လူထုေဒၚအမာ

Inspire Myanmar

လူထုေဒၚအမာ
■ကိုယ္ေရးျဖစ္စဥ္

■လူထု ေဒၚအမာကို မႏၲေလးၿမိဳ႕ ဂုႏၲန္မွာ အဘ ဦးထင္ ၊ အမိ ေဒၚစုတို႔မွ ၁၉၁၅ ခု၊ ႏို၀င္ဘာ ၂၉ ရက္ တနလၤာေန႔တြင္ ေမြးဖြားခဲ့ၿပီး ေမြးခ်င္း ၁၂ ဦးရွိသည့္အနက္ စတုတၳေျမာက္ ျဖစ္ပါတယ္။ အမည္ရင္းမွာ အမာ ျဖစ္ပါတယ္။ နဂါးေဒၚဦးနဲ႔ ညီအစ္မ ေတာ္စပ္ပါတယ္။

■ ၁၉၂၀ ျပည့္ႏွစ္က မႏၲေလးၿမိဳ႕ ေဒၚေစာအုံ၏ အမ်ဳိးသမီး ေနရွင္နယ္ေက်ာင္းမွာ ဒုတိယတန္းအထိ ပညာသင္ၾကားခဲ့တယ္။ ABM(American Baptist Mission School) ေအဘီအမ္ေက်ာင္းမွာ ၁၉၂၃ မွ ၁၉၃၁ အထိ ပညာဆက္လက္သင္ၾကားခဲ့ၿပီး ဆရာႀကီးဦးရာဇတ္ မႏၲေလးဗဟုိ အမ်ဳိးသားေက်ာင္းမွ ၁၉၃၃မွာ ဆယ္တန္းကုိ ေအာင္ျမင္ခဲ့တယ္။ ဆရာႀကီးဦးရာဇတ္ရဲ႕ ေနရွင္နယ္ေက်ာင္းမွာ ကိုဗဟိန္းတို႔နဲ႔ ေက်ာင္းေနဘက္မ်ားျဖစ္ပါတယ္။။ မႏၲေလးဥပစာေကာလိပ္မွာ ဓာတု၊ ႐ူပ၊ သခၤ်ာ ဘာသာတြဲယူကာ တက္ေရာက္ခဲ့ၿပီး (၁၉၃၃-၁၉၃၅)၊ ရန္ကုန္တကၠသုိလ္ (၁၉၃၆-၁၉၃၇) တုိ႕မွာ ပညာဆည္းပူးခဲ့တယ္။ ၁၉၃၆ မွာ အင္းလ်ားေဆာင္ သဟာယႏွင့္ စာဖတ္အသင္းရဲ႕ အတြင္းေရးမွဴးအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့တယ္။ ၁၉၃၆ ဒုတိယ ေက်ာင္းသားသပိတ္ႀကီးမွာ တက္ၾကြစြာ ပါ၀င္ခဲ့တယ္။ အိုးေ၀ မဂၢဇင္း၊ ႀကီးပြားေရး မဂၢဇင္း၊ ဘားမားဂ်ာနယ္တို႕မွာ ၀တၴဳ၊ ေဆာင္းပါးမ်ား ေရးသားခဲ့တယ္။ ႀကီးပြားေရး ဦးလွနဲ႔ စတင္သိကြၽမ္းခဲ့ၿပီး၊ ႀကီးပြားေရးမဂၢဇင္းမွာ ကေလာင္အမည္ ခင္လ၀င္း၊ ျမမဥၨဴ ကေလာင္အမည္မ်ားျဖင့္ ေရးသားခဲ့တယ္။ ၁၉၃၇ ခုႏွစ္မွာ ဘီေအေနာက္ဆံုးႏွစ္ စာေမးပြဲက်႐ံႈးၿပီး ေက်ာင္းထြက္တယ္။ အဲဒီေနာက္ မႏၲေလးမွာ ျမန္မာစကၠဴ ဆုိင္ဖြင့္ခဲ့တယ္။

■၁၉၃၈ မွာ ေမာရစ္ ေကာလစ္ (Maurice Collis) ရဲ႕ Trails In Burma စာအုပ္ကုိ “ျမန္မာျပည္တြင္ စစ္ေဆးခဲ့ေသာ အမႈအခင္းမ်ား”အမည္နဲ႔ ဆရာႀကီးဦးရာဇတ္ရဲ႕ တုိက္တြန္းခ်က္အရ တကၠသုိလ္ သပိတ္ေမွာက္ေက်ာင္းသူ အမာအမည္နဲ႔ ဘာသာျပန္ ထုတ္ေ၀ခဲ့ရာ ယင္းစာအုပ္ျဖင့္ စာေပနယ္တြင္ အမည္ထင္ရွားလာခဲ့တယ္။

