လိင္မွတဆင့္ကူးစက္တတ္ေသာ ေရာဂါမ်ားအေၾကာင္း

Nay Ko Ko shared သက္တန္႔ခ်ိဳ's photo.

လိင္မွတဆင့္ကူးစက္တတ္ေသာ ေရာဂါမ်ားကို Sexually transmitted disease သို႔မဟုတ္ venereal diseases (VD) လို႔ လည္းေခၚပါတယ္ ...။ STD ဆိုတာဟာ လူသားေတြၾကားထဲမွာ လိင္ႏွင့္ဆိုင္ေသာ အၿပဳအမႈမ်ား ( ဥပမာ လိင္ဆက္ ဆံၿခင္း ၊ oral sex ၊ anal sex ) စသည္တို႔မွ ကူးစက္တတ္ေသာ ေရာဂါမ်ားကို ဆိုလိုပါတယ္ ။ ဟိုးအရင္တုန္း ကေတာ့ အဲဒီလိုေရာဂါေတြကို Sexually transmitted disease (STD ) သို႔မဟုတ္ Venereal diseases (VD ) လို႔ေခၚၾကေပမယ့္ အခု ႏွစ္ပိုင္းအနည္းငယ္မွာေတာ့ Sexually transmitted infections (STI) လို႔ေၿပာင္းေခၚလာခဲ့ၾကပါတယ္ ။ ဆိုလိုတာက လူတစ္ေယာက္ဟ ဘာေရာဂါ တစ္ခုမွ အခံမရွိပဲနဲ႔ လိင္မႈဆိုင္ ရာနည္းလမ္းေတြမွ တဆင့္ ေရာဂါကူးစက္ခံရႏိုင္တယ္လို႔ ဆိုလိုပါတယ္ ။ အ ခ်ိဳ႕ေသာ STI ေတြ ကေတာ့ ေရာဂါရွိသူအသံုးၿပဳထားတဲ့ အေၾကာေဆးသြင္းအပ္ေတြမွတဆင့္ ကူးစက္ႏုိင္သလို ကေလးမီးဖြားၿခင္း ၊ ႏို႔တိုက္ေကၽြးၿခင္းေတြကေနလည္းကူးစက္ႏိုင္ပါေသးတယ္ ။ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း ရာနဲ႔ခ်ီၿပီးကတည္းက လိင္မွတ ဆင့္ကူးစက္တတ္ေသာ ေရာဂါေတြဟာ ေပၚေပါက္ေနၿပီၿဖစ္ပါတယ္ ။

