သလိပ္တြင္ ပါ၀င္သည္႔ တီဘီပိုးမ်ားအား မ်ိဳခ်ပါက အူတီဘီေရာဂါ ျဖစ္ပြားႏိုင္

 

က်န္းမာေရးစာတိုမ်ားစုစည္းမွဳ

သလိပ္တြင္ ပါ၀င္သည္႔ တီဘီပိုးမ်ားအား မ်ိဳခ်ပါက အူတီဘီေရာဂါ ျဖစ္ပြားႏိုင္

အဆုတ္ တီဘီေရာဂါ ရွိထားၿပီးေသာသူမ်ားအေနျဖင္႔ သလိပ္တြင္ပါ၀င္ေသာ တီဘီပိုးမ်ားကို ၿမိဳခ်မိေသာ ႀကိမ္ဖန္မ်ားလာပါက ေနာက္ဆက္တြဲေရာဂါအေနျဖင့္ အူတီဘီျဖစ္နိင္ေၾကာင္း ဆရာဝန္မ်ားထံမွသိရသည္။

အူတီဘီအမ်ဳိးအစား အမ်ဳိးမ်ဳိး ရွိၿပီး အူမွာျဖစ္သည့္ တီဘီ၊ အူလမ္းေၾကာင္းေဘးတြင္ရွိေသာ အက်ိတ္တြင္ ျဖစ္သည့္ တီဘီ၊ ဝမ္းတြင္းအေျမွးပါး (Peritonium) မွာ ျဖစ္သည့္ တီဘီ၊ အူသိမ္ အရင္းပိုင္း (Ileum) ႏွင္႔ အူမႀကီးအစ (Caceum) ဆံုသည့္ေနရာ (အူအတက္ေရာင္တတ္သည့္ ေနရာဝန္းက်င္) မ်ားတြင္ ျဖစ္ တတ္ေၾကာင္း သိရသည္။

“အထူးသျဖင့္ သလိပ္မွာ တီဘီပိုးရွိရင္ အဲဒီပိုးပါတဲ့ သလိပ္ကို မ်ဳိခ်မိတဲ့အခါအမ်ိဳးနဲ႕အဆုတ္တီဘီကေန အူကိုျပန္႔ၿပီး ျဖစ္တာမ်ားတယ္၊ အူတီဘီေရာဂါရဲ႕ လကၡဏာေတြက တိတိက်က် မရွိပါဘူး အူနဲ႔ပတ္သက္ရင္ ဗိုက္နာတာ၊ ဗိုက္ေအာင့္တာစတဲ့ ေယဘုယ်ဆန္တဲ့ လကၡဏာေတြပဲ ျပတတ္ေတာ့ ေရာဂါကို ေစာေစာ သိႏိုင္ ဖို႔က မလြယ္ပါဘူးေပါ့ အူမွာအနာျဖစ္ရင္ေတာ့ ဗိုက္က မၾကာမၾကာ ေအာင့္တတ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ညာ ဘက္ခ်က္ဝန္းက်င္က ေအာင့္တတ္ပါတယ္ အဲဒီလို ဗိုက္ေအာင့္ရင္ သံသယ ရွိသင့္ပါတယ္ ” ဟု အေထြေထြ ေရာဂါကု ဆရာဝန္ ေဒါက္တာေအာင္ရဲခိုင္က ေျပာသည္။

