HIV Prevention ကာကြယ္ေဆး

 Dr. Tint Swe

 

HIV Prevention ကာကြယ္ေဆး

ဆရာခင္ဗ်ာ ကြ်န္ေတာ္ အသက္ ၃ဝ ႏွစ္ျဖစ္ပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္ ေငြေႀကးျဖင့္ ငွားရမ္းႏုိင္ေသာမိန္းမနဲ႔ ကြန္ဒံုးမပါပဲ႕႕႕႕႕ ရက္ေန႔ကဆက္ဆံမိခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္တေန႔မွာ HIV prevention အဖြဲ႔အစည္းခုအား မည္သည့္နည္းျဖင့္ HIV ကို ကာကြယ္ရန္ေဆး မရိွဘူးလားဟု ဖုန္းျဖင့္ဆက္သြယ္ေမးျမန္းခဲ႔ရာ ကာကြယ္ရန္ေဆးမရိွေႀကာင္းႏွင့္ ေနာက္ ၃ လေနက ေဆးစစ္ရန္လိုအပ္ေႀကာင္း ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္သိလိုသည္မွာ ကာကြယ္ရန္ေဆး တကယ္မရိွတာလား။ ျမန္မာႏိုင္ငံအေျခအေနႏွင့္ မရိွတာလား။ ကြ်န္ေတာ္ ျပင္ဦးလြင္ျမိဳ႕တြင္ေနထိုင္ပါသည္။ ၃ လႀကာေနျပီးမွ ေဆးစစ္ခ်က္ကို အတည္ၿပဳယူႏိုင္မွာလား။ ၃ လထက္ေစာ၍ စစ္ေဆးလို႔မရႏိုင္ဘူးလားဆရာ။ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္ဆရာ။

HIV စစ္ေဆးတာကို အခုစာေရးတဲ့အခ်ိန္ထိေတာ့ သံသယျဖစ္စရာနဲ႔ေတြ႔ၾကံဳအျပီးေနာက္ (၃) လေနမွသာစစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ေစာသိႏိုင္တဲ့နည္း စမ္းသပ္မႈေတြေတာ့ရွိပါတယ္။ အတည္ျပဳထားတာေတာ့မရွိေသးပါ။

HIV ကို Pre-exposure Prophylaxis (PrEP) ပိုးနဲ႔ မေတြ႔ခင္ ေဆးၾကိဳတင္ေသာက္နည္းနဲ႔ ကာကြယ္ႏိုင္တယ္။ HIV သံသယရွိတဲ့ လိင္မႈျပဳမယ္ဆိုသူတိုင္း Truvada ေဆး ၂ ျပားကို ၂၄ နာရီ ၾကိဳတင္ေသာက္ပါ။ အဲလိုအမႈျပဳျပီးရင္ တရက္ ၁ လံုး၊ ၂ ရက္ဆက္ ေသာက္လိုက္ပါ။ ၃ ေနရင္ ေဆးစစ္ပါ။ Truvada ဟာ ေဆးျပားျဖစ္တယ္။ လူၾကီးေတြကို တေန႔မွာ Tenofovir (Viread) 300 mg နဲ႔ Emtricitabine (Emtriva) 200 mg ပါတဲ့ တြဲထားတဲ့ေဆးျဖစ္တယ္။ အစာနဲ႔ နီးနီးေဝးေဝး ေသာက္ႏိုင္တယ္။ ေက်ာက္ကပ္မေကာင္းရင္ ေဆးေလွွ်ာ့ရမယ္။

ေဆးဝါးေဗဒလို Nucleoside analog reverse transcriptase inhibitors (Nukes) ျဖစ္တယ္။ HIV ရဲ႕ RNA ကေန DNA ျဖစ္လာေအာင္ ကူညီေပးတဲ့ (အင္ဇိုင္းမ္) အေျပာင္းအလဲကို သက္ေရာက္ေစတယ္။ ဒီျဖစ္စဥ္ဟာ HIV ပိုးရဲ႕ Genetic code မ်ိဳးဗီဇ (ကုတ္) ကို ကူးစက္ခံရတဲ့ (ဆဲလ္) ရဲ႕ Genetic code မ်ိဳးဗီဇ (ကုတ္) ထဲကိုမဝင္ႏိုင္ခင္ လုပ္ေပးတာ ျဖစ္တယ္။ Truvada ေဆးကို ၂ဝဝ၄ ကတည္းက အသိအမွတ္ျပဳထားခဲ့ပါတယ္။ ၁၈ ႏွစ္ေအာက္ ကေလးလူငယ္ေတြနဲ႔ Hepatitis B ဘီပိုးရွိေနသူေတြအတြက္ စမ္းသပ္မႈေတြ မစံုေသးပါ။ ေဆးမေပးခင္ CD4 Cell count နဲ႔ Viral load (ဗိုင္းရပ္စ္) အေရအတြက္၊ ေရာဂါလကၡဏာေတြကိုပါ သိရမယ္။ ဒီေဆးနဲ႔ တျခား (ARVs) ေတြနဲ႔ တြဲေသာက္သူေတြမွာ (ဗိုင္းရပ္စ္) အေရအတြက္ သိသိသာသာ ေလွ်ာ့လာတာတယ္။ CD4 cell counts တက္လာတယ္။

