Thida Khin added 10 new photos — with Ma Khin Htay and 93 others.
*****************************************
ျမန္မာႏုိင္ငံမွာအေရးေပၚအသက္ကယ္ျခင္းႏွင့္ ပက္သက္၍ ဥပေဒမ်ားေပၚထြန္းလာသည္ႏွင့္ အညီ မိမိတို ့မိသားစု သို ့မဟုတ္ ပတ္၀န္းက်င္မ်ားျဖစ္သည့္ ေက်ာင္းမ်ား ၊ ေစ်းမ်ား၊ ကုန္တိုက္မ်ား ၊ အားကစားကြင္းမ်ား ၊ လမ္းေဘးမ်ားစသည္တို ့တြင္ ကေလးငယ္မ်ား၏ အသက္ကုိ အခ်ိန္မီွ ကယ္ႏုိင္ရန္အလို ့ငွာ အေျခခံက်န္းမာေရးသင္တန္းတက္ေရာက္ေနသူမ်ားႏွင့္ မိဘျပည္သူမ်ားအတြက္ ဤ စာကိုေရးသားလိုက္ရပါသည္။
က်ြန္မသည္ အေရးေပၚသူနာျပဳစုမႈ ႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ သင္တန္းမ်ားစြာကို တက္ေရာက္ခဲ့ရာမွ လြယ္ကူၿပီး ထိေရာက္မည့္ ကေလးမ်ားအား အေျခခံအသက္ကယ္နည္း Basic Life Support ကုိ အေမရိကန္ ႏွလံုးေဖာင္ေဒးရွင္း၏၂၀၁၀ စည္းမ်ဥ္းအတိုင္း စုေပါင္းေရးသားခဲ့ပါသည္။
အသည္းအသန္ သို ့မဟုတ္ ႏွလံုးရပ္ေနေသာကေလးငယ္ေတြကုိ အေျခခံျပဳစုကုသရာမွာ DRSABCD နဲ ့ခ်ဥ္းကပ္ရပါတယ္။
• D- Danger
ပထမဦးစြာ ကေလးအားမခ်ဥ္ကပ္မွီမွာ Sign of Danger လို ့ေခၚတဲ့ ကုိယ့္ကုိယ္ က်ေရာက္ႏုိင္တဲ့ အႏၱရာယ္ရွိမရွိၾကည့္ရပါမယ္။ ကိုယ္က ဒုတိယ သားေကာင္( second victim ) ျဖစ္သြားႏုိင္ပါတယ္။ ကေလးကုိလည္း အႏၱရာယ္ရွိတဲ့ ေနရာက အျမန္ဆံုးဖယ္ရွားရပါမယ္။ မာတဲ့ ၾကမ္းခင္းလိုမ်ိဳးမွာ ပက္လက္အေနထားနဲ ့ခ်လိုက္ပါ။
• R- Response
ကေလးရဲ ့တုန္ ့ျပန္မႈ ့ရွိမရွိ လႈပ္ႏႈိးၾကည့္ပါ။ သတိရွိမရွိ စမ္းသပ္ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ Are you alright ? ျမန္မာေတြကေတာ့ ... “ေဟ့...ကေလး၊ ႏုိးလား ၊ မ်က္လံုးဖြင့္ၾကည့္ပါအံုး ’’ ဒီလိုေျပာလို ့ရတယ္။
ေနာက္ၿပီးေတာ့ နာေအာင္လုပ္ၿပီးႏိႈးတာ။ ညင္ညင္သာသာလုပ္ဖို ့ေတာ့လိုပါတယ္။ ကေလးရဲ ့ရင္ညြန္ ့ရိုးေပၚတို ့၊ နဖူးတို ့မွာလုပ္လို ့ရတယ္။ သို ့ေသာ္ လည္ပင္းရိုးက်ိဳးႏုိင္တယ္လို ့ယူဆရင္ ကေလးလည္ပင္းကုိျငိမ္ေအာင္ထားဖို ့လိုပါတယ္။ နာလာရင္ ၁ႏွစ္ေအာက္ကေလးေတြက စကားမေျပာႏုိင္ေတာ့ေအာ္ငိုသံထြက္ခ်င္ထြက္မယ္။ ၁ႏွစ္အထက္ကေလးေတြက ေတာ့ မ်က္လံုးေလးဖြင့္ခ်င္ဖြင့္လာမယ္ေပါ့။ တုန္ ့ျပန္မႈ ့မရွိပဲ ကေလးၿငိမ္သက္ေနပါက .....
