Cramps ၾကြက္တက္ျခင္း

Tint Swe

 

Cramps ၾကြက္တက္ျခင္း

• ဆရာ သမီးကမႀကာခဏ ႀကြက္တက္ေလ့ရွိပါတယ္။ Calcium လဲစစ္ၿပီးပါၿပီ။ ဘာမွမၿဖစ္ဘူးလို႔ ေၿပာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ႀကြက္တက္တာနဲ႔ အေႀကာေတြကတ္တာ ခဏခဏၿဖစ္ပါတယ္။ ေအးရင္ပိုၿဖစ္ပါတယ္။ ဘာေႀကာင့္ ၿဖစ္တာလဲသိခ်င္ပါတယ္ ဆရာ။
• အသက္ ၃၆ ႏွစ္ပါဆရာ။ ႕႕႕႕႕ ႏုိင္ငံမွာ အလုပ္လုပ္ေနပါတယ္။ အခု ပထမဦးဆံုးကိုယ္ဝန္ေဆာင္ထားတာ ၃ လ ေက်ာ္ ရွိပါျပီ။ အရင္ထဲက ေၿခသလံုးေၾကာတက္တတ္တဲ့ေရာဂါရွိပါတယ္။ အခုကိုယ္ဝန္ေဆာင္ခ်ိန္မွာ ပိုတက္ပါတယ္။

ေဘာလံုးသမားေတြ ၾကြက္တက္တာကို ဝါသနာအိုးတိုင္း ျမင္သိၾကတယ္။ ေဘာလံုး မကန္ဘူးတဲ့သူေတြ အိမ္မွာေနရင္း၊ ၾကြက္တက္တာေတြလည္း အမ်ားၾကီးဘဲ။ ေျခသလံုးနဲ႔ ေပါင္က ၾကြက္သား အျဖစ္မ်ားဆံုးဘဲ။ အလြန္မတန္ နာလွတယ္။ အိပ္ေနရင္း နာတာမ်ိဳးက ေျခ-လက္ကို အေညာင္းဆန္႔ရာကေန ၾကြက္သားမွ်ဥ္ နည္းနည္းမွာ နာလာတာ။ ၾကီးသူေတြမွာ အျဖစ္မ်ားတယ္လို႔ မွတ္ၾကေပမဲ့ ဆယ္ေက်ာ္သက္ေတြလည္း ျဖစ္တာဘဲ။ ေအးတဲ့အခ်ိန္ ပိုျဖစ္တယ္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ရင္လဲ ၾကြက္တက္တယ္။

ဘာလို႔ျဖစ္လဲဆိုတာ ဆရာဝန္က အတိအက် မေျပာႏိုင္ပါ။ မတိမက် ေျပာရရင္ေတာ့ လွခ်င္-သန္ခ်င္လို႔ ေလ့က်င့္ခန္း လုပ္တာ၊ အားကစားလုပ္တာမွာ ၾကြက္သား ပန္းသြားရလို႔ပါ။ အားလည္း မကစားသူေတြမွာ အဝလြန္လို႔၊ ေရနဲ႔ ဓါတ္ဆား နည္းသြားလို႔၊ ရာသီ-ေသြးဆံုး၊ ေဟာ္မုန္း နည္းသြားလို႔၊ ေသြးအေလွ်ာက္ နည္းလို႔၊ အာရံုေၾကာ-ၾကြက္သား တခုခုျဖစ္လို႔၊ “လို႔” ေတြကုိသာ အျပစ္ဖို႔ပါေလ။ Statins (ကိုလက္စေထာ) က်ေဆး၊ ဆီးခ်ိဳက်ေဆးနဲ႔ လည္ပင္းၾကီးေဟာ္မုန္း နည္းသူ ေတြမွာလည္း ျဖစ္တတ္ပါေသးတယ္။

