“ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲရာ၀ယ္”

လွ်ံဇြဲကုိ-စီးပြားေရးတကၠသုိလ္

“ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲရာ၀ယ္”
တကယ္ေတာ့ လူသားေတြအေနနဲ႔ အေျပာင္းအလဲကုိ လုိခ်င္ၾကတာ သဘာ၀ပါပဲ။ အေျပာင္းအလဲ ဆုိတာကုိ ဘယ္လုိအဓိပၸာယ္ သတ္မွတ္မလဲ။ ဘယ္ကစၿပီး ေျပာင္းလဲမွာလဲ။ ဘာအတြက္ ေျပာင္းလဲမွာလဲ စတဲ့အရာေတြဟာ တကယ့္ကုိ အေရးႀကီးပါတယ္။ လူငယ္ေတြအေနနဲ႔ သတိျပဳရမွာက အေျပာင္းအလဲဆုိတာ ကုိယ္တုိင္ ေဆာင္ရြက္ႏုိင္စြမ္းရွိတဲ့ အရာတစ္ခုဆုိတာကုိပါ။ အေျပာင္းအလဲကုိ ဘယ္လုိရယူမလဲဆုိတဲ့ ေမးခြန္းကုိလည္း ကိုယ့္ကုိယ္ကုိ ျပန္ေမးဖုိ႔လုိပါတယ္။ ကုိယ့္အဖြဲ႔အစည္း၊ ကိုယ့္ႏုိင္ငံရဲ့ အေျပာင္းအလဲအတြက္ မစဥ္စားမီ ကုိယ့္ရဲ့အေျပာင္းအလဲအတြက္ ကုိယ္တုိင္ျပန္လည္ သုံးသပ္စဥ္းစားတတ္ဖုိ႔ လုိပါတယ္။


စာေရးသူရဲ့ စာသင္ခန္းကုိ ေရာက္လာတဲ့ သင္တန္းသား/သူတုိင္းကုိ ေမးခြန္းတစ္ခု ေမးၾကည့္ေလ့ရွိပါတယ္။ အဲဒီ ေမးခြန္းကေတာ့ “ကုိယ့္အားနည္းခ်က္က ဘာေတြလဲ သိပါသလား”ဆုိတဲ့ ေမးခြန္းပါ။ တကယ္ေတာ့ ဒီေမးခြန္းဟာ ရုိးရုိးရွင္းရွင္း ေမးခြန္းပါပဲ။ ဒါေပမဲ့ အဓိပၸာယ္ကေတာ့ နက္နဲလြန္းပါတယ္။ ကုိယ့္အားနည္းခ်က္ကုိ ကုိယ္တုိင္က အမွန္တကယ္ သိၿပီဆုိရင္ အဲဒီလူဟာ ေအာင္ျမင္မႈလမ္းစကုိ စေရာက္ေနၿပီလုိ႔ပဲ ဆုိခ်င္ပါတယ္။ လူငယ္ေတြ သတိျပဳရမွာက လူအမ်ားစုဟာ အျခားသူရဲ့ အားနည္းခ်က္ကုိ သိေကာင္း၊ ေ၀ဖန္ေကာင္း ျဖစ္ေနပါလိမ့္မယ္။ ဒါေပမယ့္ ကုိယ့္ရဲ့အားနည္းခ်က္ကိုေတာ့ မသိရွိၾကပါဘူး။
ကုိယ့္ရဲ့အားနည္းခ်က္ကုိ ကုိယ္တုိင္က မသိတဲ့သူေတြဟာ ဘယ္လုိဘယ္ပုံနဲ႔ အားသားခ်က္အျဖစ္ကုိ ေျပာင္းလဲယူႏုိင္မလဲ။ အားသားခ်က္အျဖစ္ ေျပာင္းလဲယူႏုိင္မွ အဲဒီအားသာခ်က္ေတြနဲ႔ ကိုယ့္ရဲ့အခြင့္အလမ္းေတြကုိ ဖန္တီးယူႏုိင္မွာျဖစ္တယ္။ အားနည္းခ်က္ေတြကုိ မသိရွိ/မေဖာ္ထုတ္ႏုိင္တဲ့အခါ လူအမ်ားစုဟာ အဲဒီအားနည္းခ်က္ ေၾကာင့္ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ ၿခိမ္းေျခာက္မႈအႏၱရာယ္ေတြကုိ ရင္ဆုိင္ရင္းနဲ႔ ဘ၀နိဂုံးခ်ဳပ္သြားသူေတြ မနည္းပါဘူး။ ကုိယ့္ရဲ့ အားသာခ်က္ကုိ မသိတဲ့အတြက္ အခြင့္အလမ္းေတြနဲ႔ ႀကံဳေတြရတဲ့အခါေတာင္မွ ဘယ္လုိရယူ အသုံးခ်ရမလဲ မသိရွိ ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ အေျပာင္းအလဲဆုိတာ ကုိယ္တုိင္က စတင္ၿပီး လုပ္ေဆာင္ႏုိင္စြမ္းရွိတဲ့ အရာပါပဲ။

