စိန္ေဗဒါ (ပထမ နိုင္ငံျခားသြား ဆိုင္းဆရာ)

 Sharing Wiki

 

စိန္ေဗဒါ (ပထမ နိုင္ငံျခားသြား ဆိုင္းဆရာ)

“ဆိုင္းေလာကမွ တစ္ဆူတည္းေသာ ဘုရား” ဟု ဆိုစမတ္ျပဳခံရေသာ ဆိုင္းဆရာႀကီး စိန္ေဗဒါသည္ ၁၆ ႏွစ္သားအရြယ္မွစ၍ ဆိုင္းပညာကို ေလ့လာစည္းပူးခဲ့သည္ ။ ဂီတအႏုပညာပါရမီပါေသာ ဆိုင္းဆရာႀကီးသည္ ဆိုင္းတခုတည္းသာမက တျခားေသာ ျမန္မာ တူရိယာမ်ားျဖစ္သည့္ ေစာင္း ၊ မိေက်ာင္း ၊ ပတၱလား ၊ ႏွဲ တို႔အျပင္ အေနာက္တိုင္း တူရိယာမ်ားျဖစ္ေသာ တေယာ ၊ ဘင္ဂ်ိဳ ၊ မယ္ဒလင္ ၊ လက္ဆြဲဘာဂ်ာ ၊ ေကာနက္ တို႔ကိုလည္း ေကာင္းစြာ တီးမွုတ္နိုင္သည္ ။ သီခ်င္းဆိုလည္း ေကာင္းသည္ ။

ၿပိဳင္သူရွားေသာ အေျခအေနတြင္ စံေနခဲ့ရေသာ္လည္း သူသည္ မနားမေန ဆိုင္းပညာကို ေလ့က်င့္ခဲ့၏ ။ တခ်ိဳ႕က “... ဘယ္သူမွလည္း မၿပိဳင္နိုင္ပါဖူး ၊ ဒီေလာက္ ေလ့က်င့္ေနဖို႔ မလိုပါဖူး” ဟု ေျပာလာေသာအခါ ၊ ဆိုင္းဆရာႀကီး စိန္ေဗဒါက ဤသို႔ ေျဖၾကားခဲ့သည္ - -

“က်ဳပ္က တျခားသူနဲ႔ ၿပိဳင္ဖို႔ ေလ့က်င့္တာ မဟုတ္ပါဘူး ၊ က်ဳပ္ကိုယ္က်ဳပ္ ျပန္ၿပိဳင္ဖို႔ ေလ့က်င့္ေနတာပါ ။ မေန႔က စိန္ေဗဒါကို သည္ေန႔ စိန္ေဗဒါက ခ်ိဳးနိုင္ရမယ္ ။ သည္ေန႔ စိန္ေဗဒါကို နက္ျဖန္ စိန္ေဗဒါက ခ်ိဳးနိုင္ရမယ္ဗ် ။”

သူသည္ ဂီတပညာကိုဆည္းပူးရာတြင္ မည္သူ႔ထံမွမဆို ေတာင္းခံရန္ ဝန္မေလးေပ ။ လမ္းေဘး ပိုက္ဆံေတာင္းစားရေသာ မ်က္မျမင္ ပတၱလား ႏွင့္ တေယာဆရာတို႔ထံမွ ဂီတပညာကို ဆည္းပူးသင္ယူခဲ့သည္ဟူ၍ အမွတ္အသားမ်ားပင္ ရွိေသးသည္ ။

