အနွစ္ နွစ္ရာေက်ာ္ အတိတ္သမိုင္းထဲက ျမိဳ့ေတာ္..ရန္ကုန္

Black Angle

( ၁ )
ေျမၾကီးကို တူးမၾကည့္နိုင္ေသာအခါ ..ရန္ကုန္ သမိုင္း အုတ္ျမစ္ကိုသာ တူးရေတာ့သည္ ။ ေရႊတိဂံုေစတီေတာ္ သမိုင္းက ဆိုသည္ ။
ရန္ကုန္သည္ ေရွးနွစ္ေပါင္း ၂၅၀၀ေက်ာ္ အထက္ကပင္ ရွိေနခဲ့သည္ ။ ဥကၠလာပဟု အမည္တြင္ခဲ့သည္ ။ ဇမၺဴဒီပါ ဦးေဆာင္း က်မ္းကလည္း. ပုဂံျပည္ၾကိး၏ အပိုင္းျခားကို ျပခဲ့သည္ ။
“အေရွ့ေတာင္သို ့ လားေသာ္.. ဂ်ြမ္းျပည္အကုန္း ဒဂံုျပည္ေျမအဆံုး ” ဟု ေတြ႔ရသည္ ။
အေနာ္ရထာ၏ ပုဂံနွငင့္ ေခတ္ျပိဳင္ ဒဂံုသည္ တံငါရြာကေလး အျဖစ္ေလာက္သာ ရွိေပဦးမည္ ။ ပင္းယ ေခတ္ ၊ အင္း၀ေခတ္တြင္ ဒဂံုသည္ အေတာ္အသင့္ ထင္ရွားလာခဲ့သည္ ။သို့၏ရာတြင္ ကုန္းေဘာင္ ေခတ္ဦး အထိ သိသိသာသာ မေပၚလြင္ေသး။ ဘုရား ဖူး စခန္းဘ၀တြင္ သာရွိေသးသည္ ။

ေနာင္တြင္ အေလာင္းဘုရား အေရးအခင္း မ်ားနွင့္ အတူ ဒဂံုသည္ ေက်ာ္ၾကားလာခဲ့သည္ ။ ခရစ္ ၁၇၅၅ ခုနွစ္တြင္. အေလာင္းဘု၇ားသည္ ဒဂံုတြင္ သစ္ တပ္ျမိဳ ့ တစ္ျမိဳ ့ တည္သည္ ။ ရန္ကုန္ ဟု သမုတ္သည္ ။

( ၂ ) အေလာင္ဘုရား၏ရန္ကုန္သည္ နွစ္မိုင္ သာသာ ခန့္သာ က်ယ္၀န္းသည္ ။ ေျမာက္ဘက္တြင္ ဆူးေလေစတီ တည္ရွိသည္ ။ ေတာင္ ဘက္တြင္.ရန္ကုန္ျမစ္ၾကီး.စီးေနသည္ ။

အေရွ ့ဘက္တြင္ ယခု သိမ္ျဖဴလမ္းေနရာမွ အေနာက္ဘက္တြင္ ယခု လမ္း ၃၀ ေနရာေလာက္ အထိသာ ေ၇ာက္သည္ ။

ျမိ္ဳ ့တြင္း၌ လမ္း သံုးလမ္းသည္ အေရွ့မွ အေနာက္သို ့ တန္းေနခဲ့သည္ ။ တစ္လမ္းမွာ နိုင္ငံျခာသားမ်ားေနထိုင္ရာ ကုလားတန္း ( ယခု ကုန္သည္လမ္း ) ျဖစ္သည္ ။

ေနာက္တစ္လမ္းမွာ ဟံသာ၀တီျမ်ိဳ ့ ၀န္ အ္မ္နွင့္ ရံုးရွိရာ ပဲခူးလမ္း ( ကုန္သည္လမ္းေတာင္ဘက္နား ) ျဖစ္သည္ ။

အျခားလမ္းမွာ.. မဂၤလာေစ်းလမ္း ( ကုန္သည္လမ္းေျမာက္ ဘက္နား ) ဟုခၚသည္ ။ ေတာင္မွ ေျမာက္သို ့ တန္းေနေသာ.လမ္းနွစ္လမ္းလည္း ရွိေသးသည္။ ယခု ဗႏၶဳလ ပန္းျခံလမ္း ( ဘားလမ္း)
နွင့္ ဆိပ္ကမ္းသာ လမ္း ( လြစၥ လမ္း ) ေနရာ တစ္၀ိုက္ျဖစ္သည္ ။

ထိုစဥ္က ဆူးေလေစတီ၏ ေတာင္ဘက္ ၊ အေရွ့ဘက္ ၊ အေနာက္ဘက္ မ်က္နွာမ်ားတြင္ အင္းၾကီးမ်ား ၀ိုင္းေနသည္ ။

ေရႊတိဂံုေစတီေတာ္ ၾကီးမွာလည္း ျမိဳ့ျပင္ ေတာၾကီး ေခါင္ေခါင္ထဲ ေရာက္ေနသည္ ။ ၾကည့္ျမင္တိုင္နွင္ ့ ပုစြန္ေတာင္ တို ့သည္ ရန္ကုန္ သစ္တပ္ အျပင္ဘက္တြင္ ရွိေနနွင့္ျပီ .။ ရြာၾကီးမ်ား ျဖစ္ေနခဲ့ျပီ။

နိုင္ငံျခားသား မွတ္တမ္းမ်ားအရ အေလာင္းဘုရား၏ရန္ကုန္ျမိဳ ့ ပတ္လည္တြင္ အုတ္ျမိဳ ့ရိုးမ်ားမရွိ ။ သစ္တပ္ျမိဳ ့ရိုးသာရွိခဲ့သည္ ။

ဆယ္ေပမွ ဆယ္ ့နွစ္ေပ ထိ ျမင့္သည္။ အခ်ိဳ ့ေနရာတြင္ ေပနွစ္ဆယ္ ထ္ိျမင့္သည္ ။

သစ္တပ္ျမိဳ ့ရိုးတြင္ တံခါးရွစ္ေပါက္ထားသည္ ။ ျမင့္ကမ္းနွင့္ နီးသည္ ။

ခရစ္နွစ္ ၁၈၄၁ – ၄၂ ခုနွစ္မ်ားတြင္…သာယာ၀တီမင္းသည္ ေရႊ တိဂံုေစတၤီအနိီးသို ့…ျမိဳ ့ေတာ္ေရႊ ့ေျပာင္းသည္။ ရနကုန္ျမိဳ ့သစ္ ( ေအာင္ေျမရန္နွင္..ေခၚ ဥကၠလာပ )သည္ တာ၀န္း ၁၈၀၀ က်ယ္သည္ ။

ေျမျမိဳ ့ျဖစ္သည္ ။ နန္းေတာ္ကို ” ျမတ္နန္းေအာင္ခ်ာ ” သမုတ္သည္ ။ သာယာ၀တီမင္း၏ ေအာင္ေျမရန္နွင္..ရန္ကုန္ျမိဳ ့သစ္သည္ ဂ်ဴဗလီေဟာ.. ( ယခု စစ္သမိုင္းျပတိုက္ )အနီ း
က်ားကူးေက်ာင္းတိုက္ ၀န္းက်င္မွ ဗားကရာ ေတာရေက်ာင္းလမ္း ေျမနီကုန္းရပ္ကြက္အတြင္း တည္ရွိခဲ့သည္ ။

ယခင္ ျမိဳ ့မ အမ်ိဳးသားေက်ာင္းနွင့္ ဂ်ဴဗလီေဟာ အၾကား..ပထမ ျမင္းျပိဳင္ကြင္းေဟာင္း..ေျမာက္ဘက္နားရွိ အဂၤလိပ္ဘုရားေက်ာင္ ေနရာ တ၀ိုက္သည္

“ျမတ္နန္းေအာင္ခ်ာ ” နန္းေတာ္ရာ ျဖစ္သည္ ။ ယင္းျမိဳ ့သစ္၏ အေရွ့ဘက္ ျမိဳ ့ရိုးသည္..တပ္မေတာ္ မွတ္တမ္းရံုးေရွ ့ေလာက္တြင္ ရွိခဲ့သည္ ။

