Walter Disney-ၾကြက္တစ္ေကာင္နဲ႔ အိပ္မက္တစ္ခု

 SFJ Strategy First Journal·Friday, February 12, 2016

Strategy First Journal vol.1. no4 (2012 dec) မွာေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ေဆာင္းပါးကိုျပန္လည္ေဖာ္ျပတာျဖစ္ပါတယ္။

စဥ္းစားၾကည့္လုိက္ပါ… ဒီကမၻာႀကီးမွာ ေ၀ါ့လ္ဒစၥေနး သာ မရွိဖူးခဲ့ရင္… ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ဘ၀ေတြ ဘယ္လုိေနမလဲ…

ဒစၥေနးဆုိတာ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ရဲ႕ ငယ္စဥ္ဘ၀ေတြကို အျပံဳးေတြ၊ ရပ္သပ္႐ႈေမာဖြယ္ ဇာတ္လမ္းေလးေတြန႔ဲ ျဖည့္ေပးခဲ့သူပါ။ အခါခါၾကည့္လည္း မ႐ုိးႏုိင္တဲ့ ကာတြန္းေတြန႔ဲ လူႀကီးျဖစ္တဲ့အထိ အထပ္ထပ္နားေထာင္ျဖစ္ခဲ့တဲ့ သီခ်င္းေတြကို ဖန္တီးခဲ့သူဟာ ဒစၥေနးပါပဲ။

သူ႔ရဲ႕ ကာတြန္းေတြကေန … အိပ္မက္ေတြဆိုတာ ႀကိဳးစားရင္တကယ္ ျဖစ္လာႏုိင္တယ္… ေလာကႀကီးမွာ ေမွာ္ဆန္တဲ့ အေျပာင္းအလဲေတြန႔ဲ ေပ်ာ္ရႊင္စရာ ဇာတ္သိမ္းခန္းေတြလည္း ရွိႏုိင္တယ္… ဆုိၿပီး ၾကမ္းတမ္းတဲ့ဘ၀ကို ရင္ဆုိင္ႏိုင္ဖုိ႔ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေတြ ေပါက္ဖြားေစခဲ့ပါတယ္။ ေၾကကြဲစရာေတြနဲ႔ အလြဲေတြၾကားမွာ ေအာင္ျမင္ေအာင္ ဇြဲမေလွ်ာ့တမ္း ႀကိဳးစားခဲ့တဲ့ ကာတြန္းေလာကရဲ႕ ဖခင္ႀကီး ေ၀ါ့လ္ဒစၥေနးအေၾကာင္းကို စာဖတ္သူေတြ အားက်ႏုိင္ဖုိ႕ ေဖာ္ျပေပးလုိက္ပါတယ္။

ငယ္ဘ၀

ေ၀ၚလ္တာ အလုိင္းရက္စ္ “ေ၀့ါလ္” ဒစၥေနး (Walter Elias ‘Walt’ Disney) ကို ၁၉၀၁ ဒီဇင္ဘာလ ၅ရက္ အယ္လႏိြဳင္းျပည္နယ္၊ ခ်ီကာဂိုၿမိဳ႕မွာ ေမြးဖြားခဲ့ပါတယ္။ သူ႕အေဖက အိုင္းရစ္ ကေနဒီယန္တစ္ဦးျဖစ္ၿပီး အေမကေတာ့ ဂ်ာမန္ အေမရိကန္ တစ္ဦးျဖစ္ပါတယ္။ ဒစၥေနးမွာ ေမာင္ႏွစ္မ ငါးဦးထဲက တစ္ဦးျဖစ္ၿပီး ကေလးဘ၀တစ္ေလွ်ာက္လံုး မစ္ဇူရီ ျပည္နယ္က လယ္ထဲမွာေနၿပီး လယ္ထဲက အလုပ္ၾကမ္းေတြကို ကူလုပ္ခဲ့ရပါတယ္။ ငယ္ငယ္ေလးကတည္းက အားတဲ့အခ်ိန္ေတြမွာ ပန္းခ်ီဆြဲခဲ့ပါတယ္။ အသက္ ၇ ႏွစ္အရြယ္ကတည္းက သူဆြဲထားတဲ့ ပံုေတြကို အိမ္နီးခ်င္းေတြနဲ႕ မိတ္ေဆြေတြကို လုိက္ေရာင္းပါတယ္။ ၁၉၁၁ ခုႏွစ္မွာေတာ့ သူတုိ႔ မိသားစု လယ္ကုိေရာင္းၿပီး ကန္းဆက္စီးတီးၿမိဳ႕ (Kansas City) ကို ေျပာင္းသြားခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီ့မွာေနရင္း ေႏြေက်ာင္းပိတ္ရက္ေတြမွာ ရထား အင္ဂ်င္နီယာျဖစ္တဲ့ သူ႕ဦးေလးကုိ ကူညီေပးခဲ့ပါတယ္။ ဒစၥေနးဟာ ရထားေပၚမွာ မုန္႕ေတြ သတင္းစာေတြလည္း လုိက္ေရာင္းခဲ့ပါတယ္။ မီးရထားေတြကိုလည္း အထူးသေဘာက်လာခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္း အပန္းေျဖဥယ်ာဥ္ ေဆာက္တဲ့အခါမွာ အေပ်ာ္စီး မီးရထားကုိ ေသခ်ာထည့္ေဆာက္ခဲ့ပါတယ္။ ကန္းဆက္မွာေနတုန္း သူ႕အေဖက သူ႕ကို စေနေန႔တုိင္း ပန္းခ်ီေက်ာင္း သြားခုိင္းပါတယ္။