 ေျပာင္းလဲမႈနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး Lewinရဲ့ Change Management Modelကုိ လူငယ္ေတြအတြက္ ျပန္လည္မွ်ေ၀ ခ်င္ပါတယ္။ သူက ေရခဲတုံးတစ္တုံးနဲ႔ ဥပမာေပးခဲ့ပါတယ္။ ဥပမာ ကုိယ့္မွာရွိတဲ့ ေရခဲတုံးကုိ ကိုယ္လုိရာ အျခားပုံစံ တစ္ခုကုိ ေျပာင္းခ်င္တယ္ဆုိပါစုိ႔။ ပထမဦးစြာ အရည္ေပ်ာ္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ရပါတယ္။ အဲဒီအဆင့္ကုိ Unfreeze (ကုိယ့္အတြက္ သင္ေလ်ာ္မယ့္ ပတ္၀န္းက်င္ကုိ ဖန္တီးျခင္း)လုိ႔ ေခၚပါတယ္။ ၿပီးမွသာလွ်င္ ကုိယ္လိုခ်င္တဲ့ ပုံစံခြက္ထဲကို ထည့္သြင္းၿပီး ပုံသြင္းယူလုိ႔ ရတာပါ။ ဒါကုိေတာ့ Change(ေျပာင္းလဲျခင္း)လုိ႔ ေခၚပါတယ္။ ေနာက္ဆုံးအဆင့္အျဖစ္ ကုိယ္လုိခ်င္တဲ့ ပုံစံခြက္ထဲမွာ ထည့္သြင္းထားတဲ့ေရကုိ ျပန္လည္ေအးခဲေစျခင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ဆုံးအဆင့္ကုိေတာ့ Refreeze (ပုံစံသစ္မွာ အတည္က် ျဖစ္တည္မႈ)လို႔ ေခၚပါတယ္။

 ေျပာင္းလဲခ်င္တဲ့ လူငယ္ေတြအေနနဲ႔ Lewinရဲ့ အဆုိကုိ ကုိးကားသင့္ပါတယ္။ ပထမဦးစြာ ကိုယ့္ဘ၀ကုိ ဘယ္လုိပုံစံ နဲ႔ျဖတ္သန္းမလဲဆုိတာကုိ စဥ္းစားသင့္ပါတယ္။ ဒီအခ်က္ဟာ လူငယ္ေတြအတြက္ အင္မတန္ အေရးႀကီးပါတယ္။ ကုိယ္ဟာ ကုိယ့္ဘ၀ကုိ သူလုိကုိယ္လုိနဲ႔ပဲ အဆုံးသတ္မလား။ ဒါမွမဟုတ္ ေအာင္ျမင္သူအျဖစ္နဲ႔ ရပ္တည္ခ်င္သလား။ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ ေမးခြန္းထုတ္ဖုိ႔ လုိပါတယ္။ ေအာင္ျမင္သူအျဖစ္ ရပ္တည္ခ်င္တယ္ဆုိရင္ေတာ့ ဘ၀ပုံစံေဟာင္းကေန ေဖာက္ထြက္ၿပီး ေျပာင္းလဲဖုိ႔လုိပါတယ္။ ဘယ္အရာေတြကုိ ေျပာင္းလဲယူရမလဲ။ ဒါေမးခြန္းဟာလည္း အေရးႀကီးပါတယ္။