• S- Shout for help ( Call for help )
နီးစပ္ရာအကူအညီေတာင္းပါ။ ေဆး၀ါးအကူအညီရန္ဖုန္းဆက္ပါ။ ႏိုင္ငံျခားမွာ ၉၁၁ လို ့ေခၚရင္ ရပါတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာေတာ့ လူမႈ ့ေရးအသင္းအဖဲြ ့လူနာတင္ယာဥ္ကား တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးကုိ ဖုန္းနံပါတ္သိေအာင္လုပ္ထားပါ။ ( ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ေတာ့ EMS ဟုေခၚေသာ အေရးေပၚေဆးပညာကယ္ဆယ္ေရးအဖဲြ ့ကိုအစပ်ိဳးေနပါၿပီ )
• Airway
အသက္ရႈလမ္းေၾကာင့္ဖြင့္ေပးရမွာပါ။ ေမးေစ့ကုိ လက္မႏွင့္ လက္ညိဳးကုိအသံုးျပဳၿပီး ညင္သာစြာမၿပီး က်န္လက္တစ္ဖက္က နဖူးစပ္ကေန ျဖည္းတြန္းလိုက္ပါ ။ ဒါကုိ Head Tilt- Chin Lift manoeuvre လို ့ေခၚပါတယ္။ တစ္ခ်ိဳ ့ကလည္း “ ေခါင္းေထာင္ - ေမးမ ’’ လို ့ လြယ္ကူေအာင္ေခၚတယ္။
ဒုတိယနည္းကေတာ့ ေမးရိုးေထာင့္တစ္ဖက္တစ္ခ်က္စီကို လက္ႏွစ္ဖက္နဲ ့အေပၚကုိအသာ ပင့္တင္လိုက္တာပါ။ ဒီနည္းကုိ Jaw Thrust manoeuvre လို ့ေခၚၿပီး ဒဏ္ရာျပင္းထန္မႈ ့ေပၚမူတည္ၿပီး သံုးတယ္။( ဥပမာ- အျမင့္ေပၚက ျပဳတ္က်တာ၊ ကားတို ့ ဆိုင္ကယ္တို ့နဲ ့အရွိန္ျပင္းျပင္းတိုက္မိတာ မ်ိဳးေတြမွာ သံုးရတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ လည္ပင္းရိုးကို ကာကြယ္ခ်င္လို ့ပဲ။ ဒီလိုပ်င္းထန္တဲ့ ဒဏ္ရာမ်ိဳးေတြမွာ လည္ပင္းရိုးက်ိဳးေနတယ္ / ႏုိင္တယ္လို ့ယူဆၿပီး သံုးပါတယ္။ တကယ္က်ိဳးေနတာ ၊ အက္ေနတာကို ကိုယ္က မျမင္ရ ၊ မသိရေတာ့ လူနာကုိ ကူညီခ်င္ေပမယ့္လည္း ကိုင္တြယ္တာ မေတာ္ရင္ ကုိယ့္ေၾကာင့္ လူနာ တစ္သက္လံုးအိပ္ယာထဲ ေရာက္သြားႏုိင္တယ္။ အခန္းမသင့္ရင္အသက္ဆံုးရႈံးႏုိင္ပါတယ္။ )
တစ္ခုေတာ့ရွိတယ္.... ဘယ္နည္းပဲသံုးသံုး ကေလးငယ္ေတြကို အင္အားသံုးၿပီး ကုိယ့္ရဲ ့လက္နဲ ့သူတို ့ရဲ ့ေမးရိုးေအာက္ဖက္ေတြကုိ မဖိမိေစဖို ့လိုပါတယ္။ ဘာလို ့လဲဆိုေတာ့ သူတို ့ရဲ ့ၾကြက္သားေလးေတြက အရမ္းႏုနယ္လြန္းလို ့ပါပဲ။ ႀကြက္သားေတြနာက်င္လာရင္ ကေလးေတြက အသက္ကိုမရႈပဲေအာင့္ထားတတ္ပါတယ္။ ဦးေခါင္းေထာင္ ( Head Tilt ) လုပ္တဲ့အခါမွာလည္း အလြန္အမင္း မလုပ္ရပါဘူး။