ျဖစ္တယ္ဆိုရင္ ျဖစ္တဲ့ၾကြက္သားကို တအားတင္းေအာင္ လုပ္ေပးပါ။ ေျခသလံုးျဖစ္ရင္ ေျခမကို အေပၚဆန္႔ေပးသင့္တယ္။ တအားႏွိပ္တာမ်ိဳး၊ ဆန္႔ေပးတာမ်ိဳး လုပ္ေပးျပီးရင္ ၾကြက္သားကို သူ႔အေၾကာအတိုင္း ခပ္ေဖါ့ေဖါ့ ဆက္ႏွိပ္ေပးပါ။ ဆရာဝန္ေတြနဲ႔ ကူတဲ့လူေတြထက္ ခံရတဲ့လူက ဘာလုပ္ေပးရင္ ေကာင္းမယ္ဆိုတာ ပိုသိတယ္။

ေရေႏြးနဲ႔ ေရခ်ိဳးတာ ေကာင္းတယ္လို႔ ေအးတဲ့တိုင္းျပည္က ဆရာေတြက အၾကံေပးတယ္။ ပူေလာင္၊ အိုက္စပ္တဲ့ ေနရာမွာ ေနရသူေတြအတြက္ ဒီအၾကံက မဟန္ဘူး။ နာတဲ့ေနရာ ႏွိပ္ျပီးတာနဲ႔ ေအးတာကပ္ပါ။ ေရ၊ ORS ဓါတ္ဆားရည္ တိုက္ပါ။ ေရေသာက္ မနည္းပါနဲ႔။ ေရပုလင္း မထားဘဲ၊ အားကစား မလုပ္နဲ႔။ ဘယ္ကစား လုပ္လုပ္၊ ေသြးပူေအာင္ အရင္လုပ္ပါ။ ဘာဘဲလုပ္လုပ္ ျပင္းျပင္းထံထံ မလုပ္ခင္၊ ေျဖးေျဖး-မွန္မွန္ လုပ္ပါ။

ဓါတ္ဆားေတြ ၾကြယ္ဝတဲ့အစာေတြ စားသံုးရမယ္။ ေမးရင္ စာရင္းရွည္ၾကီး ရွိတယ္။ လူစားတာေတြပါဘဲ။ (ကယ္လ္စီယမ္) ၾကြယ္တာေတြက ပင္လယ္ငါး၊ ဒိန္ခဲ၊ တို႔ဖူး၊ မံုလာစိမ္း။ (ပိုတက္ဆီယမ္) ၾကြယ္တာေတြက အုန္းရည္၊ ငွက္ေျပာသီး၊ ဆီးသီး၊ လိမ္ေမာ္သီး၊ စပ်စ္သီး၊ ဖရံု၊ ဟင္းႏုႏြယ္၊ ဒိန္ခ်ဥ္၊ ကြမ္းသီးေဂၚဖီထုပ္၊ အာလူး၊ ပဲသီးေတာင့္၊ မံုလာဥ။

ျဖစ္တတ္သူမ်ား အိပ္ရင္ ေျခေထာက္ေအာက္က အခုအခံ ထားသင့္တယ္။ အိပ္ေပ်ာ္ေနတံုး ေျခမ-ေျခေထာက္ ေအာက္စိုက္ေနရင္ ျဖစ္တတ္တယ္။ မအိပ္ခင္ ဘယ္မွမေရြ႕တဲ့ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ စက္ဘီးစီးတာ ကာကြယ္ရာက်တယ္။ အေကာင္းဆံုးကေတာ့ ေျခသလံုးေတြကို ဆုပ္နယ္ခံျပီးမွ အိပ္ရရင္ ဇိမ္လည္းက်တယ္။ ႏွိပ္ေပးသူလည္း ပိုက္ဆံမရရင္ ကုသိုလ္ရတယ္။ တက္မဲ့ ၾကြက္လည္း မတက္ႏိုင္ဘူး။