■၁၉၃၉ ခုႏွစ္၊ ႏုိ၀င္ဘာ ၁၃ ရက္မွာ ႀကီးပြားေရး ဦးလွနဲ႔ လက္ထပ္ခဲ့ၿပီး သားသမီး ငါးဦးျဖစ္တဲ့ ကိုစိုး၀င္း (ရဲေဘာ္ထြန္းေက်ာ္)၊ ေဒါက္တာ ေဒၚသန္းရင္မာ၊ ကိုဖိုးသံေခ်ာင္း၊ ေဒၚတင္၀င္းနဲ႕ ကိုၿငိမ္းခ်မ္း (စာေရးဆရာ ညီပုေလး) တို႔ ထြန္းကားခဲ့တယ္။ သားအႀကီးဆံုး ကိုစိုး၀င္းနဲ႔ တတိယသား ကိုဖိုးသံေခ်ာင္းတို႔က လက္နက္ကိုင္ ေတာ္လွန္တဲ့ ဗမာျပည္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ (ဗကပ) နဲ႔ သြားေရာက္ ပူးေပါင္းခဲ့ၾကတယ္။ ကိုစိုး၀င္းဟာ ဗကပရဲ႕ ပါတီတြင္း အစြန္းေရာက္ ျဖဳတ္ထုတ္သတ္ လႈပ္ရွားမႈမ်ားမွာ အသက္စေတး သြားခဲ့ရၿပီး ကိုဖိုးသံေခ်ာင္းကေတာ့ ဗကပမွာ ရွိေနဆဲျဖစ္တယ္။

■ႏိုင္ငံေရးေၾကာင့္ မိသားစုတစ္ခုလံုး ေသကြဲေရာ ရွင္ကြဲပါ အကြဲကြဲအျပားျပား ၾကံဳေတြ႕ခဲ့ရေပမယ့္ ေလာကဓံ အထုအေထာင္းကို ၾကံ့ၾကံ့ခံကာ ေနာက္ဆံုးအခ်ိန္အထိ ႏိုင္ငံေရး လူမႈေရးအရ ျပည္သူလူထုဘက္က ခိုင္ခိုင္ မာမာ ရပ္တည္ခဲ့သူ လူထုခ်စ္တဲ့ စာေရးဆရာမႀကီးတစ္ဦး ျဖစ္ပါတယ္။

■၁၉၄၂ - ၄၄ ခု ဒုတိယ ကမၻာစစ္ႀကီးအတြင္းက ပိုင္ရြာကို ေခတၱေျပာင္းေရႊ႕ ေနထိုင္ၿပီး စာအုပ္ထုတ္ေ၀ေရး လုပ္ငန္းေတြကို ဆက္လက္ လုပ္ကိုင္ခဲ့တယ္။

■ ၁၉၄၅ ဇူလုိင္မွာ လူထုဂ်ာနယ္ စတင္ထုတ္ေ၀တဲ့အခါ လက္ေထာက္ အယ္ဒီတာ အျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ၿပီး ၁၉၄၆ ဧၿပီ ၁၉ ရက္ ေန႔မွာ လူထုသတင္းစာ စတင္ထုတ္ေ၀တဲ့အခါ အယ္ဒီတာအဖြဲ႕၀င္အျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ကာ “ဖခင္ ေအာင္ႏိုင္”ကေလာင္ခဲြနဲ႔ ႏိုင္ငံေရး ေဆြးေႏြးခန္း”ပင္တုိင္ေဆာင္းပါးကို ေရးသားခဲ့တယ္။ ၁၉၄၆ ေမလမွာ လူထုဂ်ာနယ္ကို ရပ္နားခဲ့တယ္။

■ ၁၉၄၇ မွာ လူထုဦးလွနဲ႔အတူ လြတ္လပ္ေရးအတြက္ ဦးေဆာင္ေနတဲ့ ဖဆပလအဖြဲ႕ရဲ႕ အာေဘာ္နဲ႔ ထပ္တူေရးသား တုိက္ပြဲ၀င္ခဲ့တယ္။

