိဳးေနၾကစပါးမ်ိဳး (Conventional Varieties) မ်ားအတြက္ ပ်ိဳးခင္းဧရိိယာ တစ္မီတာပတ္ လည ္တြင္ မ်ိဳးေစ့ ၁၀၀ ဂရမ္နွဳန္း (စာပါးစပ္ျပဴမ်ိဳးေစ့ လက္နွစ္ခုပ္၊ သုံးခုပ္ ခန္႕) ျပန္႕နွံ႕ညီညာစြာ ၾကဲရန္ျဖစ္ပါသည္။
မ်ိဳးေစ်းနွုန္းၾကီးျမင့္ျပ
စပါးစိုက္ပ်ိဳးရာတြင္ ရွိသင့္သည့္ေကာက္ကြက္ အေရအတြက္ (Plant Population in Rice Production)
စပါးစိုက္ပ်ိဳး ရာတြင္ ေကာက္ကြက္ အစိပ္အက်ဲမွန္ရန္ လိုသည္။ မွန္က စပါးအထြက္ နွစ္ဆယ္ရာခိုင္နွဳန္း ပိုနိုင္သည္။ ေကာက္ကြက္ က်ဲလြန္းက စပါးအထြက္ေလ်ာ့သည္ ။ေကာက္ကြက္ စိပ္လြန္းက စပါးပင္မ်ား အလင္းေရာင္ လုံေလာက္စြာ မရသျဖင့္ အားေပ်ာ့ယုိုင္ လဲမည္။ အစာမခ်က္လုပ္ နိုင္သျဖင့္ စပါးေစ့ အဖ်င္းမ်ားမည္ ။ေရာဂါပိုးမႊား ဖ်က္ဆီးမႈ မ်ားမည္။ စပါးမ်ိဳး ၊ေျမအမ်ိဳးအစား၊ စိုက္ပ်ိဳးရာသီ၊ စိုက္ခ်ိန္၊ပ်ိဳးသက္တို႕အေပ
၁၉၉၆ မွစ၍ လက္ရွိစပါးမ်ိဳးမ်ား၊ မ်ိဳးသစ္မ်ား၊ အလားအလာေကာင္းေသာ အထြက္ေကာင္း မ်ိဳးမ်ားအား စမ္းသပ္၊ သုေတသန ရလဒ္မ်ား ရွိပါသည္။
ရိတ္သိမ္းခ်ိန္၌ တစ္ဧကေ ကာက္ကြက္ ၁ ဒသမ ၁ သိန္း (အတန္း ၉ လက္မ နွင့္ အပင္ အကြာအေဝး ၆ လက္မ) အနည္းဆုံး က်န္ရွိွိပါက စပါးအထြက္ေ လ်ာ့နည္းျခင္း မရွိေခ်။ တစ္ဧကေကာက္ကြက္ ၁ ဒသမ ၉ သိန္း (အတန္း ၈ လက္မ နွင့္ အပင္အကြာအေဝး ၄ လက္မ) ထိ တိုး၍ စိုက္ပ်ိဳးေသာ္လည္း စပါးအထြက္ မတိုးနိဳင္ေခ်။
တစ္ဧကေ ကာက္ကြက္ ၁ ဒသမ ၁ သိန္း မွ တစ္ဧကေကာက္ ကြက္ ၁ ဒသမ ၉ သိန္း အတြင္း ေကာက္ကြက္ အသီးသီး၏ စပါးအထြက္နွဳန္း အေပၚ အက်ိဳးျပဳမႈသည္ ကြဲျပားျခား နားျခင္း မရွိပါေခ်။ (not significant)
စပါးေကာက္ကြက္ တစ္ကြက္ရွိ အနွံပါပင္ပြား (No. of Penicles Per Hill)
စပါးေကာက္ကြက္ တစ္ကြက္ရွိ အနွံပါ ပင္ပြားျဖစ္ေပၚမႈသည္ ေအာက္ပါအခ်က္မ်ား အေပၚ မူတည္ေၾကာင္း သုေတ သနျပဳေတြ႕ရွိရ ပါသည္။
စပါးမ်ိဳး– မ်ိဳးအလိုက္ ပင္ပြား စြမ္းရည္မတူေခ်။
ပ်ိဳး– သန္စြမ္း တုတ္ခိုင္ ပိုးမႊားေရာဂါကင္း ပ်ိဳးေကာင္းလ်င္ အပင္ပိုပြားသည္။
ေျမ– ေျမေကာင္းလ်င္ အပင္ပြားပိုသည္။ သဲဆန္ေျမတြင္ အပင္ပြား နည္းသည္။
တမန္း– ထြန္းေရး တမန္းေကာင္းျခင္းသည္ ပင္ပြား ပိုမိုေစသည္။
ေကာက္ကြက္– ေကာက္ကြက္ က်ဲက အပင္ပိုပြားသည္ ။ေကာက္ကြက္ စိပ္က ပင္ပြားေလ်ာ့နည္းသည္။
ရာသီ- မိုးရာသီတြင္ အပင္ပိုပြားသည္။ ေႏြရာသီတြင္ပင္ ပြားနည္းသည္။
နိုင္တရိုဂ်င္– နိိုင္တရိုဂ်င္ေျ မၾသဇာ မ်ားမ်ားထည့္က အပင္ပြား ပိုမ်ားေစသည္။
ေပါင္းျမက္– ေပါင္းျမက္ ကင္းက အပင္ပြားပိုသည္။
ေရ– စုိက္ခင္းတြင္ ေရနွစ္လက္မမွ သုံးလက္မခန္႕သာ ထိန္းထားက အပင္ပြား ပိုေစပါသည္။
စပါးအတန္းစုိက္၍ ၾကားေပါင္းလိုက္ တမန္းနွိဳးျခင္း
စပါးစိုက္ပ်ိဳးရာတြင္ စိုက္ခ်ိန္၌ တမန္းကို ညက္ေအာင္ မည္မွ်ပင္ျပဳျပင္ ထားေစကာမူ၊ ေကာက္စုိက္ျပီး ေနာက္ လယ္ကြက္ ထဲတြင္ ေရအျမဲသြင္း၍ ထားရာ ထိုတမန္းေပၚရွိ ေရထုဖိအားေၾကာင့္ အခ်ိန္ၾကာသည္နွင့္ အမ်ွ တမန္းအိပ္၍၊ ေျမၾကပ္သြားသည္။ ေကာက္ပင္ပြားမွဳကို အဟန္႔ အတား ျဖစ္ေစပါသည္။
ေပါင္းျမက္ပင္ မ်ားသည္ လည္း ေပါက္ေရာက္ လာသည္။ ေပါင္းျမက္ ပင္မ်ားသည္ စပါးပင္ အတြက္ ေျမတြင္းရွိ ေျမဆီၾသဇာ အာဟာရကို လုယူစား သုံးသည္။ ေပါက္ေရာက္လာေသာေ ပါင္းျမက္ပင္မ်ားကို သတ္္္္္ရန္ နွင့္ တမန္းအိပ္မွဳ ပေျပာက္ေစရန္ လုပ္ေဆာင္သင့္သည့္ လယ္ယာ လုပ္ငန္းမွာ ၾကားေပါင္းလိုက္ တမန္း နွိဳးျခင္းျဖစ္ပါ သည္ ။ၾကားေပါင္းလိုက္ တမန္းနွိဳး ကိရိယာကို အသုံးျပဳျခင္းျဖင့္ ၾကပ္ေနေသာ တမန္းကို နိွဳးနိဳင္သည္။ ေပါင္းျမက္ ပင္မ်ားကိုလည္း ရွင္းနိဳင္ပါသည္။ အခ်ိန္ကုန္ ၊ေငြကုန္သက္သာ၊ လြယ္ကူစြာေ ဆာင္ရြက္နိုင္ ပါသည္။ ထိုသို႕လုပ္ေဆာင္နိုင္ရန္ လိုအပ္ခ်က္မွာ စပါးစိုက္ ပ်ိဳးစဥ္ကပင္ အတန္းလိုက္ေ ကာက္စို္က္ရန္ျဖစ္ပါသည္။
စပါး ၆ တန္း ၁ တန္းလွပ္ စိုက္ပ်ိဳးျခင္း
၆ တန္း ၁ တန္းလွပ္ စိုက္ပ်ိဳးျခင္းသည္ စပါးမ်ိဳးေစ့ထုတ္စိုက္ခင္း (Seed Production Field) တြင္ အသုံးျပဳရသည့္ စိုက္နည္း စနစ္ျဖစ္ပါသည္။ ရည္ရြယ္ခ်က္မွာ စိုက္ခင္းျပဳစုေ စာင့္ေရွာက္ျခင္း၊ ကြင္းဆင္းစစ္ ေဆးျခင္းနွင့္ မ်ိဳးကြဲ ပယ္ျခင္း လုပ္ငန္းမ်ားကို တန္းလွပ္ၾကား အတြင္း လူဝင္၍ တစ္ဘက္ ၃တန္း လက္တစ္ကမ္း အတြင္း လုပ္ငန္းေ ဆာင္ရြက္ ရာတြင္ လြယ္ကူေစ ရန္ျဖစ္ပါသည္။ မ်ိဳးကြဲနွဳတ္ပယ္ျခင္းလုပ္င
