★ ျမတ္ ကထိန္ အေၾကာင္းသိေကာင္းစရာ ★

Zaw Win Naing

★ ျမတ္ ကထိန္ အေၾကာင္းသိေကာင္းစရာ ★
--------------------------------------------------

ဗုဒၶဘုရားသည္ ေဇတ၀န္ ေက်ာင္းေတာ္ျမတ္၌ ကိန္း၀ပ္ စံမၸယ္ တင္႕တယ္စြာ သီတင္းသံုးေနေတာ္မူစဥ္ သကၤန္းလ်ာ ႏြမ္းနယ္ပါးရွား ပါေ၀ယ်ကရဠတိုင္းသား ဘဒၵ၀ဂၢီညီေနာင္ သံုးက်ိပ္တို႔အား အေၾကာင္းျပဳ၍ ကထိန္အလႉ ျဖစ္ေပၚလာသည္။

★ ကထိန္ခင္းရန္ ကိစၥ ၈-ပါး
-------------------------------
1. ကထိန္သကၤန္းကို အလႉခံမႈ၊
2. ကထိန္ခံထုိက္ေသာပုဂိၢဳလ္ကို သံဃာေတာ္တို႔က စိစစ္ေရြးခ်ယ္ေပးမႈ၊
3. ထိုေရြးခ်ယ္ခံရသူအားသိမ္တြင္း၌ ကမၼဝါဖတ္၍ ကထိန္သကၤန္းကို ေပးမႈ၊
4. တိစီဝရိက္ အဓိ႒ာန္တင္ သကၤန္းေဟာင္းကိုပစၥဒၶိဳရ္ျပဳ အဓိ႒ာန္စြန္႔မႈ၊
5. ခင္းမည့္ သကၤန္းသစ္ကို ကပၸဗိႏၵဳထိုးမႈ၊
6. သကၤန္းအမည္ျဖင့္အဓိ႒ာန္တင္မႈ၊
7. ႏႈတ္ျမြက္၍ ခင္းမႈ၊ 8. အႏုေမာဒနာျပဳမႈ။

★ ကထိန္္ခင္းမည့့့္ရဟန္း၏ အဂၤါ ၈-ပါး ၄င္းအဂၤါရွစ္ပါးႏွင့္ျပည့္စံုေသာ ရဟန္းမွသာကထိန္ခင္းထိုက္သည္ ဆို၏။
------------------------------------------------
1. ပုဗၺကရဏံဇာနာတိ- ေရွးဦးစြာ ျပဳလုပ္ရမည့္ကိစၥရပ္တို႔ကို သိရ ျပဳရျခင္း၊
2. ပစၥဳဒၶါရံ- ပစၥဳဒၶိရ္ျပဳတတ္ရျခင္း၊
3. အဓိ႒ာနံ- အဓိ႒ာန္တင္တတ္ရျခင္း၊
4. အတၴာရံ- ခင္းပံုခင္းနည္း သိထားရျခင္း၊
5. မာတိကံ- မာတိကာကို သိထားရျခင္း၊
6. ပလိေဗာဓံ- ေၾကာင့္ၾကကို သိထားရျခင္း၊
7. ဥဒၶါရံကထိန္ႏႈတ္ပံုကိုသိထားရျခင္း၊
8. အာနိသံသံ- အာနိသင္တို႔ကို သိထားရျခင္း။

★ ကထိန္အာနိသိသင္ ၅-ပါး ကထိန္ခင္းရေသာ ရဟန္းေတာ္မ်ား ခံစားရသည့္ ကထိန္အက်ိဳး၅-ပါးျဖစ္သည္။
------------------------------------------------
1. အနာမႏၲ စာရ- ထင္ရွားရွိေသာ ရဟန္းကို မပန္ၾကားမူ၍ ၿမိဳ႕တြင္းရြာတြင္း ဆြမ္းဖိတ္ရာအိမ္သို႔သြားႏိုင္ျခင္း၊
2. အ သမာဒါန စာရ- အဓိ႒ာန္တင္ၿပီး ေဆာင္ေသာသကၤန္းကို မယူမူ၍ သြားႏိုင္ေနႏိုင္ျခင္း၊
3. ယာဝ ဒတၴ စီဝရ- အလိုရွိတိုင္း သကၤန္းကို အဓိ႒ာန္ ဝိကပၸနာမျပဳမူ၍ထားႏိုင္ျခင္း၊
4. ဂဏ ေဘာဇန- ထမင္းစားၾကြပါ စသည္ျဖင့္ မအပ္ေသာဖိတ္ျခင္းရွိေသာဂဏေဘာဇဥ္ကို စားႏိုင္ျခင္း၊
5. ကထိန္ခင္းေသာ ေက်ာင္းတိုက္၌ ကထိန္ခင္းၿပီးေနာက္ တေပါင္းလျပည့္ေန႔အတြင္း သံဃာအားလႉေသာသကၤန္းလ်ာပုဆိုးကိုလည္းေကာင္း၊ သို႔မဟုတ္ သကၤန္းကိုလည္းေကာင္း၊ ထိုေက်ာင္းတိုက္ရွိ ကထိန္ အႏုေမာဒနာျပဳေသာ ရဟန္းတို႔သာ ရႏိုင္ျခင္း