အသက္ရႈလမ္းေၾကာင္းဖြင့္ရတဲ့ အေၾကာင္းရင္းကေတာ့ သတိလစ္ ေမ့ေမ်ာသြားရင္ လည္ပင္းၾကြက္သားေတြေလ်ာ့လာၿပီး ေမးရိုးက ေအာက္ကုိပိက်လာတဲ့အခါ အသက္ရႈလမ္းေၾကာင္းကုိပိတ္ႏုိင္တယ္။ အဓိက ကေတာ့ ခံတြင္းထဲမွာအႀကီးဆံုးအဂၤါျဖစ္တဲ့ လ်ွာကအာေဂါင္မွာ လာပိတ္ႏိုင္သလို ခ်ဲြသလိပ္ေတြ ၊ ေသြးေတြ၊ ျပင္ပ ပစၥည္းတစ္ခုခု ( Foreign Body ) ပိတ္ဆို ့ႏိုင္တဲ့အတြက္ ျဖစ္ပါတယ္။ ၎တို႔ကို စစ္ေဆးၿပီးေတြ႕ရွိပါက လက္ျဖင့္ႏိႈက္ထုတ္ဖယ္ရွားေပးပါ။ ၿပီးလ်ွင္ အသက္ရႈလမ္းေၾကာင္းဖြင့္လ်ွက္အေနအထားျဖင့္ 'B'ကိုဆက္ပါ။
• B- Breathing
အသက္ရႈမရႈစစ္ေဆးဖို ့ရာ 3L ဆိုသည့္ Look , Listen , Feel ကုိသံုးရမည္။
Listen- ကုိယ့္ရဲ ့နားက ကေလးရဲ ့ႏွာ၀ မွာကပ္ၿပီး အသက္ရႈသံကို နားေထာင္ ရင္း နဲ ့
Look -ကေလးရင္ဘတ္အေပၚျမင့္တက္လာ/ မလာ ( Chest raise ) ကို ၾကည့္တယ္။
Feel- တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပဲ ကုိယ့္ရဲ ့ပါးကုိ ကေလးႏွာ၀ကေန အသက္ရႈသြင္းရႈထုတ္တဲ့အခါ ေလတိုးလာတာကို ခံစားတာျဖစ္ပါတယ္။
( မွတ္ခ်က္။ ။ DRSAB ကို ဆန္းစစ္ရာမွာ လ်င္ျမန္စြာ စစ္ေဆးဖို ့လိုပါမယ္။ ကေလးအတြက္ မိနစ္တိုင္းဟာ အသက္ရွင္ဖို ့အခြင့္အလမ္းေပၚမူတည္လို ့ျဖစ္ပါတယ္။ )
အသက္ရႈမရႈစစ္ေဆးၿပီးလို ့ကေလးအသက္မရႈဘူးလို ့သံသယရွိတာၿပီဆိုရင္ Mouth to mouth Resuscitation ( Rescue breath ) ကိုစလုပ္ရပါမယ္။ နည္းလမ္းကေတာ့ ၁ႏွစ္ေအာက္ကေလးေတြဆိုရင္ ႏွာေခါင္းနဲ ့ပါးစပ္ကုိ မိမိပါးစပ္နဲ ့ငုံၿပီးေလကို ၂ ႀကိမ္မႈတ္သြင္းပါ။ ၁ႏွစ္အထက္ကေလးအရြယ္ေတြမွာ ႏွာေခါင္းကုိညွစ္ထားၿပီး ပါးစပ္ကုိပဲငံုၿပီးေလမႈတ္သြင္းပါ။ ထုိသို ့မႈတ္သြင္းေနစဥ္မွာ မ်က္လံုးေထာင့္မွ ကေလးရင္ဘတ္ေဖါင္းၾကြမႈ ရွိမရွိ ၾကည့္ရပါမယ္။ ဒီလို ၂ႀကိမ္ေလမႈတ္သြင္းလုိ ့မွ ကေလးက အသက္မရႈလာဘူး ။ Signs of life မရွိဘူးဆိုရင္ေတာ့ ေနာက္တစ္ဆင့္က .....