သူသည္ နိုင္ငံရပ္ျခားျဖစ္သည့္ အိႏၵိယနိုင္ငံ ဘုံဘိုင္ျပည္နယ္ သို႔ ပထမဦးဆုံး သြားေရာက္ရခါ ၊ ရတနာဂီရိတြင္ စံေနေသာ သီေပါမင္း၏ တိုက္သစ္တက္ မဂၤလာပြဲတြင္ တီးမွုတ္ေပးခဲ့သည္ ။ ေနာက္တႀကိမ္ သီေပါမင္း၏ သမီးေတာ္မ်ား နားသမဂၤလာပြဲတြင္ စိန္ေဗဒါ ဆိုင္းအဖြဲ႕၏ လက္စြမ္းကို ဘုံဘိုင္ ဘုရင္ခံ ဆာေဂ်ာ့ကလပ္ ႏွင့္ အိႏၵိယျပည္ရွိ အေနာက္တိုင္း ဘင္ခရာတီးဝိုင္းသားမ်ားကပါ အံ့ဩခ်ီးက်ဴးခဲ့ၾကရသည္ ။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ အေနာက္တိုင္း ဘင္ခရာတီးဝိုင္းမွ တီးလုံးတိုင္းကို ဆိုင္းအဖြဲ႕မွ နားျဖင့္ မွတ္ကာ ၊ တူရိယာ သေကၤတမ်ားမပါဘဲ ျပန္လည္ တီးျပနိုင္ခဲ့ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္ ။
'အေရွ႕ကို ေလၽွာက္ပါလို႔၊ အေနာက္ကိုတဲ့ေမၽွာ္လိုက္ယင္၊ တံခြန္တိုင္ ေရႊကုကၠားနဲ႔ ဘုရား ေလး ေလ ဘုရားကိုျမင္' အစ ရွိေသာ သီခ်င္းသံကို ျမန္မာလူမ်ိဳးတိုင္းပင္ ႏွစ္ၿခိဳက္ၾကသည္။ ထိုသီခ်င္းကို သီဆိုသူမွာ ျမန္မာ့သဘင္နယ္တြင္ အထူးထင္ရွား ေက်ာ္ေစာခဲ့ေသာ ရြာစားႀကီး စိန္ေဗဒါပင္ျဖစ္သည္။ စိန္ေဗဒါ ကို ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၂၄၄ ခုႏွစ္ တန္ေဆာင္မုန္းလကြယ္၊ ေသာၾကာေန႔တြင္ မႏၲေလးၿမိဳ႕ ဆိုးဝင္းရပ္၌ ဖြားျမင္ခဲ့သည္။ ဖခင္မွာ ဘုရင့္အသုံးေတာ္ခံ ဆိုင္းဆရာႀကီးတစ္ဦးျဖစ္သည့္ ရြာစားႀကီး ဆရာေဖျဖစ္၏။ မိခင္မွာ သီခ်င္းႀကီး သီခ်င္းခံ၊ ယိုးဒယားပတ္ပ်ိဳး စသည္တို႔ကို သီဆိုနိုင္သည့္အျပင္ 'မိ ေက်ာင္း'တူရိယာကို ပိုင္နိုင္စြာ တီးနိုင္သည့္ နန္းတြင္းသူ ေဒၚမမေလးျဖစ္သည္။

ရြာစားႀကီးဆရာေဖမွာ သီေပါမင္းလက္ထက္တြင္ သိုင္း အလံ ၄ ခ်က္၊ 'ဘြဲ႕ျဖဴ' စိန္ဆိုင္းဝိုင္းတစ္စုံႏွင့္ ဆိုင္းဝိုင္းတစ္စုံ ႏွင့္ ဆိုင္းဝိုင္းအထက္တြင္ တပ္ဆင္ရန္ ဖန္အိုး (ဖန္ပန္းတိုင္း) မ်ားခ်ီးျမႇင့္ျခင္းခံရသည္။ ထိုမၽွမက သီေပါဘုရင္မင္းျမတ္သည္ ဆရာေဖအား 'ေနမ်ိဳးေက်ာ္ေခါင္ဘြဲ႕'ျဖင့္ အလိပ္ၿမိဳ႕အနီးရွိ ဆီဆုံ ၁ဝ ရြာကို စားေစသည့္အျပင္ မႏၲေလးၿမိဳ႕ရွိ (ယခု အမ်ိဳးသား ေက်ာင္းဝင္းတည္ရာ) ေျမကြက္ႀကီးတြင္ ေနထိုင္ခြင့္ေပးေတာ္မူ သည္။ ယင္းသို႔ ဆိုင္းဆရာ ဆရာေဖႏွင့္ တပည့္လက္သားတို႔ ေနထိုင္ခဲ့သည္ကို အစြဲျပဳ၍၊ ေရွးအခါကပင္ ထိုေနရာကို 'ဆိုင္း ဝင္း'ဟု ေခၚေဝၚၾကသည္။ ဆရာေဖတြင္ သားသမီး၄ေယာက္ ထြန္းကားခဲ့သည္။ တတိယသားေမာင္ကေလးမွာ ျမန္မာ့ဆိုင္း ပညာတြင္ ျမန္မာျပည္၌ ေက်ာ္ၾကားခဲ့ေသာ ဖခင္ ဆရာေဖႏွင့္ အစ္ကို ဆရာစိမ့္တို႔ကဲ့သို႔ ထူးခၽြန္ေက်ာ္ၾကားသူတစ္ဦးျဖစ္ သည္။ သမီးႏွစ္ေယာက္မွာလည္း မိခင္တတ္ကၽြမ္းသည့္အဆိုႏွင့္ မိေက်ာင္းတီးပညာတို႔ကို ကၽြမ္းက်င္ၾကသျဖင့္ 'ငွက္ေပ်ာပင္ စိုက္၊ မိလိုက္ ဖပါ'ဆိုသကဲ့သို႔ ျမန္မာ့တူရိယာ အႏုပညာရပ္ တြင္ သားသမီးအားလုံးပင္ ေပါက္ေျမာက္ခဲ့ေလသည္။ ေမာင္ ကေလးကား ေနာင္အခါတြင္ ရြာစားႀကီး စိန္ေဗဒါဟု ေက်ာ္ ၾကားေသာသူတည္း။

