"Grit"

ေဒါက္တာေအာင္မ်ိဳး စာအုုပ္စင္

 

"Grit"

ေဒါက္တာ Angela Lee Duckworth ဟာ အေမရိကန္၊ပင္ဆယ္ေဗးနီးယားတကၠသိုု္လ္ က စိတ္ပညာ ပါေမာကၡပါ။ဟားဗာဒ္တကၠသိုု္လ္ က Neruobiology ဘာသာနဲ့ဘြဲ ့ရခဲ့ျပီး ပင္ဆယ္ေဗးနီးယားတကၠသိုု္လ္က စိတ္ပညာဘာသာရပ္နဲ့ ေဒါက္တာဘြဲ ့ရခဲ့ သူပါ။သူမဟာ ေအာင္ျမင္မႈနဲ့ဆိုုင္တဲ ့သုုေတသနေတြ၊ Grit ဇြဲသတၱိနဲ့ဆုုိင္တဲ့ သုုေတသနေတြ ကိုု တစိုု္က္မတ္မတ္လုုပ္ေနသူ ျဖစ္ပါတယ္။ ၂၀၁၃ မွာ MacArthur Fellowship ဆုုရခဲ့ပါတယ္။
အခုု “Key to Success? Grit”(ေအာင္ျမင္မႈအတြက္ေသာ့ခ်က္) ဆုုိတဲ့ သူမရဲ့ TED Talk မွာ ေဟာေျပာမႈကိုု ေ၀မ်ွေပးလိုုက္ပါတယ္။အေတြးေကာင္း တခုုရပါလိမ့္မယ္...

“က်မ အသက္၂၇ ႏွစ္ေရာက္ေတာ ့စီမံခန့္ခြဲမႈအတိုုင္ပင္ခံအလုုပ္ကေန က်မလုုပ္ခ်င္တဲ့ စာသင္ၾကားဘက္ကိုု ေျပာင္းခဲ့ပါတယ္။ နယူးေယာက္ျမိုု ့က အစိုုးရေက်ာင္းတစ္ခုုမွာ ၇တန္းေက်ာင္းသားေတြကိုု သခ်ၤာသင္ရတာပါ။ ဆရာမတစ္ေယာက္ အေနနဲ ့ ေက်ာင္းသားေတြ အတြက္ သခ်ၤာ ဥာဏ္စမ္းေတြ အိမ္စာေပး ျပီး သူတိုု ့ဆီက အေျဖေတြရေတာ ့က်မ ျပန္စစ္၊အမွတ္ေတြေပးရတာေပါ ့။အဲဒီမွာ သူတိုု ့ရတဲ့ ရလာဒ္ေတြကိုု ၾကည္ ့ျပီး က်မ အံအားသင္ ့သြားရတယ္။ ဘာျဖစ္လုုိ ့လဲ ဆုုိေတာ ့အေတာ္ဆံုုးနဲ ့အညံ ့ဆံုုး ေက်ာင္းသားေတြရဲ ့ ျခားနားခ်က္ဟာ IQ တခုုထဲမဟုုတ္ဘူးဆုုိတာေတြ ့ရလုုိ ့ပါပဲ။