အမ်ိဳးအစားမ်ား

၁၉၉၀ ခုႏွစ္အထိေတာ့ STD ကို Venereal disease အၿဖစ္ လူသိမ်ားခဲ့ၾကပါတယ္ ။ Veneris ဆိုတာ လက္တင္ ဘာသာနဲ႔ Venus ရဲ႕နာမည္ၿဖစ္ၿပီး venus ဆိုတာဟာ ခ်စ္ၿခင္းေမတၱာရဲ႕ နတ္ဘုရား ကိုဆိုလိုပါတယ္ ။ ေရာဂါ တစ္ခုၿဖစ္ၿပီဆိုရင္ ၀င္ေရာက္ေနတဲ့ေရာဂါပိုးက ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြကို မူမမွန္ေစၿခင္း ပ်က္ ဆီးေစၿခင္းကို ၿဖစ္ေစပါတယ္ ။ အခ်ိဳ႔ေသာေရာဂါေတြမွာေတာ့ ဘာေရာဂါ လကၡဏာမွ မၿပပဲနဲ႔လည္း ရွိႏုိင္ပါတယ္ ။ HPV လို႔ေခၚတဲ့ ေရယံုကိုၿဖစ္ေစတဲ့ေရာဂါပိုးမ်ိဳးကေတာ့ လိင္မႈဆိုင္ရာ ဆက္ဆံမႈမ်ားတဲ့ လူေတြ မွာ ေရာဂါကူးစက္ေစၿပီး ေရာဂါၿဖစ္ေစမႈကေတာ့ လူအနည္းငယ္ကိုသာ ၿဖစ္ေစႏိုင္တယ္ ဆိုတာကို လည္းသိထားရပါမယ္ ။ STD ဆိုတာဟာ ေရာဂါၿဖစ္ေစႏုိင္တဲ့ ေရာဂါပိုးေတြကိုပဲ ရည္ညႊန္းတာၿဖစ္ၿပီး အခ်ိန္အ မ်ားစုမွာဆိုရင္ လူေတြဟာ သူတို႔ကိုယ္သူတို႔ STD ကူးစက္ခံေနရမွန္းမသိၾကတာမ်ားပါတယ္ ။ အထူး သၿဖင့္ ေရာဂါရဲ႕လကၡဏာေတြစေပၚလာတဲ့အခ်ိန္ သို႔မဟုတ္ စစ္ေဆးမႈေတြၿပဳလုပ္တဲ့အ ခ်ိန္မွ သာ ကိုယ့္ မွာ ေရာဂါပိုးရွိေနမွန္းသိၾကတာမ်ားပါတယ္ ။ ဥပမာ တစ္ခုကိုၾကည့္မယ္ဆိုရင္ Meningitis လို႔ေခၚတဲ့ ဦးေႏွာက္အေၿမွးေရာင္ေရာဂါဟာ လိင္မွတဆင့္ ကူးစက္ႏိုင္ေပမယ့္ သူ႔ကို STI အၿဖစ္ ေခါင္းစဥ္မတပ္ၾကပါဘူး ။ ဘာေၾကာင့္လည္းဆိုေတာ့ sexual contact ဟာ meningitis ကိုၿဖစ္ေစတဲ့ pathogens ရဲ႕ မူလဇစ္ၿမစ္ Primary vector မဟုတ္ လို႔ပါပဲ ။ STI ဟာ တၿခားကူးစက္နည္းေတြ ၿဖစ္တဲ့ ( ေသြးသြင္းၿခင္းမွ တဆင့္ အပ္မ်ားမွ်ေ၀ သံုးစြဲၿခင္း ) စတာေတြကေန ကူးစက္တာ နည္းၿပီး လိင္မွ တဆင့္သာ အဓိကကူး စက္တတ္တယ္ဆိုတာကိုေတာ့ နားလည္ထားရပါမယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ လူတစ္ေယာက္ဟာ STI ေတြၿဖစ္တဲ့ Chlamydia , gonorrhea ( ဆီးပူေညာင္းက် ) , genital herpes ( လိင္အဂါၤ ေရယံုမ်ား ) ကူးစက္ခံေနရၿပီဆိုရင္ ဒါဟာ လိင္မွ တဆင့္ကူးစက္တာၿဖစ္တယ္လို႔ ေကာက္ခ်က္ခ်ႏိုင္ပါတယ္ ။

တကယ္ေတာ့ sexual contact အတြင္းမွာ အထက္မွာ ေၿပာထားတဲ့ ေရာဂါေတြသာ မကပဲ အေအးမိဖ်ားနာ ၊ တုပ္ေကြး ၊ အဆုတ္ေရာင္ ေရာဂါေတြလည္းး လူတစ္ဦးကေနတစ္ဦး ကူးစက္ႏုိင္ပါေသးတယ္ ။ ဒီလို မ်ိဳး ေရာ ဂါေတြ ကိုေတာ့ sexual contact ရွိေပမယ့္လည္း STD အၿဖစ္ ထည့္သြင္းစဥ္းစားေလ့မရွိပါဘူး ။