ေမာင္ကေလးသည္ တူရိယာဖက္တြင္ အထူးဝါသနာထုံရ ကား၊ ဆြမ္းေတာ္ႀကီးပြဲလွည့္ရာ၌ ၁၂ လုံးဒိုးေခၚ နရီးကို ၾကား ရသူတိုင္း အသည္းဘဝင္ၾကည္ရႊင္ေစေအာင္ ငယ္စဥ္ကပင္ တီး နိုင္ခဲ့သည္။ တစ္ရံေရာအခါက ေမာင္ကေလးသည္ မင္းသား ကိုဖိုးကြန္း၊ မင္းသမီးမေထြးေလးတို႔ဇာတ္အဖြဲ႕ႏွင့္ ရန္ကုန္သို႔ ဆင္းလာခဲ့သည္။ ေမာင္ကေလးသည္ မင္းသမီး မင္းသား ၂ ပါးမသြားမီ ဆိုင္းဝိုင္းခ်ည္းသက္သက္ ပလာတီးေပးရေသာ 'ပတ္ခံ' တီးစဥ္ မိမိ၏ ပညာစြမ္းရည္ကို ထုတ္ေဖာ္ခြင့္ရရွိေလ သည္။ သူသည္ 'ေဗဒါ၊ ေဗဒါ နင့္ဗူးကို ဘယ္သူခ်ဲ႕တယ္ ေျပာဟဲ့ေဗဒါ၊ မိေဗဒါ၊ အေသအခ်ာ ေဗဒါမရယ္က ေနရာခ်ပါ လို႔ မေျပာနိုင္၊ ျမတ္ဆရာ ေအာ္ကာေငါက္တယ္၊ ေခါင္းေဖာက္ ပါလို ေဗဒါမွိုင္--ေဗဒါမွိုင္' ဟူေသာ သီခ်င္းကို ဒုန္းကဲႀကီး၊ ႏွစ္ဆစ္၊ တစ္ဆစ္၊ ဗယ္ေက်ာ၊ ဗယ္ေတ၊ ဒူးလုံးေခၚသည့္ ပတ္ဝိုင္းႀကီးေျခာက္လုံးႏွင့္ နားဝင္ခ်ိဳေအာင္ ပီသစြာ တီးျပနိုင္ ေလသည္။ သူ၏ လက္သံကို ရန္ကုန္လူထုက အထူးႏွစ္ၿခိဳက္ ကာ 'ေဗဒါ ေမာင္ကေလး'ဟု ေခၚစမွတ္ျပဳၾကသည္။ မႏၲေလး ၿမိဳ႕သို႔ ျပန္လည္ေရာက္ရွိလာေသာအခါ ေမာင္ကေလး၏ ဂုဏ္ သတင္းမွာ ပိုမိုသင္းပ်ံ႕ လာၿပီးလၽွင္ 'စိန္ေဗဒါ'ဟု 'စိန္'တစ္လုံး တိုးလ်က္ ခ်ီးက်ဴးမွည့္ေခၚၾကျပန္သည္။