• C- Circulation
ကေလးရဲ ့ေသြးလည့္ပတ္မႈ ့ရွိမရွိ ေသြးခုန္ႏႈန္းကုိစမ္းပါ။ ( သာမန္အရပ္သူ အရပ္သားမ်ားအဖို ့စမ္းသပ္စရာမလိုပါ) ကေလးေတြမွာလူႀကီးေတြလို လည္ပင္းမွ ေသြးလႊတ္ေၾကာ( Carotid Artery ) ကုိစမ္းသလိုစမ္းလို ့မရပါဘူး။ ကေလးေတြက ဂုတ္တိုပါတယ္။ စမ္းရလည္းခက္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လက္ဖ်ံကေသြးလႊတ္ေၾကာ (Brachial Artery ) နဲ ့ေပါင္တြင္း ( Groin )ကေသြးလႊတ္ေၾကာ (Femoral Artery ) ေတြမွာ ေသြးခုန္ႏႈန္းမ်ားကုိ စမ္းသပ္ႏုိင္ပါတယ္။ စမ္းသပ္ခ်ိန္ ၁၀ စကၠန္ ့ထက္မပုိရပါဘူး။ စမ္းလို ့မမိဘူး / ႏွလံုးခုန္ႏႈန္းေနွးေနတယ္/ မေသခ်ာဘူးဆိုတာနဲ ့ Start CPR- Cardiopulmonary Resuscitation ) နည္းလမ္းေတြကေတာ့...
ကေလးငယ္ရင္
( ၁ ) လက္ညိဳးနဲ ့လက္ခလယ္ႏွစ္ေခ်ာင္းကုိ အသံုးျပဳၿပီး ကေလးရဲ ့ရင္ညြန္ ့ရိုး ၂ပံု ၁ပံု (ေအာက္ဘက္ ၁ပံု) ကုိတည့္မတ္စြာေအာက္စိုက္ၿပီး ဖိႏွိပ္ရပါမယ္။
( ၂ ) ေနာက္တစ္နည္းကေတာ့ လက္မကုိ ကေလးရဲ ့ရင္အံုတစ္ဖက္တစ္ခ်က္စီေပၚတင္ထားရင္ က်န္လက္ေလးေခ်ာင္းကုိ ေက်ာဘက္ကိုလ်ွိဳ သြင္း လိုက္ပါ။ လက္မကဖိႏွိပ္ေနစဥ္ ၎လက္ေလးေခ်ာင္းကုိ ၿငိမ္ေအာင္ထားရပါမယ္။ လိုက္ညွစ္စရာမလိုပါဘူး။
ကေလးနည္းနည္းႀကီးရင္
( ၁ ) လက္ဖေႏွာင့္ တစ္ဖက္တည္းနဲ ့ရင္ညြန္ ့ရိုးရဲ ့၂ပံု ၁ပံု ( ေအာက္ဘက္၁ပံု ) အေပၚတည့္တည့္ ေထာင့္မတ္အေနအထားနဲ ့ေျဖာင့္တန္းစြာထားလ်ွက္ဖိႏွိပ္ရပါမယ္။ တံေတာင္ဆစ္ေတြမေကြးရပါဘူး။
( ၂ ) ေနာက္တစ္နည္းက ခႏၶာကိုယ္ႀကီးထြားၿပီး ၀မယ္၊ လူႀကီးအရြယ္နီးပါးျဖစ္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ လက္ဖ၀ါးႏွစ္ဖက္ကုိအေပၚကယွက္ၿပီး လက္ဖေနွာင့္ကုိသံုးကာ အထက္ပါနည္းအတိုင္းဖိႏွိပ္ရပါမယ္။