ျဖစ္ေစေသာအေၾကာင္းအရာမ်ား

Bacterial ေရာဂါပိုးမ်ား

- Chancroid (Haemophilus ducreyi)
- Chlamydia (Chlamydia trachomatis)
- Granuloma inguinale or (Klebsiella granulomatis)
- Gonorrhea (Neisseria gonorrhoeae)
Syphilis (Treponema pallidum)

Fungal (မိႈပိုးမ်ား )

- Candidiasis (yeast infection)

Viral ( ဗိုင္းရပ္ပိုးမ်ား )

- Viral Hepatitis B Virus ( တံေတြး ၊ လိင္အဂါၤမွ အရည္မ်ားမွတဆင့္ ) (မွတ္ခ်က္ - အသည္းေရာင္ အသား၀ါ ေအနဲ႔ အီးတို႔ဟာ fecal-oral route မွသာ ကူးစက္ႏုိင္ပါတယ္ ။ စီပိုးကေတာ့ လိင္မွတ ဆင့္ကူးစက္တာ ရွားပါတယ္ )
- Herpes simplex virus 1 & 2 ( အေရၿပား အာခံတြင္း ေရယံု အဖုေတြ ရွိရွိမရွိရွိ ကူးစက္ႏုိင္ပါတယ္ )
- HIV ( လိင္အဂါၤမွ အရည္မ်ား ၊ သုတ္ရည္ ၊ ႏို႔ရည္ ၊ ေသြး မွ တဆင့္ )
- HPV ( ၾကြက္ႏို႔ ၿဖစ္ေစေသာ ပိုး ၊ အရည္ၿပား အာခံတြင္းတို႔မွ တဆင့္ ) (မွတ္ခ်က္ - အႏၱရာယ္မ်ားတဲ့ High risk အုပ္ စု HPV ပိ္ုးေတြဟာ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာကိုၿဖစ္ေစႏုိင္ၿပီး တၿခား စအို ၊ လိင္တံ နဲ႔ မိန္းမကိုယ္ ကင္ဆာေတြ ကိုလည္းၿဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္ ။ တၿခား ေသာ HPV ပိုးေတြဟာ လိင္အဂါၤၾကြက္ႏို႔ေတြ ၿဖစ္ေစႏိုင္ ပါတယ္ )
- Molluscum contagiosum

Parasites (ကပ္ပါးပိုးမ်ား )

- Crab louse, (Pthirus pubis)
- Scabies (Sarcoptes scabiei) ၀ဲနာမ်ား

Protozoal (ပရိုတို ဇိုး၀ါးမ်ား)

- Trichomoniasis (Trichomonas vaginalis)

STD အေၾကာင္းသိေကာင္းစရာ

STD အမ်ားစုဟာ လိင္တံ ၊ မိန္းမကိုယ္ ၊ အစာေဟာင္းအိမ္ ၊ ဆီးလမ္းေၾကာင္း ၊ ပါးစပ္ ၊ လည္မ်ိဳ ၊ အသက္ရွူလမ္းေၾကာင္း နဲ႔ မ်က္လံုး တို႔မွာရွိတဲ့ mucous အေၿမွးပါးကေနတဆင့္ ကူးစက္တတ္ပါတယ္ ။ လိင္တံထိပ္ ကို ဖံုးအုပ္ထားတဲ့ ၿမင္ေနရတဲ့အေရၿပားဟာ mucous membrane ၿဖစ္ပါတယ္ ။ အဲဒီကေနတဆင့္ mucus အခၽြဲေတြ ထုတ္ပါတယ္ ( ပါးစပ္မွာ ရွိတဲ့ ႏွုတ္ခမ္းနဲ႔တူပါတယ္ ) ။ Mucous အေၿမွးပါးနဲ႔ အေရၿပားနဲ႔ မတူတဲ့အခ်က္ကေတာ့ Mucous အေၿမွားပါးဟာ အခ်ိဳ႕ေသာ ေရာဂါပိုးေတြကို ခႏၶာကိုယ္မထဲမွာ ထားရွိထားႏိုင္ ပါတယ္ ။ ေရာဂါပိုးေတြဟာလည္း အေရၿပားပြန္းပဲ့ရာ ေလးတစ္ခု ကေနေတာင္ တစ္မိနစ္အတြင္း ၀င္ေရာက္ ကူးစက္သြားႏုိင္ပါတယ္ ။ ဒါ့အၿပင္ ေရာဂါပိုးေတြဟာ မစင္ ၊ ဆီးနဲ႔ ေခၽြးတို႔ကေနတဆင့္လည္း ကူးစက္ႏုိင္ပါတယ္ ။ ဘယ္ေလာက္အထိ ထိေတြ႔သလဲဆိုတဲ့ ပမာဏဟာ ေရာဂါ ပိုး၀င္ေရာက္ေစမႈ အတိုင္းအတာကို ကြဲၿပားေစတယ္ ဆိုတာ မွန္ေပမယ့္လည္း ေရာဂါအားလံုးမွာေတာ့ ေရာဂါရွိေနတဲ့ အရည္ ကေန Mucous membrane ကိုအနည္းငယ္ေလး ထိေတြ႔ယံုနဲ႔တင္ ေရာဂါ ၿဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္ ။