ဆယ္နွစ္မွ်သာ..သက္တမ္းရွည္ခဲ့ေသာ ေတာင္ဘက္ ျမိဳ ့ရိုးသည္.. ဂ်ဴဗလီေဟာ နွင့္ က်ားကူးသိမ္ အၾကား..၊ အေနာက္ျမ်ိဳ ့ရိုးသည္ ယခင္ မစ္ရွင္လမ္း အနီး..၊

ေျမာက္ျမိဳ့ရိုးသည္..ေရွးက ရွင္ေစာပုျမိဳ့ရိုးအတိုင္း အသီးသီး က်ေရာက္ခဲ့သည္။

မင္း လက္၀ဲ ဘုရား ( အလံျပ ဘုရား ) သည္ ယခု သမၼတ ရံုအနီး ျမိဳ့တြင္း၌ တည္ရွိသည္ ။

ခရစ္နွစ္ ၁၈၂၄ ခု နွစ္ ၊ ပထမ အဂၤလိပ္ ျမန္မာ စစ္အတြင္.း.ရန္ကုန္ျမိ်ဳ ့သည္ စစ္ေျမျပင္အတြင္း..က်ေ၇ာက္ ေနခဲ့ရသည္ ။ အဂၤလိပ္ လက္ေအာက္တြင္..နွစ္ နွစ္မွ် ေနခဲ့ရေသးသည္။

၁၈၂၆ ခုနွစ္တြင္..ျမန္မာတို ့ လက္သိ ု့ ျပန္ေ၇ာက္ သည္ ။ ပုဂံမင္း လက္ ထက္ ဒုတိယ အဂၤလိပ္ျမန္မာ စစ္ပြဲ အျပီးတြင္ ရန္ကုန္ျမိဳ ့သည္.. ျဗိတိသွ်မဟာ ၀န္ရွင္ေတာ္မင္းၾကီး ( ေကာ္မရွွင္နာ ) ရံုးစိုက္ရာ ျမိဳ ့ေတာ္ ျဖစ္သြားရသည္ ။

တတိယ အဂၤလိပ္ ျမန္မာ စစ္ပြဲ အျပီးတြင္မူ..ရန္ကုန္ျမိဳ ့သည္.. ဒုတိယ ဘုရင္ခံရံုးစိုက္ရာ ျမန္မာ တစ္နိုင္ငံလံုး၏ ျမိ္ဳ ့ေတာ္ ျဖစ္ရျပန္သည္ ။ ဒိုင္အာခၤီ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ေခတ္ တြင္ ဘုရင္ခံ အုပ္ခ်ဳပ္ရာ

ဘုရင္ခံ ရံုးစိုက္ျမိဳ ့ၾကီး အျဖစ္သိ ု့..ေ၇ာက္ခဲ ့ရသည္ ။

( ၃ ) အဂၤလိပ္မ်ား..ျမန္မာ တစ္နိုင္ငံ လံုးကို သိမ္းယူလိုက္ ခ်ိန္တြင္ အေလာင္းဘု၇ား၏ ရန္ကုန္ျမ်ိိဳ ့ေဟာင္းသည္ လံုး၀ ပ့်က္စီးလ်က္ရွိသည္ ။ သာယာ၀တီမင္း ၏ ရန္ကုန္ျမ်ိဳ ့ သစ္မွာ လည္း..ဒုတိယ
အဂၤလိပ္ ျမန္မာ စစ္ပြဲ အတြင္း.အေျမာက္ဆံမ်ား ထိမွန္ ပ့်က္စီးသြားရသည္ ။

အဂၤလိပ္တို ့သည္. .ရန္ကုန္ျမိဳ ့ကို ခရစ္နွစ္ ၁၈၅၃ မွ စ၍ အသစ္ ျပန္လည္ ျမိဳ ့ကြက္ ခ်ခဲ့သည္ ။ အင္ဂ်င္နီယာ တပ္ ဗိုလ္ဖေရဇာ သည္ ေဒါက္တာ ၀ီလွ်ံေမာင္ ဂိုမာရီ ၏ အၾကံေပးခ်က္အရ

လူဦးေရ..၃၆၀၀၀ အေျခတည္ ေနထိုင္နိုင္မည္ ့ ျမိဳ ့သစ္ ပံုစံကို ေရးဆြဲ တည္ေဆာက္ခဲ့သည္ ။

ဖေရဇာသည္ ရန္ကုန္ျမိဳ ့လယ္ တြင္ အေရွ ့နွင့္ အေနာက္ လမ္းမ ၾကီး.ငါးသြယ္ စတင္ ေဖာက္လုပ္သည္ ။ ယင္း လမ္းမၾကီးမ်ားကို ျဖတ္ကာ ျဖတ္လမ္း. လမ္းသြယ္မ်ားေဖာက္သည္ ။

ဂဏန္ းအမွတ္ထိုးေသာ..ေပအစိတ္ လမ္း နွစ္လမ္း သို့မဟုတ္ ေဘးလမ္းၾကားတြင္..လူ အမည္ ၊ လမ္း အမည္ တပ္ေပး ထားေသာ ေပ ငါးဆယ္ လမ္းအက်ယ္ တစ္ခုစီ ၾကားညွပ္ထားသည္။

ဥပမာ တစ္လမ္း ၊ နွစ္လမ္း ၊ သံုး လမ္း ၊ ေလးလမ္း ျပီးလွ်င္ ကီလီလမ္း..ထို ့ေနာက္ ငါးလမ္း ( ေရွးအခါ…ငွက္ေပ်ာ တံတားလမ္း) ေျခာက္လမ္း ၊ ျပီးလွ်င္ ကိုင္းတန္း…။ ၇ လမ္း၊ ၈ လမ္း ။( ေရွးအေခၚ က်ြဲပုတ္တန္း)

ျပီ်းလွ်င္ ေမာ္တင္လမ္း ။ … ၉လမ္ း၊ ၁၀ လမ္း ..ေရွးအေခၚ ငါးပိတန္းး ျပီးလွ်င္..စတီဗင္ဆင္လမ္း ( လွည္းတန္ ) ၁၁ လမ္း ..(.ေရွးအေခၚ အထက္ပိုင္း ဖက္တန္း အလယ္ပိုင္း ပိုက္တန္း )

၁၂ လမ္း..(.ေရွးအေခၚ ဖိနပ္တန္း ) ျပီးလွ်င္ ဘုန္းၾကီးလမ္း..(.ေရွးအေခၚ ဘုရားငုတ္တိုလမ္း ) ၊ ၁၃ လမ္း..( ေရွး အေခၚ ေခါင္ခ်ဳပ္တန္း ၊ ငါးရွဥ္ ့ တန္ း..)

၁၄ လမ္း ..( ေရွးအေခၚ ေၾကာင္ တစ္ရာ တန္ း၊ ဦးဘိုးရိပ္လမ္း.. )

ေအာ္လီဖင့္ လမ္း( ေရႊေတာင္တန္း ) .. ၁၅ လမ္း.( ေရွးအေခၚ..ဘိန္းတန္း ၊ အုန္းပင္တန္း ) ..၁၆ လမ္း..( ေရွးအေခၚ..ထန္းပင္တန္း..၊ ၾကက္သြန္တန္း )

ေဂါၚဒ၀င္လမ္း ..(ယခု လမ္းမေတာ္လမ္ း) ။ ၁၇ လမ္း.( ေရွးအေခၚ..အရာၾကိးလမ္ း)

၁၈ လမ္း( ေရွးအေခၚ ေေရနံတန္း..၊ )ခရစ္လမ္း..( စဥ့္အိုးတန္းလမ္း )

၁၉ လမ္.( ေရွးအေခၚ ..မက်ည္းတန္းလမ္း ၊ လိပ္ဥတန္း )

လမ္း ၂၀ ..( ေရွးအေခၚ..ဦးဒိန္းတန္း ) လက္တာလမ္း ( လသာ လမ္ း)

၂၁ လမ္း..( ေရွးအေခၚ..ဘယေဆးတန္း ၊ တြင္းညီေနာင္လမ္း )

၂၂ လမ္း ( ေရွးအေခၚ..ပန္းထိမ္တန္း…၊ ၀ါးတန္းလမ္း )

စစ္ကဲေမာင္ခိုင္ လမ္း ၊

၂၃ လမ္ း…( ေရွးအေခၚ ..ဘိန္းရံုတန္ း)

၂၄ လမ္း ( ေရွး။အေခၚ…အဓမၼလက္ၾကားလမ္း )

၂၅ လမ္း..( ေရွးအေခၚ..စာဆိုလမ္း )

၂၆ လမ္း..( ေရွးအေခၚ.ေက်ာက္တံတားလမ္း..)