သူခ်ီကာဂိုမွာ အထက္တန္းေက်ာင္းတက္ေတာ့ သူ႕ေက်ာင္းကထုတ္တဲ့ သတင္းစာမွာ ကာတြန္းေတြ စေရးပါတယ္။ ညဘက္ဆုိရင္ ခ်ီကာဂို အႏုပညာေက်ာင္းမွာ ဓာတ္ပံုပညာနဲ႕ ပန္းခ်ီသင္တန္းေတြ ထပ္တက္ပါတယ္။ ဒစၥေနးဟာ ေက်ာင္းမွာ ခ်ာလီ ခ်က္ပလင္ အိုက္တင္ေတြ လုပ္ၿပီး သူငယ္ခ်င္းေတြကို ေပ်ာ္ေတာ္ဆက္တတ္သလုိ၊ အတန္းေရွ႕မွာ ပံုေတြဆြဲၿပီး ဇာတ္လမ္းေတြလည္း ေျပာျပတတ္ပါတယ္။ အသက္ ၁၆ ႏွစ္မွာ ေက်ာင္းက ထြက္ၿပီး စစ္ထဲ၀င္ဖုိ႕ လုပ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ စစ္တပ္က အသက္မျပည့္ေသးတဲ့အတြက္ လက္မခံတဲ့အခါ ၾကက္ေျခနီအသင္းကုိ ၀င္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီလုိနဲ႕ ျပင္သစ္မွာတာ၀န္က်ၿပီး လူနာတင္ကား တစ္ႏွစ္ေမာင္း ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ သူ႔ကားမွာ ကာတြန္း႐ုပ္ေတြ အျပည့္ေလွ်ာက္ဆြဲထားတယ္လုိ႔ဆိုပါတယ္။

ကာတြန္းစဆြဲျခင္း

 

၁၉၁၉ ျပင္သစ္ကေနျပန္လာတဲ့အခါမွာ ကန္းဆက္စီးတီးကို ျပန္လာၿပီး သတင္းစာတုိက္မွာ ပန္းခ်ီဆရာ အျဖစ္ အလုပ္သင္၀င္ လုပ္ခဲ့ပါတယ္။ သတင္းစာတုိက္က ဒစၥေနးကုိ “စိတ္ကူးစိတ္သန္းမရွိဘူး၊ အႀကံေကာင္းမရွိဘူးဆုိၿပီး” အလုပ္ကေန ထုတ္ပစ္ခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္သူ႕အစ္ကုိက အလုပ္သြင္းေပးတာေၾကာင့္ Pesmen-Rubin Art Studio ပန္းခ်ီခန္းမွာ အလုပ္ရခဲ့ပါတယ္။ အဲ့ဒီမွာ ဒစၥေနးနဲ႕အတူ မစ္ကီေမာက္စ္ကို ဖန္တီးခဲ့တဲ့ ေအာ့ဘ္ အိုင္ေ၀ါ့ခ္ Ubbe Iwerks နဲ႕ ဆံုျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ အသက္ ၁၈ႏွစ္မွာ Kansas City Film Ad Company ကို အလြတ္တန္း ပန္းခ်ီသမားအေနနဲ႔ အလုပ္ေျပာင္းသြားတဲ့အခါ ေၾကာ္ျငာေတြကို ကာတြန္းေတြနဲ႕ စလုပ္ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

၁၉၂၁ ခုႏွစ္၊ ဒစၥေနး အသက္ ၂၀ အခ်ိန္မွာ ကိုယ္ပိုင္ ကာတြန္း႐ုပ္ရွင္လုပ္ငန္းကုိ စလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ ကင္မရာတစ္လံုးနဲ႕ သူကုိယ္တုိင္ဆြဲထားတဲ့ ကာတြန္းကြက္ေတြ သံုးၿပီး ကာတြန္းဇာတ္လမ္းေတြ ႐ိုက္ၾကည့္ပါတယ္။ သူ႕လုပ္ငန္းအတြက္ ေနာက္ထပ္ နာမည္ေက်ာ္ တစ္ဦးျဖစ္လာမယ့္ Fred Harman ကို အလုပ္ခန္႔ခဲ့ပါတယ္။ ဒစၥေနးနဲ႕ Harman ေပါင္းၿပီး အနီးအနားက ႐ုပ္ရွင္႐ံုတစ္႐ံုမွာ သူတုိ႕ လုပ္ထားတဲ့ Laugh-O-Grams ကာတြန္းဇာတ္လမ္းတုိေလးေတြ ျပခဲ့ပါတယ္။ လူႀကိဳက္မ်ားလာတဲ့ အတြက္ Ubbe Iwerks အပါအ၀င္ လူေတြထပ္ငွားၿပီး လုပ္ငန္းခ်ဲ႕ခဲ့ပါတယ္။

႐ုပ္ရွင္ ကုမၸဏီတစ္ခုက သူ႕ကာတြန္းကားေတြ ျဖန္႔ေပးဖုိ႕ သေဘာတူခဲ့ေပမယ့္ အေၾကြးေတြ ယူသြားၿပီး ၆ လၾကာမွ ပိုက္ဆံေပးမယ္ဆုိၿပီး စီစဥ္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီ့ ကုမၸဏီက ေဒ၀ါလီခံသြားတဲ့အတြက္ ၁၉၂၃ ဇူလုိင္လမွာေတာ့ အေၾကြးေတြ ထပ္လာၿပီး ကုမၸဏီကို ဖ်က္လုိက္ရ ပါတယ္။ ေနာက္ဆံုး အိမ္ငွားခေတာင္ မေပးႏုိင္ေတာ့ပဲ၊ ဒစၥေနးဟာ ေခြးစာဗူးေတြ စားၿပီး အသက္ရွင္ခဲ့ရပါတယ္။