Nocturnal Leg Cramps ညအိပ္ေနစဥ္ၾကြက္တင္ရင္
နာတဲ့ေနရာကို ေျခသလံုးၾကြက္သားနဲ႔ ဆန္႔က်င္ျပီးဆြဲပါ။ ေျခထာက္ကို အေပၚဆီကိုဆြဲယူပါ။ နာတဲ့ေျခေထာက္နဲ႔ မတ္တပ္ရပ္ပါ။ အပူျဖစ္ျဖစ္ အေအးျဖစ္ျဖစ္ တင္ေပးပါ။

ဘယ္ေဆးကမွ အတိအက်ေပ်ာက္မယ္လို႔ အာမခံခ်က္မရွိပါ။
• Calcium ကယ္လ္စီယန္ေသာက္ပါေျပာရတာမ်ားတယ္။
• Quinine sulfate ကြီနင္း ငွက္ဖ်ားေဆးကို အမ်ားဆံုးညႊန္းတယ္။
• Chloroquine phosphate ငွက္ဖ်ားေဆး၊
• Diphenhydramine hydrochloride (Benadryl) အင္တီဟစ္တမင္းေဆး၊
• Meprobamate, Equanil, Robaxin ၾကြက္သားေျပေလွ်ာ့ေဆး၊
• Verapamil hydrochloride (Calan, Isoptin, Verelan)
• Carbamazepine အတက္ေရာဂါ-ဝက္႐ူးျပန္ ေရာဂါေဆး၊ ေၾကာက္စိတ္အတြက္ေဆး၊
• Phenytoin (Dilantin), Dilantin, Epilentin, Eptoin အတက္ေရာဂါ-ဝက္႐ူးျပန္ေရာဂါကုေဆး၊

Leg cramps ေျခေထာက္ ၾကြက္တက္ျခင္း
- အလိုအေလွ်ာက္ ေျခေထာက္ ၾကြက္သားေတြမွာ ကြက္ျပီး၊ ရုတ္တရက္နာတာကို ေခၚတယ္။ ညပိုင္းမွာ ျဖစ္တာမ်ားတယ္။
- ဘာလို႔ျဖစ္သလဲ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း မသိေသးပါ။ ျဖစ္ႏိုင္ေျခမ်ားတာေတြ ရွိတယ္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္၊ ကိုယ္လက္လႈတ္ရွာ-အားကစား၊ ဓါတ္ဆား-မွ်ေျခပ်က္ျခင္း၊ အဖ်ားပိုင္း အာရံုေၾကာ-ေသြးေၾကာ-ၾကြက္သား ေရာဂါမ်ား၊ ေက်ာက္ကပ္စစ္ယူမႈခ်ိဳ႕ယြင္းျခင္း နဲ႔ တခ်ိဳ႕ေဆးဝါးေတြေၾကာင့္ ျဖစ္မယ္လို႔ ထင္ရတယ္။ ဘာလို႔ ျဖစ္မွန္းမသိတာလဲ ရွိတယ္။ အသက္ၾကီးလာေလ အျဖစ္မ်ားေလ။
- (RCTs) စတစ္တက်ေလ့လာမႈ ၁၂ ခုလုပ္ခဲ့တယ္။
- အနာသက္သာေဆးမ်ား၊ အတက္သက္သာေဆးမ်ား၊ (ကယ္လ္စီယမ္) ဓါတ္ဆား၊ ေျခေထာက္ကို ၾကပ္ၾကပ္စည္းတဲ့ ေျခအိတ္၊ (မက္ဂနီဆီယမ္) ဓါတ္ဆား၊ ဗီတာမင္နဲ႔ ဓါတ္ဆားမ်ား၊ (ကြီနင္း) ေဆး၊ (ကြီနင္း + (သီယိုဖိုင္လင္း)၊ (ဆိုဒီယမ္-ကလိုရိုက္)၊ ကိုယ္လက္ဆန္႔တန္း-ေလ့က်င့္ခန္း ေတြကို စမ္းသပ္ခဲ့တယ္။