အက္ဒြပ္ လမ္း ( ကုန္ေစ်းတန္းလမ္ း)

၂၇ လမ္း ( ေရွးအေခၚ. ပုဆိုးတန္း )

၂၈ လမ္း .( ေရွးအေခၚ. .သံျဖဴလမ္း )

မဂိုလမ္း ..။ ( ေရႊဘံုသာလမ္ း)

၂၉ လမ္း ၊ လမ္း ၃၀ .. စစ္ကဲ ေမာင္ေထာ္ေလး လမ္း ။

၃၁ လမ္ း.၊ ၃၂ လမ္း ..ဆူးေလ ဘု၇ားလမ္း ၊ ၃၃ လမ္း ၊ ၃၄ လမ္း ၊ ဘားလမ္း ၊ ၃၅ လမ္း ၊ ၃၆ လမ္း ၊ ဖယ္ယာ လမ္း ၊ ( ပန္းဆိုးတန္ း ) စသည္ ျဖင့္ ေဖာက္လုပ္ခဲ့သည္။

( ၄ )
ရန္ကုန္ျမိဳ ့သစ္ ျပန္လည္ အကြက္ ခ်ရာတြင္ အဂၤလိပ္ အစိုးရသည္ လမ္းမၾကးီး ငါးသြယ္ ကို ေကာ္မရွင္နာ လမ္း.၊ ေမာင္ ဂိုမာရီ လမ္း ၊ ဖေရဇာ လမ္း ၊ ဒါလ္ ဟိုဇီလမ္း.၊ ကုန္သည္ လမ္း ၊ ကမ္းနားလမ္း…

စသည္ ျဖင့္ အမည္ ေပး ခဲ ့သည္ ။ ထိုစဥ္ လမ္းမ်ားအတြက္..အဂၤလိပ္ ဘုရင္ ခံခ်ဳပ္..ဘုရင္ခံ၊ တ၇ားသူၾကီး..အင္ဂ်င္နီယာ…ဆရာ၀န္ ျမဳဴနီစပယ္မင္းၾကီးနွင္ ့..ျဗိတိသွ်အစိုးရ အက်ိ်ဳးကို..သယ္ပိုးခဲ့ၾကသည္ ့

အရပ္ဘက္ ဂုဏ္သေရရွိ…ပုဂၢိဳလ္ၾကီးမ်ား၏ အမည္မ်ား.. ဂုဏ္ျပဳ မည့္ေခၚ ေပးခဲ့သည္ ။

( ၅ )

လြတ္လပ္ေသာ..အခ်ဳပ္အျခာ အာဏာပိုင္ ေခတ္သို ့ ျပန္လည္ ေ၇ာက္ရွိလာျပီး..ေနာက္ပိုင္းတြင္မူ.. ကၽြန္ဘ၀က ၾကြင္းက်န္ရ္ခဲ့သည္ ့ လမ္း အမည္ ေဟာင္းတုိ ့ ဘ၀ ခ်ဳပ္ ျငိမ္းသြားၾကသည္။

ရန္ကုန္ အေရွ ့ပိုင္း ..ပုစြန္ေတာင္ ရွိ ကရ္ိလမ္းသည္ ဗိုလ္္ျမတ္ထြန္းလမ္း

ဘီဂင္ ဒက္လမ္းသည္..အေနာ္ရထာလမ္း ျဖစစ္လာသည္ ။

မဂၤလာ ေတာင္ ညြန္ ့ရွိကေနဒီလမ္းသည္..ဦးေအာင္ ျမတ္လမ္း ..

လစ္တဲ၀စၥတားလမ္းသည္ ေဒၚသိန္းတင္လမ္း…

ဘိုးလိန္လမ္း..ဗညားဒလလမ္း.

စိန္အန္ေထာ္နီ လမ္းသည္ …ဦးဖိုးက်ားလမ္း

နီကိုးလမ္းသည္ ငမိုးရိပ္လမ္း..

မကၠရီလမ္းကာ လမ္းသည္…သစၥာလမ္း

အီဗင္ဆင္လမ္းသည္ ျမယာကုန္းလမ္း ျဖစ္လာသည္ ။

ဗိုလ္တစ္ေထာင္ ဘက္ရွိ လင္းစေဒါင္းလမ္းသည္ ..ရာဇဓိရာဇ္လမ္း

စေတာ့ကိတ္လမ္း ၊ ဂ်ဴတာ အီဇီကယ္လမ္းသည္.. သိမ္ျဖဴလမ္း

တင္ပယ္လမ္းသည္..၀တ္ေက်ာင္းလမ္း

ဒပ္ဖရင္လမ္းသည္ စႏၵာကူးလမ္း

ေမယိုးလမ္းသည္..ေမယုလမ္း…

ကလပ္လမ္းသည္.. ၅၅ လမ္းသို ့ အသီသီ ေျပာင္းလဲ သြားၾကဘည္ ။

( ၆ )

ေက်ာက္တံတားျမိဳ ့နယ္ရွိ ေကာ္ပိုေရးရွင္းလမ္း ၊ ရွန္ဖရက္လမ္း ၊ လြစၥ လမ္း ၊ ဖေရဇာလမ္း..၊ ဘားလမ္း တို ့သည္…

စည္ပင္လမ္း ၊ ဘဏ္လမ္ း၊ ဆိပ္ကမ္းသာ လမ္း ၊ အေနာ္ရထာလမ္း ၊ ဗႏၶဳလ ပန္းျခ့ လမ္းတို ့ အသၤးီသီး ျဖစ္လာၾကသည္ ။

ပန္းပဲတန္း ျမိဳ ့နယ္ တြင္ လည္း.. ကဲနယ္ လမ္းကို.. အေနာ္ ရထာ လမ္း အျဖစ္ အသအမွတ္ ျပဳခဲ ့ၾကသည္ ။

လမ္းမေတာ္ ျမိဳ ့နယ္ အတြင္း ေလ့လာၾကည့္လွ်င္လည္း ကီလီ ( ၀ါးတန္းလမ္ း) စိန္ဂၽြန္းလမ္း ၊ မစ္ရွင္လမ္း..( မင္းရဲေက်ာ္စြာလမ္း )

ဟုူ၍ အမည္သစ္မ်ား ထိုက္ထိုက္တန္တန္ မွည့္ေခၚ ခဲ့ၾကသည္။

ဒဂုံျမိဳ့နယ္ နွင့္ အလံု ျမိဳ့နယ္မ်ားအတြင္း၌လည္း ေဂၚဒြင္လမ္း..၊ ဆင္ကနယ္လမ္း မဂိုဒါးလမ္း ၊ ေဘာင္ဒရီလမ္း..မ်ား.မရွိေတာ့ ျပိီ ။

ျမိဳ ့မ ေက်ာင္းလမ္း.. ၊ အလံုျပ ဘုရားလမ္း ၊ ဓမၼေစတၤီလမ္းမ်ားကိုသာ ေတြ ့ရလိမ့္မည္ .။

ထို ့အတူ စတီး၀ပ္လမ္းသည္ ေမာ္ကြန္းတိုက္လမ္ း..၊

ဆင္းဒ၀စ္လမ္းသည္.. ဗိုလ္ရာညြန့္ လမ္း..။

တင့္လမ္းသည္.. သံတမန္လမ္း ..။

ထရန္စဖို ့လမ္းသည္..အာဇာနီလမ္းမ်ား အျဖစ္..ထင္ရွားလာခဲ့သည္။

စကား၀ါလမ္း( နယူလင္းလမ္း )

ေယာမင္းၾကၤီးဦးဘိုးလိွဳင္လမ္း..( ေယာက္လမ္း ) ၊ န၀ေဒလမ္း ..လန္ကပ္စတာလမ္း ..၊ခေရပင္လမ္း ၊( လိဒ္စ္လမ္း )

ခ်င္းတြင္းလမ္း..( ၀င္ဒါမီယာ ေအာက္လမ္း )

သံလြင္လမ္း…( ၀င္ဒါမီယာ လမ္း ) ။ ေရႊလိီလမ္း …( ၀င္ဒါမီယာ ကုတ္ ) ၊ ဥယ်ဥ္လမ္ း…( ၀င္ဒါမီယာ ဂါးဒင္းလမ္း .)