စိတ္ဓာတ္မက်တဲ့ ဒစ္စေနက သူ႕ အစ္ကုိ ႐ိြင္း (Roy) ရွိတဲ့ ေဟာလီ၀ုဒ္ကုိ သူငယ္ခ်င္း အိုင္ေ၀ါ့ခ္ နဲ႔အတူ လက္ထဲမွာရွိတဲ့ ေဒၚလာေလးဆယ္ ကိုင္ၿပီး လုိက္သြားခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီ့မွာ ႐ိြင္း၊ အုိင္ေ၀ါ့ခ္ နဲ႕ ဒစၥေနးသံုးေယာက္ေပါင္းၿပီး Disney Brothers’ Studio ကုိ ၁၉၂၃မွာပဲ တည္ေထာင္ခဲ့ပါတယ္။ လုပ္ငန္းလုပ္ဖုိ႕ Roy စုထားတဲ့ ေဒၚလာ၂ဝဝ၊ ဦးေလးတစ္ေယာက္စီက ေခ်းထားတဲ့ ေဒၚလာ ၅ဝဝနဲ ့ မေလာက္လို ့ သူတို ့ မိဘေတြက သူတို ့ေနတဲ့အိမ္ကို ေဒၚလာ ၂၅ဝဝနဲ ့ ေပါင္ေပးခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ The Walt Disney Company ဆုိၿပီး နာမည္ေျပာင္းလုိက္ပါတယ္။ ခုနစ္မိနစ္စာစီပဲရွိတဲ့ လူနဲ႔ ကာတြန္းေပါင္းထားတဲ့ Alice’s Wonderland ေခြေတြကို ထုတ္လုပ္ပါတယ္။ သူတို ့ဟာ ေရးထားတဲ့ ကာတြန္းကားေတြကို နယူးေယာ့ခ္က Margaret Winkler ဆီမွာ ေရာင္းစားခဲ့ပါတယ္။ Margret အတြက္ ယုန္ကေလး Oswald the Lucky Rabbit ဆုိတဲ့ ဇာတ္ေကာင္ကုိ ဖန္တီးခဲ့ၿပီး Margret က ကာတြန္း တစ္ပိုင္း ကို ေဒၚလာ ၁၅၀၀ န႔ဲ ၀ယ္ယူဖုိ႕ သေဘာတူခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၂၅မွာ ပညာဆရာမ တစ္ဦးျဖစ္တဲ့ Lillian Boundကုိ အလုပ္ခန္႕ခဲ့ၿပီး၊ မၾကာခင္မွာပဲ ဒစၥေနးနဲ႕ လီလီယန္ တုိ႕ ႏွစ္ဦး လက္ထပ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒစၥေနးဟာ ငယ္ေသးတာမုိ႔ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဆိုမႈ၊ ညိွနိႈင္းေဆြးေႏြးမႈေတြလုပ္တဲ့အခါ အေလးထား ဆက္ဆံခံရဖို႔ အသက္ျကီးတဲ့ပံုေပါက္ေအာင္ နႈတ္ခမ္းေမြးစ ထားခဲ့ပါတယ္။

တစ္ခါ ကာတြန္းဇာတ္ကားေတြရဲ႕ ေစ်းကုိ တုိးေပးဖုိ႕ နယူးေယာက္မွာ Margret ကုိ သြားေျပာတဲ့အခါ သူတုိ႔က နာမည္ႀကီးလာၿပီျဖစ္တဲ့ ယုန္ကေလး Oswald နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ မူပိုင္ခြင့္ကို Universal Studio က ပုိင္ေနၿပီ ျဖစ္တယ္လုိ႔ေျပာၿပီး အိုင္ေ၀ါ့ခ္ ကလြဲရင္ က်န္တဲ့ ၀န္ထမ္းေတြကိုပါ ေခၚထားလုိက္ပါတယ္။ Universal Studio က ဒစၥေနးကို လုပ္ငန္းေတြ အားလံုး စြန္ ့လႊတ္ၿပီး သူတို႔ ဆီမွာပဲ ဝန္ထမ္းလာလုပ္ခိုင္းပါတယ္။

နယူးေယာ့ခ္မွာ အဲဒီလို အဆင္မေျပမႈေတြနဲ ့ ႀကံဳေတြ ့ခဲ့ရၿပီး သူ႔အမ်ိဳးသမီးရယ္ အိုင္ေ၀ါ့ခ္ ရယ္နဲ႔ အတူ ေလာ့စ္အိန္ ဂ်လိစ္ၿမိဳ ႔ကို ရထားနဲ ့ ျပန္လာခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီအျပန္ ရထားေပၚမွာပဲ ခ်စ္စရာဇာတ္ေကာင္ၾကြက္ကေလး ကို ဖန္တီးေမြးထုတ္နိုင္ခဲ့ပါတယ္။ သူကၾကြက္ေလးကို 'ေမာ္တီမာ' Mortimer Mouse လို ့နာမည္ေပးခ်င္ေပမယ့္ သူ ့မိန္းမ လီလီယန္က အဲဒီနာမည္က မေကာင္းဘူးဆုိၿပီး 'မစ္ကီေမာက္စ္' ဆိုတဲ့ နာမည္ကို ေရြးေပးခဲ့ ပါတယ္။ အဲဒီအခိ်န္မွာ ေဝါ့လ္ဟာ ၂၆ နွစ္အရြယ္ပဲ ရိွပါေသးတယ္။

၁၉၂၇ မွာ ဒစၥေနးက Tom & Jerry ကားေတြ ထုတ္ေနတဲ့ MGM ႐ုပ္ရွင္ ကုမၸဏီႀကီးကို မစ္ကီေမာက္စ္ ပါ၀င္တဲ့ ကာတြန္း႐ုပ္ရွင္တုိေလးေတြ ျဖန္႕ခ်ိေပးဖုိ႕ သြားေျပာခဲ့ပါတယ္။ MGM က အဲလုိ ၾကြက္ႀကီးကို ႐ုပ္ရွင္ပိတ္ကားေပၚမွာ ျမင္ရရင္ အမ်ဳိးသမီးေတြ လန္႕ေျပးၾကလိမ့္မယ္ဆုိၿပီး ျဖန္႕ေပးဖု႔ိ ျငင္းဆန္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီလုိနဲ႕ မစ္ကီ ပထမဆံုး ပါ၀င္တဲ့ Plane Crazy နဲ႕ Galloping Gaucho အသံတိတ္႐ုပ္ရွင္ႏွစ္ကားဟာ ျဖန္႕ခ်ိေပးမယ့္သူရွာမရခဲ့ပါဘူး။

