စိတ္ဝင္စားဖြယ္ရာအခ်က္မ်ားနဲ႕ျမန္မာျပည္

Ohn Mar Oo

 

စိတ္ဝင္စားဖြယ္ရာအခ်က္မ်ားနဲ႕ျမန္မာျပည္

လြန္ခဲ႕တဲ႕ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာကထဲကငလ်င္နဲ႕ပတ္သက္ျပီးႏိုင္ငံေပါင္းေျမာက္မ်ားစြာမွာသီအိုရီေပါင္းမ်ားစြာ၊ဒ႑ာရီေပါင္းမ်ားစြာထြက္ေပၚခဲ႕ပါတယ္။ေျမာက္အေမရိကားတိုက္မွာေနတဲ႕သူေတြဟာအရင္တုန္းကငလ်င္နဲ႕ပတ္သက္ျပီးယံုၾကည္ခဲ႕တာကအင္မတန္ၾကီးမားတဲ႕လိပ္ၾကီးတေကာင္ကကမၻာၾကီးကိုထမ္းထားပါတယ္တဲ႕။ဒါေၾကာင့္ဒီလိပ္ၾကီးဟာေျခလွမ္းလွမ္းလိုက္တိုင္းငလ်င္ျဖစ္ေပၚတယ္လို႕ဆိုပါတယ္။

အင္မတန္ေအးတဲ႔ဆိုက္ေဘးရီးယားမွာေတာ႕ကမၻာၾကီးဟာတူလီလို႕ေခၚတဲ႕ဘုရား ေမာင္းတဲ႕အင္မတန္ၾကီးတဲ႕လွည္းၾကီးေပၚမွာရွိတယ္လိုယံုၾကည္ၾကပါတယ္။ဒီလွည္းကိုဆြဲတဲ႕ေခြးေလးေတြဟာေခြးသန္းေတြရွိေတာ႕အဲဒီေခြးသန္းေလးေတြကိုက္ရင္လွည္းကိုရပ္ျပီးကုတ္ရပါတယ္။အဲဒိလိုလုပ္တဲ႔အခါမွာကမၻာၾကီးဟာတုန္ခါျပီး
ငလ်င္ေတြျဖစ္ေပၚလာတယ္လို႕ဆိုပါတယ္။

အာဖရိကအေနာက္ဖက္ခ်မ္းမွာရွိတဲ႔သူေတြကေတာ႔အခ်စ္ကိုဦးစားေပးလြန္းတဲ႕အင္မတန္မွၾကီးတဲ႔လူသန္ၾကီးေၾကာင့္လို႕အျပစ္ဖို႕ပါတယ္ကမၻာရဲ႕တျခမ္းကိုသူကထိန္း
ထားျပီးေကာင္းကင္ကိုေတာ႕သူ႕မိန္းမကထိန္းထားတယ္လို႕ဆိုပါတယ္
လူသန္ၾကီးဟာသူ႕မိန္းမကိုလွမ္းဖက္လိုက္တိုင္းကမၻာၾကီးဟာမျငိမ္သက္ပဲ
လႈပ္ရွားမႉေတြေၾကာင့္ငလ်င္ေတြျဖစ္ေပၚလာတယ္လို႕ဆိုပါတယ္။

အေမရိကတိုက္အလယ္ပိုင္းမွာေျပာေလ့ရွိတဲ့ဒ႑ာရီကေတာ႕ကမၻာၾကီးဟာဘုရားေလးပါး
ကေထာင့္စြန္းတဖက္စီကိုင္ျပီးထိန္းထားတယ္လို႕ဆိုပါတယ္။ကမၻာၾကီးကတအားလူေတြျပည္႕က်ပ္တယ္လို႔သူတို႔ထင္လာရင္ေတာ႕
လူေခ်ာင္သြားေအာင္ ေထာင့္စြန္းတဖက္ကိုခါခ်လိုက္ၾကပါတယ္တဲ႕။

အာဖရိကားကမိုဇမ္ဘစ္မွာေတာ႔ကမၻာၾကီးဟာေနမေကာင္းေခ်ာင္းဆိုးလာရင္ငလ်င္ေတြျဖစ္လာတာပါပဲတဲ႕။