လူငယ္ေတြအေနနဲ႔ ပထမဦးစြာ ကုိယ့္ရဲ့အေျခခံစိတ္ဓာတ္ကုိ ေျပာင္းလဲဖုိ႔ လိုပါတယ္။ ဘယ္လုိေျပာင္းလဲ မလဲဆုိေတာ့ လူငယ္ေတြမွာ အနာဂတ္အျမင္(Vision)၊ ပစၥဳပၸန္ေမွ်ာ္မွန္းခ်က္ (Mission)၊ တန္ဖုိးထားမႈ၊ ပန္းတုိင္နဲ႔ ရည္မွန္းခ်က္ေတြ ေသေသခ်ာခ်ာ သတ္မွတ္ထားႏုိင္တဲ့ ခုိင္မာတဲ့စိတ္ဓာတ္ေရးရာ လိုပါတယ္။ အရင္က မရွိေသးဘူးဆုိရင္ အခုကစၿပီး ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ ေျပာင္းလဲပါေတာ့။ စကားတစ္ခြန္းကုိ ျပန္လည္မွ်ေ၀ခ်င္ပါတယ္။ “ဘ၀မွာ ေအာင္ျမင္ခ်င္ပါတယ္”လုိ႔ ေျပာသူေတြဟာ တကယ့္လက္ေတြ႔မွာ မေအာင္ျမင္သူေတြ မ်ားပါတယ္။ “ဘာ… ျဖစ္ခ်င္ပါတယ္”လုိ႔ ေျပာဆုိသူေတြသာ သူတုိ႔ရဲ့ ျဖစ္ခ်င္တဲ့ ပန္းတုိင္ကုိ အေရာက္သြားႏုိင္ၾကတာပါ။ ဒါေၾကာင့္ တိက်ျပတ္သားတဲ့ ရည္မွန္းခ်က္ပန္းတုိင္ကုိ ထားရွိႏုိင္တဲ့သူအျဖစ္ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ ေျပာင္းလဲပါ။

အနာဂတ္အျမင္ကုိ ေျပာင္းလဲသတ္မွတ္ပါ။ အနာဂတ္အိပ္မက္ဆုိတာ လူငယ္တုိင္းမွာ ရွိသင့္ပါတယ္။ ကုိယ့္ရဲ့အနာဂတ္ကုိ ကုိယ္တုိင္ကပဲ ဖန္တီးလို႔ရပါတယ္။ ဘယ္သူဘယ္၀ါကမွ ဖန္တီးေပးလို႔ မရႏုိင္ပါဘူး။ အနာဂတ္အိပ္မက္ကုိ ကြဲကြဲျပားျပား သိတဲ့သူေတြဟာ လက္ရွိကာလကုိ ဘယ္လုိအသုံးခ်ရမလဲဆုိတာကုိ သိရွိပါ တယ္။ အနာဂတ္အိပ္မက္ေတြကုိ အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏုိင္ဖုိ႔ ကုိယ့္ရဲ့တန္ဖုိးထားမႈေတြကုိ သိရွိဖုိ႔လိုပါတယ္။ စည္း ကမ္းလိုက္နာမႈ၊ တာ၀န္ယူမႈ၊ တာ၀န္ခံမႈ၊ အမ်ားအက်ိဳး ေဆာင္ရြက္မႈ၊ ပညာဆည္းပူးမႈ၊ စာေကာင္းေပေကာင္း ဖတ္ရႈမႈစတဲ့အရာေတြကုိ တန္ဖုိးထားစရာအျဖစ္ ရႈျမင္တတ္ဖုိ႔လိုပါတယ္။ တန္ဖုိးထားမႈ လြဲမွားေနတဲ့ လူငယ္ေတြနဲ႔ ဖြဲ႔စည္းထားတဲ့ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းဟာ ဘယ္လုိနည္းနဲ႔မွ တုိးတက္မႈကုိ ရရွိႏုိင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ လူငယ္ေတြ အေနနဲ႔ မွန္ကန္တဲ့ တန္ဖုိးထားမႈေတြကုိ သိရွိေျပာင္းလဲဖုိ႔ လိုပါတယ္။