ဒီကီစၥကိုု က်မဆက္စဥ္းစားျဖစ္ခဲ့တယ္..တကယ္ေတာ ့ကေလးေတြ အတြက္သခၤ်ာဟာခက္ေကာင္း ခက္မွာေပါ ့။ ဒါေပမယ္ ့သိပ္ေတာ ့လဲ အခက္ၾကီးေတာ ့မဟုုတ္ပါဘူး။ သူတုုိ ့ၾကိဳးၾကိုုးစားစားနဲ ့ ဇြဲရွိရွိသာလုုပ္ရင္ ေက်ာင္းသားတိုုင္း ဒီသခ်ၤာပုုစၦာေတြကိုု ေကာင္းေကာင္းတြက္တက္မယ္လုုိ ့က်မ ယံုုၾကည္ပါတယ္။
ဒီလိုုနဲ့ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ စာသင္ၾကားတဲ့အေတြ ့အၾကံုုကေနက်မသိလုုိက္တာ ပညာေရးမွာ က်မတိုု ့တကယ္လုုိ အပ္တာက ေက်ာင္းသားေတြရဲ့ေလ့လာသင္ၾကားပံုုကိုု စိတ္ပညာရွဳေဒါင္ ့ကေန ေကာင္းေကာင္း နားလည္ဖုုိ ့ဆုုိတာပါပဲ။ ေလာေလာဆယ္က ပညာေရးမွာ “ထူးခၽႊန္တယ္။ ေတာ္တယ္” ဆုုိတာကိုု တုုိင္းတာနုုိင္တဲ့တခုုတည္းေသာ က်မတုုိ ့သိတဲ့နည္းက IQ ပါ။ ဒါေပမယ္ ့ ေက်ာင္းမွာေရာ၊ဘ၀ထဲမွာပါ တကယ္ ထူးခၽႊန္ေအာင္ျမင္ဖုုိ ့အတြက္ (စာသင္ခန္းထဲမွာ လြယ္လြယ္ကူကူ နဲ့လ်ွင္လွ်င္ ျမန္ျမန္ သင္ယူနုုိ္င္တဲ့ စြမ္းရည္ ျဖစ္တဲ)့ IQ ထက္ ပိုုေကာင္းတာ ရွိလိမ့္အုုန္းမယ္။အဲဒါ ဘာလဲ..ဆုုိတာ က်မ သိခ်င္လာပါတယ္။
ဒီ အေတြးေၾကာင္ ့ပဲ က်မဟာ စာသင္ခန္းက ထြက္ျပီး စိတ္ပညာရွင္တစ္ေယာက္ ျဖစ္ဖုုိ ့ တကၠသုုိိလ္ ျပန္တက္ခဲ့တာပါ။
က်မဟာ ဘယ္လိုုအရည္အခ်င္းမ်ိဳး၊ဘယ္လိုုစိတ္ဓါတ္မ်ိဳးက ဘ၀မွာ ေအာင္ျမင္မႈေတြ ရေစသလဲ ဆုုိတဲ့ ေမးခြန္းအတြက္ လူအမ်ိဳးမ်ိဳးကိုု အေျခအေနအမ်ိဳးမိ်ဳးမွာ သုုေတသနေတြလုုပ္ခဲ့ပါတယ္။ လုူငယ္လူၾကီး အေျမာက္အမ်ားကိုု ခက္ခဲတဲ့ေမးခြန္းေတြေပးျပီး ေလ့လာခဲ့တာပါ။၀က္စ္ပိြဳင္ ့စစ္တကၠသိုု္လ္က ဗိုုလ္ေလာင္းေတြကိုု သုုေတသနလုုပ္ခဲ့တယ္။ ေလ့က်င္ ့ေရးေက်ာင္းကသင္တန္းသားေတြ၊ ခက္ခဲတဲ ့ေနရာမွာ ေရာက္ေနတဲ ့ေက်ာင္းဆရာေတြ နဲ ့ကုုမၺဏီက ၀န္ထမ္းေတြ.. လူေပါင္းအေျမာက္အမ်ားကိုု က်မတိုု ့သုုေတသန လုုပ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဘယ္လုုိမတူတဲ ့အေျခအေနမွာ ျဖစ္ျဖစ၊္ေအာင္ျမင္မႈကိုု ျဖစ္ေစတဲ့ အေၾကာင္းတရားကေတာ ့ တစ္ခုုထဲဆိုုတာက္ုုိ က်မတိုု ့သုုတသနေတြကေန ေတြ ့ရွိခဲ့ၾကတယ္။ အဲဒါက Social Intelligence မဟုုတ္ဘူး။အဲဒါက ရုုပ္ရည္ေခ်ာေမာတာ၊ က်န္းမာေရးေကာင္းတာ မဟုုတ္ဘူး။ အဲဒါက IQ မဟုုတ္ပါဘူး။ အဲဒီ အရည္အခ်င္းက Grit ပါ။

Grit ဆိုုတာ ကုုိယ္ ့ဘ၀ရဲ ့ရည္မွန္းခ်က္ေတြအတြက္ဘယ္ေလာက္ပဲ အခက္အခဲေတြ ရွိပါေစ..ဇြဲရွိရွိ၊ စိတ္အားထက္ထက္သန္သန္ုုလုုပ္တာ မ်ိဳး ကိုု ေျပာတာပါ။ အခက္အခဲေတြ ဘယ္ေလာက္ရွိရွိ အံႀကိတ္ခံတာရင္း၊ဒုကၡေတြကိုု ခါးစည္းခံရင္း ကိုုယ္ရည္မွန္းခ်က္ ကိုု ေရာက္ကိုုေရာက္ရမယ္ဆိုုတဲ ့စိတ္ဓါတ္။ ေလွခြက္ခ်ည္းက်န္ အလံမလွဲ ဘူး ဆိုုတဲ့စိတ္ဓါတ္မ်ိဳးေပါ ့။ကိုုယ္ရဲ ့့ဘ၀ရည္မွန္းခ်က္ကိုု ေမ်ွာ္မွန္းျပီး တရက္ထဲ၊ တပါတ္ထဲ၊တလထဲမဟုုတ္ပဲ လေပါင္းမ်ားစြာ၊ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ..ဇြဲရွိရွိ၊ စိတ္ပါလက္ပါ လုုပ္တတ္တဲ ့အရည္အခ်င္းမ်ိဳးပါ။ တကယ္ေတာ ့ဘ၀ကိုု တာတိုုေျပးပြဲလုုိ ့မျမင္ပဲ မာရသြန္ တခုုလိုု သေဘာထားျပီးၾကိဳးစားတာမ်ိဳးပါပဲ..
(မွတ္ခ်က္။Grit ကိုု စိတ္ပညာမွာေတာ ့ perseverance and passion for long-term goals လိုု ့ အဓိပၺါယ္ဖြင့္ပါတယ္။ ျမန္မာစာအဖဲြ ့့အဘိဓာန္မွာသတၲိ စိတ္ဓာတ္ႀကံခုိင္ျခင္း လုိ ့ဆုုိျပီး သာလြန္အဘိဓာန္မွာေတာ့ ဇဲြသတၱိ လု္ိ ့ အဓိပၺါယ္ဖြင္ ့ ထားတာေတြ ့ရပါတယ္။)