ဂ်ပန္ရဲ႕ဒ႑ာရီမွာေတာ႕အင္မတန္ၾကီးမားတဲ႕ငါးခူၾကီးဟာ
ပင္လယ္ ေရေအာက္ၾကမ္းျပင္မွာအိပ္ေနပါတယ္တဲ႕။
သူအိပ္ေနရင္ကမၻာၾကီးဟာျငိမ္သက္ေနျပီးသူႏိုးျပီးလႈပ္ရွားလာရင္ေတာ႕
သတိထားရပါတယ္တဲ႕၊ဘာလို႕လဲဆိုငလ်င္ျဖစ္ေတာ႕တာပဲလို႕ဆိုပါတယ္။

အရင္ေခာတ္ကဒ႑ာရီေတြနဲ႔ငလ်င္ဘာေၾကာင္႕ျဖစ္တယ္ဆိုတာ
ပံုျပင္သဖြယ္ေျပာခဲ႔ၾကတာဟာတကယ္ကဘယ္အခ်ိန္မွာငလ်င္လႈပ္မလဲ
ဆိုတာကိုတိတိက်က်ခန္႕မွန္းဖို႔ခဲယဥ္းခဲ့ၾကတာေၾကာင့္လို႕ယူဆႏိုင္ဖြယ္ရာရွိပါတယ္။

တကယ္လဲအင္မတန္သိပၸံပညာတိုးတက္ပါတယ္ဆိုတဲ႕အခုေခာတ္မွာေတာင္ သဘာဝေဘးဒဏ္ကုိတိတိက်က် ႀကဳိတင္သိရွိနုိင္ဖို႔ ခက္ခဲပါတယ္။ သိပၸံပညာရွင္ေတြကေတာ႕ တြင္းေအာင္ေန သတၱဝါမ်ား၏ သြားလာလွဳပ္ရွားၿခင္း မွတ္တမ္းမ်ားအရ ငလ်င္ကုိ ႀကဳိတင္သိရွိႏိုင္ပါတယ္လုိ ့ ထုတ္ေဖာ္ေၿပာဆုိႀကပါတယ္၊ ဒါေပမဲ႔လည္း ရာခုိင္ႏွဳန္း အၿပည့္အဝ ၿဖစ္တယ္လုိ ့ဆိုလို႕မရေသးပါဘူး။

ငလ်င္နဲ႔ပတ္သက္လို့စိတ္ဝင္စားဖြယ္ရာေကာင္းတဲ႔အခ်က္ဟာကမာၻေျမေပၚမွာ ငလ်င္ရပ္၀န္း ႏွစ္ခုျဖစ္တဲ႕ ပစိဖိတ္ မီးေတာင္ရပ္၀န္းနဲ႕ အယ္လ္ပိုက္ရပ္၀န္းဆိုျပီးရွိတာမွာ
ျမန္မာႏိုင္ငံ အလယ္ပိုင္း နဲ႕ အေနာက္ပိုင္းေတြဟာ အယ္လ္ပိုက္ရပ္၀န္းမွာက်ေရာက္ေနပါတယ္။ အဲဒီရပ္၀န္းဟာ ဟိမ၀ႏၱာေတာင္တန္းကေန အေရွ႕ဘက္ တရုတ္ႏိုင္ငံ၊ ျမန္မာႏိုင္ငံ၊ ကပၸလီကၽြန္း ႏွင့္ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံေတြအထိပါပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာအဓိက ေျမာက္လတၱီတြဒ္ ၂၂ ဒီဂရီ၏ ေျမာက္ဘက္မွာ ငလ်င္ ပိုလႈပ္ႏိုင္တယ္လို႔ပညာရွင္အခ်ဳိ႕က ေျပာပါတယ္။