ေဇာ္ဂ်ီလမ္း .. ( ၀င္ဒါမီယာ ပက္ ့ )
ပန္း၀ါလမ္း ( ၀င္ဒါမီယာ ခရဲစင့္ ) ၊စမံုလမ္ း ( လင့္ခ္လမ္း )

အိမ္ေတာ္ရာလမ္ း ( ခ်ပ္ လမ္း ) ၊။ ဇီ၀က လမ္း ( ဇဖားရွာလမ္း ) ။ နံ့သာလမ္း ( ေနာ္မန္ေက်ာင္းလမ္း )
ေတာ္၀င္လမ္း ( ဖရီဇာလမ္ း)

ကင္း၀န္မင္းၾကီးလမ္း .( ေဖာဆိုက္လမ္း )

ပဒုမၼာလမ္း ..( ဘက္ဒ္လမ္း )

ရန္ပိုင္လမ္း …( ဖိုြဳင္း လမ္း..)

သီတာလမ္း..( ဘင္တန္လမ္း )

သခင္ျမ ပန္းျခံလမ္း..( ေကာလိပ္လမ္း )

ေအာင္ရတနာလမ္း ( ကူရွင္လမ္း )

ငု၀ါလမ္း ..( စုူပါ ပင္လမ္း )

စကားစိမ္းလမ္း ..( ဖူးကားလမ္ း )

ရွမ္းလမ္း ..( ဖိုက္ခြန္လမ္း )

နွင္းဆီလမ္း..( ခ်န္မာဖီလမ္း..)

နြယ္သာကီလမ္း ( စတားရပ္လမ္း ) ဟူ၍……မဂၤလာရွီေသာ..ျမန္မာ အမည္မ်ား..ေပၚထြက္ လာခဲ့သည္ ။

၇ ။ စမ္းေခ်ာင္းျမိဳ ့နယ္ ၊ ၾကည့္ျမင္တိုင္ျမိဳ ့နယ္၊ ကမာရြတ္ျမိဳ့နယ္ ၊ မရမ္းကုန္းျမိဳ ့နယ္ ၊ ဗဟန္း ျမိဳ ့နယ္၊

တာေမြျမိ္ဳ ့နယ္..မ်ားရွိ လမ္းမ်ား၏ ျမန္မာ အမည္မ်ားကိုလည္း..ခ်ိဳျိမိန္စြာ ၾကားခြင့္ ရွိလာခဲ့ေလသည္။

ဥပမာ ကင္းေဂ်ာ ့ အဲဗင္းနယူးလမ္း ..၊ ( ကြမ္းျခံလမ္း ) ၊

ဂြတၱလစ္ လမ္း ( ဆ၇ာစံလမ္း )

ကင္းပဲ လမ္း ( ငါးထပ္ၾကၤီ း ဘုရားလမ္း )

ခ်င္းေခ်ာင္း အဲဗင္းနယူးလမ္ း( ကေမၻာဇ လမ္ း)

လင့္ခ္လမ္း ( ေရႊဂံုတိုင္လမ္ း)

ေလာင္း၀စ္ လမ္း ( အင္းလ်ားျမိဳင္လမ္ း)

ဟာမစ္တစ္ လမ္း ( သာသနာ ့ရိပ္သာ လမ္း )

၀ိတိုရိယ အဲဗင္းနယူးလမ္း ( ဂ်ိဳးျဖဴလမ္း )

ဂြတၱလစ္အဲဗင္းနယူးလမ္း ( သာယာ၀တီလမ္း )

တာ၀ါလိန္းလမ္း ( ဗိုလ္ခ်ဳပ္ျပတိုက္လမ္း )

ေမာင့္ပုလဲစင့္ လမ္း ( ပုလဲလမ္း )

၀င္ဆာ လမ္း ( ရွင္ေစာပုလမ္ း)

ဟုမ္းလမ္ း ( ပန္းလိွဳင္လမ္ း)

ကာလီမာ လမ္း ( ျမ၀တီလမ္ း )

ခရစ္ရွနားလမ္း ( ရန္ကင္းလမ္ း)

ဂုရု လမ္း ( သုခမိန္လမ္ း)

စူပရာ မန္းနီးယားလမ္း ( ရတနာလမ္ း)

စူရတီပန္းျခံလမ္း ( ပန္းျခံလမ္ း)

ဒူပလီလမ္း ( ေျမနီကုန္းေစ်းလမ္ း)

ေမာ္ဂင္၀က္လမ္း ( ဓမၼာရံု လမ္း )

မူဆာၾကီးလမ္း ( ေအာင္ေတာ္မူလမ္း )

မဟာမပေတးလမ္း ( ေစတနာလမ္း )

မူလာအီစမန္လမ္ း( ပေဒသာလမ္း )

……………စသည္တို ့ျဖစ္သည္ ။

ထို ့အတူပင္.. အင္းနစ္လမ္း သည္ ပန္းလိွဳင္လမ္း ၊

စိန့္မိုက္ကယ္ လမ္းက်ယ္ သည္.. မဏ္ိေမခလာလမ္း ၊

စိန့္မိုက္ကယ္ ( ၁ )လမ္း ( ၂ ) လမ္း .သည္..ေရတြင္းကုန္း ( ၁ )လမ္း ( ၂ )လမ္း..၊

၀ိုင္း လမ္းသည္.. သိနီၷိလမ္း

ဘလုပ္လမ္းသည္.. ဘႏၶာပင္လမ္း

ဟူ၍ အသီးသီး.ေျပာင္းလဲလိုက္သည္ ။

ကြန္ပိုေကးရွင္းလမ္းကို ဘြဲ့နွင္းသဘင္လမ္း.။

ခ်န္စလာလမ္းကို အဓ္ိပတိလမ္း

စိန့္ဗင္းဆင့္လမ္းကို ေဇာတိကလမ္း

မာတင္အဲဗင္းနယူးလမ္းကို ခေပါင္းလမ္ း

ယာဒ္လမ္းကို သလႅာ၀တီလမ္း

ဒူဘန္းလမ္းကို ေမလိခလမ္း

ေအဒီလမ္းကို ေမခ လမ္းအျဖစ္သာ လူသံုးမ်ားလာသည္။

သမိုင္း လင့္ခ္လမ္း..၊ ကိုဟင္းလမ္း တို ့ကို..လည္း..က်ိဳက္၀ိုးဘုရားလမ္း ၊ ရြက္လွ လမ္း..ဟုူ၍..လူသိမ်ားခဲ့သည္။

ယခုအခါ…မဂ်စ္လမ္း ၊ ခ်န္စပို ့လမ္း ၊ ေစာလမြန္လမ္း ၊ တင္ပဲယ္ လမ္း..၊၊ ပန္ဒီယာလမ္း ၊ ဘာတာဖီးလမ္း ၊