■ ၁၉၄၉ မွာ လူထုသတင္းစာနဲ႔ ႀကီးပြားေရး ပံုႏွိပ္စက္မ်ား တည္ရွိရာအေဆာက္အအုံကို ထိုစဥ္စစ္တပ္က ဒိုင္းနမိုင္းနဲ႔ ေဖာက္ခဲြ ဖ်က္ဆီးခဲ့တယ္။ ၁၉၄၉ ဧၿပီ ၂၄ ရက္မွာ လူထုသတင္းစာ ပိတ္ပင္ခံရတယ္။ ခင္ပြန္းသည္ လူထုဦးလွ၊ သားညီပုေလး (ကိုၿငိမ္းခ်မ္း) တို႕နဲ႔အတူ ထိန္းသိမ္းခံခဲ့ရတယ္။ အထိန္းသိမ္း ခံရသည္မွာ ၁ ႏွစ္၊ ၁ လ၊ ၁ ရက္ ၾကာျမင့္ခဲ့ၿပီး ၁၉၇၉ ခု ၾသဂုတ္ ၂၂ ရက္မွာမွ ျပန္လည္ လြတ္ေျမာက္ခဲ့ပါတယ္။

■၁၉၅၀ ႏို၀င္ဘာ ၁ ရက္မွာ ပိတ္ထားတဲ့ လူထုသတင္းစာကို ျပန္လည္ထုတ္ေ၀ခဲ့တယ္။ ၾသဂုတ္ ၁ ရက္မွာ လူထုဂ်ာနယ္ကို ျပန္လည္ထုတ္ေ၀ခဲ့တယ္။ လူထုဂ်ာနယ္နဲ႔ လူထုသတင္းစာကုိတြဲၿပီး ျပန္လည္ ထုတ္ေ၀ ခဲ့ခ်ိန္မွစၿပီး ခင္ပြန္းႏွင့္အတူ သတင္းစာ၊ ဂ်ာနယ္လုပ္ငန္းမ်ားကုိ ေဇာက္ခ် လုပ္ကုိင္ခဲ့ၿပီး လူထု ေဒၚအမာရယ္လို႔ အမည္တြင္လာ ခဲ့တယ္။

■ ၁၉၅၃ ဇြန္ ၆ ရက္မွာ ကမၻာ့ဒီမိုကရက္တစ္ အမ်ဳိးသမီးညီလာခံ (ကိုပင္ေဟဂင္)၊ ၁၅ ရက္မွာ ကမၻာ့ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ညီလာခံ (ဟန္ေဂရီ၊ ဘူဒါပက္)၊ ဇူလိုင္ ၂၅ ရက္မွာ ဒုတိယအႀကိမ္ ကမၻာ့လူငယ္နဲ႔ ေက်ာင္းသားပြဲေတာ္ (႐ူေမးနီးယား၊ ဘူခါရက္စ္) တို႔ကို တက္ေရာက္ခဲ့တယ္။

■၁၉၅၃ မွာ လူထု ဦးလွ ပုဒ္မ ၅ နဲ႔ အဖမ္းခံရလို႔ လူထု သတင္းစာ ေခါင္းႀကီးေတြကို တာ၀န္ခံ ေရးသားခဲ့တယ္။

■၁၉၅၉ မတ္ ၁၂ ရက္မွာ လူထုသတင္းစာ ခ်ိပ္ပိတ္ခံရတယ္။

■၁၉၆၀ ေမ ၁၀ရက္မွာ လူထုသတင္းစာ ျပန္လည္ထြက္ရွိခဲ့တယ္။

■ ၁၉၆၂ ေဖေဖာ္၀ါရီ ၃ ရက္ ေအ႐ိုဖလုတ္ေလေၾကာင္း ဖြင့္ပြဲသို႔ သတင္းစာဆရာ ကိုယ္စားလွယ္အျဖစ္ ဖိတ္ၾကားခံရသျဖင့္ ေမာ္စကိုသို႔ သြားေရာက္ခဲ့တယ္။ အျပန္တြင္ အေရွ႕ဂ်ာမနီ၊ ခ်က္ကိုစလိုဗက္ကီးယားနဲ႔ တ႐ုတ္ျပည္သူ႔သမၼတႏိုင္ငံမ်ားကို လည္ပတ္ခဲ့တယ္။ ဒီ ဥေရာပခရီးစဥ္ေတြကို ‘ဆိုရွယ္လစ္ တိုင္းျပည္မ်ားသို႔ အမည္ျဖင့္ စာအုပ္ေရးသား ထုတ္ေ၀ခဲ့တယ္။