ကူညီမည့္သူေရာက္လာလ်ွင္ တစ္ေယာက္က ေလမႈတ္သြင္း ၊ တစ္ေယာက္က ရင္ေခါင္းကုိ ဖိႏွိပ္လို ့ရပါတယ္။
• ဘယ္ႏွစ္ႀကိမ္လဲ အႀကိမ္ေရကေတာ့ အခ်ိဳးအားျဖင့္ ၁၅:၂ ျဖစ္ပါတယ္။ ၁၅ ႀကိမ္ႏွိပ္ ၿပီးရင္္ ၂ႀကိမ္က ေလမႈတ္သြင္းပါ။ ၁မိနစ္အတြင္း အနည္းဆံုး အႀကိမ္ ၁၀၀( 100 beats /min )
• ေမြးကင္းစကေလး (Neonatal ) မွာဆိုရင္ ၃:၁ / လူႀကီးမ်ားအတြက္ ၃၀:၂ ျဖစ္ပါတယ္။
• ( Lay rescuers ) က်န္းမာေရး၀န္ထမ္းမဟုတ္သူ /မက်ြမ္းက်င္သူမ်ားက ရုတ္တရက္အေျခအေနမွာ စိုးရိမ္ေၾကာက္ရြံ ့တတ္ပါတယ္။ ထို ့ေၾကာင့္ မိမိတစ္ေယာက္တည္းျဖစ္ပါက ၃၀:၂ အတိုင္းလုပ္လို ့ရပါတယ္။
• ဘယ္ေလာက္ဖိႏွိပ္ရမလဲ ကေလးရဲ ့ရင္ေခါင္းပတ္လည္ ( အေရွ ့ေနာက္ ) Anterio Posterior Diameter ရဲ ့၃ပံု ၁ပံုေလာက္ကုိဖိႏွိပ္ပါ။
• ဖိႏွိပ္တဲ့အခါ စည္းခ်က္ညီညီ မွန္မွန္ႏွိပ္ေပးရမယ္။
• ၁ႀကိမ္ဖိႏွိပ္ၿပီးတုိုင္း ရင္ေခါင္းကုိလံုေလာက္စြာျပန္ၾကြေပးရမည္။
• ဘယ္ေလာက္ၾကာေအာင္ႏိွပ္ရမလဲ ဖိႏွိပ္ေနစဥ္အတြင္း ကေလးႏုိးလာတဲ့လကၡဏာ မျပရင္ မရပ္ပါနဲ ့။ ဆက္တိုက္လုပ္ပါ။ ၂မိနစ္ သို ့မဟုတ္ ၅ cycle ျပည့္လ်ွင္ ABC ျပန္ၾကည့္ပါ။ ဆက္လုပ္ရမယ္ဆိုရင္ လူလဲၿပီး ဆက္လုပ္ပါ။
D- Defibrillation
ႏုိင္ငံျခားမွာေတာ့ AED- Automated External Defibrillator လို ့ေခၚတဲ့ အလိုအေလ်ာက္ ႏွလံုးႏိႈးစက္ေရာက္လာၿပီး Shock ရုိက္ဖို ့အစဥ္သင့္ျဖစ္ရင္ ဖိႏွိပ္ျခင္းကုိ ရပ္လို ့ရပါတယ္။ ဒါေတာင္ စက္က ထပ္မံဖိႏွိပ္ခိုင္းရင္ ဆက္လုပ္ရပါမယ္။
လူနာတင္ကားလာလ်ွင္ ေဆးရံုသို႔ပို႔ပါ။• ကေလးနဲ ့လူႀကီးအသက္ကယ္နည္း BLS မွာ ခ်ဥ္းကပ္ပံုက လူႀကီးမွာ C.A.B နဲ ့လုပ္ေသာ္လည္း ကေလးမ်ားမွာေတာ့ ABC အတုိင္းသြားပါတယ္။ ဘာလို ့လဲဆိုေတာ့ ကေလးေတြမွာ ေအာက္ဆီဂ်င္ကုိ ပုိၿပီးလိုအပ္ပါတယ္။