ဘက္စ္လမ္း တို ့က္ို ..သိသလား ဟု ေမးၾကည့္ပါ ။

သမီန္ဗရမ္းလမ္း ၊ ေအာင္သီရိလမ္း ၊ ဥယ်ာဥ္လမ္း…၊ ေဘာဂလမ္း ၊

ေသာ္က လမ္း ၊ နွင္းဆီကုန္း လမ္း ၊ မဂၤလာ လမ္းတိုိ ့ အျဖစ္သာ သိေနၾကပါလိမ့္မည္။

၈ ။။

ယခုတေလာရန္ကုန္ျမိဳ ့လယ္သို ့ မၾကာခဏေ၇ာက္တတ္ပါသည္။

ျဖိဳ ဖ်က္ေနေသာ ေ၇ွးေခ တ္ ရန္ကုန္ အေဆာက္အဦ ေဟာင္းၾကိးမ်ားကို ေတြ ့ေန၇သည္ ။ ေရွးေခတ္ေနရာေဟာင္းမ်ားေပၚတြင္…

ေခတ္မီမွန္ကာ အေဆာက္အဦ သစ္ၾကီးမ်ား..မားမားမတ္မတ္ ေနရာ၀င္ယူေနၾကသည္ကို ျမင္ေနရသည္ ။

အတိတ္က ရန္ကုန္သည္ မေန့က ေပ်ာက္ဆံုးသြားခဲ့သည္။

ပုဂံေခတ္နွင့္အျပိဳင္ တည္ရွိခဲ ့ဖူးေသာ..

တံငါရြာငယ္ သာသာ ေဒသကေလး တစ္ခုကို လံုး၀ သတိရဖို ့ေ၀းလွသည္။

အေလာင္းဘု၇ားသည္..ဒဂုန္ကို ဆူးေလအေရွ ့ေတာင္ဘက္တြင္ တိုးခ်ဲ ့ျပိးီ ၇ ရက္ ထဲျဖင့္ ရန္ကုန္ကို တည္ေထာင္ခဲ့သည္ ဟူေသာ..အခ်က္ကို သိသူ နည္းလိမ့္မည္။

ယေန့ အလံု ရပ္ကြက္နွင့္ ျပည္သူ ့လြတ္ေတာ္ၾကီး.တည္ရွိ္ရာေဒသ တ၀ိုက္မွ ေရႊတိဂံု ဘုရား အေနာက္ ဖက္ မုဒ္အထိ နယ္ေျမၾကီးအတြင္း..

ေရွးအခါက ဆင္ၾကီး ၊ က်ားၾကီးမ်ား ေပ်ာ္စရာ ေတာနက္ မ်က္မည္းၾကီး..ျဖစ္ခဲ့ဖူးပါသည္ ဟု..ေျပာလွ်င္..ေခတ္လူငယ္တို ့ ယံုၾကပါမည္လား ။

ဦး၀ိစာရလမ္းၾကီး၏ မူလ အမည္..တိုက္ဂါး အယ္လီကို ၾကားဖူးသူမွ မ်ားပါေလစ။

ေရေက်ာ္ ပုစြန္ေတာင္ ဘက္မွ လူငယ္ တစ္ဦ းဦးကိူ ယေန ့ ဗိုလ္ျမတ္ထြန္းလမ္ း၊ ( ကရိလမ္ း)

ေအာက္ဘက္တြင္ ေခ်ာင္းၾကီးရွိတာ သိသလား..ဟု ေမးၾကည့္ပါ ။

အေလာင္းဘုရား..ရန္ကုန္သစ္တပ္္ျမ်ိဳ ့၏ အေရွ ့ဘက္တြင္… တသြင္သြင္ စီးဆင္းေနခဲ့ေသာ..ဗိုလ္တစ္ေထာင္ေခ်ာင္းၾကိီး..ရွိေနသည္ကို သိၾကပါမည္လာ း။

ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းူလမ္း ( ယခင္ ေမာင္ဂိုမာရီလမ္း ) နွင့္ ရန္ကုန္မႏၱေလး.မီးရထားလမ္းတို ့အၾကား..ခရာပင္ ၊ လမုပင္..ဆူးပင္မ်ားေပါက္ေ၇ာက္ရာ လဟာျပင္ၾကီးေပၚတြင္..

ေျမဖို ့ တည္ေထာင္လာခဲ့သည္ . ေရေက်ာ္ရပ္ကြက္ အေၾကာင္း….သိမွီသူတို ့..က်န္ပါေသးေလစ .။

ေရွးအခါက ဗိုလ္တစ္ေထာင္နွင့္ သံလ်က္စြန္း နယ္ေျမတြင္ ကၽြန္းၾကီးသဖြယ္ ေရ ပတ္လည္ ၀ိုင္းေနခဲ့ေသာေၾကာင့္.အဂၤလိပ္တို ့က ဘုရင္မ ကၽြန္း ဟုူ၍ပင္. . အမည္ေပးထားခဲ့ေၾကာင္း.

ေျပာျပနိုင္သူ မည္မွ် က်န္ပါေသးသနည္း.။

ပထမ အဂၤလပ္ျမန္မာ စစ္ပြဲ အတြင္း ေရႊတိဂံုေစတီေတာ္ၾကီးကို ေတာင္ထိပ္ ခံတပ္ၾကီး အျဖစ္ အသံုးခ်ေနၾကသည္ ့ အဂၤလိပ္တို ့ကို

ျမန္မာတို ့က ၾကည့္ျမင္တိုင္နွင့္ ပုစြန္ေတာင္ ဘက္မွ နွစ္ဖက္ ညွပ္ ခ်ီတတ္ တိုက္ခိုက္ခဲ့ၾကပံုမ်ား…

ဒုတိယ အဂၤလိပ္ ျမန္မာ စစ္ပြဲ တြင္ သိမ္ျဖဴလမ္း .( ယခင္ စေတာ့ကိတ္လမ္း ) နွင့္ ဦးအုန္းခိုင္လမ္းေထာင့္ ( ယေန ့ သိမ္ျဖဴေစ်း )

ယခင္ ဘီလူးမ ေစ်းအနီး သိမ္ကုန္းေက်ာင္းတိုက္ ကုန္းျမင့္ေပၚရွိ ..ျမန္မာတို ့၏ သိမ္ျဖဴ ခံတပ္ ထင္ရွား အေရးပါ ခဲ့ပံုမ်ားကို ယေန ့ လူငယ္တို ့ၾကားမိ ဖတ္မိၾကပါ၇ဲ့လား

၉ ။။

အေလာင္းဘု၇ား လက္ထပ္တြင္..မီးေဘး အၾကိမ္ၾကိမ္ သင့္ခဲ့ရသည့္ေန၇ာ..၊ ပထမ အဂၤလိပ္ ျမန္မာစစ္ပြဲအတြင္း စစ္တလင္းေနရာ..

ဒူတိယ အဂၤလိပ္ ျမန္မာ စစ္ပြဲ အျပီးမွ စ၍ ကိုလိုနီ လွည္း ထမ္းပို းကို ခါးက်ိဳးေအာင္ ထမ္းခဲ့သည့္ေနရာ..။

ဒုတိယ ကမၻာစစ္ ျဖစ္ပြားစ ဂ်ပန္တို ့၏ ဗံုးဒဏ္ ပြဲဦးထြက္ ခံစားလိုက္ရသည့္ေနရာ.။

1942 ခုနွစ္ ေဖေဖာ္၀ါရီလတြင္ ေအာင္ျမင္စြာ ဆုတ္ခြဲသြားသူ..ျဗိတိသွ်ျမိဳ့ေစာင့္တပ္တို ့က သေဘၤာ ဆိပ္ တံတားၾကီးငယ္မ်ားေရနံခ်က္ စက္ရံုမ်ား ၊ လူေန တိုက္တာ အေဆာက္အဦးမ်ားကို

မီးရွိဳ ့ေျမလွန္ ဖ်က္ဆီး ခံလိုက္ရသည့္ေနရာ

ဂ်ပန္ ေခတ္ တစ္ေလွ်ာက္လံုး..အဂၤလိပ္ ေလတပ္က အၾကိမ္ၾကိမ္ ဗံုး လက္ေဆာင္ ေပးခဲ့သည့္ေနရာ..။