ကမာၻေအးေျမငလ်င္ဌာန၏ ယူဆ သတ္မွတ္ခ်က္မ်ားအေပၚ အေျခခံထားတဲ႔အျမင့္ဆံုးလႈပ္ႏိုင္သည့္ ငလ်င္အင္အားအဆင့္ေတြအရေတာ႔
၁။ စစ္ကိုင္း၊ မႏ ၱေလး၊ အမရပူရ၊ ပဲခူး၊ ျဖဴး
အျမင့္ဆံုးလႈပ္ႏိုင္သည့္အင္အားအဆင့္ (၁၀)
၂။ ေတာင္ႀကီး၊ လားရိွဳး၊ ဗန္းေမာ္၊ ျမစ္ႀကီးနား၊ စစ္ေတြ၊ ေက်ာက္ျဖဴ၊ ခႏၱီး၊ ေမာ္လိုက္၊ ကေလး၀၊ ေတာင္ငူ၊ ျပည္၊ သရက္
အျမင့္ဆံုးလႈပ္ႏိုင္သည့္အင္အားအဆင့္ (၉)
၃။ ပ်ဥ္းမနား၊ ရမည္းသင္း၊ မေကြး၊ မင္းဘူး၊ မံုရြာ၊ ေမာ္ခ်ီး၊ လိါဳင္ေကာ္၊ ရန္ကုန္၊ ပုသိမ္
အျမင့္ဆံုးလႈပ္ႏိုင္သည့္အင္အားအဆင့္ (၈)
၄။ မိတၳီလာ၊ ပခုကၠဴ၊ ေခ်ာက္
အျမင့္ဆံုးလႈပ္ႏိုင္သည့္အင္အားအဆင့္ (၇)
၅။ ေမာ္လၿမိဳင္၊ ထား၀ယ္၊ ၿမိတ္
အျမင့္ဆံုးလႈပ္ႏိုင္သည့္အင္အားအဆင့္ (၆)တို႔ျဖစ္ပါတယ္။

ငလ်င္လႈပ္ခဲ႔တာေတြကိုမွတ္တမ္းအရၾကည့္ရင္ပထမဆံုးတရား၀င္ မွတ္တမ္းအရ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ေအာက္မွာ အားနည္းတဲ႔ ေျမေၾကာရိွႏိုင္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ၁၄၃၆ ခုႏွစ္ မွာ လႈပ္ ခဲ႔ တာကိုေတြ႔ ရိွခဲ႔ရပါတယ္။၁၄၇၀ စက္တင္ဘာ(၉)ရက္ေန႔ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မွာ ငလ်င္ႀကီးလႈပ္ခဲ႔ၿပီး အႀကိဳငလ်င္(၂၅)ႀကိမ္၊ ေနာက္ဆက္တြဲငလ်င္အႀကိမ္(၅၀)၊ ႏွစ္လအတြင္းမွာ လႈပ္ခဲ႔ ပါတယ္။၁၆၂၀ ခုႏွစ္၊ ၁၆၄၄ ခုႏွစ္ ၊ ၁၆၆၂ ခုႏွစ္၊ ၁၆၆၄ ခုႏွစ္၊ ၁၆၇၉ ခုႏွစ္တို႔မွာလည္း ငလ်င္ေတြ လႈပ္ခဲ႔ပါတယ္။အဲဒီေနာက္ ႏွစ္ေပါင္း(၂၀၀)နီးပါး မလႈပ္ပဲ ေနခဲ႔ရာမွ ၁၇၈၆ ဇြန္လ လႈပ္ခဲ႔တာမွာ ေရႊတိဂံု ပထမေဖာင္းရစ္ထိ ၿပိဳက်ခဲ႔ေၾကာင္း သိရပါတယ္။

၁၉၂၇ ဒီဇင္ဘာ(၁၇)ရက္မွာလႈပ္ခဲ႔တဲ႔ ငလ်င္ကို ဟ့ံသာ၀တီ၊ အင္းစိန္၊ မအူပင္ခရိုင္ေတြအထိေတာင္ ငလ်င္႐ိုက္ခတ္မႉကို ခံစားရၿပီး ဧရာ၀တီျမစ္၀ကၽြန္းေပၚ ေအာက္ခံေက်ာက္ထုေတြ အက္ကြဲေၾကာင္းေတြအတိုင္းျမင့္တက္လာျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္တယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။ ရန္ကုန္ငလ်င္သမိုင္းမွာ အျပင္းထန္ဆံုးကေတာ့ ပဲခူးၿမိဳ႕အနီးကို ဗဟိုျပဳခဲ႔ၿပီး အဆင့္(၈)ေက်ာ္တဲ႕၁၉၃၀ ေမ (၅)ရက္မွာလႈပ္ခဲ႕တဲ႕ငလ်င္ပဲျဖစ္ပါတယ္။

