၁။ ငွက္ဖ်ားေရာဂါဆိုတာဘာလဲ။

 

က်န္းမာေရးစာတိုမ်ားစုစည္းမွဳ

၁။ ငွက္ဖ်ားေရာဂါဆိုတာဘာလဲ။

ပလတ္စမိုဒီယမ္ေခၚတဲ့ ကပ္ပါးပိုး လူရဲ႕ခႏၶာကုိယ္ထဲကို ၀င္ေရာက္ျခင္းအားျဖင့္ ရရွိေသာ ေရာဂါျဖစ္ပါတယ္။ ေရာဂါ လကၡဏာေတြကေတာ့ ဖ်ားျခင္း၊ ခ်မ္းတုန္ျခင္း၊ အန္ျခင္း၊ ေခါင္းကိုက္ျခင္း၊ အဖ်ားက်ၿပီးေနာက္ ေခၽြးမ်ားထြက္ျခင္း၊ ေသြးအားနည္း ျခင္း၊ အသား၀ါျခင္း၊ ေဘလံုးႀကီးျခင္း၊ အသည္းႀကီးျခင္းစတဲ့ လကၡဏာေတြ ေတြ႕ရပါတယ္။ ငွက္ဖ်ားပိုးအမ်ိဳးအစားေပၚမူတည္ၿပီး ပုိးပြားမ်ားမႈအခ်ိန္ကိုလိုက္၍ ေန႔စဥ္ အခ်ိန္မွန္ေသာ္ လည္းေကာင္း၊ တစ္ရက္ျခားအခ်ိန္မွန္ေသာ္လည္းေကာင္း အဖ်ားတက္တက္ပါ တယ္။ အဖ်ားက်သြားတဲ့အခ်ိန္မွာ လူေကာင္းပကတိအတုိင္းပါပဲ။ ငွက္ဖ်ားတာရွည္လာရင္ ေသြးနီဥေတြကို ဖ်က္ဆီးတဲ့အတြက္ ေသြးအားနည္းလာေသာေၾကာင့္ ေအာက္မ်က္ခြံႏွင့္ အသားအေရာင္ျဖဴေဖ်ာ့လာႏိုင္ပါတယ္။ ေနာက္ဆက္တြဲ ႐ႈပ္ေထြးမႈမ်ားျဖစ္ ဦးေႏွာက္တြင္း ငွက္ဖ်ားပိုး၀င္ျခင္း၊ ဆီးအေရာင္မည္းမည္းမ်ားသြားျခင္း စသည္တို႔ခံစားရရွိႏိုင္ပါတယ္။ ေနာက္ဆက္တြဲ႐ႈပ္ေထြးမႈ မ်ား၀င္လာရင္ အသက္အႏၲရာယ္စုိးရိမ္ရပါတယ္။ ကေလးငယ္မ်ားနဲ႕ ကုိယ္၀န္ေဆာင္မိခင္ေတြမွာ ငွက္ဖ်ားေရာဂါရဲ႕ဒဏ္ကုိ ပိုမိုျပင္းထန္စြာခံစားရေလ့ရွိပါတယ္။ ငွက္ဖ်ားပိုးခႏၶာကိုယ္ထဲမွာ က်န္ေနခဲ့ရင္ (၂)ႏွစ္ေက်ာ္ေလာက္အထိ ငွက္ဖ်ားျပန္ထတတ္ပါ တယ္။ ငွက္ဖ်ားပိုး(၄)မ်ိဳး ရွိပါတယ္။ (၄)မ်ိဳးစလံုး ျမန္မာႏိုင္ငံမွာေတြ႔ႏိုင္ပါတယ္။ ပလက္စမိုဒီယမ္ဖဲ (လ္) ဆီေပရင္ (Plasmodium Falciparaum) ပိုးေၾကာင့္ ျဖစ္ရင္ အႏၲရာယ္ပိုမ်ားပါတယ္။