ဘယ္ ART/ARV ေဆးမဆို ေသာက္ခါစမွာ ေခါင္းကိုက္၊ ေသြးဖိအားတက္၊ ေနမေကာင္းသလို ခံစားရတာေတြ ျဖစ္တယ္။ ေဆးေသာက္တာ ၾကာရင္ေတာ့ ခံစားရတာေတြသက္သာလာမယ္။ Truvada ေဆးေၾကာင့္ ေခါင္းကိုက္၊ ပ်ိဳ႕-အန္၊ အနီျပင္ထြက္၊ အစားပ်က္တာေတြ ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ တခ်ိဳ႕ လူေတြမွာ Creatinine နဲ႔ Transaminases (အင္ဇိုင္းမ္) ေတြတက္တာ ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ အသည္း၊ ေက်ာက္ကပ္ မေကာင္းရင္ ဒါေတြမ်ားေနတယ္။ ရိုးတြင္းျခင္ဆီ အားနည္းေစႏိုင္ေသးလို႔ (ကယ္လ္စီယမ္) နဲ႔ ဗီတာမင္ (ဒီ) ေတြပါ ေသာက္တာေကာင္းတယ္။ တခ်ိဳ႕မွာ Lactic acid လဲတက္ႏိုင္တယ္။ အသည္းအဆီဖံုးတာ ျဖစ္လာႏိုင္တယ္။ Lamivudine (Epivir, 3TC), Combivir, Trizivir or Epzicom ေဆးေတြနဲ႔ တြဲမေသာက္သင့္ဘူး။ အေမရိကန္ ဖက္ဒရယ္လမ္းညႊန္ကို ၁၄-၅-၂ဝ၁၄ ေန႔က ထုတ္ထားတယ္။ Truvada ေဆးက ၉၂% ကာကြယ္တယ္။ (ေဂး) ေတြ၊ စအိုလမ္းသံုးသူေတြ ေန႔တိုင္းေသာက္ရတယ္။ ၃ လေနရင္ ေဆးစစ္ပါ။

အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု ဆီယာတယ္လ္မွာက်င္းပခဲ့တဲ့ ကြန္ဖရင့္မွာ ယူေကႏိုင္ငံကပညာရွင္ေတြကေန Truvada ေဆးဟာ HIV ကူးစက္ခံရႏိုင္ေျခ ၈၆% နည္းေစတယ္လို႔ ေျပာလိုက္ပါတယ္။ အဲလိုေဆးေပးနည္းကို Pre-exposure prophylaxis (PrEP) လို႔ေခၚတယ္။ ၂ဝ၁၂ ကတည္းက လူေပါင္း ၅၄၅ ေယာက္ကုိ စမ္းသပ္ခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ ၂၇၆ ေယာက္ကုိ အဲလိုေဆး ခ်က္ခ်င္း ေပးခဲ့ျပီး၊ ၂၆၉ ေယာက္ကိုေတာ့ ၁၂ လေနမွသာ ေဆးေပးပါတယ္။ ၂၂ ေယာက္မွာ ပထမႏွစ္အတြင္း HIV ကူးစက္ခံရတယ္။ ၃ ေယာက္က ပထမအုပ္စုကျဖစ္ျပီး၊ က်န္ ၁၉ ေယာက္က ဒုတိယအုပ္စုက ျဖစ္ပါတယ္။ ၁႕၃% နဲ႔ ၈႕၉% ကူးစက္ၾကတယ္။ ဒါေၾကာင့္ HIV ပိုးရွိေနသူနဲ႔ အတူေနသူေတြဟာ Truvada ေဆးကို ခ်က္ခ်င္းေသာက္ရင္ HIV ကူးစက္လာမွာကို ကာကြယ္ဖို႔ သံုးႏိုင္ၾကပါတယ္။

ေန႔စဥ္ tenofovir disoproxil fumarate (TDF) 300 mg နဲ႔ emtricitabine (FTC) (Truvada) 200 mg ေပးနည္း ျဖစ္တယ္။ က်ား-က်ား လိင္ဆက္ဆံသူ၊ က်ား-မ လိင္ဆက္ဆံသူ၊ HIV အလာအလာရွိတဲ့ မူးယစ္ေဆး ထိုးသူေတြကို ေပးတယ္။ HIV infection ကို ၃ လတခါ ေဆးစစ္ေနသင့္တယ္။ ေက်ာက္ကပ္အေျခအေနကို ၆ လတခါ စစ္ေနသင့္တယ္။

1. HIV အတြက္ Truvada ေဆး http://doctortintswe.blogspot.com/2014/12/hiv-truvada.html
2. HIV Prevention ကာကြယ္ေဆး http://doctortintswe.blogspot.com/2014/10/hiv-prevention.html
3. HIV အတြက္ ART ေဆးမ်ား http://doctortintswe.blogspot.com/2015/02/hiv-art.html

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၈-၃-၂ဝ၁၅
၁၉-၄-၂ဝ၁၅
၃၁-၃-၂ဝ၁၆