★ [1] သကၤန္းသံုးမ်ဳိး ကထိန္ခင္းရန္အတြက္ဘုရားရွင္ခြင့္ျပဳေတာ္မူခဲ့ေသာသကၤန္းသံုးမ်ဳိး ရွိသည္။
------------------------------------------------------------
1. သံဃာဋိ- ဒုကုဋ္ေခၚႏွစ္ထပ္သကၤန္းႀကီး
2. ဥတၱရာသေဂၤါ- ကိုယ္ဝတ္ေခၚ ဧကသီ
3. အႏၲရ ဝါသေကာခါးဝတ္ေခၚ သင္းပိုင္ ကထိန္ေျမာက္ေသာ သကၤန္းမ်ား * အဟေတန အတၱတံ ေဟာတိ ကထိနံ သကၤန္းအသစ္ျဖင့္ ကထိန္ခင္းမွ ကထိန္ေျမာက္ပါသည္။

* အနိမိတၱကေတန အတၳတံ ေဟာတိ ကထိနံ ဘယ္သကၤန္း ၊ ဘယ္အမ်ိဳးအစား သကၤန္း စသည္ျဖင့္ နိမိတ္မျပပဲ အလိုလို ျဖစ္ေပၚလာေသာ သကၤန္းျဖင့္ ကထိန္ခင္းမွ ကထိန္ေျမာက္ပါသည္။

* အပရိကထာကေတန အတၳတံ ေဟာတိ ကထိနံ ဤသကၤန္းျဖင့္ ကထိန္ခင္းမည္ဟု ပရိယာယ္မဆိုပဲ အလိုလို ျဖစ္ေပၚလာေသာ သကၤန္းျဖင့္ ကထိန္ခင္းလွ်င္ ကထိန္ေျမာက္ပါသည္။ * အကုကၠဳကေတန အေတၳတံ ေဟာတိ ကထိနံ မငွားေသာ သကၤန္းျဖင့္ ကထိန္ခင္းလွ်င္ ကထိန္ေျမာက္ပါသည္။

* အသႏၷိဓိကေတန အတၳတံ ေဟာတိ ကထိနံ ကထိန္ခင္းမည့္ ေန႔မေရာက္မီ ေက်ာင္း၌ မသိုမွီး မထိန္းသိမ္းထားေသာ သကၤန္းျဖင့္ ကထိန္ခင္းလွ်င္ ကထိန္ေျမာက္ပါသည္။

* အနိႆဂၢိေယန အတၳတံ ေဟာတိ ကထိနံ ကထိန္ခင္းမည့္ ေန႔မေရာက္မွီ ေက်ာင္းကို ႀကိဳတင္ ပို႔မထားေသာ သကၤန္း ၊ ကထိန္ခင္းမည့္ ေန႔ေရာက္မွ ေက်ာင္းကို ပို႔ေသာ သကၤန္းျဖင့္ ကထိန္ခင္းလွ်င္ ကထိန္ေျမာက္သည္။

* ပဥၥေကန ဝါ အတိေရကပဥၥေကန ဝါ တဒေဟဝ သဥၦိေႏၷန သမဏၰလီကေတန အတၳတံ ကထိနံ။ ကထိန္ခင္းသည့္ ေန႔တြင္ အိမ္ႀကီးအိမ္ငယ္ႏွင့္တကြ ငါးခန္း (သို႔မဟုတ္) ငါးခန္းထက္ပိုေအာင္ ျဖတ္ခ်ဳပ္ထားေသာ သကၤန္းျဖင့္ ကထိန္ခင္းလွ်င္ ကထိန္ေျမာက္သည္။