ေအာင္ျမင္မႈအစ

အသံထြက္ ႐ုပ္ရွင္စနစ္စတင္လာတဲ့ အခ်ိန္မွသာ အသံနဲ႕ ဂီတ အားျဖည့္ထားတဲ့ Steamboat Willie ကုိထုတ္လုပ္ခဲ့ၿပီး ၁၉၂၈ ႏို၀င္ဘာ ၁၈ ရက္မွာ ႐ံုတင္ခဲ့ပါတယ္။ မစ္ကီေမာက္စ္ရဲ႕ ပထမဆံုး႐ံုတင္ကားဟာ ခ်က္ခ်င္းကို ေပါက္သြားခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီ့ကားမွာ ေ၀ါ့လ္ကုိယ္တုိင္ မစ္ကီေနရာကေန အသံသြင္းခဲ့တာျဖစ္တယ္။ အဲဒီကေနပဲ မစ္ကီေမာက္စ္ ဇာတ္ေကာင္ေလးဟာ တဟုန္ထုိး နာမည္တက္လာခဲ့တယ္။ ၁၉၄၆ ခုနွစ္အထိ ကာတြန္းကားေတြမွာ ေဝါ့ဒစၥေနကိုယ္တိုင္ မစ္ကီေမာက္စ္ေနရာမွာ အသံနဲ ့ သ႐ုပ္ေဆာင္ခဲ့ပါတယ္။ ေဝါ့ဒစၥေနဟာ မစ္ကီေမာက္စ္ကို ဖန္တီးခဲ့တဲ့အတြက္ အထူးအကယ္ဒမီ ဆုလည္းရခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၃၅ ခုနွစ္မွာ နိုင္ငံေပါင္းခ်ဳပ္အသင္းႀကီး (The League of Nations) ကလည္း နိုင္ငံတကာ ခ်စ္ၾကည္ေရး သေကၤတလကၡဏာျဖစ္တဲ့ မစ္ကီေမာက္စ္ကို ဖန္တီးခဲ့တဲ့အတြက္ ေဝါ့ဒစၥေနကို ဆုတံဆိပ္ ခီ်းျမင့္ခဲ့ ပါတယ္။ ကမၻာစစ္အတြင္း ၁၉၄၄ ခုႏွစ္ သမိုင္း၀င္ D-Day တိုက္ပြဲမွာ မဟာမိတ္တပ္ေတြ ေနာ္မန္ဒီကမ္းေျခကို ေရာက္ေတာ့သံုးခဲ့တဲ့ စကား၀ွက္က Mickey Mouse ပါပဲ။

၁၉၂၉ မွာ ဒစၥေနးထုတ္လုပ္ခဲ့တဲ့ Silly Symphony ဇာတ္ကားတုိေလးမွာေတာ့ မစ္ကီရဲ႕ သူငယ္ခ်င္းေတြ ျဖစ္တဲ့ မင္နီေမာက္စ္၊ ေဒၚနယ္ဒတ္၊ ဂူဖီနဲ႕ ပလူတိုတို႕ ပါ၀င္လာခဲ့ပါတယ္။ Flowers and Trees ဆုိတဲ့ ကာတြန္း႐ုပ္ရွင္ကေတာ့ ပထမဆံုး ေရာင္စံု ထုတ္လုပ္ခဲ့တာျဖစ္ၿပီး ေအာ္စကာဆု စတင္ရရွိခဲ့တဲ့ ႐ုပ္ရွင္လည္းျဖစ္ပါတယ္။

၁၉၃၃မွာေတာ့ The Three Little Pigs ဆုိတဲ့ ၀ံပုေလြဆုိးႀကီးနဲ႕ ၀က္ကေလးသံုးေကာင္ ကာတြန္းဇာတ္ကားတိုကို ထုတ္လုပ္ခဲ့ၿပီး အစမွာျဖန္႔ခ်ိသူေတြက အဲဒီ့ကားကို လက္မခံခဲ့ပါဘူး။ ဇာတ္ေကာင္ ၄ ေကာင္တည္းပဲပါတဲ့ ကားက လူမႀကိဳက္ေလာက္ဘူးဆုိၿပီးေတာ့ျငင္းၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ေနာက္ပိုင္း ႐ံုတင္တဲ့အခါ အရမ္းေအာင္ျမင္ခဲ့ၿပီး ႐ံုတင္ရက္ၾကာလြန္းတဲ့အတြက္ ႐ုပ္ရွင္ပိုစတာက ၀က္ပံုေတြမွာ မုတ္ဆိတ္ျဖဴႀကီးေတြပါ ထပ္ျဖည့္ဆြဲခဲ့ရပါတယ္။ Who’s Afraid of the Big Bad Wolfဆုိတဲ့ ဇာတ္၀င္သီခ်င္းဟာ ကမၻာ့စီးပြားပ်က္ကပ္ႀကီးရဲ႕ ေတးသြားေလး ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။

 

 

 ဆင္းရဲဒုကၡေရာက္ေနၾကတဲ့ လူေတြဟာ သီခ်င္းျမဴေလးဆုိရင္း ကုိယ့္ဘာသာအားေပးၾကရပါတယ္။ ဒုတိယကမၻာစစ္ႀကီးျဖစ္ေတာ့လည္း အေနာက္ဥေရာပႏုိင္ငံေတြရဲ႕ ေပါ့ေလ်ာ့မႈေၾကာင့္ ဟစ္တလာက လြယ္လြယ္ကူကူသိမ္းသြားတာကုိ ေဖာ္ၫႊန္းတဲ့ ယဥ္ေက်းမႈမွတ္တုိင္ႀကီး တစ္ခုျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။