ေရၾကီးကြင္းေဒသ၌ စနစ္သစ္ စပါးပ်ိဳးေထာင္ျပဳစု ဂရုစိုက္္နည္း (New Nursery Management Practice for Flood-prone Area)
ေရၾကီးကြင္းေဒသ၌ စပါးစုိက္ပ်ိဳးရာတြင္ အသုံးျပဳမည့္ ပ်ိဳးပင္သည္ ပုံမွန္ေဒသမ်ား၌ စိုက္ပ်ိဳးမည့္ ပ်ိဳးပင္ထက္ ပိုမို သန္စြမ္း တုတ္ခိုင္ျပီးေ ရနစ္ျမဳပ္သည့္ ဒဏ္ကိုပို၍ ခံနိဳင္ရန္ လိုပါသည္။ သမရိုးက် ပ်ိဳးခင္းတြင္ မ်ိဳးေစ့နွဳန္း မ်ားမ်ား ျဖင့္ ထူထူၾကဲျခင္းေၾကာင့္ ပ်ိဳးညွင္း ပ်ိဳးလွီျဖစ္ကာ အပင္ အာဟာရမျပည့္ မစုံခ်ိဳ႕တဲ့မွဳေၾကာင့္ ေရနွစ္ျမဳပ္မွဳ ဒဏ္ကို မခံနိဳင္ကာ အက်ိဳးဆက္ အားျဖင့္ ေကာက္ပင္ အေသအေပ်ာက္မ်ားျခင္း၊ စုိက္ခင္း ပ်က္စီးျခင္း၊ စပါး အထြက္ ထိခိုက္ျခင္း စသည္တို႕ နွင့္ၾကဳံေတြ႕ရျမဲျဖစ္ပါသည္
စနစ္သစ္ စပါးပ်ိဳးေထာင္ျပဳစု ဂရုစိုက္္နည္း မွာ-
ပ်ိဳခင္းဧရိယာ တစ္စတုရန္း မီတာလ်င္ စပါးမ်ိဳးေစ့ ၇၅ ဂရမ္နွဳန္း အသုံးျပဳ ပ်ိဳးေထာင္ရန္၊ (ပ်ိဳးပါးၾကဲ စနစ္ျဖင့္ ပ်ိဳးေထာင္ ရန္ျဖစ္ပါသည္။)
ပ်ိဳးခင္း တစ္ဧကလ်င္ သဘာဝေျမၾသဇာ (ႏြားေခ်းေဆြး) (၃) တန္နွဳန္း ထည့္သြင္း အသုံးျပဳရန္၊
ပ်ိဳးခင္း တစ္ဧကလ်င္ ယူရီးယား ဓာတ္ေျမၾသဇာ (၁၃၀)ေပါင္၊ တီစူပါ(၆၇)ေပါင္၊ ဇီဖါ(၂၀)ေပါင္နွဳန္း ထည့္သြင္း အသုံးျပဳရန္
။ေပါင္းျမက္ ကင္းစင္ေရးေ ဆာင္ရြက္ရန္တို႕ျ ဖစ္ပါသည္။
ပ်ိဳးခင္းမလို စပါးပ်ိဳးေထာင္ နည္းသစ္
ေရၾကီးေရလႊမ္းေ ဒသ၌ စိုက္ျပီး စပါးခင္းေ ရနစ္ျမဳပ္ပ်က္စီးပါက စပါးအခ်ိန္မီျ ပန္လည္စိုက္ပ်ိဳးေရး အတြက္ ပ်ိဳးအျမန္ လိုအပ္မည္ျဖစ္ပါသည္။ ပ်ိဳးေထာင္ နည္းသစ္ျဖင့္ေ အာက္ပါအတိုင္း ပ်ိဳးေထာင္ရန္ျဖစ္ပါသည္။
ပ်ိဳးေထာင္ရန္ ပ်ိဳးခင္းလယ္ေျမလည္းေ ရနစ္ျမဳပ္ဆဲျ ဖစ္မည္။ အိမ္ (သို႕မဟုတ္) လယ္တဲဝန္းက်င္ရွိ ကုန္းျမင့္ေျမသည္ ပ်ိဳးေထာင္ရန္ေ နရာျ ဖစ္ပါသည္။
။ေျမသားေပၚတြင္ ပလပ္စတစ္စ (သို႕မဟုတ္) ငွက္ေပ်ာရြက္ခင္း၊ သစ္သား (သုိ႕မဟုတ္) ဝါးျခမ္းျဖင့္ တစ္ေပ၊ တစ္ေပခြဲခန္႕ အကန္႕ငယ္မ်ားျ ဖစ္ေပၚေအာင္ေ ဘာင္ခတ္ ရပါမည္။
။ေျမမွဳန္႕ ၇၀ မွ ၈၀ ရာခိုင္နွဳန္း ၊ေကာင္းစြာေ ဆြးေျမ႕ေသာေျ မေဆြး ၁၅ မွ ၂၀ ရာခုိင္နွဳန္း၊ စပါးခြံ (သုိ႕မဟုတ္) ဖြဲျပာ ၅ မွ ၁၀ ရာခိုင္နွုန္း အေရာကို အကန္႕ငယ္မ်ား အတြင္းျဖည္႕တင္း ရပါမည္။
ထိုေနာက္ ၂၄ နာရီေ ရစိမ္၊ ၂၄ နာရီ မ်ိဳးအုပ္ထားေသာ အေညွာင့္ေဖါက္ စပါးမ်ိဳးေစ့ မ်ားက ေျမဆီလႊာ အေရာ ေပၚပါးပါးၾကဲ၊ေျ မမွဳန္႕ အေျခာက္ျဖင့္ ခတ္ပါးပါးဖုံး ၊စိုစြတ္ရုံေ ရေလာင္းကာ ပ်ိဳးေထာင္ရန္ျဖစ္ပါသည္။
နာက္ရက္ မ်ားတြင္ေရေလာင္း၊ လိုအပ္သလိုျပဳစုဂရုစုိက္္ရန
ထို႕ေနာက္ ပ်ိဳးသက္ ၁၅ မွ ၂၀ ရက္သားတြင္ ဖ်ာငယ္သဖြယ္ ပ်ိဳးခ်ပ္္မ်ားကို သယ္ယူကာ စိုက္ခင္းတြင္ ေကာက္စိုက္နို င္မည္ျဖစ္ပါသည္။
ဤနည္းသည္ လုပ္အား လိုအပ္မွဳနည္းသည္။ ပ်ိဳးပင္အျမစ္မ်ား မထိခိုက္ မပ်က္စီးသည့္ျပင္ အလြယ္တကူ ေဆာင္ရြက္ နုိုင္သည့္ နည္းစနစ္ျဖစ္ပါသည္။ ဖ်ာငယ္သဖြယ္ ပ်ိဳးခ်ပ္မ်ားကို ရရွိေစသည့္ ပ်ိဳးေထာင္နည္းသစ္ ျဖစ္ သျဖင့္ Modified Mat Nursery ဟု အသိမ်ားပါသည္။
စပါးနွစ္ၾကိမ္ေ ရႊ႕ေျပာင္းေ ကာက္စုိက္စနစ္ (Rice Double Transplanting Method)
ေရၾကီးေ ရလႊမ္းျ ဖစ္ေပၚေလ့ရွိသည့္ေ ဒသ မ်ားတြင္ စပါးေအာင္ျမင္စြာ စိုက္ပ်ိဳးနိိုင္ သည့္ နည္း စနစ္ျဖစ္သည္။ နွစ္ၾကိမ္ေ ရႊ႕ေျပာင္းေ ကာက္ စိုက္ျခင္းျဖစ္သည္ ။ေရွးဦးစြာ ပ်ိဳးခင္း အား ေရလြတ္ရာ ကုန္းက်သည့္ လယ္ေျမတြင္ ပ်ိဳးေထာင္ရန္ျ ဖစ္သည္။ ပ်ိဳးသက္ရက္ (၂၀) သားခန္႕တြင္ ပ်ိဳးနွဳတ္ျပီး အခ်ိန္တို အတြင္း ဦးစြာေရက်သည့္ အေပၚပိုင္း လယ္ေျမတြင္ေျ ပာင္းေရႊ႕ စိုက္ပ်ိဳးရန္ျ ဖစ္ပါ သည္။ ေရၾကီးေရလႊမ္း လယ္ေျမ အားလုံး လုံးဝေရက် ခ်ိန္တြင္ အဆိုပါ စိုက္ခင္း မွ ေကာက္ပင္ မ်ားအား နွဳတ္ယူကာ ထပ္မံေျပာင္းေရႊ႕ေ ကာက္ စိုက္ရန္ ျဖစ္ပါ သည္။ ဤ နည္း ကို ေရၾကီးေရလႊမ္းျပီး ေရက်ခ်ိန္ ပ်ိဳး အဆင္သင့္ျဖစ္ေစေရး အတြက္ အသုံးျပဳ နိုင္သည္။ မေမ်ွာ္ လင့္ပဲေရၾကီးေရလႊမ္း ပ်က္စီးနိဳင္ သည့္ လယ္ေျမ မ်ားတြင္လည္း ေရၾကီးေရလႊမ္းမွဳ မျဖစ္ေပၚမီကပင္ နွစ္ၾကိမ္ေရႊ႕ေျပာင္း စုိက္နည္း စနစ္ျဖင့္ စိုက္ပ်ိဳးရန္ ပ်ိဳးေထာင္ ထားပါက လိုအပ္ခ်ိန္ ပ်ိဳးရွာေဖြရမွဳမွ ကင္းေဝးနိဳင္ပါသည္။
စပါးပ်ိဳးသက္ အၾကီးဆုံး ထားရွိစိုက္ပ်ိဳး နိုင္မွဳ (The Oldest Rice Seedling Age should be grown)