★ [2] ကထိန္ မေျမာက္ေသာ သကၤန္းမ်ား
------------------------------------------------
* န ဒဠီွကမၼကရဏ မေတၱန အတၳတံ ေဟာတိ ကထိနံ ႏွစ္လႊာစပ္ကာမွ်ျဖင့္ ႏွစ္လႊာစပ္ထားေသာ သကၤန္းျဖင့္ ကထိန္ခင္းလွ်င္ ကထိန္ခင္းသည္ မမည္။

* န နိမိတၱကေတန အတၳတံ ေဟာတိ ကထိနံ ဤသကၤန္းျဖင့္ ကထိန္ခင္းမည္ဟု နိမိတ္ျပေသာ သကၤန္းျဖင့္ ကထိန္ခင္းလွ်င္ ကထိန္မေျမာက္။

* န ပရိကထာကေတန အတၳတံ ေဟာတိ ကထိနံ ဤသကၤန္းျဖင့္ ကထိန္ခင္းမည္ဟု ပရိယာယ္ဆို၍ ရေသာ သကၤန္းျဖင့္ ကထိန္ခင္းလွ်င္ ကထိန္ မေျမာက္။

* န ကုကၠဳကေတန အတၳတံ ေဟာတိ ကထိနံ ေခတၱ ငွားေသာ သကၤန္းျဖင့္ ကထိန္ခင္းလွ်င္ ကထိန္ မေျမာက္။

* န သႏၷိကေတန အတၳတံ ေဟာတိ ကထိနံ ကထိန္ခင္းမည့္ ေန႔ မေရာက္မီ ေက်ာင္း၌ သိုမွီးထားေသာ သကၤန္းျဖင့္ ကထိန္ခင္းလွ်င္ ကထိန္ မေျမာက္။

* န နိႆဂိၢေယန အတၳတံ ေဟာတိ ကထိနံ ကထိန္ခင္းမည့္ ေန႔ မေရာက္မီ ေက်ာင္းကို ႀကိဳတင္ပို႔ထားေသာ သကၤန္းျဖင့္ ကထိန္ခင္းလွ်င္ ကထိန္ မေျမာက္။

* န အညၾတ ပဥၥေကန အတိေရကပဥၥေကန ဝါ တဒေဟဝ သဦၦေႏၷန သမဏၰလီကေတန အတၳတံ ေဟာတိ ကထိနံ ကထိန္ခင္းသည့္ ေန႔တြင္ အိမ္ႀကီးအိမ္ငယ္နွင့္တကြ ငါးခန္း (သို႔မဟုတ္) ငါးခန္းထက္ ပိုေအာင္ ျဖတ္မထားေသာ သကၤန္းျဖင့္ ကထိန္ခင္းလွ်င္ ကထိန္ မေျမာက္။

★ [3) ကထိန္သကၤန္းအား ညတ္သကၤန္း၊ ကထိန္လ်ာသကၤန္း၊ မိုးေပၚက်သကၤန္း၊ မသိုးသကၤန္းဟု အမ်ိဳးမ်ိဳး ေခၚေ၀ၚၾကသည္။

ကထိန္ ညတ္သကၤန္းဆိုသည္မွာ.. ကထိန္ ခင္းထုိက္ေသာ ရဟန္းအား ကထိန္ခင္းမည္႕ သကၤန္းကို ညတၱိဒုတိယ ကမၼ၀ါစာဖတ္ျပီး ေပးအပ္ရသည္ကို စြဲ၍ ကထိန္ ညတ္သကၤန္းၾကီးဟု ေခၚၾကပါသည္။ ကထိန္ခင္းမည္႕ သကၤန္းသည္ ဒုကုဋ္ ႏွစ္ထပ္သကၤန္းမွ ညတ္သကၤန္းဟု မဆုိလုိပါ။ သင္းပုိင္၊ ဧကသီ တထည္ထည္ျဖင္႕ လည္းေကာင္း၊ သင္းပိုင္၊ ဧကသီ ထြဲထားသည္႕ ဒြိစံုျဖင္႕ လည္း လွဴဒါန္း ႏိုင္ပါသည္။

★ [4] ကိုးကား
------------------
1. ဝိနည္းမဟာဝါ- ကထိနကၡႏၶက
2. (မဟာဝဂၢပါဠိေတာ္ ၊ စာမ်က္ႏွာ ၃၅၃)
3. (မဟာဝဂၢပါဠိေတာ္ ၊ စာမ်က္ႏွာ ၃၅၃)
4. (တိပိဋက ပါဠိ-ျမန္မာ အဘိဓာန္၊