ရည္မွန္းခ်က္ပန္းတုိင္ကုိလည္း ျမင့္ျမင့္မားမား ခ်မွတ္ထားဖုိ႔ လိုပါတယ္။ အေျပာမဟုတ္ဘဲ လက္ေတြ႔က်ဖုိ႔လည္း လိုအပ္ပါတယ္။ ဘယ္လုိ အေျခအေနေၾကာင့္ပဲျဖစ္ျဖစ္ ကုိယ့္ရဲ့ရည္မွန္းခ်က္ပန္းတုိင္ကုိ အဖ်က္ဆီး မခံပါနဲ႔။ ပတ္ ၀န္းက်င္ရဲ့ တုိက္ခိုက္မႈဒဏ္ဆုိတာ ရွိစၿမဲပါ။ သိပ္မၾကာခင္ကမွ ကမၻာ့စင္ျမင္ေပၚမွာ ျဖစ္ပ်က္ခဲ့တဲ့ ျမန္မာအလွမယ္ ေမဘရဏီေသာ္ရဲ့ ဗီြဒီယိုဖုိင္ကုိ ေဖ့စ္ဘြတ္ခ္မွာ ၾကည့္လုိက္ရပါတယ္။ ညေနခင္း၀တ္စုံ ၀တ္ဆင္ၿပီး စင္ျမင့္ထက္မွာ ထုိင္လ်က္သား လဲက်သြားတာပါ။ ဒါေပမဲ့ ခပ္သြက္သြက္ ျပန္ထၿပီး အျပံဳးမပ်က္ဘဲ သူ႔ရဲ့ပန္းတုိင္ကုိ ၿပီးဆုံးေအာင္ ေလွ်ာက္လွမ္းသြားႏုိင္တဲ့ ျမန္မာအလွမယ္ရဲ့ စိတ္ဓာတ္ေရးရာ ၾကံ့ခုိင္မႈကုိ လူငယ္ေတြအေနနဲ႔ အတုယူေစခ်င္ ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လဲက်တဲ့အခါ ျပန္လည္ရုန္းထႏုိင္ေအာင္ ႀကိဳးစားပါ။ စိတ္ဓာတ္ၾကံ့ခုိင္မႈနဲ႔ ဘ၀ကုိေျပာင္းလဲ တည္ေဆာက္ပါ။

ၿပီးေတာ့ “Change management is bigger than leadership” ဆုိတဲ့ စကားရွိပါတယ္။ ဆုိလုိခ်င္တာကေတာ့ “ေျပာင္းလဲႏုိင္မႈက ေခါင္းေဆာင္မႈထက္ ပုိနက္ရိႈင္းတယ္”ဆုိတဲ့ အဓိပၸါယ္ပါ။ ဒါေၾကာင့္ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ရဲ့ ေခါင္းေဆာင္မႈက ေပးစြမ္းႏုိင္မယ့္အရာေတြကုိ ေမွ်ာ္လင့္ေနတာထက္ ေျပာင္းလဲမႈကို ကိုယ္တုိင္က စီမံခန္႔ခြဲတတ္ဖုိ႔ လိုပါတယ္။ ဥပမာတစ္ခု ေပးပါရေစ။ ဘဲအုပ္တစ္အုပ္ကုိ ၾကည့္လိုက္ပါ။ ေရွ႕ဆုံးက ဘဲတစ္ေကာင္ သြားသလုိ ေနာက္က ဘဲေတြကလည္း လိုက္သြားၾကတယ္။ ေရွ႕ဆုံးဘဲက ဗြက္အုိင္ကုိ နင္းၿပီးသြားရင္ ေနာက္က အေကာင္ေတြလည္း လိုက္နင္းၿပီး သြားတယ္။ ေရွာင္းကြင္းသြားဖုိ႔ သတိမရွိၾကပါဘူး။