Mucous Membrane ဟာ ႏွုတ္ခမ္းမွာေရာ လိင္အဂါၤမွာေရာ ပါရွိေပမယ့္လည္း STI အမ်ားစုဟာ သာမန္ ႏွုတ္ ခမ္းခ်င္း နမ္းတာထက္စာရင္ Oral sex ေနက ကူးစက္ဖို႔ ပိုလြယ္ကူပါတယ္ ။ Safe sex chart အရ ေရာဂါပိုးအမ်ားစုဟာ ပါးစပ္မွ လိင္အဂါၤ ၊ လိင္အဂၤါမွ ပါးစပ္ အစရွိသၿဖင့္ ပိုမိုလြယ္ကူစြာ ကူးစက္ႏုိင္ေၾကာင္းေတြ႔ ရပါတယ္ ။ တံေတြးမွာထက္စရာ မ်ိဳးပြားအဂါၤမွ ထြက္ရွိေသာ အရည္ေတြ မွာ ေရာ ဂါပိုးေတြ ပိုပါ၀င္ပါတယ္ ။ Herpes simplex နဲ႔ HPV ပိုးေတြကေတာ့ အေရၿပားကေန တိုက္ရိုက္ ထိေတြ႔ၿခင္းမွ ကူးစက္ႏုိင္ပါတယ္ ။ KSHV ဆိုတဲ့ပိုးကေတာ့ တံေတြးကေနတဆင့္ ( နမ္းၿခင္း ၊ တံေတြး အား ေခ်ာ ဆီအၿဖစ္အသံုးၿပဳၿခင္း ) ကူးစက္ႏိုင္ပါတယ္ ။ STD အမ်ိဳးအစားေပၚ မူတည္ၿပီးေတာ့ လူတစ္ေယာက္ဟာ ဘယ္လို ေရာဂါလကၡဏာမ်ိဳးမွ မၿပပဲနဲ႔လည္း ေရာဂါေတြကို ပ်ံ႕ႏွံ႕ကူးစက္ေစႏိုင္စြမ္းရွိပါတယ္ ။ ဥပမာ အေနနဲ႔ေၿပာ ရရင္ Herpes ေရယံုပိုးဟာ ေရယံုအဖု ေတြရွိေနတဲ့လူဟာ မရွိတဲ့လူထက္စာ ရင္ပိုမို ေရာဂါ ပိုးပ်ံ႕ပြားေစႏုိင္ၿပီး HIV ကေတာ့ အခ်ိန္တိုင္းမွာ ေရာဂါၿပန္႔ပြားကူးစက္ေစႏုိင္ပါတယ္ ။ ဆိုလိုတာက လူတစ္ေယာက္ဟာ HIV ရွိေနတယ္ဆိုရင္ AIDS ရဲ႕ ေရာဂါလကၡဏာေတြ ရွိသည္ၿဖစ္ေစ မရွိသည္ၿဖစ္ေစ HIV ကိုကူးစက္ေစႏုိင္ ပါတယ္ ။ STD ထဲမွာ အပါအ၀င္ၿဖစ္တဲ့ ဒီ HIV ပိုးဟာလည္း အေမကေန ကေလးကို ကိုယ္ ၀န္ေဆာင္ခ်ိန္မွာၿဖစ္ေစ ႏို႔တိုက္ေကၽြးခ်ိန္မွာ ၿဖစ္ေစ ကူးစက္သြားႏုိင္ပါေသးတယ္ ။

