အတိတ္၊ နိမိတ္၊ တေဘာင္၊ စနည္း

ျမန္မာျပည္မွျမန္မာလူမ်ဳိး ·

• လြန္ခဲ့ေသာ ၁ နွစ္ေက်ာ္ ၂ ႏွစ္ခန္ ့က ရန္ကုန္ျမိဳ ့တြင္ တေဘာင္တစ္ခု ေပၚထြက္ခဲ့ေသးသည္။
  “ရန္ကုန္ အုတ္ပံု၊ မႏၲေလး ျပာပံု “ ဟူေသာ တေဘာင္စကား ေပၚထြက္လာခဲ့သည္။
  . . .
  
  ဇမၺဴဒီပါေတာင္ကြ်န္း ၾသဘာနိမိတ္ထြန္း ဟူသည့္ စကားႏွင့္အညီ ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ၾကီးသည္ ဇမၺဴဒီပါ လက်ာ္ေတာင္ကြ်န္းတြင္ ပါ၀င္ေသာ ျပည္ၾကီးတစ္ျပည္ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ေရွးပညာရွိေဟာင္းတို ့စကားႏွင့္အညီ ေျပာရပါလွ်င္ နိမိတ္ႏွင့္တကြ အတိတ္၊ တေဘာင္၊ စနည္း၊ ဘေ၀ါ တို ့ႏွင့္ အက်ိဳးအျပစ္ ေပးတတ္သည္ ဟု ယူဆရေပမည္။
  နိမိတ္ ဟူသည္မွာ ေတြ ့ျမင္ရေတာ့ မည္ ့အနာဂတ္အေၾကာင္းအျခင္းအရာမ်ားကို ၾကိဳတင္ၾကည့္သည့္ အတတ္ပညာ ဟုိဆိုလိုေပသည္။
  အတိတ္ဟူေသာ စကားမွာ ေနာင္အနာဂတ္တြင္ မည္သို ့ျဖစ္မည္ကို ၾကိဳတင္ေဟာေျပာႏိုင္ေသာ အေၾကာင္းအခ်င္းအရာမ်ားကို အေၾကာင္းအခ်င္းရာမ်ားႏွင့္တကြ ခ်င့္ခ်ိန္ေထာက္ဆကာ ေဟာေျပာသည္ ဟုဆိုလိုသည္။
  တေဘာင္ ဟူသည္မွာ ေနာင္ေသာအခါတြင္ မည္သို ့မည္ပံု ျဖစ္မည္ကို ၾကိဳတင္ေျပာဆိုထားျခင္း ကို ဆိုလိုပါသည္။
  စနည္း ဟူေသာ စကားသည္ မည္သို ့မည္ပံု ျဖစ္မည္။ လိုက္နာရမည္တို ့ကို ျပဆိုျခင္းျဖစ္ျပီး ျဖစ္လာမည့္အျဖစ္အပ်က္ကို စံယူရန္ ျပျခင္းကို ဆိုလိုပါသည္။
  
  နိမိတ္ယူပံုအမ်ိဳးမ်ိဳးရွိေပသည္။ အေၾကာင္းအရာတစ္ခုခုအား ဆံုးျဖတ္ရမည္၊ ျပဳလုပ္ရမည္ဟု
  ေတြ ့ၾကံဳလာပါက မိမိပတ္၀န္းက်င္တြင္ ျဖစ္ပ်က္ေနေသာ အခ်င္းအရာမ်ားကို စူးစမ္းေလ့လာရေပသည္။
  ပကတိ နိမိတ္ ႏွင့္ ၀ိကတိ နိမိတ္ ဟု နိမိတ္ယူရာတြင္ အေလးထားရမည့္ အခ်က္မ်ားရွိေသးသည္။
  
  ပကတိနိမိတ္ဟူသည္မွာ သာမန္ ျဖစ္ရိုးျဖစ္စဥ္ ေတြ ့ျမင္ၾကံဳေတြ ့ရေလ ့ရွိသည့္ျမင္ကြင္းမ်ိဳးျဖစ္သည္။
  နံနက္ေစာေစာ ”ပဲျပဳတ္၊ အီၾကာေကြး” ဟု အသံၾကားတိုင္း နိမိတ္မဟုတ္။ ခိုက္ရန္ျဖစ္ပြားသျဖင့္ ေခါင္းတြင္ ေသြးထြက္သည္ကို ျမင္ရတိုင္း နိမိတ္မဟုတ္။ ကားဘီးေပါက္သံၾကားတိုင္း နိမိတ္မဟုတ္၊ ကား တြယ္စီးစဥ္ လက္မအားသျဖင့္ ၀တ္ထားေသာ ခါး၀တ္တန္ဆာကြ်တ္က်ျခင္းသည္လည္း နိမိတ္မဟုတ္။ ထုိအခ်င္းအရာမ်ားကား ျဖစ္ရိုးျဖစ္စဥ္ ၊ ျပဳေနျမဲ သေဘာတရားမ်ားသာျဖစ္သည္။
  