စိန္ေဗဒါသည္ ငယ္စဥ္က၊ ကစားခုန္စားဖက္တြင္လည္း စိတ္ပါဝင္စားခဲ့သည္။ အထူးသျဖင့္ ေဘာလုံးကစားျခင္းႏွင့္ လက္ေဝွ႕ကို လြန္စြာဝါသနာပါသည္။ ကိုယ္တိုင္လည္း ပါဝင္ ကစားေလ့ရွိသည္။ သူသည္ ေလာင္းတမ္းကစားျခင္းမ်ား၌ ဝါသနာႀကီးသည္။ ၃၆ ေကာင္ႏွင့္ ၄ ေကာင္ဂ်င္ကစားဝိုင္း မ်ားတြင္ တစ္ႀကိမ္တည္းစုပုံထိုးလၽွင္ 'ေဗဒါထိုး'ဟု ေခၚစမွတ္ ျပဳၾကေလသည္။

စိန္ေဗဒါသည္ အဆိုအကတြင္ အလြန္ဝါသနာပါေသာ ေညာင္ေလးပင္ၿမိဳ႕သူ မစိန္ေမႏွင့္ အေၾကာင္းပါခဲ့သည္။ ေဒၚစိန္ေမအျပင္ အျခားမယားမ်ားလည္းရွိ၏။ စိန္ေဗဒါတြင္ သားသမီး တစ္ဦးတစ္ေယာက္မၽွ မထြန္းကားခဲ့ေခ်။ စိန္ေဗဒါ၏ တပည့္မ်ားမွာ၊ ႏွဲတပည့္ဆရာဆယ္၊ ဦးခ်စ္ေမာင္၊ ဆိုင္းတပည့္ စိန္ငွက္ရိုး၊ စိန္ေက်ာ္တင့္ စသည္တို႔ျဖစ္ၾက၏။

၁၂၄၇ ခုႏွစ္တြင္ သီေပါဘုရင္သည္ နန္းက်ၿပီးေနာက္ အိႏၵိယနိုင္ငံ ဘုံဘိုင္ျပည္နယ္ ရတနာဂီရိ၌ စံေနရေလသည္။ ၁၂၇၂ ခုႏွစ္တြင္ သီေပါမင္းႏွင့္ မိဘုရားေခါင္ႀကီးတို႔ တိုက္ သစ္တက္မဂၤလာက်င္းပ လိုသည္ျဖစ္၍၊ မႏၲေလးၿမိဳ႕မွ ျမန္မာ ဆိုင္းေတာ္သားတို႔ကို ေခၚရန္ေစလႊတ္ခဲ့သည္။ ထိုေၾကာင့္ အဖြဲ႕ ဝင္ ၂ဝ ေက်ာ္ရွိေသာ 'စိန္ေဗဒါ'ဆိုင္းဝိုင္းႏွင့္ ေစာင္းဆရာ ေဒဝဣႏၵာ ေမာင္ေမာင္ႀကီးစေသာ လူေပါင္း ၈ဝ ေက်ာ္တို႔ သည္ ရတနာဂီရိသို႔ လိုက္ပါသြားၾကေလသည္။ ရတနာဂီရိ စံအိမ္ေတာ္တြင္ စိန္ေဗဒါက သေျပခံႏွင့္ ေဖာင္လား၊ ေဖာင္ ငင္၊ ေဖာင္ဆိုက္ အစရွိေသာ ႀကိဳးသီခ်င္းမ်ားျဖင့္ ေျဖေဖ်ာ္ရာ သီေပါမင္း သည္ လြန္စြာႏွစ္ၿခိဳက္ေတာ္မူေလသည္။ သို႔ျဖစ္၍ ျမန္မာနိုင္ငံသို႔မျပန္မီ သီေပါမင္းက စိန္ေဗဒါအား 'ေနမ်ိဳးဗလ ေက်ာ္သူ'ဟူေသာ ရြာစားဘြဲ႕တံဆိပ္ေတာ္ႏွင့္တကြ ေရႊသိုင္းအလံ ၄ ခ်က္၊ ဖန္အိုး(ဖန္ပန္းတိုင္း) တို႔ကို ခ်ီးျမႇင့္ေပးသနားေလ သည္။ ၁၂၇၃ ခုႏွစ္တြင္ သမီးေတာ္မ်ားနားထြင္းမဂၤလာအတြက္ အေခၚလႊတ္ရာ စိန္ေဗဒါသည္ ရတနာဂီရိသို႔ ဒုတိယအႀကိမ္ ေရာက္ခဲ့ျပန္သည္။ ထိုအႀကိမ္တြင္ ဇနီး မစိန္ေမလည္းလိုက္ပါ သြား၏။ စိန္ေဗဒါသည္ သီေပါမင္းသေဘာက်ေသာ တိုးနယား ႐ုပ္ကိုပါ ယူေဆာင္သြားၿပီးေနာက္၊ ေရွ႕ေတာ္တြင္ ကျပအသုံး ေတာ္ခံေလသည္။ အိႏၵိယျပည္၌ရွိစဥ္ စိန္ေဗဒါသည္ ဗုဒၶဂယာ အရပ္ရွိ မဟာ ေဗာဓိပင္ကို သြားေရာက္ဖူးေျမ|ာ္ခဲ့ေသးသည္။ မႏၲေလးၿမိဳ႕သို႔ ျပန္ေရာက္လၽွင္ ရြာစားႀကီးစိန္ေဗဒါအား ဘုရင္ မင္းျမတ္က ခ်ီးျမႇင့္ေျမ|ာက္စားေၾကာင္း သတင္းေကာင္းမဂၤလာ မွာ တမုဟုတ္ျခင္း ပ်ံ႕ႏွံ့သြားေတာ့သည္။