စပါးကို တိုင္းေဒသၾကီး နွင့္ျပည္နယ္ အသီးသီး မိုးရြာသြန္းမွဳ အေျခအေန အမ်ိဳးမ်ိဳး၌ စုိက္ပ်ိဳးလ်က္ ရွိသည္။ ရာသီဥတုေ ဖါက္ျပန္မွဳေၾ ကာင့္ မိုးေခါင္မွဳ၊ ေရၾကီးေရလႊမ္းမွဳ သာမက၊ လယ္သမား တစ္ဦးခ်င္း၏ လူမွဳ စီးပြားေရး အေျခအေန စသည့္ အေၾကာင္းျခင္းရာ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ ပုံမွန္ပ်ိဳးသက္တြင္ စိုက္ပ်ိဳးနိဳင္ျခင္း မရွိဘဲ ပ်ိဳးသက္ၾကီးျဖင့္ စိုက္ပ်ိဳး ရမည့္ အေျခအေန မ်ားကို ၾကဳံေတြ႕ရေၾကာင္း သိရွိရပါသည္။ ပ်ိဳးသက္မွန္ျဖင့္ စိုက္ျခင္း သည္ အပင္ျဖစ္ထြန္း မွဳ ေကာင္းေၾကာင္း၊ ပ်ိဳးသက္ၾကီးသည္နွင့္ အမ်ွ စပါးအထြက္ေလ်ာ့နည္း နိဳင္ေၾကာင္း၊ ေယဘုယ် အားျဖင့္ သိထားၾက ပါသည္။
၂၀၀၀ – ၂၀၀၁ မွစ၍ စမ္းသပ္၊ သုေတသနရလဒ္မ်ား အရ၊ ပ်ိဳးေထာင္ျပီးမွ အေၾကာင္း အမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ ပုံမွန္ ပ်ိဳးသက္တြင္ မစုိက္နိုင္ပါက – သက္လတ္ အထြက္ေကာင္း စပါးမ်ိဳးမ်ားကို ပ်ိဳးသက္ အၾကီးဆုံး (၄၅) ရက္သားထိ၊ စိုက္ပ်ိဳးျခင္းျဖင့္ ပုံမွန္ စပါး အထြက္ ကို ေမ်ွာ္လင့္နိဳင္ပါသည္။ ပ်ိဳးသက္ (၆၀) ရက္သားတြင္ မူစပါးအထြက္ သိသာစြာေ လ်ာ့နည္းမည္ျ ဖစ္ပါ သည္ ။ေကာက္ကြက္ စိပ္ျပီး လက္ဆ တိုးေသာ္လည္း ပ်ိဳးသက္ (၄၅) ရက္သား ကဲ့သုိ႕ စပါးအထြက္ကို မေမွ်ာ္မွန္း နိဳင္ေခ် ။ေဒသစပါး မ်ိဳးကဲ့သုိ႕အလင္းေရာင္ တုံ႕ျပန္မွဳရွိေသာ စပါးမ်ိဳးမ်ားကိုမူ ပ်ိဳးသက္ (၆၀) ရက္သားထိ ထားရွိ စိုက္ပ်ိဳးနိဳင္ ပါသည္။ စိုက္ပ်ိဳး ကုန္က်စရိတ္၊ ခန္႕မွန္း စပါး အထြက္နွင့္ စပါးေစ်းနွဳန္းေ မ်ွာ္မွန္း နိဳင္မွဳ တို႕ကို ခ်င့္ခ်ိန္၍ ပ်ိဳးသက္ အၾကီးဆုံးထားရွိ စိုက္ပ်ိဳးရန္ျ ဖစ္ပါသည္။
ေဒသ စပါးမ်ိဳး မ်ားႏွင့္ ေနာက္ဆြဲ စိုက္ပ်ိဳးႏုိင္မႈ
စပါးစိုက္ပ်ိဳးခ်ိန္ (Time of Sowing) သည္ အေရးပါေသာ အခ်က္ တစ္ခ်က္ၿဖစ္သည္။ ေဒသ စပါးမ်ိဳး (Local Rice Variety) သည္ အလင္းေရာင္ တုံ႔ၿပန္မွဳ (Photoperiod Sensitive) ရွိသည္။ ေန႔တာ တိုသည့္ ကာလတြင္ အႏွံထြက္ ပန္းပြင့္ေလ့ ရွိသည္။ အရည္ အေသြးေကာင္း သည္။ အထြက္ႏွဳန္း သင့္တင့္သည္ ။ေဒသ စပါးမ်ိဳးမ်ား၏ စိုက္ပ်ိဳးခ်ိန္ အလိုက္ ၿဖစ္ထြန္းမွဳကို ၁၉၉၆ မွ ၂၀၀၂ ထိ ရဲေဘာ္ရင္၊ ရဲေဘာ္လတ္၊ ရဲေဘာ္စိန္၊ ရဲေဘာ္ရိုးစိမ္း၊ အင္းမ ရဲေဘာ္၊ ပင္တိုစိမ္း ၊ေပၚဆန္းေမႊး၊ ငကၽြဲ ၊ေရႊဒဂၤါး ၊ေရႊမန္း ၁ ၊ႏွံကား စပါး မ်ိဳးတို႕ကို စိိုက္ပ်ိဳး၍ စမ္းသပ္မႈ မ်ား ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။
သုေသသနရလဒ္မ်ားအရ-
ဇူလိုင္လ – ဇူလိုင္လ အေစာပိုင္းစိုက္ျခင္းသည္ အထြက္ အမ်ားဆုံးရရွိေစသည္။
ႀသဂုတ္လ -ႀသဂုတ္လယ္တြင္ စိုက္ပါက ပုံမွန္ထက္ အသက္ႀကီး သြားေသာ္လည္း အထြက္ မ်ားစြာေလ်ာ့ နည္းျခင္း မရွိေခ်။
စက္တင္ဘာလ -စက္တင္ဘာလ လယ္စိုက္ျခင္းသည္ ေကာက္ကြက္ တစ္ကြက္ရွိ အႏွံ အေရ အတြက္ နည္းျခင္း၊ တစ္ႏွံပါ ေအာင္ေစ့ အေရအတြက္ နည္းျခင္း တို႔ေႀကာင့္ စပါးအထြက္ အနည္းဆုံးျဖစ္သည္။
ေနာက္ဆြဲ စိုက္ႏုိင္ျခင္း -ေရႀကီးေရလႊမ္း ခံရပါက ေဒသ စပါးမ်ိဳးမ်ားကို ပုံမွန္ထက္ေနာက္က် စိုက္ႏိုင္သည္။ သီးထပ္ သီးႏွံပုံစံ အရ ေရွ႔သီးႏွံေႀကာင့္ေသာ္ လည္းေကာင္း၊ မေမွ်ာ္လင့္ေသာ အေႀကာင္းေႀကာင့္ေသာ္ လည္းေကာင္း ၊ေနာက္ဆြဲ စိုက္ရမည့္ အေျခအေနမ်ားျ ဖစ္ေပၚပါက ေဒသ စပါးမ်ိဳးမ်ားကို ပုံမွန္ထက္ေ နာက္က် စိုက္ႏို္င္ ပါသည္။
Source by Sinthiha
စပါး သီးနွံကို ေယဘူယ်အားျဖင့္ နည္းစနစ္ နွစ္မ်ိဳးျဖင့္ စိုက္ပ်ိဳးေလ့ ရွိသည္။ ၄င္းတို႕မွာ – ပ်ိဳးေထာင္ေကာက္စိုက္ စနစ္ (Transplanting Method) နွင့္ တိုက္ရိုက္ မ်ိဳးေစ့ခ် စနစ္ (Direct seeding Method) တို႕ျဖစ္ပါသည္။ စိုက္ပ်ိဳးမွဳ အေပၚ မူတည္ျပီး စပါး စိုက္နည္းစနစ္ အမ်ိဳးမ်ိဳး ကြဲျပားေနျခင္းျဖစ္သည္။
ပ်ိဳးေထာင္ေကာက္ စိုက္စနစ္တြင္ လက္ျဖင့္ ေကာက္စိုက္သည့္ နည္းစနစ္ (Manual Transplanting) နွင့္ စက္ျဖင့္ ေကာက္စိုက္သည့္ နည္းစနစ္ (Mechine Transplanting) ဟူ၍ ခြဲျခား နိုင္ပါသည္။ တိုက္ရိုက္ မ်ိဳးေစ့ခ်စနစ္ တြင္ အေျခာက္ ထြန္ေရး အေျခာက္ တိုက္ရိုက္ မ်ိဳးေစ့ခ်စနစ္ (Dry Direct seeding Method) နွင့္ အစို တမန္းျပင္ တိုက္ရိုက္ မ်ိဳးေစ့ခ်စနစ္ (Wet Direct seeding Method) ဟူ၍ ခြဲျခားနိုင္ပါသည္။ စိုက္ပ်ိဳး နည္းစနစ္တုိင္း၌ အားသာခ်က္မ်ား၊ အားနည္းခ်က္မ်ား ရွိပါသည္ ။ ေဒသေရေျမ သဘာဝ ၊ ျဖစ္ေပၚ လာသည့္ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲမွဳ၊ လူမွဳ စီးပြားေရး စသည့္ အေျခအေန အရပ္ရပ္ေပၚ မူတည္၍ သင့္ေတာ္ ကိုက္ညီသည့္ စနစ္ကို ေရြးခ်ယ္ အသုံးျပဳရန္ ျဖစ္ပါသည္။