  ၀ိကတိ နိမိတ္ဟူသည္ သာမန္ထက္ထူူးကဲစြာျဖင့္ မိမိေရွ ့တြင္ ျမင္ေတြ ့၊ ၾကားေတြ ့ရေသာ အျဖစ္အပ်က္မ်ား ၊ အသံမ်ား အားဆိုလိုသည္။ ပ႑ဳကမၺလာ ေက်ာက္ဖ်ာတင္းျခင္း။ ဘုရားျဖစ္သည့္အခါ ထင္လာေသာနိမိတ္၊ မယ္ေတာ္မာယာ အိပ္မက္နိမိတ္ အစရွိသည္တို ့သည္
  ၀ိကတိနိမိတ္မ်ားျဖစ္သည္။ ယခုေခတ္အျမင္မ်ားျဖင့္ ၀ိကတိနိမိတ္မ်ားကို ေလ့လာၾကည့္ပါက အာေမဍိတ္ နိမိတ္ျဖစ္သည့္ လမ္းသြားေနစဥ္ အခင္းတစ္ခုခုကို သတိျပဳလ်က္ျဖင့္ နင္းစဥ္ အခင္းေခ်ာသျဖင့္ ဟန္ခ်က္ပ်က္သြားျခင္း၊ အေၾကြးေတာင္းရာတြင္ လမ္းတစ္၀က္ တြင္ အသုဘနိမိတ္ျမင္ေတြ ့ျခင္း ၊ ဓါတ္ေတာ္ကြန္ ့ျမဴးျခင္း အစရွိသည္တို ့ျဖစ္သည္။
  
  ဘုရားပန္းကပ္ရန္အတြက္ ပန္းအိုးတြင္ ေရျဖည့္၊ ပန္းအလွျပင္ျပီး ဘုရားစင္ရွိရာသို ့ျပန္လာစဥ္ ပန္းအိုးမွာ ေရ ႏွင့္ ေခ်ာကာ အေလးခ်ိန္စီးေနသျဖင့္ လက္မျမဲကာ ပန္းအိုးက်ကြဲျခင္းသည္
  ၀ိကတိနိမိတ္မဟုတ္ေပ။ မဆင္မျခင္ျဖင့္ အေျပးအလႊားျဖင့္ အိမ္ေပၚတက္စဥ္ ေလွကားျဖင့္ ခလုတ္တိုက္မိျခင္းသည္လည္း ၀ိကတိနိမိတ္မဟုတ္ ဟုမွတ္ယူရေပမည္။
  
  ယခုေခတ္ကာလတြင္ စကားနိမိတ္အား အလြန္အေရးထားသည္ကိုလည္း ေတြ ့ျမင္ႏိုင္သည္။ အခါေပးဆရာတစ္ဦးမွ အုတ္ျမစ္ခ်ရန္ ေနရာသို ့ေနရာယူရန္ ေျပာဆိုရာတြင္ စကားအသံုးအႏွဳန္းမွား ကာ “ဆင္းခ်ိန္တန္ပါျပီ“ ဟု ေျပာဆိုမိသျဖင့္ အခါေပးဆရာ မ်က္ႏွာပန္းမလွ ျဖစ္ခဲ့ရေပသည္။
  အထက္ေဖာ္ျပပါ အေၾကာင္းအခ်င္းရာမ်ားသည္ ကား နိမိတ္ ျဖင့္ သက္ဆိုင္ေသာ ေတြးေတာဆင္ျခင္စရာ မ်ားျဖစ္သည္။ တစ္စံုတစ္ခုအတြက္ ျမင္ျမင္သမွ် နိမိတ္လိုက္ေကာက္ေနျခင္း သည္ မွားယြင္းေသာ အယူအဆတစ္ခုမွ်သာ ျဖစ္သည္။
  