■၁၉၆၄ မွာ ျပည္သူခ်စ္ေသာ အႏုပညာရွင္မ်ားစာအုပ္ျဖင့္ စာေပဗိမာန္ ျမန္မာ့ယဥ္ေက်းမႈ အႏုပညာဆုိင္ရာ စာေပပထမဆုကုိ ရရွိခဲ့ပါတယ္။

■၁၉၆၇ ဇူလိုင္ ၇ ရက္မွာ လူထုသတင္းစာ ရပ္စဲခံခဲ့ရတယ္။

■၁၉၇၀ မတ္ ၃ ရက္မွာ က်င္းပတဲ့ မႏၲေလးကြန္သာယာ စာတမ္းဖတ္ပြဲမွာ ဗမာ့ဖန္က်ီလုပ္ငန္း စာတမ္းကို ဖတ္ၾကားခဲ့တယ္။ ၁၉၇၁ မႏၲေလးဓမၼဗိမာန္မွာ ကေန႔ဗမာ သဘင္စာတမ္းကို ဖတ္ၾကားခဲ့တယ ္။ ၁၉၇၆ ၾသဂုတ္ ၁၉ ရက္ ဟံသာ၀တီသတင္းစာ စေနအေစာပိုင္း စာတမ္းဖတ္ပြဲမွာ အတၳဳပၸတိၱ စာေပစာတမ္း ဖတ္ၾကားတင္သြင္းခဲ့တယ္။

■ ၁၉၇၈ ၾသဂုတ္ ၂၁ ရက္မွာ ခင္ပြန္းသည္ လူထု ဦးလွ၊ သားညီပုေလး (ကိုၿငိမ္းခ်မ္း) တို႔နဲ႔အတူ ထိန္းသိမ္းခံရတယ္။ အထိမ္းသိမ္းခံရသည္မွာ တစ္ႏွစ္၊ တစ္လ၊ တစ္ရက္ ၾကာျမင့္ခဲ့ၿပီး၊ ၁၉၇၉ ခု ၾသဂုတ္ ၂၂ ရက္မွာမွ ျပန္လည္လြတ္ေျမာက္ခဲ့တယ္။

■ ၁၉၈၂ ၾသဂုတ္ ၇ ရက္၌ ခင္ပြန္းသည္ လူထုဦးလွ ကြယ္လြန္ခဲ့တယ္။

■ ၁၉၈၄ မတ္ ၄ မွာ ေလာင္ကြၽမ္းတဲ့ မႏၲေလးမီးႀကီးမွာ ႀကီးပြားေရးစာအုပ္တိုက္၊ ပံုႏွိပ္တိုက္၊ စကၠဴ သိုေလွာင္႐ံုေတြ မီးေလာင္ဆံုး႐ႈံးခဲ့တယ္။ ၁၉၈၅ ႏို၀င္ဘာ ၂၉၊ အသက္ (၇၀) ျပည့္ေမြးေန႔ကစၿပီး အမရပူရ ေတာင္ေလးလံုးေက်ာင္းမွာ ေမြးေန႔ပြဲ ႏွစ္စဥ္က်င္းပခဲ့တယ္။

■ ၁၉၉၂ ခုႏွစ္အတြင္း ရနံ႕သစ္မဂၢဇင္း၌ ဇမၺဴဒီပါ ေအာင္ထြန္း ကေလာင္အမည္ခြဲ ျဖင့္ ႏိုင္ငံတကာ ေဆာင္းပါးမ်ားကို ေရးသားခဲ့တယ္။