လက္ျဖင့္ေကာက္စိုက္သည့္ နည္းစနစ္
အားသာခ်က္ မ်ားမွာ ပ်ိဳးသက္ ၁၅ ရက္မွ ၄၀ ရက္သား အတြင္း ေျပာင္းေရႊ႕ စိုက္ပ်ိဳးနိုင္သည္။ ပုံမွန္ၾကမ္း ရိုက္ေျမ ညိွရုံျဖင့္ စိုက္ခင္းေရ အတိမ္အနက္ အမ်ိဳးမ်ိဳးတြင္ စိုက္ပ်ိဳး နိုင္သည္။ စက္ျဖင့္ စိုက္ပ်ိဳး သကဲ့သုိ႕ ေငြကုန္ ေၾကးက် မမ်ားေခ်။ စပါးခင္း အတြင္းေပါင္းျမက္ေ ပါက္ေရာက္မွဳ သက္သာေ စသည္။ လုပ္ကြက္ ငယ္ လယ္သမား အမ်ားစု (Small Scale Farmers) အတြက္ အထူးသင့္ေတာ္ေသာ နည္းစနစ္ျဖစ္ပါသည္။
အားနည္းခ်က္မွာ စက္ျဖင့္ စိုက္သကဲ့သုိ႕ လ်င္ျမန္ စြာျပီးစီးနိုင္ျခင္း မရွိေခ်။ ေကာက္စိုက္ လုပ္သား ရွားပါးမွဳ နွင္ ့ ၾကဳံေတြ႕ ရနိုင္သည္။ အတန္းလိုက္ မစိုက္ဘဲ က်ဘမ္း စိုက္ျခင္းျဖင့္ ေကာက္ကြက္ အပင္ဦးေရ မျပည့္ မီပါက ေမ်ွာ္မွန္း စပါးအထြက္ကို မရရွိနိုင္ေခ်။ မိုးေရကိုသာ အားကိုးရေသာ မိုးနည္းပါး သည့္ေဒသမ်ား၌ ပ်ိဳးေထာင္ျပီး၊ စိုက္ခင္းျပဳျပင္ရန္ မိုးမရြာ သြန္းျခင္း၊ ေကာက္စိုက္ လုပ္သား ခက္ခဲျခင္းစသည့္ အေျခအေနမ်ားတြင္ ပ်ိဳးသက္ၾကီး သြားသည္နွင့္ ၾကဳံေတြ႕ ရေလ့ ရွိပါသည္။
စက္ျဖင့္ေကာက္စိုက္သည့္ နည္းစနစ္
အားသာခ်က္မွာ အခ်ိန္မီ လ်င္ျမန္စြာ စိုက္ပ်ိဳးျပီးစီးေစသည္။ စိုက္ပင္ စိုက္တန္း အကြာအေဝး တိက်ညီညာ မွန္ကန္ေစသည္။ ေကာက္ပင္ အျမစ္စြဲ အပင္လွန္မွဳျ မန္ဆန္ေ စသည္။ ပ်ိဳးသက္နဳကို စိုက္ပ်ိဳးျခင္းေၾကာင့္ သန္မာ ထြားၾကိဳင္း သည့္ ပင္ပြားမ်ားကိုျ ဖစ္ထြန္းေစသည္။ စပါး ရင့္မွည့္မွဳ ညီညာေစပါသည္။
အားနည္းခ်က္မွာ စက္ျဖင့္ အံဝင္ဂြင္က်ေ စသည့္ ပိ်ဳးဗန္း (သို႕မဟုတ္) ပ်ိဳးဖ်ာစသည့္ သီးျခား ပ်ိဳးေထာင္မွဳ လုပ္ ငန္းေ ဆာင္ရြက္ရန္ လိုသည္။ ပ်ိဳးသက္နဳ ခ်ိန္တြင္သာ စိုက္ပ်ိဳးနိုင္သည္။ ပ်ိဳးသက္ မၾကီးမီ စိုက္ခင္း တမန္း ျပီးစီးရန္ လိုသည္။ လက္ျဖင့္ စိုက္ျခင္းထက္ စိုက္ခင္းတမန္း အထူးေကာင္းမြန္ရန္ လိုသည္။ တမန္းျပင္ ညီညာ ေအာင္ ပီျပင္စြာ ၾကမ္းရိုက္ တမန္း ျပင္ ညိွရန္ လုိသည္။ စက္ျဖင့္ အသုံးျပဳနိုင္ရန္ တမန္းျပင္တြင္ ေရထိန္းသိမ္းမွဳ စနစ္တက်ျဖင့္ သင့္ေတာ္ေသာ အေနအထားရွိရန္ လိုပါသည္။
တိုက္ရိုက္မ်ိဳးေစ့ခ်စနစ္
အားသာခ်က္မွာစ ပါးစိုက္ပ်ိဳးရာတြင္ လိုအပ္သည့္ ဆည္ေရ (သို႕မဟုတ္) သြင္းေရကိုေ ခၽြတာ နိုင္သည္။ ပ်ိဳးခင္းစရိတ္၊ ပ်ိဳးနွဳတ္ ပ်ိဳးသယ္ေကာက္ စုိက္စရိတ္ မကုန္က်သျဖင့္ လုပ္အားခ ကုန္က် မွဳေလ်ာ့နည္းျခ င္းေၾကာင့္ စပါး စိုက္ပ်ိဳး ကုန္္က်စရိတ္ သက္သာေစသည္။ စိုက္ပ်ိဳးရန္ လြယ္ကူသည္။ လ်င္ျမန္စြာ စိုက္ပ်ိဳးျပီးစီး နိုင္သည္။ ယခု အခ်ိန္ ကဲ့သုိ႕ ျမန္မာနိဳင္ငံ အလယ္ပိုင္းေဒသ၌ စပါးပ်ိဳးေထာင္ရန္ မိုးမရြာသည့္ အေျခအေနတြင္ စုိက္ခ်ိန္ေနာက္မက် ေစဘဲ စပါး စိုက္ပ်ိဳးနိုင္ သည့္ နည္းစနစ္မွာ အေျခာက္ထြန္ေရး (သို႕မဟုတ္) အစိုတမန္း တိုက္ရိုက္ မ်ိဳးေစ့ခ် စနစ္သာ ျဖစ္ပါသည္။
အားနည္းခ်က္မွာ စပါးပင္ နွင့္ေပါင္းျမက္ပင္ တို႕သည္ တစ္ျပိဳင္တည္း ေပါက္ေရာက္ခြင့္ ရရွိေ စသျဖင့္ ေပါင္းျမ က္ေပါက္ေရာက္မွဳ ထူေျပာေလ့ ရွိသည္။ ၾကြက္၊ ငွက္၊ ခရု၊ ပုရစ္၊ ပုရြက္ဆိတ္၊ နီမတုတ္စသည့္ ဖ်က္ေကာင္ အမ်ိဳးမ်ိဳး ဖ်က္ဆီးမွဳ အႏၱရာယ္ နွင့္ၾကံဳေတြ႕ရေလ့ ရွိသည္။ မိုးေခါင္ျခင္း၊ မိုးၾကီးျခင္းတုိ႕ေၾကာင့္ ပ်က္စီးဆုံးရွဳံးမွဳမ်ား ရွိနိုင္ပါသည္။
ဦးစားေပးသင့္သည့္ စပါး စိုက္ေရေျမ သဘာဝ (Rice Ecosystem, priority to be given)
မည္သည့္ စပါးစိုက္ေ ရေျမ သဘာဝ (Rice Ecosystem) အတြက္ ဦးစားေ ပးေဆာင္ရြက္ သင့္သည္ကို ျမန္မာ နိုင္ငံ၏ စပါးစိုက္ပ်ိဳးမွဳ အေျခအေန အရ ေရြးခ်ယ္လ်င္ မိုးေရေသာက္ လယ္စပါး စိုက္ေရေျမသဘာဝ (Rainfed Lowland Rice Ecosystem) ကိုသာ ဦးစားေပး ေရြးခ်ယ္ သင့္ပါသည္။
ဆည္ေရေသာက္ စပါးစိုက္ေရေျမ သဘာဝ (Irrigated Lowland Rice Ecosystem) ၌ စပါးစိုက္ပ်ိဳးရာတြင္
သြင္းေရရရွိျခင္း (Irrigation)
အထြက္ေကာင္းမ်ိဳး (HYV) ၊ အထူး အထြက္တိုးမ်ိဳး (Hybrids) စသည့္ေခတ္သစ္ စပါးမ်ိဳးမ်ား အသုံးျပဳျခင္း (Modern Varieties) နွင့္
ဓါတ္ေျမၾသဇာ အသုံးျပဳျခင္း (Fertilizers) တိို႕ျဖင့္ စပါးသီးနွံ စိုက္ပ်ိဳးု ထုတ္လုပ္မွဳ တိုးတက္ေစနိုင္ပါသည္။