လိင္ဆက္ဆံဖက္ မ်ားလာေလေလ ေရာဂါ ပိုးကူးစက္ႏုိင္ေၿခကလည္းမ်ားလာေလေလဆိုတာကိုလည္း သိထားရပါမယ္ ။ STD ရွိတုိင္းအားလံုးဟာ လိင္ဆက္ဆံၿခင္းမွ တဆင့္ကူးစက္တယ္လို႔ တရားေသေတာ့ေၿပာ လို႔မရ ပါဘူး ။ ဥပမာ ေဆးမွင္ေၾကာင္ထိုးၿခင္း ၊ ကေလးေမြးၿခင္း ၊ အပ္စူးမိၿခင္း ၊ အပ္မ်ား မွ်ေ၀သံုးစြျခင္း နဲ႔ ေသြး သြင္းၿခင္း စတာေတြကေနတဆင့္ ကူးစက္တာေတြ လည္းရွိတတ္ပါတယ္ ။ အထူးသၿဖင့္ Medical workers ေတြနဲ႔ ေသြးအၿမဲသြင္းေနရတဲ့လူနာေတြ ဟာ အၿဖစ္မ်ားေလ့ရွိၾကပါတယ္ ။ Sexual activity ၿပဳလုပ္ေန စဥ္အတြင္း STD ကို ေလ်ာ့ခ်ႏိုင္ဖို႔အတြက္ အေကာင္းဆံုး Safe sex အတြက္ ေဆးပညာ ကၽြမ္းက်င္ သူေတြ အၾကံေပးထားတာကေတာ့ ကြန္ဒံုးသံုးၾကဖို႔ပဲ ၿဖစ္ပါတယ္ ။ ဒါေပမယ့္လည္း အလံုးစံုၾကီး အႏၱရာယ္ကင္း ပါတယ္လို႔ အာမခံတာမ်ိဳးေတာ့မဟုတ္ပါဘူး ။ STD ဟာ ဘာလကၡဏာမွ မၿပပဲ ပိုးသယ္ေဆာင္ သူအၿဖစ္ ေနႏိုင္တာမ်ိဳးလည္းရွိႏုိင္ပါတယ္ ။ တခါတရံမွာ STD ရွိတဲ့အမ်ိဳးသမီးတစ္ေယာက္ဟာ တင္ပဆံုရိုးအ တြင္း ေရာင္ရမ္းနာက်င္ေရာဂါ ( Pelvic Inflammatory disease ) ကိုလည္း ခံစားရႏုိင္ပါတယ္ ။

ဘယ္လိုစမ္းသပ္စစ္ေဆးမႈေတြၿပဳလုက္ၾကမလဲ

တကယ္ေတာ့ STI ဟာ မ်ားစြာ က်ယ္ၿပန္႔တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ စစ္ေဆးမႈေပါင္းမ်ားစြာ ၿပဳလုပ္ဖို႔လိုအပ္ပါတယ္ ။ တစ္ခုခ်င္း စီအတြက္ စစ္ေဆးတာမ်ိဳးလည္းရွိပါတယ္ ။ ကာလသားေရာဂါ (Syphilis ) , trichomonas, gonorrhea ( ဆီးပူေညာင္းက် ) , chlamydia , herpes (ေရယံု ) , hepatitis ( အသည္းေရာင္အသား၀ါ ) နဲ႔ HIV ပိုး အတြက္ စစ္ေဆးမႈေတြ ၿပဳလုပ္ႏုိင္ပါတယ္ ။ ဒီလို STI tests ေတြကို ဘာေၾကာင့္ ၿပဳလုပ္ဖို႔ လိုသ လဲဆိုေတာ့