■ ၁၉၉၅ မႏၲေလးၿမိဳ႕ ဗဟုိအမ်ဳိးသားေက်ာင္း ေက်ာင္သားေဟာင္းမ်ား ဦးစီးထုတ္ေ၀တဲ့ (၇၅) ႀကိမ္ေျမာက္ အမ်ဳိးသားေန႔ စိန္ရတု အထိမ္းအမွတ္ မဂၢဇင္းတာ၀န္ခံ အယ္ဒီတာအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့တယ္။ နဒီျမန္မာ ဦးေအာင္ခုိင္၊ ေဒၚညိဳမီ မိသားစုမွ နာေရးယာဥ္တစ္စီး လွဴဒါန္းၿပီး ေတာင္စလင္းဆရာေတာ္ ဦးတိကၡက ေက်ာင္း၀င္းအတြင္း ေပႏွစ္ရာပတ္လည္ ေျမကြက္ကို အသံုးျပဳခြင့္ေပးလို႔ ၁၉၉၈ ေမ ၇ ရက္ေန႕မွာ ျဗဟၼစိုရ္ လူမႈကူညီေရးအသင္းကို မႏၱေလးတြင္ စတင္ ဦးေဆာင္ ဖြဲ႕စည္းခဲ့တယ္။ ထိုအသင္းမွာ နာယကအျဖစ္ တာ၀န္ယူခဲ့တယ္။ နာေရး ကူညီမႈ အပိုင္းမွာအသားက်လာသည့္အခါ က်န္းမာေရး ကူညီမႈမ်ားကို ၂၀၀၀ ျပည့္ႏွစ္ ဧၿပီ ၄ ရက္မွ စၿပီး ကူညီေပးခဲ့တယ္။

ထင္ရွားေသာ စာအုပ္မ်ားမွာ ျမန္မာျပည္တြင္ စစ္ေဆးခဲ့ေသာ အမႈအခင္းမ်ား (၁၉၃၈)၊ စႏၵမာလာ (၁၉၄၀)၊ ျပည္သူခ်စ္ေသာ အႏုပညာသည္မ်ား (၁၉၆၄)၊ ဘ၀ခ်င္း မတူသည့္ တ႐ုတ္ျပည္ (၁၉၆၆)၊ ေအာင္ဗလ ဖုိးစိန္ စိန္ကတုံး (၁၉၆၇) ၊ ေရႊ႐ုိးဦးဘကေလး (၁၉၆၉)၊ ေရႊမန္းတင္ေမာင္ (၁၉၇၀)၊ အၿငိမ့္ (၁၉၇၃)၊ ေရႊေဒါင္းေတာင္ ေဆာင္းပါးမ်ား (၁၉၇၅)၊ ဆရာႀကီးသခင္ ကုိယ္ေတာ္မႈိင္း (၁၉၇၆)၊ အာဖရိက ၀တၴဳတုိမ်ား (၁၉၈၉)၊ မႏၲေလးသူ မႏၲေလးသားမ်ား (၁၉၉၁)၊ ထုိင္း၀တၴဳတုိမ်ား (၁၉၉၂)၊ ထုိင္း၀တၴဳတုိမ်ား (၂) (၁၉၉၃)၊ ရတနာပုံ မႏၲေလး ကြၽန္မတို႔ မႏၲေလး (၁၉၉၃)၊ သာသနာ့တန္ေဆာင္ ဆရာေတာ္ႀကီးမ်ား (၁၉၉၄)၊ ကြၽန္မတုိ႕ ငယ္ငယ္က (၁၉၉၄)၊ အေမ့ေရွးစကား (၁၉၉၇) တို႔ ျဖစ္ၾကပါတယ္။

လူထု ေဒၚအမာ (၉၂)ႏွစ္သည္ ၂၀၀၈-ခု ဧၿပီ ၇ ရက္ နံနက္ ၈ နာရီ ၃၇ မိနစ္မွာ မႏၲေလးေဆး႐ုံႀကီး၌ ႏွလုံးေရာဂါျဖင့္ ကြယ္လြန္သြားခဲ့တယ္။ ကြယ္လြန္ခ်ိန္မွာ သားသမီး (၄) ဦးျဖစ္ေသာ ရဲေဘာ္ဖိုးသံေခ်ာင္း၊ ဦးၿငိမ္းခ်မ္း (ေခၚ) ညီပုေလး(စာေရးဆရာ)၊ ေဒါက္တာ သန္းရင္မာႏွင့္ ေဒၚတင္၀င္းတို႔ က်န္ရစ္ခဲ့တယ္။ ႐ုပ္အေလာင္းကို သမီးအႀကီး ျမမဥၨဴ အိမ္တြင္ထားရွိၿပီး စ်ာပန အခမ္းအနားကို နံနက္ (၁၀) နာရီတြင္ ၾကာနီကန္ သုႆန္တြင္ မီးသၿဂဳႋဟ္၍ အ႐ုိးျပာကို ဧရာ၀တီျမစ္ လည္ေကာင္မွာ ေမွ်ာခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။

ကိုေန(မန္း)