၂။ ငွက္ဖ်ားပိုးျဖစ္ႏိုင္ေခ်ရွိတဲ့သူေတြက ဘယ္သူေတြလဲ။

လူႀကီး၊ လူငယ္မေရြး အေနာဖလီးဟုေခၚေသာ ျခင္အမ အကိုက္ခံရရင္ ငွက္မ်ားပိုးကူးစက္ခံရႏိုင္ပါတယ္။ ဒီျခင္က ျခင္အမျဖစ္ၿပီး၊ ညေနမိုးခ်ဳပ္ခ်ိန္နဲ႕ အာ႐ံုတက္ခ်ိန္အၾကား ကိုက္ေလ့ရွိပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ျမစ္၀ကၽြန္းေပၚႏွင့္ ေျမျပန္႔ လြင္ျပင္ေဒသ၊ ပင္လယ္ကမ္းေျခေဒသမ်ား၊ သစ္ေတာႏွင့္ဆက္စပ္ေနေသာေဒသမ်ားတြင္ ငွက္ဖ်ားေရာဂါျဖစ္ပြားမႈ မ်ားပါတယ္။ အဲဒီေဒသမွာ ေနထိုင္တဲ့သူေတြဟာ ငွက္ဖ်ားေရာဂါျဖစ္ပြားဖူးေသာသူမ်ား ျဖစ္ေလ့ရွိၿပီး၊ ၎ေဒသမ်ားကို ခရီးသြားေလ့ရွိေသာ သူမ်ားအေနျဖင့္ ငွက္ဖ်ားႀကိဳတင္ ကာကြယ္ေဆးေသာက္မသြားဘဲ၊ ထိုေဒသတြင္ ညအိပ္စဥ္ျခင္ကိုက္ခံရပါက ငွက္ဖ်ားပိုးကူးစက္ခံ ရႏိုင္ပါတယ္။ ငွက္ဖ်ားပိုးပါေသာ ေသြးသြင္းခံရျခင္းလည္းေကာင္း၊ ငွက္ဖ်ားပိုးပါေသာ ေသြးသြင္းခံရျခင္းေသာ္လည္းေကာင္း၊ ငွက္ဖ်ားပိုးရွိေသာ ကိုယ္၀န္သည္မိခင္မွ သေႏၶသားထံသုိ႔ေသာ္လည္းေကာင္း ကူးစက္ခံရႏိုင္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာႏွစ္စဥ္ ငွက္ဖ်ား ေရာဂါျဖစ္သူ (၇)သိန္းခန္႔ရွိၿပီး၊ ၎တို႔ထဲမွ တစ္ႏွစ္လွ်င္ (၂၄၀၀)ဦးဟာ ငွက္ဖ်ားေရာဂါေၾကာင့္ ေသဆံုးေနရပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ၇၀%ေသာ လူဦးေရဟာ ငွက္ဖ်ားကူးစက္ခံရႏိုင္ေသာ ေဒသမ်ားတြင္ ေနထိုင္ၾကပါတယ္။


၃။ ငွက္ဖ်ားေရာဂါျဖစ္မွန္း ေသခ်ာေအာင္ ဘာလုပ္ရမလဲ။

ေသြးေဖာက္ၿပီး အဏုၾကည့္မွန္ဘီလူးေအာက္တြင္ ၾကည့္႐ႈစစ္ေဆးျခင္းအားျဖင့္ ငွက္ဖ်ားပိုးကို ေတြ႕ႏိုင္ပါ တယ္။ ဒါေပမယ့္ ငွက္ဖ်ားပိုးေတြ႔ဖို႔ရာက ၾကည့္႐ႈတဲ့လူရဲ႕ကၽြမ္းက်င္မႈေပၚမွာလည္း မူတည္ပါတယ္။ ငွက္ဖ်ားပိုးကလည္း ေတြ႕ႏိုင္တဲ့ အေကာင္အေရအတြက္ ပမာဏရွိမွသာေတြ႕ႏိုင္ပါတယ္။ အခုေနာက္ပိုင္းေခတ္စားလာတဲ့နည္းကေတာ့ Rapid Immuno Diagnostic Strip Test လို႔ေခၚတဲ့ နည္းျဖစ္ပါတယ္။ ဒါကေတာ့ ၀င္လာတဲ့ ငွက္ဖ်ားပိုးကို ျပန္တိုက္ထုတ္တဲ့ ပဋိပစၥည္း Antibody ေတြ ထုတ္ေပးမႈ ရွိ/မရွိ စမ္းသပ္ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ပဋိပစၥည္းေတြက ငွက္ဖ်ားျဖစ္တဲ့လူရဲ႕ ေသြးထဲမွာ (၆)လအထိ ရွိေနႏိုင္ပါတယ္။ Antigen ပစၥည္းကိုရွာေဖြတဲ့ နည္းလည္းရွိပါတယ္။ ယခုဆိုရင္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ကမာၻ႔က်န္းမာေရးအဖြဲ႕ရဲ႕ အကူအညီနဲ႕ဒီစမ္းသပ္ နည္းကို အေျခခံက်န္းမာေရး၀န္ထမ္းမ်ား အဆင့္အထိ ထုတ္ေပးထားပါၿပီ။