အစစအရာရာ အားသာေသာ အေျခအေန (Favourable Ecosystem)ျဖစ္၍ေ ဆာင္ရြက္ရန္ လြယ္ကူပါသည္။ သုိ႕ေသာ္ မိုးေရေသာက္ လယ္စပါး စုိက္ေရေျမ သဘာဝ (Rainfed Lowland Rice Ecosystem) တြင္မူ စိန္ေခၚမွဳ မ်ားစြာ ရွိေနသည္။ မိုးေခါင္ျခင္း (drought) ၊ေရၾကီးေရလႊမ္းျခင္း (flood) ၊ပိုးမႊားေရာဂါ (Pests) ၊ေပါင္းျမက္ (weeds) နွင့္ေျမဆီ လႊာျပႆနာ (Soil Problems) မ်ား ရွိေနပါသည္။
စပါးစိုက္ပ်ိဳး သည့္ျမန္မာ့ေရေျမ သဘာဝသည္ အမ်ိဳးမ်ိဳး ကြဲျပားျခား နားေနပါသည္။ မိုးရြာသြန္းမွဳ မမွန္မွဳမ်ား ၾကဳံေတြ႕ ရသည္။ မေမ်ွာ္မွန္းနိုင္သည္႕ အေျခအေန မ်ားလည္းျ ဖစ္ေလ့ ရွိသည္။ တစ္နွစ္ စပါးအထြက္ေကာင္းေသာ္ လည္း ေနာက္နွစ္တြင္ မိုးေခါင္ျခင္း (သို႕မဟုတ္ )ေရလႊမ္းျခင္း တို႕ေၾကာင့္ စပါးအထြက္ ဆုံးရုွံးသည္မ်ားလည္း ရွိပါ သည္။
ထို႕ျပင္ မိုးေရေသာက္ လယ္စပါးစုိက္ေရေျမ သဘာဝ (Rainfed Lowland Rice Ecosystem) တြင္ စပါးစိုက္ပ်ိုဳးသည့္ လယ္သမားအမ်ားစုမွာ ဆင္းရဲၾကသည္ ။ေငြေၾကး အရင္းအနွီးကို မစြန္႕စားဝံ့ေသာ အေျခအေနျ ဖစ္ပါသည္။ ျမန္မာနိင္ငံတြင္ မိုးရာသီ၌ ဆည္ေရ၊ သြင္းေရနည္းလမ္း အသြယ္သြယ္ျဖင့္ စပါးစိုက္ပ်ိဳးမွဳမွာ ၁၅% ပင္မျပည့္ေခ်။ မိုးေရေသာက္ စိုက္ပ်ိဳးမွဳမွာ ၈၅%ေက်ာ္သည္။ မိုးေရေသာက္ စိုက္ပ်ိဳးမွဳတြင္ေ ရေတာ္ မိုးေတာ္ စုိက္ဧရိယာမွာ အမ်ားစုျဖစ္ေသာ္လည္း သဲဆန္ ကုန္းေၾကာ၊ ယာ ၊ေတာင္ယာ ၊ေရၾကီးကြင္းေ ရနက္ကြင္း၊ ပင္လယ္ေရငန္ဝင္ စသည္ အစစအရာရာ အားနည္းေသာ အေျခအေန (Unfavourable Ecosystem) မ်ား ပါဝင္ေန ပါသည္။
သို႕ျဖစ္၍ အထြက္အမ်ားဆုံး (Maximum Yield) ကို မေမ်ွာ္မွန္း နိုင္ေသာ္လည္း တစ္နွစ္ျပီး တစ္နွစ္ ယုံၾကည္ အားထားရေသာ အထြက္ (Reliable Yield) ရရွိေရးနွင့္ နွစ္စဥ္ တည္ျငိမ္ေသာ အထြက္ (Sustainable Yield) ရရွိေရး အတြက္ မိုးေရေသာက္ လယ္စပါး စိုက္ေရေျမသဘာဝ (Rainfed Lowland Rice Ecosystem) သုေတသနနွင့္ နည္း ပညာ ဖြံ႕ျဖိဳးေရးကို ဦးစားေပးေ ဆာင္ရြက္ရျခင္းျ ဖစ္ပါသည္။
မိုးစပါးစိုက္ခ်ိန္မွန္ – ဇူလိုင္လ (Optimum Time of Sowing of Rice-July)
ဇြန္လတြင္ ပ်ိဳးေထာင္ျပီး ဇူလိုင္တြင္ စုိက္ျခင္းသည္ မိုးစပါးအတြက္ စိုက္ခ်ိန္မွန္ (Optimum Time of Sowing of Rice) ျဖစ္ပါသည္။ သုိ႕ေသာ္ ဇြန္လတြင္ပ်ိဳး မေထာင္နိုင္ခဲ့ပါက ဇူလိုင္လတြင္ အျပီးပ်ိဳး ေထာင္ရန္ လိုအပ္ပါသည္။ အထြက္ေကာင္း စပါးမ်ိဳးမ်ား (HYVs) သည္ အသက္ရက္အလိုက္ သီးပြင့္ရင့္မွည့္သည့္ သက္တမ္းစပါး (Day-fixed) မ်ိဳးမ်ားျ ဖစ္ပါသည္။ မ်ိဳးေစ့ေျမက်သည္နွင့္ သက္တမ္း စပါသည္။ ပ်ိဳးေထာင္ျခင္း (သုိ႕မဟုတ္) တိုက္ရိုက္ မ်ိဳးေစ့ခ်ျခင္း တစ္နည္းနညး္ျဖင့္ ဇူလိုင္လ အတြင္း မ်ိဳးေစ့ေျမ က်ေစသင့္ပါသည္။
သုိ႕မွသာ ဇြန္လတြင္ ပ်ိဳးေထာင၊္ ဇဴလိုင္စိုက္ သကဲ့သုိ႕အနွံပါပင္ ပြားမ်ားနုိင္မည္။ အထြက္ေကာင္းနိုင္မည္။ နိုဝင္ဘာတြင္ စပါးရိတ္ အျပီး ၾကြင္းက်န္ အစိုဓါတ္ျဖင့္ သီးထပ္သီးနွံ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳး လိုက္နိုင္ပါမည္။ ျမန္မာနိုင္ငံ အလယ္ပိုင္းနွင့္ အထက္ပိုင္း ပ်ိဳးေထာင္ရန္ မိုးရြာသြန္းမွဳ နည္းပါးသည့္ေ ဒသမ်ား၌ ပ်ိဳးေထာင္ေရ ရရွိရန္ မေမ်ွာ္လင့္ နိုင္ပါက တိုက္ရိုက္မ်ိဳးေစ့ခ် (Direct Seeding) စိုက္စနစ္ျဖင့္ ဇဴလိုင္လအတြင္း မ်ိဳးေစ့ေျမက်ေ စသင့္ပါသည္။
စပါးမ်ိဳးအလိုက္ မိုးရာသီစုိက္ခ်ိန္ (Rice Varieties & Time of Sowing)
မိုးစပါး အတြက္ စိုက္ခိ်န္မွန္ (Optimum Time Of Sowing) သည္ ဇဴလိုင္ ၁၅ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ၂၀၀၇၊ ၂၀၀၈၊၂၀၀၉ ခုနွစ္မ်ားတြင္ စမ္းသပ္၊ သုေတသနရလဒ္မ်ားက ညႊန္ျပပါသည္။ မ်ိဳးအလိုက္ကြာျခားမွဳမ်ားရ
သက္လတ္စပါး – မေနာသုခ၊ ဆင္းသုခနွင့္ ဆင္းသြယ္လတ္ မိ်ဳးမ်ားသည္ ဇြန္္(၁၅)နွင့္ ဇဴလိုင္(၁၅) တို႕တြင္ အထြက္ အျမင့္ဆုံး ေပးစြမ္းနိုင္သည္။ စုိက္ခ်ိန္ေနာက္ဆြဲျပီး၊ ၾသဂုတ္(၁၅)တြင္ အထြက္ေလွ်ာ့နည္းသြားသည္။
သက္လ်င္စပါး – ေရဆင္း လုံးသြယ္နွင့္ အမ္အာ ၂၃၀တို႕သည္ ဇြန္(၁၅)နွင့္ ဇဴလိုင္(၁၅)တို႕ တြင္ အထြက္ျမင့္မား သည္ ။ေရႊျမန္မာ နွင့္ ယာ-၉တို႕သည္ ဇဴလိုင္(၁၅)တြင္ အထြက္ျမင့္မားသည္။ ဆင္းသြယ္ရင္သည္ ၾသဂုတ္(၁၅)တြင္ အထြက္ပိုသည္။ ေရႊသြယ္ရင္၊ ဆင္းႏြယ္ရင္နွင့္ ရတနာတိုးမ်ိဳး မ်ားသည္ဇြန္(၁၅)၊ ဇဴလိုင္(၁၅)နွင့္ ၾသဂုတ္(၁၅) စိုက္ခ်ိန္အားလုံး အထြက္ေပးစြမ္းနိုင္မွဳ ကြာျခားျခင္းမရွိေခ်။