  အတိတ္ဟူေသာစကားသည္ မ်က္ေမွာက္ကာလတြင္ ျဖစ္မည္ (သို ့)ျဖစ္ေစ။ ေနာင္အနာဂတ္တြင္ ျဖစ္မည္
  (သို ့) ျဖစ္ေစ၊ အတိတ္ကာလတြင္ ျဖစ္ခဲ့၊ ထင္ရွားခဲ့ဖူးသည့္ အေၾကာင္းမ်ားကို ဥပမာေဆာင္ကာ သည္လို ျဖစ္ရသည္ကို ျမင္သည္ ဟု ေျပာျခင္းမ်ိဳးျဖစ္သည္။
  အေလာင္းမင္းတရား ေပၚထြန္းလာသည့္အခါ အတိတ္တစ္ခု ေပၚေပါက္ခဲ့သည္။ ဘာသာေရး စာေပ သင္ၾကားရာတြင္ စာအစ နေမာက ဟု ဆိုသည့္အတိုင္း နေမာတႆ မွ စျပီး သင္ေသာ္ျငားလည္း ထိုအခါက “ေအာင္ေဇယ်တု၊ သဗၺမဂၤလံ“ ဟု ျပင္ဆင္ခဲ့သျဖင့္ ပညာရွိမ်ားမွ “ေအာင္ေဇယ်“ အမည္ရွိသူ ေကာင္းစားမည့္ အတိတ္ျဖစ္ေၾကာင္း အဓိပၸာယ္ ေကာက္ယူခဲ့ၾကသည္။
  ယခုေခတ္တြင္ အခါေပးဆရာမ်ား ေစခိုင္းခ်က္အရ သင္ခန္းစာ မ်ား ၊ ေနထိုင္ရာ အရပ္ေဒသ၊ သုသာန္မ်ားအား ဟိုေျပာင္းဒီေျပာင္း၊ ဟိုေရႊ ့ဒီေရႊ ့၊ ဟုိဖ်က္ဒီျဖဳတ္ လုပ္ေနၾကျခင္းသည္ အတိတ္ဟူသည့္ စကားအား အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေနျခင္းေလာ ဟု စဥ္းစားစရာပင္ ျဖစ္ေနေတာ့သည္။ အတိတ္ကို ေျမလွန္ျပစ္မည္ ဟူေသာ စကားအတိုင္း လုပ္ေဆာင္ေနၾကသလားဟု ပင္ ထင္မိပါသည္။ မင္းက်န္စစ္၊ အေနာ္ရထာ၊ အေလာင္းမင္းတရား ရုပ္ထုမ်ား ထုလုပ္ၾကျခင္းသည္ကား ျမန္မာႏိုင္ငံအား ပထမျမန္မာႏိုင္ငံ ၊ ဒုတိယ ၊ တတိယ ျမန္မာ ႏိုင္ငံ အစရွိသျဖင့္ တည္ေထာင္ခဲ့ၾကေသာ မင္း၃ မင္းအားဂုဏ္ျပဳျခင္းျဖင့္ အမွတ္တရျပဳလုပ္ခဲ့သည္ဟု အခါေပးဆရာမ်ားအလိုအရ အေကာင္းဘက္မွ ထင္ျမင္မိသည္ဆိုပါက
  ၀မ္းေျမာက္ပါသည္။ သို ့ေသာ္ အျခားတစ္ဖက္မွ ေတြးၾကည့္ပါက ၃ ေယာက္ေပါင္း ေလာင္းေက်ာ္ ဆိုသည့္ အတိတ္မွ စကားအား ေဖာ္ေဆာင္ေနျခင္းပင္လား ဟု ထင္မွတ္စရာပင္။ ေလာင္းေက်ာ္ဆိုသည္ကို ေတြးပင္မေတြးရဲေတာ့ေခ်။
  
  တေဘာင္ဟူသည္ လက္ရွိပစၥဳပၸာန္မွ အနာဂတ္အေရးအတြက္ ေမွ်ာ္ေတြးေျပာဆိုျခင္းျဖစ္သည္။
  အရူးစကား၊ သဘင္သည္စကား မ်ားကို တေဘာင္ဟု မွတ္ယူၾကသည္။ သီေပါမင္း ထီးနန္းဆက္ခံရမည့္အေရးကို အရူးမ တစ္ေယာက္မွ “ေရႊမိုးရြာလိ ု့မယ္မေအး၊ ေငြမိုးရြာလို ့မယ္မေအး၊ ပထမျပန္ရွင္လိန္ထြက္၊ နန္းတက္မွေအး“ ဟူ သီဆိုခဲ့သည္ကို ပညာရွိမ်ားက သီေပါမင္း ထီးနန္းစံရမည္ ဟု တေဘာင္ဖတ္ခဲ့ၾကသည္။ တေဘာင္စကားအား ယခုေခတ္တြင္ အရူးမ်ား၊ ဇတ္သဘင္မ်ား၊ လူရႊင္ေတာ္မ်ား ထံမွ ေကာက္ယူႏိုင္ေပသည္။
  