အသက္ကယ္နည္းအႏွစ္ခ်ဳပ္
*******************************
၁။ Danger - အႏၱရာယ္ကုိၾကည့္ပါ။
၂။ Response- တုန္ ့ျပန္မႈ ့ကိုစမ္းသပ္ပါ။
၃။ Airway- အသက္ရႈလမ္းေၾကာင္းပြင့္မပြင့္ ဆန္းစစ္ပါ။
၄။ Breathing- အသက္ရႈ/ မရႈကို Look, Listen , Feel ျဖင့္စမ္းသပ္ပါ။
၅။ Circulation- ေသြးလည္ပတ္မႈ ့ကုိ စမ္းသပ္ပါ။ ၁၀ စကၠန္ ့ထက္မပုိပါနဲ ့။
၆။ CPR လုပ္ရာတြင္ Hard – (၁ႏွစ္ေအာက္ကေလးမ်ားတြင္ ရင္ေခါင္းရဲ ့၁လက္မခဲြ / ၂စင္တီမီတာ)
( အရြယ္ထြားေသာကေလးမ်ားတြင္ ၂လက္မ သို ့မဟုတ္ ၅ စင္တီမီတာ )
Fast - ၁မိနစ္အတြင္ အႀကိမ္၁၀၀ ဖိႏွိပ္ရန္ ( 100 beats/ min )
၇။ ႏွလံုးခုန္ျခင္းသို ့မဟုတ္ ႏိုးလာသည့္လကၡဏာ မရွိလ်ွင္ မရပ္တန္ ့ရ
၈။ ၁ႀကိမ္ဖိႏွိပ္ၿပီးတုိုင္း ရင္ေခါင္းကုိလံုေလာက္စြာျပန္ၾကြေပးရမည္။
သိက်ြမ္းနားလည္ေသာ ဆရာႀကီး၊ ဆရာမႀကီးမ်ား လုိအပ္ပါက ျဖည့္စြက္ေပးပါရန္ေမတၱာရပ္ခံပါသည္ရွင့္။
( မိမိအားသင္ၾကားေပးခဲ့ေသာ သူနာျပဳဒီပလိုမာဘ၀မွသည္ ယေန ့တိုင္ေအာင္ ေက်းဇူးရွိေသာ ဆရာ ၊ ဆရာမမ်ား၊ ဆီးဂိမ္းမွစ ၍ စာေတြ ့လက္ေတြ ့BLS ကုိသင္ၾကားေပးခဲ့ေသာ အေရးေပၚကုသဆရာ၀န္ႀကီးမ်ား၊ မႏၱေလးေဆးရံုႀကီးမွ ႏွလံုးအထူးကုဆရာ၀န္ႀကီးမ်ား၊ Australian Volunteers International မွ WHO coordinator Sayar Nigel Klein , Prof Dr Simon Young , Dr Stephen.Priestley , Dr Chris Sanderson, Adam Skinner တို ့အား ဤစာျဖင့္ ဂါရ၀ျပဳေရးသားရင္း တစ္ေထာင့္တစ္ေနရာမွ အနာဂါတ္၏ ရင္ေသြးငယ္တို ့၏ အသက္ကုိကယ္ႏုိင္မည္ဟု ယူဆလ်ွက္.....
ေမတၱာျဖင့္
Thida Khin
3:36pm/ 8.2.2015
No comments:
Post a Comment
မိတ္ေဆြ...အခ်ိန္ေလးရရင္ blogg မွာစာလာဖတ္ပါေနာ္
ဗဟုသုတ ရနိုင္တယ္။