 

စႏိုး၀ႈိက္နဲ႔ ကာတြန္း႐ုပ္ရွင္မ်ား

၁၉၃၇မွာေတာ့ သံုးႏွစ္ၾကာအခ်ိန္ယူၿပီး အဲဒီ့ေခတ္အခါက ဘယ္သူမွမသံုးဖူးတဲ့ ေဒၚလာ တစ္သန္းခြဲေလာက္အကုန္ခံ ထုတ္လုပ္ခဲ့တဲ့ ပထမဆံုး ကာတြန္း ဇာတ္လမ္းရွည္ စႏုိး၀ႈိက္နဲ႕ လူပုေလး ခုနစ္ေယာက္ (Snow White and the Seven Dwarfs) ကုိ ႐ံုတင္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီ့ကား႐ုိက္ခ်ိန္တုန္းကလည္း ဒစၥေနး စိတ္ပ်က္စရာေတြ ႀကံဳခဲ့ရပါတယ္။ တကၠသုိလ္ ေက်ာင္းသားေတြကုိ စႏိုး၀ႈိက္ကာတြန္းကား အစမ္းပြဲျပေခၚျပေတာ့ ေက်ာင္းသူေက်ာင္းသားေတြက တစ္၀က္နဲ႔ ထျပန္သြားၾကပါတယ္။ ေ၀ါ့လ္ ျမင္ေတာ့ အႀကီးအက်ယ္ စိတ္ဓာတ္ေတြက်ၿပီး က်န္ခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္မွ သိရတာက အေဆာင္မွာ ေနၾကတဲ့ အတြက္ ညတံခါး မပိတ္ခင္ အခ်ိန္မီျပန္ေရာက္ဖုိ႕ ထျပန္သြားတာတဲ့။ တကယ့္ ပထမဆံုးပြဲမွာေတာ့ ပရိသတ္အားလံုးက ကားအၿပီးမွာ မတ္တပ္ရပ္ၿပီးေတာ့ကုိ လက္ခုပ္ၾသဘာေပးၾကပါတယ္။ စီးပြားပ်က္ကပ္ႀကီးအတြင္းမွာပဲ အံ့ၾသဖြယ္ ေလးသန္းေက်ာ္ ၀င္ေငြရခဲ့ၿပီး ေအာ္စကာဆု ၈ခု သိမ္းၾကံဳးဆြတ္ခူးခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီ့ထဲမွာ ႐ုပ္ရွင္ေလာကကို တစ္ေခတ္ဆန္းေစခဲ့တဲ့အတြက္ ဒစၥေနးကို ဂုဏ္ထူးေဆာင္ ေအာ္စကာဆုအျဖစ္ ေအာ္စကာ႐ုပ္တုအႀကီးတစ္ခုနဲ႕ အေသးေလး ၇ ခုတစ္တြဲတည္းပါတဲ့ ဆုႀကီးကို ခ်ီးျမွင့္ခဲ့ပါတယ္။ စႏုိး၀ိႈက္ဟာ American Film Institute ရဲ႕ ထာ၀ရအေကာင္းဆံုး ကာတြန္း႐ုပ္ရွင္အျဖစ္ မွတ္တမ္းတင္ခံရပါတယ္။ University of Southern California နဲ႔ ဟားဘတ္တကၠသိုလ္တုိ႕ကလည္း ဒစၥေနးကို ဂုဏ္ထူးေဆာင္ မဟာဘြဲ႔ေတြ ခ်ီးျမွင့္ၾကပါတယ္။

 

 ဒစၥေနးက မိသားစုနဲ႔ဆုိ အျမဲေႏြးေထြးၿပီး နားလည္ၿပီး မိသားစုကို အထူးဂ႐ုစိုက္တဲ့ သူျဖစ္ပါတယ္။ မိသားစုပြဲဆုိရင္ တစ္ပြဲမွ မလြတ္ေစဘဲ ဆင္ႏြဲေလ့ရွိပါတယ္။ အျဖစ္ဆိုးတစ္ခုႀကံဳရတာက… ေအာင္ျမင္လာတဲ့ ဒစၥေနးဟာ မိဘႏွစ္ပါးအတြက္ အိမ္သစ္ႀကီးတစ္လံုး၀ယ္ေပးခဲ့ပါတယ္။ ေျပာင္းလာၿပီး မၾကာခင္မွာပဲ အဲဒီ့အိမ္သစ္မွာ တပ္ထားတဲ့မီးဖုိ မေကာင္းတဲ့အတြက္ မီးခုိးေတြ ထြက္ထြက္ေနတဲ့အေၾကာင္း သူ႔အေမက ဒစၥေနးကို ေျပာခဲ့ပါတယ္။ ဒစၥေနးက စတူဒီယုိကလူေတြလႊတ္ၿပီး ျပင္ခုိင္းခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ၁၉၃၈ ႏုိ၀င္ဘာ ၁၆ရက္မွာ မီးခုိးေငြ႔ေတြေၾကာင့္ သူ႔အေမ အသက္႐ွဴၾကပ္ၿပီး ဆံုးသြားခဲ့ပါတယ္။ ဒီကိစၥေၾကာင့္ ဒစၥေနးဟာ သူေသတဲ့အထိ ၀မ္းနည္းခံစား သြားခဲ့ရပါတယ္။