- (ကြီနင္း) ငွက္ဖ်ားေဆးကေန သိသိသာသာ သက္သာေစတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေဆးကို ဘယ္ေလာက္ အေလးခ်ိန္နဲ႔ ဘယ္ေလာက္ ၾကာၾကာ ေပးရမယ္ဆိုတာ အတိအက် မသိရေသးဘူး။
- (ကြီနင္း) နဲ႔အတူ (သီယိုဖိုင္လင္း) ေဆးပါတြဲေပးရင္ (ကြီနင္း) တမ်ိဳးထဲေပးတာထက္ ပိုျပီးသက္သာမယ္လို႔ ယူဆတယ္။
- Quinine ေဆးေၾကာင့္ ႏွလံုးခုန္မမွန္တာ၊ ေသြးမံႈနည္းတာ၊ ေဆးနဲ႔ မတည့္တာေတြ ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ pregnancy ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေတြနဲ႔ လံုးဝမသင့္တာေတာ့ သိၾကျပီးသားပါ။
- အနာသက္သာေဆးေတြ၊ အတက္သက္သာေဆးေတြ၊ (ကယ္လ္စီယမ္) ဓါတ္ဆား၊ ေျခေထာက္ကို ၾကပ္ၾကပ္စည္းတဲ့ ေျခအိတ္၊ (မက္ဂနီဆီယမ္) ဓါတ္ဆား၊ ဗီတာမင္နဲ႔ ဓါတ္ဆားေတြရဲ႕ ထိေရာက္မႈကို အေသအျခာမေျပာႏိုင္ပါ။

Randomized Controlled Trial (RCT) ေဆးကုသနည္းေတြရဲ႕ ထိေရာက္မႈကို စနစ္တက် ေလ့လာမႈအရ ထြက္လာတဲ့ ရလဒ္ေတြ
၁။ Quinine ငွက္ဖ်ားေဆး၊ (ကြီနင္း) ေပးတာဟာ ညအခ်ိန္ ၾကြက္တက္တာကို ၄ ပါတ္မွာ သက္သာေစတာ အတိအက် သိရတယ္။
၂။ Quinine + Theophylline ေဆးတြဲေပးတာက ပိုသက္သာေစတယ္ဆိုတဲ့ အေထာက္အထား နည္းနည္းေလးသာ ေတြ႔ရေသးတယ္။
၃။ Analgesics အနာ-အကိုက္ သက္သာေဆးေတြေပးလို႔ ၾကြက္တက္တာကို သက္သာေစတယ္ဆိုတဲ့ တိက်တဲ့ အေထာက္အထား မရွိေသးပါ။
၄။ Vitamin E ဗီတာမင္ အီး ေပးလို႔ ၾကြက္တက္တာကို သက္သာေစတယ္ဆိုတဲ့ အေထာက္အထား မရွိပါ။
၅။ Magnesium salts ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေနတံုး ၾကြက္တက္တာအတြက္ Magnesium lactate, Magnesium citrate ေပးတာ ၃ ပါတ္ေနရင္ သက္သာေစတယ္လို႔ အေထာက္အထား ေတြ႔ရတယ္။
၆။ Calcium Salts ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေနတံုး ၾကြက္တက္တာအတြက္ (ကယ္လ္စီယမ္) ေပးရင္ သက္သာေစတယ္ဆိုတဲ့ အေထာက္အထား မရွိပါ။
၇။ Multivitamins and minerals ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေနတံုး ၾကြက္တက္တာအတြက္ ဗီတာမင္ေတြနဲ႔ ဓါတ္ဆားေတြ ေပးရင္ သက္သာေစတယ္ဆိုတဲ့ အေထာက္အထား မရွိပါ။

Dr. တင့္ေဆြ