ဒီေတြ ့ရွိခ်က္ေပၚ မူတည္ျပီး လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္အနည္းငယ္က ခ်ီကာဂိုုက အစိုုးရေက်ာင္းေတြမွာ အဲဒီ စိတ္ဓါတ္၊အဲဒီအရည္အခ်င္း နဲ့ ပါတ္သက္ၿပီး က်မ စၿပီး ေလ့လာပါတယ္။ အထက္တန္းေက်ာင္းသား ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာကိုု ဒီလုုိ စိတ္ဓါတ္၊အရည္အခ်င္း နဲ ့ ပါတ္သက္တဲ့ ေမးခြန္းလႊာေတြကိုု ေမးခဲ့ျပီး သူတိုု ့ရဲ့ ေအာင္ျမင္မႈေတြကိုု က်မ ေစာင့္ၾကည္ ့ေလ့လာခဲ့တာပါ။ ဒီ“ဇြဲသတၱိ ေကာင္းတယ္ ဆုုိတဲ ့ အရည္အခ်င္း (Grit)” နဲ ့ေအာင္ျမင္မႈေတြ ဆက္စပ္ေနတယ္ဆိုုတဲ ့အမွန္တရားကိုု ၀က္စ္ပိြဳင္ ့ စစ္တကၠသိုု္လ္နဲ ့ သင္တန္းေက်ာင္းေတြမွာသာမကဘူး။ ဒီအထက္တန္း ေက်ာင္းသားေထာင္ေပါင္း မ်ားစြာမွာလဲ ေတြ ့ခဲ့ ရတာပါပဲ။
ဒါနဲ ့ေန့တုုိင္းလိုုလိုု မိဘေတြ၊ဆရာေတြကက်မကိုု ေမးၾကတယ္..သူတိုု ့ရဲ့ကေလးေတြကိုု ဒီလိုု ဇြဲရွိရွိ၊ စိတ္အားသန္သန္ုု ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ၾကိဳးစားေအာင္ ဘယ္လုုိ လုုပ္ရမလဲ..တဲ့။က်မ ရုုိးရိုုးသားသားေျဖပါတယ္. က်မ မသိပါဘူးလိုု ့(ရယ္သံမ်ား)။ ဒါေပမယ္ ့က်မေသခ်ာသိတာေတာ ့ရွိတယ္..Talent ဥာဏ္ေကာင္းရံုုသက္သက္၊ “ဇ” ရွိရံုုသက္သက္ဟာ ဒီလိုု ဇြဲရွိရွိ၊ စိတ္အားသန္သန္ုု ရွိတဲ့ စိတ္ဓါတ္ကိုု မျဖစ္ေပၚေစတာပါ။ က်မတုုိ ့ရဲ ့သုုေတသနေတြ ့ရွိခ်က္ေတြကေန အံ ့ၾသစရာေတြ ့ရတာက..IQ ျမင္ ့တယ္၊ ဥာဏ္ေကာင္းတယ္ဆုုိတဲ့သူ အေျမာက္အမ်ားဟာ သူတုုိ ့ဘ၀မွာ ဇြဲရွိရွိ မလုုပ္ၾကတာပါပဲ။ တကယ္ေတာ ့..ဇြဲရွိရွိ၊ စိတ္အားသန္သန္ုု လုုပ္တဲ့ စိတ္ဓါတ္Grit နဲ ့ IQ ျမင္ ့တယ္၊ ဥာဏ္ေကာင္းတယ္ ဆုုိတာရဲ ့အဆက္အစပ္ကိုု မေတြ ့ရတာပါပဲ။ တခါတေလေျပာင္းျပန္ အခ်ိဳးက်တာေတာင္ ေတြ ့ရပါေသးတယ္။