အူတီဘီျဖစ္ရသည့္ အေၾကာင္းရင္း ေလးမ်ဳိးရွိၿပီး ခႏၶာကိုယ္တြင္ျဖစ္သည့္ တီဘီပိုး (ဥပမာ- အဆုတ္တီဘီ) မွ တဆင္႔ အူကိုျပန္႔ၿပီး ျဖစ္ျခင္း၊ သလိပ္မွ တီဘီပိုးရွိလွ်င္ အဆိုပါ ပိုးရွိသည့္ သလိပ္အား မ်ဳိခ်မိသည့္အခါ အူကို ျပန္႔ၿပီး ျဖစ္ျခင္း၊ သားငန္ရည္အက်ိတ္ (Lymphatic Node) မွာ တီဘီပိုးရွိလွ်င္ အူသို႔ျပန္႔ၿပီး ျဖစ္ျခင္း၊နီးစပ္ရာ ဆီးလမ္းေၾကာင္း၊ ေက်ာက္ကပ္မ်ားတြင္ တီဘီပိုးရွိရာမွဆင္႔ အူတီဘီ ျဖစ္ျခင္း (၄)မ်ိဳးရွိေၾကာင္း သိရသည္။

အူတီဗီ (၄)မ်ိဳးတြင္ အဆုတ္တီဗီ ႏွင္႔ သလိပ္မွ တဆင္႔ ကူးစက္တတ္ေသာ တီဘီပိုး (၂)မ်ိဳးမွာ အူတီဘီ အျဖစ္မ်ားေၾကာင္း ဆရာဝန္မ်ားမွ သံုးသပ္သည္။

“အဆုတ္တီဘီပိုးကို ေဆးေသာက္ၿပီး ေပ်ာက္ကင္းသြားသူေတြမွာလည္း အူမွာပိုးကပ္ၿငိ ေနႏိုင္ၿပီး အဓိကက ေတာ့ ပိုးရွိသူေတြအေနနဲ႔ သလိပ္ပါတဲ့ တံေတြးကို မ်ဳိမခ်မိေအာင္ ဂ႐ုစိုက္ရ တကယ္ေတာ့ ပ်မ္းမွ်အားျဖင့္ တီဘီပိုးက ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံေတြမွာ လူသံုးေယာက္အနက္ တစ္ေယာက္ေလာက္ ရွိေနနိင္ပါတယ္ ကိုယ္ခံအား ေကာင္းေနတဲ့အခ်ိန္မွာ ဘာမွမျဖစ္ေပမယ့္ ကိုယ္ခံအား က်သြားတဲ့အခါ၊ စိတ္ဖိစီးမႈ မ်ားတဲ့အခါ၊ တျခား ေရာဂါပိုးနဲ႔ ေရာဂါေတြ ဝင္လာတဲ့ အခါေတြမွာ တီဘီပိုးက ထႂကြလာႏိုင္ပါတယ္”ဟု အေထြေထြေရာဂါကု ေဒါက္တာ ကိုဝဏၰက ေျပာသည္။

အခ်ဳိ႕လူမ်ားတြင္ အူနံရံထူကာ အူပိတ္တတ္ေသာေၾကာင္႔ ယင္းအခ်ိန္မ်ားတြင္ ခြဲစိတ္ကုသရတတ္ၿပီး ဗိုက္ေအာင့္၊ ဗိုက္နာျခင္း အစာအိမ္ေရာဂါႏွင္႔ အျခားအူလမ္းေၾကာင္း ေရာဂါမ်ားေၾကာင့္ မဟုတ္ဘူးဆိုလ်င္ အူတီဘီျဖစ္သည္ဟု သံသယ ရွိသင့္ေၾကာင္းႏွင္႔ CT Scan ႐ိုက္လ်င္ ေရာဂါႏုစဥ္အခ်ိန္တြင္ သိရွိႏိုင္ျခင္း မရွိဘဲ ေရာဂါရင့္သည့္ အခါမွသာ သိႏိုင္ၿပီး အဆုတ္တီဘီကဲ႔သို႔ တီဘီပိုးစစ္ျခင္း၊ ဓာတ္မွန္႐ိုက္ျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္လွ်င္ မသိႏိုင္ဘဲ ဝမ္းထဲ ေသြးပါလ်င္ ဝမ္းအား စစ္ေဆးမႈျပဳလုပ္ၿပီးမွသာ သိရွိႏိုင္မည္ျဖစ္ေၾကာင္း ၄င္းက ဆက္ ေျပာသည္။