ဂ်ပန္ အေျပးတြင္လည္း..စိစိညက္ညက္ ေခ်ဖ်က္ခံလိုက္ရသည့္ေနရာ

1948 ခုနွစ္ ေနွင္းပိုင္း ျပည္တြင္း ဆူပုူေသာင္းက်န္းမွဳ ကာလ အတြင္း..စည္းးကမ္းမဲ့ က်ဴးေက်ာ္ တဲအိမ္မ်ားျဖင့္ အရုပ္ဆိုး အက်ည္းတန္ ခဲ့သည့္ေနရာ .။

မင္းသု၀ဏ္ ၏ ပ်ဥ္းမငုတ္တို ကဗ်ာထဲက အတိုင္းပင္ ” စစ္မက္လည္းၾကံ ဳ ၊ ျခ အုံလည္းျဖစ္ ..၊ ဒါး ထစ္လည္း ခံ ” ခဲ့ရသည္ ။

၇န္ကုန္ျမိဳ ့ၾကီးကား..ယခုအခါ ငယ္ရုပ္ ငယ္သြင္ နုသစ္စင္လ်က္ ရွိေလျပီ ။

ဧရိယာ စတုရန္း ကီလိုမီတာ 500 အထိ က်ယ္၀န္းလာခဲ့ေလးသည္ ။

လူဦးေရ..ငါးသန္း အထ္ိ တိုးတက္ မ်ားျပား လာခဲ့ေလသည္ ။

ယေန့ ေနာက္ဆံုးအေျခအေနကို ၾကည့္လွ်င္ ကမၻာ့ စံခ်ိန္မီ ဥယ်ာဥ္ ျမိဳဳ့ေတာ္ၾကီး အျဖစ္သိ ု့ တက္ လွမ္း လ်က္ ရွိေနေလျပီ ။

ပုဂံႏင့္ ေခတ္ျပိဳင္ တံငါရြာ သာသာကေလးအဆင့္မွ ေရတြက္ လွ်င္..ရန္ကုန္ သက္တမ္းသည္..နွစ္ေပါင္း 900 ေက်ာ္လိမ့္မည္ ။

အေလာင္းဘုရား..ရန္ကုန္ စတင္ တည္ေထာင္ခ်ိန္မွ ယူလွ်င္..ခရစ္နွစ္ 2010 တၤြင္ ျမိဳ ့သက္ နွစ္ေပါင္း 255 နွစ္ တင္းတင္း ျပည့္ေပေတာ့မည္။

၁၀။။

နွစ္ေပါင္း 200ေကာ္ကာလ ၊ ရန္ကုန္ျမိဳ ့ၾကီးအေၾကင္း.. ေျပာဆိုလွ်င္ ကိုလိုနီ လက္ေအာက္ ထိုေခတ္ ထို အခ်ိန္..ေရႊတိဂံုေစတီေတာ္ၾကီး..အေျခအေနကိုလည္း..

ျပန္လည္ ေျပာျပမွ လူငကယ္တို ့အတြက္ အက်ိဳး .ရွိေပလိမ့္မည္ ။

ခရစ္နွစ္..1852 ခုနွစ္တြင္.. အိနၵိယ ဘုရင္ခံခ်ဳပ္..ေလ့ာဒါလဟိုဇီ က ” ကၽြန္ပ္ေ၇ာက္ဖူးသမွ် အိနၵိယျပည္အနွံ ့တြင္ ရွိေသာ အေဆာက္အဦမ်ားတြင္…

တာဂ်္မဟာမွ လြဲ၍ သြားေ၇ာက္ၾကည့္ရွဳရန္ ေန၇ာ ျဖစ္ေပသည္ ။” ဟူ၍ ေရႊတ္ိဂံုေစတီေတာ္ၾကီးကို ရည္ညွြန္းေရးသားခဲ့သည္ ။

ေရႊတိဂံုေစတီေတာ္ၾကီးကို…ျပည္ပ ခရီးသည္မ်ားနွင့္ ျပည္တြင္းေန တုိင္းရင္းသားမ်ားက အဆန္းတက်ယ္ အထူးအျမတ္ ျပဳရေသာေနရာ ျဖစ္သည္ ။

ဗုဒၶ ဘာသာ၀င္တို ့၏ ဦးထိပ္ထားရာ ျဖစ္သည္ ။ျမန္မာနိုင္ငံ၏ ပန္းပဲ ၊ ပန္းရြဲ ၊ ပန္းထိမ္ ၊ ပန္းတဥ္း ၊ ပန္းတေမာ့ ၊ ပန္းူရံ ၊ ပန္းပု ..စသည့္အနုပညာ

ယဥ္ေက်းမွဴ ေပါင္း..ခေညာင္းရာ ျဖစ္သည္ ။ ျမန္မာ့ယဥ္ေက်းမွဳ အေမြအနွစ္ ဘဏၰာတိုက္ၾကီး ျဖစ္သည္ ။

1970 ျပည့္နွစ္ မတိုင္မီ အခ်ိန္ အထိ ငွက္ေပ်ာဖူးမွ အစ ထီးေတာ္ စိန္ဖူးတို ့ရွိရာ… ရတနာ တို ့၏ တန္ဖိုးသည္. သိန္း ေလးဆယ္ေက်ာ္မွ်..ျဖစ္သည္ ဟု သိရသည္ ။

ေစတီေတာ္ၾကီး .ရွိ ရတနာ အစုစု ကို တန္ဖို းထည့္တြက္လွ်င္ ကုေဋမ်ားစြာ တန္ေပလိမ္ ့မည္ ။

၁၁ ။။

ခရစ္နွစ္ 1500 ျပည္ ့လြန္…နွစ္မ်ားမွ စ၍ နယ္ ခ်ဲ ့ အရင္ ရွင္မ်ားသည္ ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ စတင္ ေျခကုပ္ယူခဲ့သည္

အဂၤလိပ္ျ့မန္မာ ပထမ နွင္ ့ ဒုတိယ စစ္ပြဲမ်ားအတြင္ း..စစ္တလင္း ျဖစ္ခဲ့ရသည္ ။ အဂၤလိပ္ ျမန္မာ ပထမ စစ္ပံ့ြဲ ( ခရစ္နွစ္ 1824 ) အတြင္းက အဂၤိလိပ္ စစ္တပ္မ်ားသည္ ေရႊတိဂံုေစတီေတာ္ကို တက္ေ၇ာက္ သိမ္းပိုက္ခဲ့သည္ ။

ရ နၱပိုစစ္ေျပျငိမ္းေရး စာခ်ဳပ္အရ အဂၤလိပ္တို ့လက္မွ ျပန္ေတာင္းခဲ့ရသည္ ။ ဘုရားၾကီးမွာ စစ္ေဘးဒဏ္ေၾကာင့္ ၾကီးမားစြာ ပ်က္စီး ခဲ့ရသည္ ။ ခရစ္နွစ္ 1852 ခုနွစ္ အဂၤလိပ္ ျမန္မာ

ဒုတိယ စစ္ပြဲ တြင္ ေစတီေတာ္ၾကီးသည္ ျမန္မာ တပ္မ်ားလက္မွ အဂၤလိပ္ တပ္မ်ား လက္သို့ က်ေရာက္ သြားရျပန္သည္ ။

ရန္ကုန္သိမ္း ၊ အဂၤလိပ္ တပ္မ်ားသည္ အေရွ့မုဒ္မွ အေနာက္မ ုဒ္အထိ မုဒ္ သံုးဘက္ မွာ တပ္စြဲၾကသည္ ။

ျမန္မာ ဘု၇ားဖူးမ်ား ေတာင္ဘက္မွသာ တက္ခြင့္ရသည္ ။

၁၂။။

ဟံသာ၀တီတြင္ အေနာက္ဘက္လြန္ မင္းတရား ( ခရစ္နွစ္ 1605 – 28 ) စိုးစံလ်က္ ရွိစဥ္ သံလ်င္စား ( ငဇင္ကာ ေခၚ ဖိလစ္ဒီဘရစ္တိုသည္ )
ေရႊတ္ိဂံုေစတီေတာ္မွ ဓမၼစတီေခါင္းေလာင္းၾကီးကို..ျဖဳတ္ယူခဲ့သည္ ။

ေခါင္းေလာင္းၾကီၚကို သံလ်င္သို့ အေ၇ာက္မ ပို ့နု္ိုင္ခဲ့ေပ။ သယ္ယူသြားေသာ ေလွ ကြဲသျဖင့္ ေဒါပံုျမစ္ထဲသို့ က်ေ၇ာက္ ေပ်ာက္ကြယ္သြားခဲ့ရသည္ ။ အဂ္လိပ္ ျမန္မာ စစ္ပြဲ အတြင္းကလည္း..