စိုက္ခ်ိန္အလိုက္ အက်ိဳးသက္ေရာက္မွဳမွာ ေရေျမေဒသအေပၚ မူတည္ျပီး အေျပာင္းအလဲျဖစ္နိဳင္ပါသည္။
စပါးပ်ိဳးေထာင္ျခင္းအတြက္ အဓိက အခ်က္နွစ္ခ်က္ (Key for Nursery Management)
မ်ိဳးေစ့ေကာင္း (Good Seed) ကို အသုံးျပဳေရးနွင့္ မ်ိဳးေစ့နွဳန္း (Seed Rate in the Nursery) မွန္ကန္ေရးတို႕ သည္ စပါးပ်ိဳးေထာင္ရာတြင္ လိုက္နာရမည့္အဓိက အေရးၾကီးသည့္ အခ်က္နွစ္ခ်က္ျဖစ္ပါသည္။ စပါးကို မည္သည့္ စနစ္ျဖင္႔ ပ်ိဳးေထာင္ သည္ျဖစ္ေစ မ်ိဳးေစ့ေကာင္း မ်ိဳးသန္႕မ်ိဳးေစ့ (Good Seed) ကို အသုံးျပဳျခင္းျဖင့္ မ်ိဳးေစ့နွဳန္း ကိုေ လ်ာ့ခ်နိုင္သည္။ အပင္ေပါက္ေကာင္းမြန္ ညီညာေစသည္။ သန္္စြမ္းေသာ ပ်ိဳးပင္မ်ားကို ရရွိေစသည္။ စိုက္ျပီးပါကေ ကာက္ပင္ဖါေထးရမွဳ သက္သာေစသည္ ။ေပါင္းျမက္ေ ပါက္ေရာက္မွဳနည္းေ စသည္။ စပါးအထြက္ ၅ မွ ၂၀ ရာခုိင္နွဳန္း ပိုမို ေစပါသည္။
သြင္းေရေသာက္ လယ္စပါး (Irrigated Low Land Rice) ပ်ိဳးေထာင္ရာတြင္ အထြက္ေကာင္း စပါးမ်ိဳး (HYVs) ကဲ့သုိ႕ ပုံမွန္ စိုက္ပ်ိဳးေနၾကစပါးမ်ိဳး (Conventional Varieties) မ်ားအတြက္ ပ်ိဳးခင္းဧရိိယာ တစ္မီတာပတ္ လည ္တြင္ မ်ိဳးေစ့ ၁၀၀ ဂရမ္နွဳန္း (စာပါးစပ္ျပဴမ်ိဳးေစ့ လက္နွစ္ခုပ္၊ သုံးခုပ္ ခန္႕) ျပန္႕နွံ႕ညီညာစြာ ၾကဲရန္ျဖစ္ပါသည္။
မ်ိဳးေစ်းနွုန္းၾကီးျမင့္ျပ
စပါးစိုက္ပ်ိဳးရာတြင္ ရွိသင့္သည့္ေကာက္ကြက္ အေရအတြက္ (Plant Population in Rice Production)
စပါးစိုက္ပ်ိဳး ရာတြင္ ေကာက္ကြက္ အစိပ္အက်ဲမွန္ရန္ လိုသည္။ မွန္က စပါးအထြက္ နွစ္ဆယ္ရာခိုင္နွဳန္း ပိုနိုင္သည္။ ေကာက္ကြက္ က်ဲလြန္းက စပါးအထြက္ေလ်ာ့သည္ ။ေကာက္ကြက္ စိပ္လြန္းက စပါးပင္မ်ား အလင္းေရာင္ လုံေလာက္စြာ မရသျဖင့္ အားေပ်ာ့ယုိုင္ လဲမည္။ အစာမခ်က္လုပ္ နိုင္သျဖင့္ စပါးေစ့ အဖ်င္းမ်ားမည္ ။ေရာဂါပိုးမႊား ဖ်က္ဆီးမႈ မ်ားမည္။ စပါးမ်ိဳး ၊ေျမအမ်ိဳးအစား၊ စိုက္ပ်ိဳးရာသီ၊ စိုက္ခ်ိန္၊ပ်ိဳးသက္တို႕အေပ
၁၉၉၆ မွစ၍ လက္ရွိစပါးမ်ိဳးမ်ား၊ မ်ိဳးသစ္မ်ား၊ အလားအလာေကာင္းေသာ အထြက္ေကာင္း မ်ိဳးမ်ားအား စမ္းသပ္၊ သုေတသန ရလဒ္မ်ား ရွိပါသည္။
ရိတ္သိမ္းခ်ိန္၌ တစ္ဧကေ ကာက္ကြက္ ၁ ဒသမ ၁ သိန္း (အတန္း ၉ လက္မ နွင့္ အပင္ အကြာအေဝး ၆ လက္မ) အနည္းဆုံး က်န္ရွိွိပါက စပါးအထြက္ေ လ်ာ့နည္းျခင္း မရွိေခ်။ တစ္ဧကေကာက္ကြက္ ၁ ဒသမ ၉ သိန္း (အတန္း ၈ လက္မ နွင့္ အပင္အကြာအေဝး ၄ လက္မ) ထိ တိုး၍ စိုက္ပ်ိဳးေသာ္လည္း စပါးအထြက္ မတိုးနိဳင္ေခ်။
တစ္ဧကေ ကာက္ကြက္ ၁ ဒသမ ၁ သိန္း မွ တစ္ဧကေကာက္ ကြက္ ၁ ဒသမ ၉ သိန္း အတြင္း ေကာက္ကြက္ အသီးသီး၏ စပါးအထြက္နွဳန္း အေပၚ အက်ိဳးျပဳမႈသည္ ကြဲျပားျခား နားျခင္း မရွိပါေခ်။ (not significant)
စပါးေကာက္ကြက္ တစ္ကြက္ရွိ အနွံပါပင္ပြား (No. of Penicles Per Hill)
စပါးေကာက္ကြက္ တစ္ကြက္ရွိ အနွံပါ ပင္ပြားျဖစ္ေပၚမႈသည္ ေအာက္ပါအခ်က္မ်ား အေပၚ မူတည္ေၾကာင္း သုေတ သနျပဳေတြ႕ရွိရ ပါသည္။
စပါးမ်ိဳး– မ်ိဳးအလိုက္ ပင္ပြား စြမ္းရည္မတူေခ်။
ပ်ိဳး– သန္စြမ္း တုတ္ခိုင္ ပိုးမႊားေရာဂါကင္း ပ်ိဳးေကာင္းလ်င္ အပင္ပိုပြားသည္။
ေျမ– ေျမေကာင္းလ်င္ အပင္ပြားပိုသည္။ သဲဆန္ေျမတြင္ အပင္ပြား နည္းသည္။
တမန္း– ထြန္းေရး တမန္းေကာင္းျခင္းသည္ ပင္ပြား ပိုမိုေစသည္။
ေကာက္ကြက္– ေကာက္ကြက္ က်ဲက အပင္ပိုပြားသည္ ။ေကာက္ကြက္ စိပ္က ပင္ပြားေလ်ာ့နည္းသည္။
ရာသီ- မိုးရာသီတြင္ အပင္ပိုပြားသည္။ ေႏြရာသီတြင္ပင္ ပြားနည္းသည္။
နိုင္တရိုဂ်င္– နိိုင္တရိုဂ်င္ေျ မၾသဇာ မ်ားမ်ားထည့္က အပင္ပြား ပိုမ်ားေစသည္။
ေပါင္းျမက္– ေပါင္းျမက္ ကင္းက အပင္ပြားပိုသည္။
ေရ– စုိက္ခင္းတြင္ ေရနွစ္လက္မမွ သုံးလက္မခန္႕သာ ထိန္းထားက အပင္ပြား ပိုေစပါသည္။
စပါးအတန္းစုိက္၍ ၾကားေပါင္းလိုက္ တမန္းနွိဳးျခင္း
စပါးစိုက္ပ်ိဳးရာတြင္ စိုက္ခ်ိန္၌ တမန္းကို ညက္ေအာင္ မည္မွ်ပင္ျပဳျပင္ ထားေစကာမူ၊ ေကာက္စုိက္ျပီး ေနာက္ လယ္ကြက္ ထဲတြင္ ေရအျမဲသြင္း၍ ထားရာ ထိုတမန္းေပၚရွိ ေရထုဖိအားေၾကာင့္ အခ်ိန္ၾကာသည္နွင့္ အမ်ွ တမန္းအိပ္၍၊ ေျမၾကပ္သြားသည္။ ေကာက္ပင္ပြားမွဳကို အဟန္႔ အတား ျဖစ္ေစပါသည္။