 

 walter disney ဇနီးႏွင့္ သမီးမ်ား

စႏုိး၀ိႈက္ထြက္ၿပီး ၂ ႏွစ္အၾကာမွာ စႏုိး၀ိႈက္ ကရတဲ့ ပိုက္ဆံေတြနဲ႕ ၅၅ ဧကက်ယ္တဲ့ Burbank Studioကို တည္ေထာင္ခဲ့ပါတယ္။ သူ႕ စတူဒီယုိမွာ ေလ့က်င့္ေရးေက်ာင္းတစ္ခုပါထည့္သြင္း ဖြင့္လွစ္ခဲ့ပါတယ္။ ၀န္ထမ္းေပါင္း တစ္ေထာင္ေက်ာ္ရွိလာပါၿပီ။

ကာတြန္းဇာတ္ လမ္းေတြ အမ်ားႀကီး ဆက္ထုတ္ၿပီး ကာတြန္းေရႊေခတ္ စတင္ဖြင့္လွစ္ခဲ့ပါတယ္။ Pinocchio, Fantasia, Bambi, Dumbo Alice in Wonderland, စတဲ့ နာမည္ေက်ာ္ ကာတြန္း႐ုပ္ရွင္ေတြ ကုိ ၅ႏွစ္အတြင္း ဆက္တုိက္ ထုတ္လုပ္ခဲ့ပါတယ္။ ေဒၚနယ္လ္ဒတ္ပါ၀င္တဲ့ The Three Caballeros ဆုိတဲ့ကားနဲ႕ True Life Adventures လုိ႔ေခၚတဲ့ တိရစၧာန္ေတြအေၾကာင္းမွတ္တမ္း႐ုပ္ရွင္ေတြလည္း႐ိုက္ကူးခဲ့ပါေသးတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေငြေရးေၾကးေရးအရေတာ့ အားလံုး စႏိုး၀ႈိက္ကို မမီခဲ့ပါဘူး။ ဒုတိယကမၻာစစ္ျဖစ္တဲ့အခါမွာ အေမရိကန္ စစ္တပ္မွာသံုးဖု႔ိ ေလ့က်င့္သင္ၾကားေရးကားေတြကိုလည္း ႐ိုက္ေပးခဲ့ပါတယ္။

 

ဒစၥေနးဟာ အေသးစိတ္ စိစစ္ၿပီး စိတ္တိုင္းက်တဲ့အထိ ၿပီးျပည့္စံုေအာင္ လုပ္ကိုင္တတ္တဲ့လူျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၄၀မွာ Pinocchio ႐ုိက္ေတာ့ လုပ္ေနရင္းတစ္၀က္ေရာက္ေနမွ စိတ္တုိင္းမက်တဲ့အတြက္ အစကျပန္ျပင္ ႐ိုက္ခဲ့ပါတယ္။ Pinocchio ကုိ မူရင္း၀တၳဳထဲကလုိ အက်င့္မေကာင္းတဲ့ ႐ုပ္ေသး႐ုပ္တစ္႐ုပ္အစား အမွန္အမွား မခြဲျခားဘဲ သူမ်ားေျပာတာ နားေယာင္ခဲ့တဲ့ သနားစရာ ဇာတ္႐ုပ္ပံုစံနဲ႕ အစားထုိးခဲ့ပါတယ္။ ပုရစ္ေလး Jimni Cricket ကိုလည္း ေနရာပို ေပးလုိက္ပါတယ္။ အဲဒါေတြလုပ္လုိက္တာေၾကာင့္ စရိတ္ေတြ အမ်ားႀကီးတက္သြားခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ပထမအႀကိမ္ထုတ္တဲ့အခါမွာ ေဒၚလာ တစ္သန္းေက်ာ္ေလာက္ ႐ႈံးသြားခဲ့ပါတယ္။

Pinocchio ႐ုပ္ရွင္ထြက္တဲ့အခါမွာ အဆန္းထြင္တဲ့အေနနဲ႔ တကယ့္လူပုေလး ၁၁ ေယာက္ကုိ ေခၚၿပီး ႐ုပ္ေသးလုိ၀တ္ခုိင္းပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ Pinocchio ႐ံုတင္ထားတဲ့ နယူးေယာက္ရဲ႕ နာမည္ေက်ာ္ Radio City Music Hall ေပၚမွာ အစားအေသာက္ေတြေပးၿပီး တစ္ရက္လံုး ကခုိင္းပါတယ္။ ေန႕၀က္ေလာက္လည္းေရာက္ေရာ လူပုေတြ အကုန္လံုး အရက္ေတြမူးၿပီး အ၀တ္အစားေတြခၽြတ္ခ်၊ ေအာက္က ပရိသတ္ကို ေအာ္ဆဲေနၾက ပါေရာ။ ရဲေတြက ေခါင္းအံုးစြပ္ေတြနဲ႕ ပတ္ၿပီး ဆြဲခ်ခဲ့ရပါတယ္။ ဒစၥေနးလည္း အရွက္ေတာ္ေတာ္ကြဲသြားခဲ့ပါတယ္။

ဘယ္လုိပဲျဖစ္ျဖစ္ ဒစၥေနးဟာ Pinocchio မွာ ဇာတ္လမ္းကို အေကာင္းဆံုးျဖစ္ေအာင္ ျပဳျပင္လုပ္ေဆာင္ခဲ့ပါတယ္။ Fantasia မွာ အေရာင္နဲ႔ စတီရီယိုစနစ္နဲ႔ ဂႏၳ၀င္သံစဥ္ေတြကို စိတ္ႀကိဳက္ကစားႏုိင္ခဲ့ၿပီး၊ Bambi မွာ တိစၧာန္ေတြကို သဘာ၀အက်ဆံုးျဖစ္ေအာင္ ဆြဲႏိုင္လာတာကိုေတြ႔ရပါတယ္။ အျမဲတမ္း ပိုေကာင္းေအာင္ ႀကိဳးစားေနခဲ့ၿပီး အသစ္အဆန္းေတြနဲ႔ အျမဲၾကံဆဖန္တီး ေနတတ္တာကေတာ့ ဒစၥေနးကို ေအာင္ျမင္ေစခဲ့တဲ့ အက်င့္ေကာင္းေတြပါပဲ။