- ေရာဂါရဲ႕ ၿဖစ္ေစတဲ့အေၾကာင္းကို သိရွိဖို႔အတြက္ diagnositic test ၿပဳလုပ္ဖို႔ လိုအပ္ၿခင္း
- ေရာဂါ လကၡဏာမၿပပဲ ပိုးသယ္ေဆာင္ႏုိင္ၿခင္း သို႔မဟုတ္ မည္သည့္ေရာဂါပိုးမွန္းသိေစရန္ Screening test ၿပဳလုပ္ၿခင္း
- အကယ္၍ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ခ်ိန္တြင္ ကူးစက္ပါက ကေလးအား ကူးစက္ၿခင္းအား ကာကြယ္ရန္
- မီးဖြားစဥ္တြင္ အေမမွတဆင့္ ကေလးအား STI မကူးစက္ေစရန္
- ေရာဂါပိုးရွိေနေသာ ေသြး သို႔မဟုတ္ ကိုယ္တြင္းအဂါၤမ်ားအား သံုးစြဲၿခင္းအား ကာကြယ္ရန္
- ေရာဂါပိုးရွိသူႏွင့္ ေရာဂါပိုးမရွိသူအား ထိေတြ႔ၿခင္းအား ကာကြယ္ႏိုင္ရန္
- လူသားထုတစ္ရပ္လံုးအား ေရာဂါ ၿပန္႔ပြားမႈမွ ေစာင့္ၾကည့္ႏိုင္ရန္ စတဲ့အေၾကာင္းၿပခ်က္မ်ားစြာရွိပါတယ္ ။

ေရာဂါအမ်ိဳးအစားေပၚမူတည္ၿပီးေတာ့ အခ်ိဳ႕ေသာ STD ေတြဟာ မ်ိဳးမပြားႏုိင္ၿခင္း ၊ နာတာရည္ နာက်င္ၿခင္း နဲ႔ ေသဆံုးသည္အထိ ၿဖစ္ေစႏုိင္ပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ ေစာေစာသိ ေစာေစာ ကုသၿခင္းဟာ ေရာဂါပ်ံ႕ႏွံ႕မႈကို ထိမ္းခ်ဳပ္ႏိုင္ ယံုသာမက ေရာဂါ လကၡဏာေတြ လွ်င္လွ်င္ၿမန္ၿမန္ ေပ်ာက္ကင္း ႏိုင္ဖို႔အတြက္လည္း အလြန္အေရး ပါပါတယ္ ။ တခါတရံမွာ Window period လို႔ေခၚတဲ့ STI test ဟာ negative ၿဖစ္ေနတာမ်ိဳးလည္း ရွိတတ္ပါတယ္ ။ ဒီလို အခ်ိန္အေတာ အတြင္းမွာေတာ့ ေရာ ဂါပိုးဟာကူးစက္ ပ်ံ႕ပြားႏုိင္ပါတယ္ ။ ဒီအခ်ိန္ကာလဟာ ဘယ္ေလာက္ထိ ရွည္ၾကာသလဲဆိုတာကေတာ့ ေရာဂါပိုး အမ်ိဳးအစားနဲ႔ test အေပၚ မူတည္ပါတယ္ ။ Report တစ္ခုမွာဆိုရင္ လူေတြဟာ ဆရာ၀န္ဆီသြားၿပီး အၾကံဥာဏ္ေတာင္း ဖို႔ထက္စာ ရင္ ကုသမႈခံယူဖို႔ထက္စာရင္ အင္တာနက္ေပၚမွာ ေရာဂါအေၾကာင္းရွာေဖြ ၾကတယ္လို႔ အစီရင္ခံထား ပါတယ္ ။ ေရာဂါ ကူးစက္ေနတဲ့လူက ဆရာ၀န္ဆီ ၿပသဖို႔ ၀န္ေလးေနၿခင္းကလည္း ေရာဂါကို diagnosis ၿပဳလုပ္ဖို႔ ေႏွာင့္ေႏွးၾကန္႔ၾကာေစပါတယ္ ။ ကုသမႈအေနနဲ႔ကေတာ့ ကၽြမ္းက်င္တဲ့ ဆရာ၀န္နဲ႔ စစ္ေဆး ကုသမႈခံ ယူဖို႔အေရးၾကီးပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ ကုသမႈအပိုင္းကိုေတာ့ အက်ယ္ခ်ဲ႔ၿပီးမေရးေတာ့ပါဘူး ။ လိင္ အဓၶမ အႏုိင္က်င့္ဆက္ဆံခံရတဲ့သူေတြမွာေတာ့ ကာကြယ္တဲ့အေနနဲ႔ azithromycin , cefixime နဲ႔ metronidazole ေပါင္းစပ္ေဆးေတြသံုးၾကတာမ်ားပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ ေရာဂါၿဖစ္လာၿပီဆိုရင္ မရွက္ပါနဲ႔ ဆရာ၀န္ နဲ႔ေသ ခ်ာ တိုင္ပင္ကုသမႈခံယူၾကပါ ။