ဒါဟာ ေရွ႕ဆုံးက ဘဲအေနနဲ႔ ဦးေဆာင္မႈေပးတာပါ။ တကယ္လုိ႔ ေရွ႕ဆုံးဘဲက ဗြက္အုိင္ကုိ ဘယ္လုိဘယ္နည္းန႔ဲ ဆင္ျခင္ေရွာင္ကြင္းသြားမလဲ ဆုိတာကုိသာ သင္ေပးလုိက္ရင္ ေနာက္ဘဲေတြလည္း ဆင္ျခင္ေရွာင္ကြင္းသြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေတာ့မွ ေျပာင္းလဲေပးႏုိင္တဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေကာင္း ျဖစ္မွာပါ။ ဒါေၾကာင့္ တုိင္းျပည္ အမွန္တကယ္ တုိးတက္ဖုိ႔အတြက္ ေျပာင္းလဲႏုိင္မႈက ပုိအေရးႀကီးရျခင္းပါ။ တုိင္းျပည္ကုိ ကုိယ္စားျပဳသူေတြ အေနနဲ႔လည္း ေျပာင္းလဲမႈကုိ ေကာင္းစြာအုတ္ျမစ္ခ်ေပးဖုိ႔ လိုအပ္ပါတယ္။ အေျခခံခုိင္မာတဲ့ ေျပာင္းလဲမႈ လမ္းေၾကာင္းမွာ လူငယ္ေတြရဲ့ ေလွ်ာက္လမ္းေတြ တည့္မတ္ေနမွသာလွ်င္ တုိင္းျပည္တစ္ျပည္လုံး တုိးတက္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

တကယ္ေတာ့ လူငယ္ေတြအေနနဲ႔ သတိျပဳရမွာက ေခါင္းေဆာင္မႈဟာ ဟင္းစားပဲ ေပးႏုိင္တာပါ။ တုိးတက္ဖုိ႔အတြက္ ေျပာင္းလဲမႈကုိ ဘယ္လုိဘယ္ပုံ စီမံခန္႔ခြဲတတ္ရမယ္လုိ႔ နည္းေပးလမ္းျပမွသာလွ်င္ ကြန္ခ်က္အစစ္ျဖစ္ပါတယ္။ ဟင္းစားရဲ့ သဘာ၀က ဟင္းတစ္ခြက္စာမွ် ရရုံသာပါပဲ။ ကြန္ခ်က္ရဲ့ သေဘာတရားကုိ သိရွိမွသာလွ်င္ ဟင္းခြက္ေပါင္းမ်ားစြာကုိ ရရွိႏုိင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ တုိင္းျပည္တစ္ျပည္အတြက္ တကယ့္အစစ္အမွန္ လုိအပ္ခ်က္က လူတစ္ဦးခ်င္းစီကုိ ေျပာင္းလဲမႈလမ္းေၾကာင္းမွာ တည့္မတ္စြာ ေလွ်ာက္လွမ္းႏုိင္သူေတြ ျဖစ္ႏုိင္ေစဖုိ႔ပါ။ အဲဒီေတာ့မွသာလွ်င္ လူငယ္ေတြအေနနဲ႔လည္း ထူးခၽြန္ေျပာင္ေျမာက္တဲ့ အေျပာင္းအလဲကုိ ဖန္တီးႏုိင္စြမ္းရွိသူ (Change Champion) ျဖစ္လာမွာပါ။