ဇာတာတြင္ ေမာင္သာလွိုင္ဟုေဖာ္ျပပါရွိ၍၊ ေမာင္ကေလး၊ ေဗဒါေမာင္ကေလး၊ စိန္ေဗဒါႏွင့္ ေနာက္ဆုံးတြင္ ေနမ်ိဳးဗလ ေက်ာ္သူ ရြာစားႀကီးစိန္ေဗဒါဟု ေက်ာ္ၾကားခဲ့ေသာ စိန္ေဗဒါမွာ ဆိုင္းဝိုင္းႀကီးတစ္ခုတည္းကိုသာ နိုင္နင္းသည္ မဟုတ္ဘဲ၊ ေႁပြ၊ ေစာင္း၊ ႏွဲ၊ မိေက်ာင္း၊ ပတၱလားမ်ားကိုလည္း အထူးပင္ ကၽြမ္း က်င္ လိမ္မာစြာ တီးမွုတ္နိုင္ေပသည္။ ပတ္ဝိုင္းႀကီးကိုမူကား သူတကာ မယွဥ္သာေအာင္ တီးနိုင္ေပ၏။ အေနာက္တိုင္းတူရိ ယာမ်ားျဖစ္ေသာ တေရာ၊ ဘင္ဂ်ိဳ၊ မယ္ဒလင္၊ လက္ဆြဲဘာဂ်ာ ႏွင့္ ေကာနက္ (ခရာ)မ်ားကိုလည္း ထူးျခားစြာ တီးမွုတ္နိုင္ ေသာ ပုဂၢိဳလ္ျဖစ္သည္။ ဆိုင္းဝိုင္းတီး နည္းတြင္ 'ပတ္စာပိုး' တီးနည္းကို မိမိ၏ပင္ကိုယ္ဉာာဏ္ျဖင့္ စိန္ေဗဒါသည္ စတင္တီ ထြင္ခဲ့ေလသည္။ ယင္းသို႔ အတီးအမွုတ္တို႔တြင္သာ ထူးခၽြန္ခဲ့႐ုံ မၽွမက အဆိုဘက္တြင္လည္း မိခင္၏ အေမြကို ရသူျဖစ္၍ သ႐ုပ္ေပၚေအာင္ ပိုင္နိုင္စြာ ဆိုတတ္သူျဖစ္သည္။ ရြာစားႀကီး သည္ မကြယ္လြန္မီ ဓာတ္ျပား ၆၄ ျပားမၽွ အသံသြင္းခဲ့၏။ စိန္ေဗဒါသည္ စိတ္ႏွလုံး ႏူးညံ့သိမ္ေမြ႕၍ အေျပာအဆို ယဥ္ေက်းေပ်ာ့ေပ်ာင္းသည္။ နကၡတ္ေဗဒင္ယၾတာစသည္တို႔ကို စြဲစြဲလမ္းလမ္း အယုံအၾကည္ႀကီးသည္။ ဂီတအႏုပညာကို အျမတ္တနိုးဝါသနာပါသူျဖစ္၍ မည္သည့္အရပ္သို႔သြားသည္ ျဖစ္ေစ ေစာင္းကိုေသာ္၎၊ တေရာကိုေသာ္၎ ေဆာင္ယူသြား ေလ့ရွိသည္။ အခ်ိန္ကို အလဟႆမထားဘဲ၊ ေစာင္းတီးျခင္း၊ တေရာထိုးျခင္းျဖင့္သာ အခ်ိန္ကို အသုံးခ်တတ္သည္။ အိပ္ရာ တြင္ အနားယူ၍ လဲေလ်ာင္းသည့္အခ်ိန္၌ပင္လၽွင္၊ ေစာင္းကို လက္တစ္ဖက္ျဖင့္ တီးေနတတ္၏။ ပညာကို ဆည္းပူးေလ့လာ သည့္အရာ၌္လည္း မ်က္မျမင္ပတၱလားဆရာ၊ တေရာဆရာ၊ မိေက်ာင္းဆရာတို႔ ထံမွပင္လၽွင္ နည္းနိႆယတို႔ကို ခံယူေလ့ ရွိသည္။ ဂီတအႏုပညာႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ စိန္ေဗဒါက သူ၏ သေဘာထားကို ရင္းႏွီးသူတို႔အား ေျပာျပသည္မွာ 'တစ္ေက်ာင္း တစ္ဂါထာ၊ တစ္ရြာတစ္ပုဒ္ဆန္း၊ သူမ်ားအမွားေတြ႕မွ၊ ကိုယ့္ အမွန္ေသခ်ာသည္။ နားမေထာင္အပ္သည့္ဆိုင္း ဘယ္ရွိလိမ့္မ တုံး' ဟူသတည္း။ စိန္ေဗဒါသည္ ဂုဏ္ပကာသန မလုပ္တတ္ ေခ်။ ပညာရွင္တို႔ထံမွ ပညာကိုအရယူဖို႔မွာ သူ၏အဓိက ရည္ ရြယ္ခ်က္ ျဖစ္သည္။ ရတနာဂီရိ၌ စံေနေတာ္မူေသာ သီေပါမင္း ထံဝင္ေရာက္ၾကရသည့္အခါ ေစာင္းဆရာ ေဒဝဣႏၵာ ဦးေမာင္ ေမာင္ႀကီးႏွင့္ လက္ပြန္းတတီးေနခြင့္ရသျဖင့္၊ ထိုဆရာႀကီးထံမွ ေစာင္းပညာကိုတပည့္ခံ၍ သင္ယူခဲ့ေလသည္။ သူသည္ အလြန္ ေစ့စပ္ေသခ်ာသူတစ္ဦးျဖစ္သည့္အတိုင္း မိမိတပည့္သားေျမး မ်ားကို သင္ျပရာတြင္လည္း ေသခ်ာက်နစြာ သင္ေပးတတ္ေလ သည္။ စိန္ေဗဒါသည္ အလြန္ျပည့္ေသာ အိုးျဖစ္၍ ေဘာင္ဘင္ မခတ္ေပ။ သိလၽွင္သိ၏။ မသိလၽွင္ မသိဟု မွန္ရာကို ဝန္ခံ ေျပာဆိုတတ္သည္။ မသိေသာ သီခ်င္းကို တတ္ေယာင္ကား မလုပ္ဘဲ၊ မသိလၽွင္ သိရေအာင္ရွာေဖြ၍ ယူတတ္သည္။