ဘယ္လိုကာကြယ္ၾကမလဲ ။

ဒီေခါင္းစဥ္ကေတာ့အေရးၾကီးပါတယ္ ။ အခုေနာက္ပိုင္းမွာဆိုရင္ Sexual health clinic ေတြက ကြန္ဒံုးေတြကို ၿဖန္႔ေ၀ၿပီး အၿဖစ္မ်ားတဲ့ လူထုထဲမွာ ကြန္ဒံုးေရာက္ရွိေစေရးကို အားသြန္ခြန္စိုက္ေဆာင္ရြက္ေနၾကပါၿပီ ။ ကာကြယ္ဖို႔ အတြက္ အထိေရာက္ဆံုးနည္းလမ္းကေတာ့ ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ အရည္ ေတြနဲ႔ ထိေတြ႔ေစၿခင္း ကို ေရွာင္ၾကဥ္ၿခင္းနည္းလမ္းၿဖစ္ပါတယ္ ။ ထိေတြ႔တယ္ဆိုတဲ့ေနရာမွာ (ဥပမာ Cybersex, phonesex , masturbation - တကိုယ္ရည္စိတ္ေဖ်ာ္ေၿဖၿခင္း ) စတာေတြကေတာ့ မပါ၀င္ပါဘူး ။ ဒါေၾကာင့္ ဒီလို နည္းလမ္းေတြ ကလည္း တိုက္ရိုက္ထိေတြ႔တာကို ေရွာင္လႊဲတာၿဖစ္တဲ့အတြက္ အသံုးၿပဳႏုိင္ပါတယ္ ။