ေပါင္းျမက္ပင္ မ်ားသည္ လည္း ေပါက္ေရာက္ လာသည္။ ေပါင္းျမက္ ပင္မ်ားသည္ စပါးပင္ အတြက္ ေျမတြင္းရွိ ေျမဆီၾသဇာ အာဟာရကို လုယူစား သုံးသည္။ ေပါက္ေရာက္လာေသာေ ပါင္းျမက္ပင္မ်ားကို သတ္္္္္ရန္ နွင့္ တမန္းအိပ္မွဳ ပေျပာက္ေစရန္ လုပ္ေဆာင္သင့္သည့္ လယ္ယာ လုပ္ငန္းမွာ ၾကားေပါင္းလိုက္ တမန္း နွိဳးျခင္းျဖစ္ပါ သည္ ။ၾကားေပါင္းလိုက္ တမန္းနွိဳး ကိရိယာကို အသုံးျပဳျခင္းျဖင့္ ၾကပ္ေနေသာ တမန္းကို နိွဳးနိဳင္သည္။ ေပါင္းျမက္ ပင္မ်ားကိုလည္း ရွင္းနိဳင္ပါသည္။ အခ်ိန္ကုန္ ၊ေငြကုန္သက္သာ၊ လြယ္ကူစြာေ ဆာင္ရြက္နိုင္ ပါသည္။ ထိုသို႕လုပ္ေဆာင္နိုင္ရန္ လိုအပ္ခ်က္မွာ စပါးစိုက္ ပ်ိဳးစဥ္ကပင္ အတန္းလိုက္ေ ကာက္စို္က္ရန္ျဖစ္ပါသည္။
စပါး ၆ တန္း ၁ တန္းလွပ္ စိုက္ပ်ိဳးျခင္း
၆ တန္း ၁ တန္းလွပ္ စိုက္ပ်ိဳးျခင္းသည္ စပါးမ်ိဳးေစ့ထုတ္စိုက္ခင္း (Seed Production Field) တြင္ အသုံးျပဳရသည့္ စိုက္နည္း စနစ္ျဖစ္ပါသည္။ ရည္ရြယ္ခ်က္မွာ စိုက္ခင္းျပဳစုေ စာင့္ေရွာက္ျခင္း၊ ကြင္းဆင္းစစ္ ေဆးျခင္းနွင့္ မ်ိဳးကြဲ ပယ္ျခင္း လုပ္ငန္းမ်ားကို တန္းလွပ္ၾကား အတြင္း လူဝင္၍ တစ္ဘက္ ၃တန္း လက္တစ္ကမ္း အတြင္း လုပ္ငန္းေ ဆာင္ရြက္ ရာတြင္ လြယ္ကူေစ ရန္ျဖစ္ပါသည္။ မ်ိဳးကြဲနွဳတ္ပယ္ျခင္းလုပ္င
ေရၾကီးကြင္းေဒသ၌ စနစ္သစ္ စပါးပ်ိဳးေထာင္ျပဳစု ဂရုစိုက္္နည္း (New Nursery Management Practice for Flood-prone Area)
ေရၾကီးကြင္းေဒသ၌ စပါးစုိက္ပ်ိဳးရာတြင္ အသုံးျပဳမည့္ ပ်ိဳးပင္သည္ ပုံမွန္ေဒသမ်ား၌ စိုက္ပ်ိဳးမည့္ ပ်ိဳးပင္ထက္ ပိုမို သန္စြမ္း တုတ္ခိုင္ျပီးေ ရနစ္ျမဳပ္သည့္ ဒဏ္ကိုပို၍ ခံနိဳင္ရန္ လိုပါသည္။ သမရိုးက် ပ်ိဳးခင္းတြင္ မ်ိဳးေစ့နွဳန္း မ်ားမ်ား ျဖင့္ ထူထူၾကဲျခင္းေၾကာင့္ ပ်ိဳးညွင္း ပ်ိဳးလွီျဖစ္ကာ အပင္ အာဟာရမျပည့္ မစုံခ်ိဳ႕တဲ့မွဳေၾကာင့္ ေရနွစ္ျမဳပ္မွဳ ဒဏ္ကို မခံနိဳင္ကာ အက်ိဳးဆက္ အားျဖင့္ ေကာက္ပင္ အေသအေပ်ာက္မ်ားျခင္း၊ စုိက္ခင္း ပ်က္စီးျခင္း၊ စပါး အထြက္ ထိခိုက္ျခင္း စသည္တို႕ နွင့္ၾကဳံေတြ႕ရျမဲျဖစ္ပါသည္
စနစ္သစ္ စပါးပ်ိဳးေထာင္ျပဳစု ဂရုစိုက္္နည္း မွာ-
ပ်ိဳခင္းဧရိယာ တစ္စတုရန္း မီတာလ်င္ စပါးမ်ိဳးေစ့ ၇၅ ဂရမ္နွဳန္း အသုံးျပဳ ပ်ိဳးေထာင္ရန္၊ (ပ်ိဳးပါးၾကဲ စနစ္ျဖင့္ ပ်ိဳးေထာင္ ရန္ျဖစ္ပါသည္။)
ပ်ိဳးခင္း တစ္ဧကလ်င္ သဘာဝေျမၾသဇာ (ႏြားေခ်းေဆြး) (၃) တန္နွဳန္း ထည့္သြင္း အသုံးျပဳရန္၊
ပ်ိဳးခင္း တစ္ဧကလ်င္ ယူရီးယား ဓာတ္ေျမၾသဇာ (၁၃၀)ေပါင္၊ တီစူပါ(၆၇)ေပါင္၊ ဇီဖါ(၂၀)ေပါင္နွဳန္း ထည့္သြင္း အသုံးျပဳရန္
။ေပါင္းျမက္ ကင္းစင္ေရးေ ဆာင္ရြက္ရန္တို႕ျ ဖစ္ပါသည္။
ပ်ိဳးခင္းမလို စပါးပ်ိဳးေထာင္ နည္းသစ္
ေရၾကီးေရလႊမ္းေ ဒသ၌ စိုက္ျပီး စပါးခင္းေ ရနစ္ျမဳပ္ပ်က္စီးပါက စပါးအခ်ိန္မီျ ပန္လည္စိုက္ပ်ိဳးေရး အတြက္ ပ်ိဳးအျမန္ လိုအပ္မည္ျဖစ္ပါသည္။ ပ်ိဳးေထာင္ နည္းသစ္ျဖင့္ေ အာက္ပါအတိုင္း ပ်ိဳးေထာင္ရန္ျဖစ္ပါသည္။
ပ်ိဳးေထာင္ရန္ ပ်ိဳးခင္းလယ္ေျမလည္းေ ရနစ္ျမဳပ္ဆဲျ ဖစ္မည္။ အိမ္ (သို႕မဟုတ္) လယ္တဲဝန္းက်င္ရွိ ကုန္းျမင့္ေျမသည္ ပ်ိဳးေထာင္ရန္ေ နရာျ ဖစ္ပါသည္။
။ေျမသားေပၚတြင္ ပလပ္စတစ္စ (သို႕မဟုတ္) ငွက္ေပ်ာရြက္ခင္း၊ သစ္သား (သုိ႕မဟုတ္) ဝါးျခမ္းျဖင့္ တစ္ေပ၊ တစ္ေပခြဲခန္႕ အကန္႕ငယ္မ်ားျ ဖစ္ေပၚေအာင္ေ ဘာင္ခတ္ ရပါမည္။
။ေျမမွဳန္႕ ၇၀ မွ ၈၀ ရာခိုင္နွဳန္း ၊ေကာင္းစြာေ ဆြးေျမ႕ေသာေျ မေဆြး ၁၅ မွ ၂၀ ရာခုိင္နွဳန္း၊ စပါးခြံ (သုိ႕မဟုတ္) ဖြဲျပာ ၅ မွ ၁၀ ရာခိုင္နွုန္း အေရာကို အကန္႕ငယ္မ်ား အတြင္းျဖည္႕တင္း ရပါမည္။
ထိုေနာက္ ၂၄ နာရီေ ရစိမ္၊ ၂၄ နာရီ မ်ိဳးအုပ္ထားေသာ အေညွာင့္ေဖါက္ စပါးမ်ိဳးေစ့ မ်ားက ေျမဆီလႊာ အေရာ ေပၚပါးပါးၾကဲ၊ေျ မမွဳန္႕ အေျခာက္ျဖင့္ ခတ္ပါးပါးဖုံး ၊စိုစြတ္ရုံေ ရေလာင္းကာ ပ်ိဳးေထာင္ရန္ျဖစ္ပါသည္။
နာက္ရက္ မ်ားတြင္ေရေလာင္း၊ လိုအပ္သလိုျပဳစုဂရုစုိက္္ရန
ထို႕ေနာက္ ပ်ိဳးသက္ ၁၅ မွ ၂၀ ရက္သားတြင္ ဖ်ာငယ္သဖြယ္ ပ်ိဳးခ်ပ္္မ်ားကို သယ္ယူကာ စိုက္ခင္းတြင္ ေကာက္စိုက္နို င္မည္ျဖစ္ပါသည္။
ဤနည္းသည္ လုပ္အား လိုအပ္မွဳနည္းသည္။ ပ်ိဳးပင္အျမစ္မ်ား မထိခိုက္ မပ်က္စီးသည့္ျပင္ အလြယ္တကူ ေဆာင္ရြက္ နုိုင္သည့္ နည္းစနစ္ျဖစ္ပါသည္။ ဖ်ာငယ္သဖြယ္ ပ်ိဳးခ်ပ္မ်ားကို ရရွိေစသည့္ ပ်ိဳးေထာင္နည္းသစ္ ျဖစ္ သျဖင့္ Modified Mat Nursery ဟု အသိမ်ားပါသည္။
စပါးနွစ္ၾကိမ္ေ ရႊ႕ေျပာင္းေ ကာက္စုိက္စနစ္ (Rice Double Transplanting Method)