ဒုတိယကမၻာစစ္အတြင္းက ရြာစားႀကီးစိန္ေဗဒါမွာ လည္ ေခ်ာင္းတြင္ ကင္ဆာအနာေပါက္သျဖင့္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕သို႔ဆင္းလာ ၍ ေဒါက္တာဦးဘသန္းထံ၌ ကုသခဲ့သည္။ သို႔ရာတြင္ ေရာဂါ မွာ သက္သာရာမရဘဲ၊ ၁၃ဝ၄ ခုႏွစ္ ေတာ္သလင္းလဆုပ္ ၁၄ ရက္ေန႔တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ေရႊေတာင္တန္း၌ သူႏွင့္တြဲဖက္ႏွဲဆရာ ႀကီး ဦးခ်စ္ေမာင္လက္တြင္းတြင္ စိန္ေဗဒါ ကြယ္လြန္ခဲ့ေလ သည္။ စိန္ေဗဒါႏွစ္သက္၍ ကိုယ္တိုင္ဆိုေသာသီခ်င္းတစ္ပုဒ္မွာ မဂၤလာေျပာညြန႔္ျဖစ္သည္။ ထိုသီခ်င္းမွာ၊ၿမိဳ႕လယ္ကမ႑ပ္ အရပ္မွာတဲ့ ကုသိုလ္ ေက်ာင္းႀကီး အိုအို။ လက္ရမ္းငယ္ၿပိဳ ရွင္လူပ်ိဳတည္ကတဲက မိုးစိုလို႔ရြဲေတာ့။ အေရွ႕ကိုတဲ့ ေလၽွာက္ပါလို႔ အေနာက္ကိုတဲ့ ေမၽွာ္လိုက္ယင္ တံခြန္တိုင္ေရႊကုကၠားနဲ႔ ဘုရား ေလးေလး ဘုရား ေလးလး ဘုရား ေလးေလး ဘုရားကိုျမင္။ စာပုေလြေမာင္မွာ ပိုက္ပါလို႔တဲ့။ စာပုေလြ စာပုေလြကိုယ္ မွာ ပိုက္ပါလို႔။ စာပုေလြေမာင္မွာ ပိုက္ပါလို႔။ ေက်ာင္းေတာ္ ကိုတဲ့ လိုက္မယ္ျပင္။ ေက်ာင္းေတာ္ကိုတဲ့ လိုက္မယ္ျပင္။ ေက်ာင္းေတာ္ကိုတဲ့လိုက္မယ္ျပင္။ ဘယ္စာ ေမာင္သင္မတုံး ရယ္လို႔။ ဘယ္စာဘယ္ႏွစ္ဝါ ေမာင္သင္မတုံးရယ္လို႔။ ဘယ္စာ ေမာင္သင္မတုံး ရယ္လို႔။ ေမ ေလးကိုသံခ်ိဳေႏွာလို႔ရယ္။ ေျပာ ေလးေလး ေျပာ ေလးေလး။ ေျပာခဲ့ပါအုံး။[၂]

ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၂၄၄ နတ္ေတာ္လဆန္း ၁ ရက္ ေသာၾကာေန႔တြင္ အဖ ဘုရင့္ လက္ထက္ေတာ္ အတြင္း စိန္ဆိုင္းေတာ္တီး လက်ာ္စိန္ဆိုင္း အမွုထမ္း ဆီဆုံဆယ္ရြာစား (ပုလိပ္အနီး) ေနမ်ိဳးေက်ာ္စြာေခါင္ (ျမန္မာ့ စြယ္စုံက်မ္းတြင္ 'ေနမ်ိဳးေက်ာ္ေခါင္ဘြဲ႕' ဟုသာ ေရးသား) ဘြဲ႕ရ ဆရာေဖႀကီး၊ အမိ အပ်ိဳေတာ္ ေဒၚမမေလးတို႔မွ မႏၲေလး ရြာသစ္အရပ္၌ ေမြးဖြားခဲ့သည္။

- ဇာတာတြင္ ေမာင္သာလွိုင္ဟု ေဖာ္ျပပါရွိ၍၊ ငယ္အမည္ ေမာင္ေလး။ ေဗဒါသီခ်င္းကို တီး၍ နာမည္ ေက်ာ္လာရာမွ စိန္ဆိုင္းတီး မ်ိဳးရိုးျဖစ္၍ စိန္ေဗဒါဟု တြင္ခဲ့သည္။

- စိန္ေဗဒါသည္ အဆိုအကတြင္ အလြန္ ဝါသနာပါေသာ ေညာင္ေလးပင္ ၿမိဳ႕သူ မစိန္ေမႏွင့္ အေၾကာင္းပါခဲ့သည္။ ေဒၚစိန္ေမအျပင္ အျခား မယားမ်ားလည္း ရွိ၏။ စိန္ေဗဒါတြင္ သားသမီး တဦးမၽွ မထြန္းကားခဲ့ေခ်။

- ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၂၇၂ (ေအဒီ ၁၉၁၁) တြင္ ရတနာဂီရိစံ သီေပါမင္းႏွင့္ မိဘုရားေခါင္ႀကီးတို႔၏ တိုက္သစ္မဂၤလာ အတြက္ ဆရာ ဦးလူႀကီး ၊ ဆရာ ဦးေပၚဦး၊ ေစာင္း ေဒဝဣႏၵာ ေမာင္ေမာင္ႀကီး၊ အက မိန္းမ မင္းသား မေစာရင္ ၊ မင္းသမီး မစန္းၾကည္တို႔ႏွင့္တကြ ဆရာေတာ္ ငါးပါးႏွင့္အတူ ရတနာဂီရိသို႔ လိုက္ပါသြားခဲ့သည္။

- ေနမ်ိဳးဗလေက်ာ္သူဘြဲ႕ ရရွိခဲ့ၿပီး ေရႊသိုင္းအလံ ၄ ခ်က္၊ ဖန္အိုး (ဖန္ပန္းတိုင္း) တို႔ ခ်ီးျမႇင့္ ေပးသနားျခင္း ခံရသည္။

- ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၂၇၃ တြင္ သီေပါမင္း၏ သမီးေတာ္မ်ား နားထြင္း မဂၤလာသို႔ ဒုတိယအႀကိမ္ သြားေရာက္ တီးခတ္ခဲ့ရသည္။ 'ထိုအႀကိမ္တြင္ ဇနီး မစိန္ေမလည္း လိုက္ပါသြား၏' ဟု ျမန္မာ့ စြယ္စုံက်မ္းတြင္ ျပဆိုထားသည္။

- ဆိုင္းဝိုင္းတီးနည္းတြင္ 'ပတ္စာပိုး' တီးနည္းကို မိမိ၏ ပင္ကိုယ္ဉာဏ္ျဖင့္ စိန္ေဗဒါသည္ စတင္ တီထြင္ခဲ့သည္။

- ရြာစာႀကီး စိန္ေဗဒါ မကြယ္လြန္မီ ဓာတ္ျပား ၆၄ ျပားမၽွ အသံ သြင္းခဲ့သည္။

- ဒုတိယ ကမၻာစစ္ အတြင္းက ရြာစာႀကီး စိန္ေဗဒါမွာ လည္ေခ်ာင္းတြင္ ကင္ဆာ အနာေပါက္သျဖင့္ ရန္ကုန္သို႔ ဆင္းလာ၍ ေဒါက္တာ ဘသန္းထံ၌ ကုခဲ့သည္။

- သို႔ရာတြင္ ေရာဂါမွာ သက္သာမလာဘဲ ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၃၀၄ (ေအဒီ ၁၉၄၂)၊ ေတာ္သလင္း လျပည့္ေက်ာ္ ၁၄ ရက္တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၌ ေဆးကုသရင္း ကြယ္လြန္ခဲ့

စိန္ေဗဒါသည္ ဆိုင္းအတီးေကာင္း႐ုံသာမက ဆိုင္းဝိုင္းကိုလည္း လွပခန႔္ညားေအာင္ ပဥၥ႐ူပ႐ုပ္ကို ဆိုင္းဝိုင္းတြင္ခ်ိတ္ဆြဲထားကာ တီထြင္ခဲ့သူျဖစ္သည္