- ကြန္ဒံုးကို စနစ္တက် အက်ိဳးရွိရွိ အသံုးၿပဳၿခင္းကလည္း ေရာဂါၿဖစ္ေစမႈကို အေတာ္ၾကီးေလ်ာ့ သြားေစႏုိင္ ပါတယ္ ။ ေရာဂါပိုးအမ်ားစုက ကူးစက္ခံရတာနဲ႔ခ်က္ခ်င္း သိႏိုင္တာမ်ိဳးမဟုတ္ပါဘူး ။ အခ်ိန္အတိုင္းအ တာတခုေရာက္ မွသာ detect လုပ္လို႔ရတာၿဖစ္ပါတယ္ ။ ကြန္ဒံုးမွာလည္း အမ်ိဳးသားသံုးေရာ အမ်ိဳးသမီးသံုးေရာ ၂ ခုစလံုးရွိပါတယ္ ။ Barrier ၿဖစ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ သူဖံုးအုပ္ထားတဲ့ ေနရာေလးကိုသာလွ်င္ ကာကြယ္မႈေပးႏုိင္ ပါတယ္ ။ မဖံုးအုပ္ထားတဲ့ တၿခားခႏၶာကိုယ္ေနရာၿခင္း ထိေတြ႔မႈေတြ ကေတာ့ ေရာဂါ ကူးစက္ခံရမႈ ရွိေနတုန္းပါပဲ ။

- Vaccines ထိုးၿခင္း အထူးသၿဖင့္ Hepatitis A , Hepatits B နဲ႔ အခ်ိဳ႕ေသာ HPV ပိုးေတြအတြက္ ဗက္ဆင္းေတြ ရရွိေနပါၿပီ ။ လိင္ဆက္ဆံမႈမရွိခင္ Vaccine ထိုးထားၿခင္းကလည္း အၿမင့္ဆံုးကာ ကြယ္မႈ ကို ေပးႏုိင္ ပါတယ္ ။ ဒါ့အၿပင္ ကြန္ဒံုးစနစ္တက် အသံုးၿပဳၿခင္းကလည္း အလြန္အေရးၾကီးလွပါတယ္ ။ ေနာက္မွ သီးသန္႔ကြန္ဒံုးအေၾကာင္း ထပ္ေရးပါဦးမယ္ ။

- Nonoxyol-9 ေလ့လာသူေတြကေတာ့Vaginal microbicide ၿဖစ္တဲ့ nonoxynol-9 ဟာ STD ၿဖစ္ပြားမႈႏွုန္း ကို ေလ်ာ့က်ေစႏုိင္လိမ့္မယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ၾကပါတယ္ ။ ဒါေပမယ့္ Trial ေတြမွာေတာ့ အက်ိဳးမရွိပါဘူး လို႔ ေဖာ္ၿပ ထားပါတယ္ ။

အေကာင္ဆံုး နဲ႔အထိေရာက္ဆံုး အၾကံေပးခ်င္တာကေတာ့

၁ ။ မိမိ ရဲ႕ Partner အေပၚ သစၥာရွိပါ ။
၂ ။ မေရွာင္ႏုိင္က ကြန္ဒံုးသံုးပါ ။
၃ ။ အရည္မ်ားထား ထိေတြ႔ၿခင္းအား တတ္ႏုိင္သမွ် ေရာင္ၾကဥ္ပါ ။
၄ ။ မိမိေၾကာင့္ ဇနီး ၊ ခင္ပြန္း ၊ သားသမီး ေတြရဲ႕ ဘ၀ေတြကို စေတးရၿခင္းမၿဖစ္ပါေစနဲ႔ ။
၅ ။ ၿဖစ္လာခဲ့ရင္ တတ္ကၽြမ္းတဲ့ဆရာ၀န္နဲ႔ အၿမန္ဆံုပြင့္ပြင့္လင္းလင္းေၿပာၿပၿပီး ကုသမႈခံယူပါ ။ ေရာဂါ အေၾကာင္းေ ၿပာၿပရတာ ရွက္စရာမဟုတ္ပါ ။ မိမိမေၿပာပဲ ေန၍ မိမိရဲ႕ မိသားစုေတြကို ကူးစက္ေစမွသာ ရွက္စ ရာၿဖစ္ပါတယ္ ။

သက္တန္႔ခ်ိဳ
March 7 2012
Health For All Magazine 2012 March Issue

Ref : http://en.wikipedia.org/wiki/Sexually_transmitted_disease