က်မသိသေလာက္ ဒီေန ့အခ်ိန္အထိ ကေလးေတြကိုု ဒီဇြဲသတၱိေကာင္းတယ္ ဆိုုတဲ့ စိတ္ဓါတ္၊အရည္အခ်င္း ရွိေအာင္ ပ်ိဳးေထာင္နိုု္င္တဲ ့နည္း ကေတာ ့Growth Mindset ဆိုုတဲ ့နည္းပါ။ စတန္းဖုုိ ့ဒ္တကၠသိုု္လ္ က Dr Carol Dweck ရဲ့နည္းေပါ ့။သူက သင္ယူနုုိင္တဲ ့စြမး္ရည္ဟာ ပံုုေသရွိတာ မဟုုတ္ဘူး။ၾကိုုးစားမႈနဲ့ အတူ ေျပာင္းလဲနုုိင္တယ္လိုု ့ ယံုုၾကည္တယ္။ သူသက္ေသျပခဲ့တာရွိတယ္..ကေလးေတြကိုု ဦးေႏွာက္ရဲ ့အလုုပ္လုုပ္ပံုု အေၾကာင္း၊ အခက္အခဲေတြ ရွိရင္ ဦးေႏွာက္က ဘယ္လုုိ ေျပာင္းလဲသြားတယ္၊ၾကီးထြားလာတယ္.. ဆုုိတဲ့အေၾကာင္းကိုု ေလ့လာခုုိင္းပါတယ္။ ျပီးေတာ ့အဲဒီကေလးေတြကိုု သူမ ေစာင္ ့ၾကည္ ့ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီကေလးေတြ ဟာ ရွဳံးနိမ့္မႈ၊ဆံုုးရွဳံး နဲ ့ေတြ ့တဲ့အခါ ပိုုျပီး ဇြဲ ရွိရွိ လုုပ္တတ္ၾကတာေတြ ့ရတယ္တဲ့။ ဘာျဖစ္လုုိ ့လဲဆုုိေတာ ့ရွံဳးနိမ္ ့မႈ၊ဆံုုးရွံဳးမႈ ဆိုုတာ အျမဲ ျဖစ္ေနလိမ္ ့လိုု ့သူတုုိ ့မယံုုၾကည္ လိုု ့ပါတဲ့။

ဒါေၾကာင္ ့Growth Mindset နည္းဟာ“ဇြဲသတၱိ ေကာင္းတယ္ဆုုိတဲ့ အရည္အခ်င္း (Grit)” ကိုု ပ်ိဳးေထာင္ဖုုိ ့ ေတာ္ေတာ္ေကာင္းတဲ့ နည္းတခုုပါ။ အခုုအခ်ိန္အထိ က်မတုုိ ့သိတာဒီေလာက္ပါပဲ။ဒီထက္ က်မတုုိ ့သိဖုုိ ့လုုိပါတယ္။ က်မတိုု ့မွာ ပိုုေကာင္းမြန္တဲ့ စိတ္ကူးေတြ၊ စမ္းသပ္မႈေတြ လုုိပါတယ္။ ျပီးရင္ က်မတိုု ့လုုပ္ရပ္ ေအာင္ျမင္မႈ ရွိမရွိ ဆိုုတာကိုု တုုိင္းတာဖုုိ ့လုိပါတယ္။ က်မတိုု ့အေနနဲ ့ ဒီအလုုပ္ေတြ လုုပ္ရင္း အရွံဳးေတြနဲ ့ရင္ဆုုိင္ဖုုိ ့ စိတ္အားထက္သန္ေနရပါမယ္။က်မတိုု ့အမွားေတြလုုပ္ဖုုိ ့ စိတ္အားထက္သန္ေနရမယ္။ အဲဒီ အရွံဳးေတြ၊အမွားေတြကေန သင္ခန္းစာယူျပီး အလုုပ္သစ္ေတြျပန္စဖုုိ ့စိတ္အားထက္သန္ေနရပါမယ္။ တနည္းေျပာရ ရင္ေတာ ့ ကေလးေတြမွာ “ဇြဲသတၱိ ေကာင္းတယ္ဆုုိတဲ့ အရည္အခ်င္း(Grit)”ကိုု ပ်ိဳးေထာင္ေပးဖုုိ ့ က်မတိုု ့လဲ ဇြဲရွိရွိ၊စိတ္အားထက္ထက္သန္သန္လုုပ္ၾက ဖုုိ ့လုုိမယ္ေလ။

အားလံုုး ေပ်ာ္ရႊင္ေအာင္ျမင္ၾကပါေစ..
ေဒါက္တာေအာင္မ်ိဳး...