အူတီဘီျဖစ္ၿပီး အူေပါက္ျခင္း၊ အူပိတ္ျခင္း ျဖစ္ေပၚခဲ႔လ်င္ ခြဲစိတ္ကုသမႈ ခံယူၿပီးသည့္ အခ်ိန္မ်ားတြင္ အူတီဘီ ပိုးကင္ေအာင္ တီဘီေဆးေသာက္သံုးရန္ လိုအပ္ေၾကာင္းသိရသည္။

တီဘီေဆးကို အနည္းဆံုး ကုိးလ-တစ္ႏွစ္ ေသာက္သံုးရမည္ျဖစ္ၿပီး အဆုတ္တီဘီပိုးအား ေျခာက္လတာ ေသာက္ရမည္ဆိုေသာ္လည္း အူတီဘီျဖစ္လွ်င္ ပို၍ ၾကာၾကာေသာက္ရမည္ျဖစ္ၿပီး စစ္ေဆးမႈမ်ားကိုလည္း အျမဲျပဳလုပ္ရမည္ျဖစ္သည္။

“အိပ္ခ်္အိုင္ဗီြ ပိုးမရွိဘဲ တီဘီပိုးတစ္မ်ိဳးတည္းသာ ကူးစက္ခံထားရသူမ်ားရဲ႕ ၅ % မွ ၁၀ % ကသာ သူတို႕ရဲ႕ သက္တမ္းတစ္ေလွွ်ာက္ တီဘီေရာဂါလကၡဏာကိုခံစားၾကရတယ္ အိပ္ခ်္ အိုင္ဗီြ နဲ႕ တီဘီပိုးႏွစ္မ်ိဳးလံုး ကူးစက္ခံရသူမ်ားမွာ တီဘီေရာဂါကို ပိုမိုျဖစ္ပြားတက္ၾကတယ္။ တီဘီေရာဂါ ျဖစ္ပြားေနသူတစ္ဦးဟာ ေဆးမကုသပဲ ထားလို႔ရွိရင္ ပ်မ္းမွ် လူ ၁၀ ဦး မွ ၁၅ ဦး ထိ ကူးစက္နိင္တယ္ ” ဟု အေထြေထြေရာဂါကု ဆရာ၀န္ ဦးသန္႔ဇင္က ေျပာသည္။

ကမၻာ့ အႏွံအျပားရွိနိုင္ငံမ်ားတြင္ ၁၇၀၀၀၀ ခန္႕ ကေလးသူငယ္မ်ား ႏွစ္စဥ္ တီဘီပိုးေၾကာင့္ ေသးဆံုးလွ်က္ရွိ ၿပီး ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ ႏွစ္စဥ္ တီဘီေရာဂါ ၿဖစ္ပြားသူ တစ္သိန္းေက်ာ္ရွိေၾကာင္း အမ်ဳိးသား တီဘီ ေရာဂါ တိုက္ဖ်က္ေရး စီမံကိန္း၏ မွတ္တမ္းမ်ား အရ သိရွိရသည္။

ျမန္္မာႏိုင္ငံတြင္ တီဘီေရာဂါတိုက္ဖ်က္ေရး စီမံကိန္းကုိ ၁၉၆၆- ၁၉၆၇ ခုႏွစ္ မွစတင္၍ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ၿပီး ၁၉၉၄ ခုႏွစ္မွ စတင္လ်က္ တီဘီ ေရာဂါကို တိုက္ ႐ိုက္ၾကည့္႐ႈ အခ်ိန္တို ကုထံုး (DOTS) ျဖင့္ တစ္ႏိုင္ငံလံုး လႊမ္းၿခံဳ၍ အခမဲ့ ကုသေပးလ်က္ ရွိေနေၾကာင္း သိရသည္။

Credit: ရန္ေနာင္ၿဖိဳး-ျမစ္မခ/ Myitmakha