အဂၤလိပ္ တပ္မ်ားသည္ ေရႊတိဂံု ကုန္းေပၚရွိ စဥ့္ကူး မင္း ေခါင္းေလာင္းၾကီးကို ျဖဳတ္ယူၾကျပန္သည္ ။ ေအာင္ပြဲ အထိမ္းအမွတ္အျဖစ္.. အဂၤလန္ သို့ ယူေဆာင္သြားရန္ သေဘၤာေပၚသို ့တင္ရာတြင္

ျမစ္ထဲသို့က်သြားသည္ ။ အဂၤလိပ္တို ့ အမ်ိဳးမ်ိဳး ၾကိဳးစား ဆယ္ယူေသာ္လည္း ေနာက္ဆံူး လက္ေလ်ာ့သြားၾကသည္ ။

ျမန္မာတို ့က ျမန္မာ့နည္း ျမန္မာ့ဟန္ျဖင့္ ဆယ္ယူနိုင္ခဲ့၍သာ ယေန့ ျပန္လည္ ေတြ ့ျမင္နိုင္ျခင္းျဖစ္သည္ ။

၁၃။။

ပထမ အဂၤလိပ္ ျမန္မာ စစ္ပြဲ အတြင္ ေရႊတိဂံုေစတီေတာ္တြင္ လုယက္ ေဖာက္ထြင္းမွဳမ်ားေပၚေပါက္ခဲ့သည္ကို ေတြ ့၇သည္ ။

အဂၤလိပ္စစ္သားတစ္ဦးသည္ ေစတီေတာ္ တစ္ဆူအတြင္း ႒ာပနာထားေသာ ေ၇ႊဆင္းတု ၊ ေငြဆင္းတု အခ်ိဲဳ့ကို ေတြ ့ရွိရာမွ

အျခားေစတီမ်ားတြင္လည္း အလားတူ အဖိုးတန္ ပစၥည္းမ်ား ရွိလိမ္ ့မည္အထင္ျဖင့္ အျခားစစ္သားမ်ားကလည္း ေစတီမ်ားစြာကို လိုက္လံဖ်က္ဆီး၍

ရတနာသိုက္ရွာခဲ့ၾကသည္ ။

တပ္ခြဲတစ္ခုသည္ တစ္ညအတြင္ တူးဖ်က္ရွာေဖြရံုနွင့္ အိနၵိယ သံုးခ်ပ္ျပားသံုး၇ာ ဖိုးမွ် တန္သည့္ ေရႊဆင္းတု ေငြဆင္းတုမ်ားကို ၇သြားသည္ ။

မိမိတို့၏ အထက္အရာရွိတစ္ဦးသို ့ေ၇ာင္းလိုက္ရာ ထိုအ၇ာရွိက အိနၵိယျပည္ ကာလကတၱားျမိဳ့သို့ တဆင့္ျပန္ေ၇ာင္းလိုက္ေသာေၾကာင့္ အျမတ္အစြန္း အၾကီးအက်ယ္ရသြားသည္ ။

ထိုစဥ္က နုိင္ငံျခားသားတစ္ဦး၏ မွတ္တမ္းတြင္ ” ေရႊတိဂံုေစတီၾကီး ပတ္လည္ရွိ ဘု၇ားေစတီငယ္မ်ားကို ဗရမ္းဗတာဖ်က္ဆီးထားေသာ ျမင္ကြင္းကို ျမင္ရသည္မွာ..စိတ္မေကာင္းစရာပင္ျဖစ္ေပသည္”

ဟူ၍ပင္ေရးသားခဲ့သည္။

၁၄။။

ထိုစဥ္က အဂၤလိပ္ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ကင္းဘဲလ္ ကိုယ္တိုင္ပင္ ေရႊတိဂံု ေစတၤေတာ္ၾကွီး၏ ၀မ္းဗိုက္အတြင္းသို့ အဖိုးတန္ရတနာမ်ား ရရွိမည္ဟု ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ၾကီးစြာျဖင့္ ထြင္းေဖာက္ခဲ့ေသးသည္ ။

ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ မရွိေလာက္မွ လက္ေလွ်ာ့သြားခဲ့သည္ ။

ဒုတိယ အဂၤလိပ္ ျမန္မာ စစ္ပြဲ အတြင္းတြင္လည္း အဂၤလိပ္ တပ္မ်ားသည္ နွစ္ရက္ သံုးရက္ အတြင္း ဘု၇ားၾကီး၇င္ျပင္ေပၚရွိ အဖိုးထိုက္ အဖိုးတန္ ဟုသမွ်ကို ရွာေဖြ ျဖဳတ္ယူသြားၾကသည္ ။

ေရႊခ်ထားေသာ သစ္သားဆင္းတု ၊ ေက်ာက္ဆင္းတု ၊ ေၾကးဆင္းတု ..စသည္မ်ား..ေရၽႊခ်ထားေသာ…ေသတၱာမ်ားနွင့္ ဗီရိုမ်ားသည္…

ကုန္းေတာ္ေပါၚတြင္ ျပန္ ့က်ဲက်န္ရစ္သည္ ။ အဂၤလိပ္ စစ္ဗိုလ္ ေလာ္ရီက

စစ္သားတစ္ေယာက္ ရဲတင္း တစ္လက္ျဖင့္ ေ၇ႊဆင္းတုၾကီး တစ္ဆူကို ေဖာက္ဖ်က္ေနပံုမွာ ခံကတုပ္က်င္းတစ္ခုကို စိတ္ေအးလက္ေအး တူးေဖာ္ေနသကဲ့သိ္ု့ရွိေၾကာင္း မွတ္တမ္းတင္ခဲ့သည္။

ထိုစဥ္က ဘုရင့္ အင္ဂ်င္နီယာတပ္မွ ဗိုလ္မွဳ ဖေရဇာကိုယ္တိုင္လည္း ဘု၇ားစၾကီး၏ ၀မ္းဗိုက္ေတာ္အတြင္းသို့ ေပတစ္ရာမွ် အထိ ထြင္းေဖာက္ၾကည့္ခဲ့သည္ ။

ဘု၇ားၾကီး၏ ဘဏၰာေတာ္မ်ားကို ေတြ့လိုေတြ့ျငား တူးေဖာ္ၾကည့္ခဲ့ျခင္းသာျဖစ္သည္။

၁၅။။

အဂၤလိပ္ တပ္မ်ားသည္ ျမန္မာတို့လက္ခ်က္ျဖင့္ က်ဆံုးခဲ့ရေသာ လက္ဖတင္နင္အာ ၊ ဒူရန္၊ ေဂ်အမ္ေတလာ ၊ ကပ္ပိတန္စီ ဂ်ီေလာ့ တို ့၏ အေလာင္းမ်ားကို

ရင္ျပင္ေတာ္အေရွ့ေျမာက္ေထာင့္တြင္ ျမဳပ္နွံခဲ့ၾကေသးသည္ ။
ျမန္မာတို့ အေရးဆို၍ 1929 ဇန္န၀ါရီလ 22 ရက္ေန့တြင္ မွ ကန္တိုမင္စစ္သခ်ိၤဳင္းသို့ ေရႊ့ေျပာင္းသြားခဲဲဲ့သည္ ။

ခရစ္နွစ္ 1852 ခုတြင္ စစ္ကဲဦးေထာ္ေလးကိုယ္တိုင္ ေစတီေတာ္ၾကီးေဖာက္ထြင္းထားသည့္ အပ့်က္အစီးမ်ားကိုေတြ့ခဲ့ရသည္။