၁၉၄၀ေက်ာ္မွာ ကာတြန္းဆြဲတဲ့ ၀န္ထမ္းေတြ ဆႏၵျပတာေၾကာင့္ ထုတ္လုပ္ေရးပိုင္းမွာ အခက္အခဲေတြ ရင္ဆုိင္ခဲ့ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္အဲဒီ့အေတာအတြင္းမွာ လူနဲ႔႐ိုက္တဲ့ ႐ုပ္ရွင္ေတြ ပိုထုတ္ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ အခက္အခဲေတြ ေျပလည္သြားမွသာ ကာတြန္းေတြျပန္႐ိုက္ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၅၀မွာ Cinderella နဲ႔ လူနဲ႔႐ိုက္ထားတဲ့ Treasure Island ႐ုပ္ရွင္ကားႏွစ္ကားထုတ္လုပ္ႏုိင္ခဲ့ၿပီး ၁၉၅၁မွာ Alice in Wonderland ၁၉၅၃မွာ Peter Pan ၁၉၅၅ မွာ Lady in the Tramp၊ ၁၉၅၉မွာ Sleeping Beauty နဲ႕ ၁၉၆၁ မွာ 101 Dalmatians စတဲ့ နာမည္ေက်ာ္ ကာတြန္း႐ုပ္ရွင္ေတြကို ထုတ္လုပ္ခဲ့ပါတယ္။ အားလံုးေပါင္းရင္ ကာတြန္းဇာတ္လမ္းရွည္ေပါင္း ၁၀၀ ေက်ာ္ရွိခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၆၄မွာ သူထုတ္တဲ့ခဲ့ Mary Popins ဆုိတဲ့ ကားက ေအာ္စကာ ၅ ဆုရခဲ့ပါတယ္။ နတ္ျပည္ကဆင္းလာတဲ့ ေပ်ာ္ရႊင္ဖြယ္ေကာင္းတဲ့ ကေလးထိန္း အမ်ိဳးသမီးတစ္ဦးရဲ႕ ဇာတ္လမ္းပါ။ ဒစၥေနးဟာ သူ႕သက္တမ္း တစ္ေလွ်ာက္ ရခဲ့တဲ့ ပညာေတြအားလံုး ထုတ္သံုးခဲ့တယ္လုိ႔ လူေတြက ေျပာစမွတ္ျပဳခဲ့ရပါတယ္။ ကာတြန္း၊ သီခ်င္းနဲ႕ လူသ႐ုပ္ေဆာင္ေတြကို ေပါင္းစပ္႐ုိက္ကူးခဲ့တဲ့ ဇာတ္ကားေလးျဖစ္ပါတယ္။

ေနာက္ တီဗီအစီအစဥ္ေတြကိုလည္း စိတ္၀င္တစ္စားရွိၿပီး ABC ႐ုပ္သံလုိင္းအတြက္လည္း The Mickey Mouse Clubစတဲ့ တီဗီအစီစဥ္မ်ားကို ထုတ္ေပးခဲ့ပါတယ္။ ခုေနာက္ပိုင္းမွာ အဲဒီ့အစီအစဥ္ကေနChristina Aguilera၊ Britney Spears၊ Justin Timberlake စတဲ့ နာမည္ေက်ာ္ေပါင္းမ်ားစြာကို ေမြးထုတ္ေပးႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။

ပန္းျခံ

ဒစၥေနးဟာ ခ်ီကာဂိုကုိသြားရင္းနဲ႕ သူ႕၀န္ထမ္းေတြ မိသားစုေတြနဲ႔ အပန္းေျဖဖုိ႔ ပန္းျခံႀကီး တစ္ခုေဆာက္မယ္ဆုိၿပီး အၾကံရလာပါတယ္။ တစ္ကမၻာလံုးမွာ ဘယ္ေနရာနဲ႔မွ မတူတဲ့ ကစားကြင္းႀကီးကို ေဆာက္မယ္၊ ၿပီးေတာ့ ရထားႀကီး တစ္စီးလည္းပါရမယ္ဆုိၿပီး စီစဥ္ခဲ့ပါတယ္။ ေဒၚလာ ၁၇ သန္းအကုန္ခံတည္ေဆာက္ခဲ့တဲ့ Disneyland Theme Park ကုိ ၁၉၅၃မွာ စတင္တည္ေဆာက္ၿပီး ဇူလုိင္ ၁၇ ၁၉၅၅ မွာ ဖြင့္လွစ္ႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။ မိသားစုေတြေလွ်ာက္လည္ရင္း ကာတြန္းဇာတ္ေကာင္ေတြနဲ႔ေတြ႔ဆံု၊ ကစားစရာေတြ၊ စိတ္လႈပ္ရွားစရာေတြလည္းရွိတဲ့ ဥယ်ာဥ္က်ယ္ႀကီးေပါ့။ ခဏအတြင္းမွာပဲ ဥယ်ာဥ္ကို ဆယ္ဆ ေလာက္ထပ္မံရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံလုိက္ၿပီး တစ္ကမၻာလံုးက ဧည့္သည္ေတြကို စဲြေဆာင္ႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။

ဘ၀နိဂံုး

 