ေရၾကီးေ ရလႊမ္းျ ဖစ္ေပၚေလ့ရွိသည့္ေ ဒသ မ်ားတြင္ စပါးေအာင္ျမင္စြာ စိုက္ပ်ိဳးနိိုင္ သည့္ နည္း စနစ္ျဖစ္သည္။ နွစ္ၾကိမ္ေ ရႊ႕ေျပာင္းေ ကာက္ စိုက္ျခင္းျဖစ္သည္ ။ေရွးဦးစြာ ပ်ိဳးခင္း အား ေရလြတ္ရာ ကုန္းက်သည့္ လယ္ေျမတြင္ ပ်ိဳးေထာင္ရန္ျ ဖစ္သည္။ ပ်ိဳးသက္ရက္ (၂၀) သားခန္႕တြင္ ပ်ိဳးနွဳတ္ျပီး အခ်ိန္တို အတြင္း ဦးစြာေရက်သည့္ အေပၚပိုင္း လယ္ေျမတြင္ေျ ပာင္းေရႊ႕ စိုက္ပ်ိဳးရန္ျ ဖစ္ပါ သည္။ ေရၾကီးေရလႊမ္း လယ္ေျမ အားလုံး လုံးဝေရက် ခ်ိန္တြင္ အဆိုပါ စိုက္ခင္း မွ ေကာက္ပင္ မ်ားအား နွဳတ္ယူကာ ထပ္မံေျပာင္းေရႊ႕ေ ကာက္ စိုက္ရန္ ျဖစ္ပါ သည္။ ဤ နည္း ကို ေရၾကီးေရလႊမ္းျပီး ေရက်ခ်ိန္ ပ်ိဳး အဆင္သင့္ျဖစ္ေစေရး အတြက္ အသုံးျပဳ နိုင္သည္။ မေမ်ွာ္ လင့္ပဲေရၾကီးေရလႊမ္း ပ်က္စီးနိဳင္ သည့္ လယ္ေျမ မ်ားတြင္လည္း ေရၾကီးေရလႊမ္းမွဳ မျဖစ္ေပၚမီကပင္ နွစ္ၾကိမ္ေရႊ႕ေျပာင္း စုိက္နည္း စနစ္ျဖင့္ စိုက္ပ်ိဳးရန္ ပ်ိဳးေထာင္ ထားပါက လိုအပ္ခ်ိန္ ပ်ိဳးရွာေဖြရမွဳမွ ကင္းေဝးနိဳင္ပါသည္။
စပါးပ်ိဳးသက္ အၾကီးဆုံး ထားရွိစိုက္ပ်ိဳး နိုင္မွဳ (The Oldest Rice Seedling Age should be grown)
စပါးကို တိုင္းေဒသၾကီး နွင့္ျပည္နယ္ အသီးသီး မိုးရြာသြန္းမွဳ အေျခအေန အမ်ိဳးမ်ိဳး၌ စုိက္ပ်ိဳးလ်က္ ရွိသည္။ ရာသီဥတုေ ဖါက္ျပန္မွဳေၾ ကာင့္ မိုးေခါင္မွဳ၊ ေရၾကီးေရလႊမ္းမွဳ သာမက၊ လယ္သမား တစ္ဦးခ်င္း၏ လူမွဳ စီးပြားေရး အေျခအေန စသည့္ အေၾကာင္းျခင္းရာ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ ပုံမွန္ပ်ိဳးသက္တြင္ စိုက္ပ်ိဳးနိဳင္ျခင္း မရွိဘဲ ပ်ိဳးသက္ၾကီးျဖင့္ စိုက္ပ်ိဳး ရမည့္ အေျခအေန မ်ားကို ၾကဳံေတြ႕ရေၾကာင္း သိရွိရပါသည္။ ပ်ိဳးသက္မွန္ျဖင့္ စိုက္ျခင္း သည္ အပင္ျဖစ္ထြန္း မွဳ ေကာင္းေၾကာင္း၊ ပ်ိဳးသက္ၾကီးသည္နွင့္ အမ်ွ စပါးအထြက္ေလ်ာ့နည္း နိဳင္ေၾကာင္း၊ ေယဘုယ် အားျဖင့္ သိထားၾက ပါသည္။
၂၀၀၀ – ၂၀၀၁ မွစ၍ စမ္းသပ္၊ သုေတသနရလဒ္မ်ား အရ၊ ပ်ိဳးေထာင္ျပီးမွ အေၾကာင္း အမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ ပုံမွန္ ပ်ိဳးသက္တြင္ မစုိက္နိုင္ပါက – သက္လတ္ အထြက္ေကာင္း စပါးမ်ိဳးမ်ားကို ပ်ိဳးသက္ အၾကီးဆုံး (၄၅) ရက္သားထိ၊ စိုက္ပ်ိဳးျခင္းျဖင့္ ပုံမွန္ စပါး အထြက္ ကို ေမ်ွာ္လင့္နိဳင္ပါသည္။ ပ်ိဳးသက္ (၆၀) ရက္သားတြင္ မူစပါးအထြက္ သိသာစြာေ လ်ာ့နည္းမည္ျ ဖစ္ပါ သည္ ။ေကာက္ကြက္ စိပ္ျပီး လက္ဆ တိုးေသာ္လည္း ပ်ိဳးသက္ (၄၅) ရက္သား ကဲ့သုိ႕ စပါးအထြက္ကို မေမွ်ာ္မွန္း နိဳင္ေခ် ။ေဒသစပါး မ်ိဳးကဲ့သုိ႕အလင္းေရာင္ တုံ႕ျပန္မွဳရွိေသာ စပါးမ်ိဳးမ်ားကိုမူ ပ်ိဳးသက္ (၆၀) ရက္သားထိ ထားရွိ စိုက္ပ်ိဳးနိဳင္ ပါသည္။ စိုက္ပ်ိဳး ကုန္က်စရိတ္၊ ခန္႕မွန္း စပါး အထြက္နွင့္ စပါးေစ်းနွဳန္းေ မ်ွာ္မွန္း နိဳင္မွဳ တို႕ကို ခ်င့္ခ်ိန္၍ ပ်ိဳးသက္ အၾကီးဆုံးထားရွိ စိုက္ပ်ိဳးရန္ျ ဖစ္ပါသည္။
ေဒသ စပါးမ်ိဳး မ်ားႏွင့္ ေနာက္ဆြဲ စိုက္ပ်ိဳးႏုိင္မႈ
စပါးစိုက္ပ်ိဳးခ်ိန္ (Time of Sowing) သည္ အေရးပါေသာ အခ်က္ တစ္ခ်က္ၿဖစ္သည္။ ေဒသ စပါးမ်ိဳး (Local Rice Variety) သည္ အလင္းေရာင္ တုံ႔ၿပန္မွဳ (Photoperiod Sensitive) ရွိသည္။ ေန႔တာ တိုသည့္ ကာလတြင္ အႏွံထြက္ ပန္းပြင့္ေလ့ ရွိသည္။ အရည္ အေသြးေကာင္း သည္။ အထြက္ႏွဳန္း သင့္တင့္သည္ ။ေဒသ စပါးမ်ိဳးမ်ား၏ စိုက္ပ်ိဳးခ်ိန္ အလိုက္ ၿဖစ္ထြန္းမွဳကို ၁၉၉၆ မွ ၂၀၀၂ ထိ ရဲေဘာ္ရင္၊ ရဲေဘာ္လတ္၊ ရဲေဘာ္စိန္၊ ရဲေဘာ္ရိုးစိမ္း၊ အင္းမ ရဲေဘာ္၊ ပင္တိုစိမ္း ၊ေပၚဆန္းေမႊး၊ ငကၽြဲ ၊ေရႊဒဂၤါး ၊ေရႊမန္း ၁ ၊ႏွံကား စပါး မ်ိဳးတို႕ကို စိိုက္ပ်ိဳး၍ စမ္းသပ္မႈ မ်ား ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။
သုေသသနရလဒ္မ်ားအရ-
ဇူလိုင္လ – ဇူလိုင္လ အေစာပိုင္းစိုက္ျခင္းသည္ အထြက္ အမ်ားဆုံးရရွိေစသည္။
ႀသဂုတ္လ -ႀသဂုတ္လယ္တြင္ စိုက္ပါက ပုံမွန္ထက္ အသက္ႀကီး သြားေသာ္လည္း အထြက္ မ်ားစြာေလ်ာ့ နည္းျခင္း မရွိေခ်။
စက္တင္ဘာလ -စက္တင္ဘာလ လယ္စိုက္ျခင္းသည္ ေကာက္ကြက္ တစ္ကြက္ရွိ အႏွံ အေရ အတြက္ နည္းျခင္း၊ တစ္ႏွံပါ ေအာင္ေစ့ အေရအတြက္ နည္းျခင္း တို႔ေႀကာင့္ စပါးအထြက္ အနည္းဆုံးျဖစ္သည္။
ေနာက္ဆြဲ စိုက္ႏုိင္ျခင္း -ေရႀကီးေရလႊမ္း ခံရပါက ေဒသ စပါးမ်ိဳးမ်ားကို ပုံမွန္ထက္ေနာက္က် စိုက္ႏိုင္သည္။ သီးထပ္ သီးႏွံပုံစံ အရ ေရွ႔သီးႏွံေႀကာင့္ေသာ္ လည္းေကာင္း၊ မေမွ်ာ္လင့္ေသာ အေႀကာင္းေႀကာင့္ေသာ္ လည္းေကာင္း ၊ေနာက္ဆြဲ စိုက္ရမည့္ အေျခအေနမ်ားျ ဖစ္ေပၚပါက ေဒသ စပါးမ်ိဳးမ်ားကို ပုံမွန္ထက္ေ နာက္က် စိုက္ႏို္င္ ပါသည္။
Source by Sinthiha
No comments:
Post a Comment
မိတ္ေဆြ...အခ်ိန္ေလးရရင္ blogg မွာစာလာဖတ္ပါေနာ္
ဗဟုသုတ ရနိုင္တယ္။