အေရွ့ဘက္မ်က္နွာ ပထမ ပလႅင္အထက္မွအလ်ား ေလးေတာင္ ၊ အနံ သံုးေတာင္ရွိ တြင္းၾကီးသည္ ေျခာက္ဆယ့္ေျခာက္ေတာင္ အနက္ရွိေသာ လွိဳင္ေခါင္းၾကီး.ျဖစ္ေနျပိး

အတြင္းရွိ ေက်ာက္ေစတီသို့ပင္ ေရာက္သည္ဟု သိ၇သည္။

ခရစ္နွစ္ 1886 ခု ဇန္န၀ါရီလ 1 ရက္ေန့တြင္ အဂၤလိပ္တို ့က ျမန္မာနိုင္ံကို အျပီးအပုိင္ သိမ္းယူလိုက္သည္။ ေရႊတိဂံုေစတီၾကီး တည္ရာ ရန္ကုန္ျမိဳ့ၾကီးမွာ

1885 ခုနွစ္ကပင္ အဂၤလိပ္ လက္ထပ္သို့ က်ေ၇ာက္ခဲ့ရျပီး ျဖစ္သည္။

သီေပါမင္း ပါေတာ္မူျပီးေနာက္ 1887 ခုနွစ္ ေဖေဖာ္၀ါရီလ 4 ရက္ေန့ထုတ္ ရန္ကုန္ေဂဇက္သတင္းစာတြင္ ဘု၇ားေပၚမွ ဆင္းတုေတာ္ ..စသည့္ အဖိုးတန္ ပစၥည္းမ်ား ခိုးယူခံရျခင္းမ်ား

ဆက္လက္ျဖစ္ပြါးေနခဲ့ေၾကာင့္ေတြ့ရသည္။

ဘုရင္စေကာ့ ၀က္၀ံေရ ဦးထုပ္ေဆာင္း တပ္ရင္း 21 မွ တပ္သားေပါ့တ္န်င့္ ေလာ့ကလင္တို့သည္ 1886 ခုနွစ္ ဒီဇင္ဘာ 11 ရက္ေန့ ညသန္းေခါင္အခ်ိန္တြင္

ဘုရားေပၚမွ ဆင္းတုေတာ္ တစ္ဆူကို တိတ္တဆိတ္ ခိုးယူထြက္ေျပးၾကသည္။ ဘု၇ားေစာင့္က ထပ္ခ်ပ္လိုက္၇ာ ေပါ့တ္ဆိုသူက ထြက္ေျပးသြားေသာ္လည္း
ေလာ့ကလင္က ဘု၇ားေစာင့္၏ လက္ထဲမွ သံတုတ္ကို လုယူျပိး ျပန္လည္ ရိုက္နွက္ခဲ့သည္။ ယင္းဒဏ္၇ာျဖင့္ ဘုရားေစာင့္ ေသဆံုးခဲ့၇သည္ ။

အဂၤလိပ္စစ္သားနွစ္ဦးအား..တ၇ားရံုးမွ မည္သို့ ဆံုးျဖတ္ စၤရင္ခဲ့သည္ကိုေတာ့ အမွတ္အသားကိုကား မေတြ့ရေပ ။

၁၆။။

ကၽြန္ေတာ္သည္ ေရႊတိဂံုေစတီေတာ္ျမတ္ၾကီ၏ တန္ေဆာင္းတစ္ခုအတြင္း ထိုင္ေနရင္း နယ္ခ်ဲ့အစိုးရလက္ထပ္တြင္ ပ်က္စီးေပ်ာက္ကြယ္သြားခဲ့ရေသာ ျမန္မာ့ ေရွးေဟာင္းယဥ္ေက်းမွဳ.

အနုပညာလက္ရာပစၥည္းမ်ားမည္မွ်၇ွိခဲ့ပါမည္နည္းဟု..ေတြးူေနမိသည္။

နွေျမာတသမွဳျဖင့္လည္း ျပင္းထန္စြား စ္တ္လွဳပ္ရွားမိခဲ့သည္ ။

ကၽြန္ေတာ္တုိ့ သည္ ေရွးေဟာင္းယဥ္ေက်းမွဳဟူသမွ်ကို ျမတ္နိုးတြယ္တာတတ္သူမ်ား ျဖစ္ၾကပါသည္။ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ရန္ စိတ္အားထက္သန္ၾကပါသည္။

ျမန္မာ့ေရွးေဟာင္း ယဥ္ေက်းမွဳ ေစတီပုထိုးမ်ားမွ ေရွးေဟာင္း ပစၥည္းမ်ား ေရွးေဟာင္း လက္၇ာမ်ားကို မသိနားမလည္သူမ်ား လူ မသမာမ်ား ျပည္ပမွ စိတ္ေကာင္းေစတနာေကာင္းမရွိသူမ်ား၏လက္ခ်က္ေၾကာင့္

ဆံုးပါးပ်က္စီး.ေပ်ာက္ကြယ္သြားရသည္ကို လံုး၀ မလိုလားၾကပါ။

နိုင္ံငံျခား ျပတိုက္ၾကီးမ်ား ၊ ၀ါသနာအေလ်ာက္ စုေဆာင္းသူမ်ားထံသို ့ တ၇ားမ၀င္ေသာ နည္းျဖင့္ ေ၇ာက္ရွိသြားျခင္းမ်ိဳးအတြက္ လံုး၀ မရွဳဆိတ္နိုင္ၾကပါ။

၁၇။။

ျမန္မာျပည္တြင္ ေနာက္ဆံုး အုပ္ခ်ဳပ္သြားေသာ အဂၤလိပ္ဘု၇င္ခံ ဆာ – ဟူဘက္ – ရန္စ္ ့ ..က ေရႊတိဂံုေစတီေတာ္ၾကၤးီ၏ ဧည့္သည္ေတာ္မွတ္တမ္းတြင္

” ေစတီေတာ္ၾကီး၏ တင့္တယ္ သပၸယ္မွဳနွင့္ တည္ျငိမ္စြာ ေတာက္ပမွဳသည္ မ်က္စိပသာဒကို ၾကည္နူးေစပါသည္ ။ ထို ျငိမ္းခ်မ္းမွုဳ လကၡဏာသည္ အခ်ိန္ကာလ ရွည္လ်ားသ၍တည္ျုမဲပါေစ..ဟု

ကၽြန္ပ္ ဆႏၵျပဳမိပါသည္ ” ဟူ၍ အမွတ္တရ ေရးခဲ့ပါသည္။
သူ ့ထက္ ကၽြန္ေတာ္တို ့က ပိုပါ လိ္မ့္မည္။

၁၈ ။။

ေရႊတိဂံုေစတီေတာ္ၾကၤးီအား ” မိမ္၏ ေရွးေဟာင္း ယဥ္ေက်းမွဳ အေမြအနွစ္ ပစၥည္းမ်ား ၊ လက္ရာမ်ား .ျပည့္ျပည့္စံုစံုျျဖင့္ ” အခ်ိန္ကာလ ရွည္လ်ားသ၍ တည္ျမဲေစလိုေပမည္ ။

ထိုျငိမ္းခ်မ္းမွဳ လကၡဏာၾကီး…ထာ၀ရတည္ျမဲပါေစ ဟု ဆနၵျပဳမိၾကပါလိ္မ့္မည္။

၀န္ခံခ်က္။ ။။ စာေရးဆ၇ာ ေမာင္ၾကည္သန့္၏ ျမန္မာ့ျမိဳဲ့ရြာေဒသ ေ၀ါဟာရ ( ၂၀၀ )မွ ထုတ္နွဳတ္တင္ျပပါသည္။

အနွစ္နွစ္ရာေက်ာ္ အတိတ္သမိုင္းထဲက ျမိဳ့ေတာ္ရန္ကုန္ ဤတြင္ ျပီး၏ ။

ခ်စ္ျခင္းေမတၱာျဖင့္

မိုးမင္းသား

Facebook: ေ၀ဟင္ခ်စ္သူ