ထူးခၽြန္ေျပာင္ေျမာက္တဲ့ ေျပာင္းလဲႏုိင္စြမ္းရွိသူတစ္ဦး ျဖစ္လာဖုိ႔ဆုိရင္ေတာ့ ပထမအဆင့္အေနျဖင့္ ကုိယ့္ရဲ့လိုအပ္ခ်က္ကုိ ရွာေဖြေဖာ္ထုတ္ဖုိ႔ လိုပါတယ္။ ဒုတိယအဆင့္အေနျဖင့္ လိုအပ္ခ်က္ကုိ ျပဳျပင္ၿပီး ကုိယ့္ရဲ့ရည္မွန္းခ်က္ကုိ ခ်မွတ္ဖုိ႔လိုပါတယ္။ တတိယအဆင့္အေနျဖင့္ ကုိယ့္ရည္မွန္းခ်က္ ပန္းတုိင္ကုိ လက္ေတြ႔အေကာင္အထည္ ေဖာ္ဖုိ႔လိုပါတယ္။ ေနာက္ဆုံးအဆင့္အေနျဖင့္ ကုိယ့္ရဲ့လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြကုိ တုိးတက္မႈ ရွိ/မရွိ ဆန္းစစ္ျခင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအဆင့္(၄)ဆင့္ကုိ ဟန္ခ်က္ညီညီ ထိန္းထားၿပီး ေျပာင္းလဲႏုိင္ၿပီ ဆုိရင္ေတာ့ ေအာင္ျမင္တဲ့ဘ၀ကုိ တည္ေဆာက္ႏုိင္တဲ့သူ ျဖစ္ပါၿပီ။
နိဂုံးခ်ဳပ္အေနနဲ႔ ေျပာရရင္ေတာ့ အဖြဲ႔အစည္းတစ္ခုမွာျဖစ္ေစ၊ တုိင္းျပည္တစ္ျပည္မွာျဖစ္ေစ စနစ္၊လုပ္ငန္းစဥ္နဲ႔ လူ႔စြမ္းအားစုဆုိၿပီး အပိုင္း(၃)ပုိင္းခြဲျခား သတ္မွတ္ေလ့ရွိပါတယ္။ 

စနစ္နဲ႔လုပ္ငန္းစဥ္ဆုိတာ လူေတြက ပဲ့ကုိင္လုပ္ေဆာင္ ေနတာပါ။ ဒါေၾကာင့္ အဲဒီအပုိင္း(၃)ပုိင္းအနက္ အေရးအႀကီးဆုံးက လူ႔စြမ္းအားစုေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ လူ႔စြမ္းအားစုျဖစ္တဲ့ လူငယ္ေတြဟာ တစ္ဦးခ်င္းစီမွသည္ ကုိယ္တုိင္ကစၿပီး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲကာ လူ႔စြမ္းအားစုတစ္ရပ္လုံးကုိ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲပစ္ဖုိ႔ လိုပါတယ္။ ထိုမွတစ္ဆင့္ ခုိင္မာတဲ့ စနစ္၊ တိက်တဲ့ လုပ္ငန္းစဥ္ေတြကုိ ခ်မွတ္ကာ မိမိတုိင္းျပည္ကုိ တုိးတက္ေျပာင္းလဲေအာင္ ၀ိုင္း၀န္းပ့ံပုိးဖုိ႔ လိုအပ္ပါတယ္။ လူငယ္တုိင္း မိမိတုိ႔၏ ပတ္၀န္းက်င္၊ လူ႔အဖြ႔ဲအစည္း၊ တုိင္းျပည္ကုိ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲႏုိင္ေသာ ႏုိင္ငံသားေကာင္းမ်ား ျဖစ္ပါေစလို႔ ဆႏၵျပဳလိုက္ပါတယ္။
လွ်ံဇြဲကုိ(စီးပြားေရးတကၠသုိလ္)
၂၇.၁၂.၂၀၁၅
Ref: Change Management Model by Lewin