ဒစၥေနးဥယ်ာဥ္ဖြင့္ၿပီး မၾကာခင္မွာပဲ ဖေလာ္ရီဒါမွာ ေနာက္ထပ္ဥယ်ာဥ္တစ္ခုကို ဖြင့္ဖုိ႕စီစဥ္ပါတယ္။ အဲဒါကေတာ့ Experimental Prototype Community of Tomorrow (EPCOT) လုိ႔ေခၚတဲ့ အနာဂတ္ရဲ႕ စံျပ စမ္းသပ္ လူအဖြဲ႔အစည္းလုိ႔ေခၚတဲ့ သိပၸံဆန္တဲ့ ဥယ်ာဥ္ႀကီးေပါ့။ အဲဒီ့ ဥယ်ာဥ္သစ္ႀကီးကို ေဆာက္ေနရင္း ၁၉၆၆ မွာပဲ အဆုတ္ကင္ဆာရွိေနၿပီဆုိတာ သိလုိက္ရပါတယ္။ သူက ေဆးလိပ္အရမ္းႀကိဳက္ခဲ့တာကိုး။ ဒီလုိနဲ႔ ဒစ္ေနးဟာ သူျမင္ခ်င္တဲ့ ဥယ်ာဥ္ႀကီးမၿပီးခင္ အသက္ ၆၅ႏွစ္၊ ၁၉၆၆ ဒီဇင္ဘာ ၁၅ရက္မွာ ကြယ္လြန္သြားခဲ့ပါတယ္။ သူ႔ အစ္ကုိ ရြိင္းက ဆက္လုပ္သြားတဲ့အတြက္ ၁၉၇၁ ခုႏွစ္ ေအာက္တုိဘာလမွာ ဥယ်ာဥ္ကို ဖြင့္လွစ္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ဒစၥေနးကုိ ဂုဏ္ျပဳတဲ့အေနနဲ႔ Walt Disney World လို႔ အမည္ေပးခဲ့ပါတယ္။ သူ႕အစ္ကုိ ရြိဳင္းဟာလည္း ၁၉၇၁ဒီဇင္ဘာလမွာ ကြယ္လြန္ခဲ့ပါတယ္။ ဒစၥေနးေနာက္ဆံုးစီစဥ္ခဲ့တဲ့ကားေတြထဲက တစ္ခုကေတာ့ ေတာတြင္းသားေလး ေမာဂၢလိရဲ႕ The Jungle Book ဇာတ္ကားပဲျဖစ္ပါတယ္။

ဒစၥေနးဟာ မကြယ္လြန္ခင္မွာ ကယ္လီဖုိးနီးယားအႏုပညာေက်ာင္း The California Institute of Arts (CalArts) တည္ေထာင္ႏုိင္ဖုိ႕ ေျမ ၃၈ ဧကနဲ႔ အလွဴေငြမ်ားလွဴဒါန္းခဲ့ပါတယ္။ အႏုပညာဆုိင္ရာပညာရပ္ေတြအားလံုး ပူးေပါင္းသင္ၾကားႏိုင္မယ့္ ေနရာတစ္ခုအျဖစ္စီစဥ္ေပးခဲ့ပါတယ္။ ကြယ္လြန္တဲ့အခါ သူ႔ပိုင္ဆုိင္မႈတစ္၀က္ကို မိသားစုကိုေပးၿပီး က်န္တစ္၀က္ကို အႏုပညာ ေဖာင္ေဒးရွင္းတစ္ခုကို လွဴဒါန္းခဲ့ပါတယ္။

ေ၀ါ့လ္ဒစၥေနးဟာ သမိုင္းတစ္ေလွ်ာက္မွာ အမ်ားဆံုးအျဖစ္ ေအာ္စကာ ၂၂ ဆု ရရွိခဲ့ပါတယ္။ ေခါင္းမာမာ၊ ဇြဲေကာင္းေကာင္းနဲ႔ တီထြင္ၾကံဆလုပ္ကိုင္ခဲ့တဲ့ ဒစၥေနးရဲ႕ The Walt Disney Company ဟာ ႐ုပ္ရွင္၊ တီဗီ၊ အ၀တ္အထည္၊ အ႐ုပ္၊ ကုန္ပစၥည္း၊ ဟုိတယ္၊ ဇိမ္ခံသေဘၤာစတဲ့ လုပ္ငန္းေပါင္းမ်ားစြာ ေဆာင္ရြက္ေနၿပီျဖစ္ပါတယ္။ ဒစၥေနးတုိ႕ အိမ္ေပါင္ၿပီး ေဒၚလာ ၃၂ဝဝ နဲ ့ ႐ူး႐ူးမုိက္မိုက္ စတင္ခဲ့တဲ့ ေဝါ့ဒစၥေနကုမၸဏီဟာ အခုဆိုရင္ ဝန္ထမ္း ေပါင္းတစ္သိန္းသံုးေသာင္း ေက်ာ္ရိွၿပီး ေစ်းကြက္ေပါက္ေစ်း ဘီလီယံ ၈၀ ေက်ာ္တန္တဲ့ ကမၻာေက်ာ္ကုမၸဏီတစ္ခု အျဖစ္ ရပ္တည္ေနပါၿပီ။ ဒစၥေနးရဲ႕ ၾကြက္ကေလး မစ္ကီနဲ႕ သူငယ္ခ်င္းတစ္စုကလည္း အခုထိ ပရိသတ္ကို ဖမ္းစားဆဲပါပဲ။ ဒစၥေနး ထုတ္ခဲ့တဲ့ ကာတြန္းကားေတြကိုၾကည့္ရင္း ကေလးလူႀကီးအားလံုး ၾကည္ႏူးဆြတ္ပ်ံ ေနၾကဆဲပါပဲ။ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ရွစ္ဆယ္ေက်ာ္က ဒစၥေနး ထုတ္လုပ္ခဲ့တဲ့ ကာတြန္းကားေတြဟာ လူတစ္ေယာက္ဟာ သူ႔ရဲ႕ စိတ္ကူးစိတ္သန္းကို ယံုၾကည္စြာႀကိဳးစားအေကာင္အထည္ ေဖာ္ရင္ ဘယ္ေလာက္ထိ ေအာင္ျမင္ႏုိင္သလဲဆုိတာကို သက္ေသျပေနပါၿပီ။ ဒစၥေနးကေတာ့ လူသားတုိ႔ရဲ႕ ေအာင္ျမင္မႈသမုိင္းမွာ မွတ္တမ္းတင္ရစ္ေနၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။

“If you can dream it, you can do it.”

Walter Elias Disney