  လြန္ခဲ့ေသာ ၁ နွစ္ေက်ာ္ ၂ ႏွစ္ခန္ ့က ရန္ကုန္ျမိဳ ့တြင္ တေဘာင္တစ္ခု ေပၚထြက္ခဲ့ေသးသည္။
  “ရန္ကုန္ အုတ္ပံု၊ မႏၲေလး ျပာပံု “ ဟူေသာ တေဘာင္စကား ေပၚထြက္လာခဲ့သည္။
  ၄င္းအခ်ိန္ကာလအတြင္း ေျမငလ်င္တုန္လွဳပ္မွဳမ်ား အေရွ ့ေတာင္ အာရွ တြင္ ျဖစ္ပြားလ်က္ရွိၾကသည္။ ထို တေဘာင္ ၏ ဆိုလိုရင္းအား အမ်ိဳးမ်ိဳးေကာက္ယူခဲ့ၾကသည္။
  အခ်ိဳ ့လူမ်ားက ရန္ကုန္ျမိဳ ့ၾကီး ျမိဳ ့ပ်က္စီးကာ အုတ္ပံုမွ်ပင္က်န္ခဲ့မည္။ မႏၲေလးျမိဳ ့ၾကီးကား မီးေလာင္မွဳေၾကာင့္ ျပာပံုအတိ ျဖစ္မည္ဟု တေဘာင္ ဖတ္ၾကသည္။ သို ့ေသာ္လည္း အျခားဘက္မွ စဥ္းစားမည္ဆိုပါက ရန္ကုန္ျမိဳ ့တြင္ ယခင္ကထက္ ပိုမိုျပီး လူအမ်ား အုတ္အုတ္က်က္က်က္၊ စုရံုးစုရံုး။ သတင္းစကားမ်ားပုိမို ျဖစ္မည္။ မႏၲေလးျမိဳ ့တြင္ လူအမ်ား၊ ရဟန္းသံဃာေတာ္မ်ား ပ်ာယာခတ္မည္။ ျပာပံုအား ေျပာင္းျပန္ယူပါက ျပံဳပါ- တစ္ျပံဳလံုးပါမည္ ။ ထို ့ေၾကာင့္ အေၾကာင္းအရာတစ္ခုခုျဖစ္ပြားမည္ ဆုိပါက ရဟန္း၊ ရွင္ ၊ လူအမ်ား စုစည္းကာ တစ္ျပံဳလံုးပါလာမည္ စသျဖင့္ တေဘာင္ ေကာက္ယူႏိုင္ေပသည္။
  
  စနည္း ဟူသည္ အမွတ္တမဲ့ ေျပာဆိုေသာ စကားတို ့အား မွတ္သားကာ အဓိပၸာယ္ ဖတ္ရေသာ နည္းမ်ိဳးျဖစ္သည္။ ဆရာေတာ္ ခင္ၾကီးေဖ်ာ္ နာမက်န္းျဖစ္စဥ္ အေျခအေနကိုစနည္းနာ ျပီး တြက္ဆရန္ အတြက္ စနည္းနာေစရာ မိခင္တစ္ဦး၏ “သီေဘာသံုးဆယ္“ ဟူေသာ သီခ်င္းျဖင့္ ကေလးေခ်ာ့သံကို စနည္းနာျပီး အဓိပၸာယ္ျပန္ဆိုရာ မိမိမၾကာခင္ မုခ်ေသရမည္ဟု သိရွိျပီး ကုသျခင္းကို မခံယူခဲ့ေပ။ ေရွးယခင္ ဘုရင္မင္းမ်ား တိုင္းေရးျပည္ရာ အေျခအေနကို သိရွိရန္ စနည္းနာထြက္ျခင္းသည္လည္း ထိုနည္းလည္းေကာင္းပင္။
  
  ဇမၺဴဒီပါေတာင္ကြ်န္း တည္ရွိေနသမွ် ျမန္မာ့ယုတၲိပညာရပ္ျဖစ္ေသာ အယူေတာ္ မဂၤလာ ေကာက္ထံုးမ်ားကား တိမ္ေကာေပ်ာက္ပ်က္မသြားပဲ တည္ရွိေနမည္သာ……
  
  ++ အခါေပးဆရာမ်ား အယူအဆမ်ားကို တင္ျပျခင္းသာျဖစ္ပါသည္။ ++
  
  ေတးေအးရိပ္
  က်မ္းကိုး ။ ။ အယူေတာ္မဂၤလာ ေလွ်ာက္ထံုး