၄။ ေခတ္မီကုထံုးဘာေတြရွိလဲ။

ယခင္တုန္းကေတာ့ ကလို႐ိုကြင္း၊ ကီြနင္း၊ ဆာ(လ္)ဖာေဒါက္ဆင္း၊ ပိုင္ရီမက္သမင္း၊ မက္ဖလိုကြင္း၊ တက္ထရာဆိုက္ကလင္းစတဲ့ ေဆးေတြကို သံုးပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာငွက္ဖ်ားပိုး ေဆးယဥ္ပါးမႈေတြျဖစ္လာလို႔ အခုေတာ့ ACT ( Artemisinine Combination Therapy)လို႔ ေခၚတဲ့ေဆးေတြ စုေပါင္းၿပီးသံုးတဲ့ နည္းေခတ္စားလာပါတယ္။ အာတီမီဆီနီအုပ္စု၀င္ ေဆး (၂)မ်ိဳးထဲက တစ္မ်ိဳးနဲ႕အျခားေသာ ငွက္ဖ်ားကုေဆးေတြထဲက တစ္ခုနဲ႕ ေပါင္းၿပီးသံုးရမွာျဖစ္ပါတယ္။ လူမီဖန္ထရီး (သို႔) မက္ဖလိုကြင္းတစ္ခုခုကို အာတီမီဆီနီးနဲ႕ေပါင္းၿပီး သံုးျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ေဆး(၂)မ်ိဳးရဲ႕ အာနိသင္ကေတာ့ တစ္ခုက အခ်ိန္တို အတြင္း ငွက္ဖ်ားပိုးကိုသတ္မယ္။ ေနာက္တစ္ခုက အခ်ိန္ယူၿပီး ငွက္ဖ်ားပိုးကို သတ္မွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေဆးေတြကိုလည္း ငွက္ဖ်ားေရာဂါျဖစ္ၿပီး၊ ပိုးလည္းေတြ႔လို႔ကုသမႈ အျမန္ဆံုးရရွိႏိုင္ရန္ ေက်းလက္က်န္းမာေရးဌာနအဆင့္အထိ ထုတ္ေပးထားပါတယ္။


၅။ အမ်ားျပည္သူအား မွာၾကားလိုေသာ အႀကံေပးခ်က္။

ငွက္ဖ်ားေရာဂါဟာ အေနာဖလီးျခင္ အကိုက္ခံရလို႔ျဖစ္တယ္ဆိုတာ လူတိုင္းသိဖို႔လိုပါတယ္။ ငွက္ေပ်ာသီးစား လို႔၊ မွ်စ္စားလို႔၊ စိမ့္စမ္းေရေသာက္လုိ႔ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ျခင္ကုိက္မခံရေအာင္ေနဖို႔ အေရးႀကီးပါတယ္။ ေသြးသြင္းကုသတဲ့အခါ မွာလည္း ငွက္ဖ်ားပိုးမပါေအာင္ ဂ႐ုစုိက္ရပါမယ္။ ငွက္ဖ်ားျဖစ္တဲ့ေဒသကို ညအိပ္ညေန ခရီးသြားမယ့္သူေတြဟာ ရက္တုိတို ေခတၱခဏပဲသြားမွာဆိုရင္ မိုက္ဖလိုကြင္းေဆးကို မသြားခင္တစ္ပတ္အလိုကေနစၿပီး ျပန္လာၿပီးတစ္ပတ္အထိ တစ္ပတ္လွ်င္ တစ္ႀကိမ္ေသာက္ရပါမယ္။ ဒါေပမယ့္ ၾကာၾကာသြားမယ္၊ တစ္ႏွစ္ေလာက္သြားမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ကာကြယ္ေဆးမေသာက္ခိုင္းပါဘူး။ အေရးႀကီးတာက ျခင္ကိုက္မခံရေအာင္ေနဖို႔ျဖစ္ပါတယ္။ ယခုဆိုရင္ ေဆးစိမ္ျခင္ေထာင္ေတြရွိေနပါၿပီ။ ေဆးစိမ္ျခင္ေထာင္နားမွာ ျခင္မကပ္ႏိုင္ပါဘူး။ ေဆးစိမ္ျခင္ေထာင္ေတြျဖန္႔ေ၀ျခင္း၊ ျခင္ေထာင္ေတြကို ေဆးစိမ္ေပးျခင္း စသည္တို႔ကို ႏုိင္ငံေတာ္က အခမဲ့ ျပဳလုုပ္ေပးေနပါတယ္။ ျပင္ပမွာလည္း၀ယ္လုိ႔ရပါတယ္။ ျခင္မနားႏိုင္တဲ့ လိမ္းေဆးေတြ ေတာထဲသြားတဲ့အခါမွာ လိမ္းသြားႏိုင္ပါ တယ္။ ျခင္မေပါက္ပြားႏိုင္ေအာင္ ျခင္စားေသာငါးမ်ားေမြးျခင္း၊ ေရစီးေရလာေကာင္းေအာင္ျပဳျပင္ေပးျခင္း ၊ ျခင္ေအာင္းႏိုင္ေသာ ခ်ံဳ ပုတ္မ်ားကို ရွင္းလင္းေပးျခင္း စသည္တို႔ဟာလည္း ကာကြယ္ေရးလုပ္ငန္းေတြထဲမွာ ပါ၀င္ပါတယ္။

Mg Mandalay