ပဲခူးၿမိဳ႕မွာ လႈပ္ခဲ႔တဲ႔ အျပင္းထန္းဆံုးငလ်င္ဟာ ၁၉၃၀ ေမလ (၅)ရက္ေနငလ်င္ ျဖစ္ပါတယ္။
မွတ္တမ္းတင္ခဲ႔တဲ႕ဘီစီ ၁၉၇ ေနာက္ပိုင္းက (၃၂)ႀကိမ္ေျမာက္ပဲခူး ငလ်င္လို႕ ေဖာ္ျပၾကပါတယ္။
အဆင့္(၁၀)ရိွၿပီး စတုရန္းမိုင္ ၂၂၀၀၀၀ ကို လႈပ္ ခါ ေစ ခဲ႔ ပါတယ္။ လူ(၅၀၀)ခန္႔ အသက္ဆုံးရွုံး ခဲ႔ ရပါတယ္။ပဲခူးငလ်င္ရဲ႔ဗဟိုခ်က္ဟာ ပဲခူး ေတာင္ဘက္ မိုင္(၂၀)အကြာစစ္ေတာင္းျမစ္၀ကၽြန္းေပၚ
ႏုန္းေျမ ေအာက္မွာရိွတယ္လို့ ဆိုပါတယ္။

စစ္ကိုင္းမွာလႈပ္ခဲ့တဲ႔ ငလ်င္ဟာ၁၉၅၆ ဇူလိုင္လ(၁၆)ရက္ညေနပိုင္းမွာျဖစ္ျပီး ျပင္းထန္အား(၇)ခန္႔ရိွပါတယ္။ဒီငလ်င္ဒဏ္ေၾကာင့္စစ္ကိုင္းတံတား ေနရာေရြ႕ခဲ႔ရျပီး
စစ္ကိုင္းေတာင္ရိုးကေန ဘုရားေတြ ၿပိဳက်ခဲ့တာမွာလူအေသအေပ်ာက္ေတြရွိခဲ့ပါတယ္။

ပုဂံမွာလႈပ္ခဲ့တဲ႔ငလ်င္ကေတာ့ဆုံးရွုံးမႉမ်ားတယ္လို႕ဆိုႏိုင္ပါတယ္။၁၉၇၅ ဇူလိုင္(၈)ရက္ေန႔မွာ ျပင္းအား (၆.၈) နဲ႔လႈပ္ခဲ႔ပါတယ္။သမိုင္းတစ္ေလ်ာက္ၿငိမ္သက္ျပခဲ႔တဲ႔ပခုကၠဴနားက ျပတ္ေရြ႕ ေၾကာင္း ေလးခု ဟာ ႏွစ္ေပါင္း (၁၀၀၀)ထက္ မကတည္ၿငိမ္ခဲ႔ၿပီးမွအႀကိဳငလ်င္ လံုး၀မရိွဘဲ ပုဂံရဲ႕အေနာက္ေတာင္ယြန္းယြန္း (၁၄)မိုင္အကြာကို ဗဟိုျပဳျပီးလႈပ္ခဲ႔တာျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ဆက္တြဲငလ်င္(၃)ႀကိမ္လႈပ္ခဲ႔ပါေသးတယ္။တုန္ခါတဲ႔ ဧရိယာဟာ စတုရန္းမိုင္ေပါင္း(၂၀၀၀၀)ေက်ာ္ရိွျပီး ပုဂံ-ေညာင္ဦး ေရွးေဟာင္းအေဆာက္အဦးေစတီ ၉၀%ေလာက္ ပ်က္စီးခဲ႔ရပါတယ္။ ဧရာ၀တီ ေရစီးဆင္းမႈ ရပ္သြားၿပီး ေရျပင္မွာလိႈင္းႀကီးခဲ႔တဲ႔အျပင္
အျခားေျမျပင္ အေနအထားေတြ ေျပာင္းလဲမႈ ရိွခဲ႔တယ္လို႔မွတ္တမ္းေတြအရသိရပါတယ္။
မင္းဘူး ရႊံ႕မီးေတာင္ (၂)ေပခန္႔ နိမ္႔ဆင္းသြားၿပီးရႊံ႕ ေခ်ာ္ရည္မ်ား က်လာျခင္း၊ ေရတြင္းမွ ေရမ်ား
တိုးထြက္လာျခင္း၊ ေျမအက္ကြဲေၾကာင္းမ်ားေပၚလာျခင္းတို႔ ျဖစ္ခဲ႔ပါတယ္။

လူ(၃၀၀)ေက်ာ္ ေသဆံုးခဲ႔တဲ႔အမရပူရ-အင္း၀ငလ်င္ဟာ ၁၈၃၉ မတ္လ(၂၃)ရက္ေန႔မွာျဖစ္ခဲ႕ျပီးအမရပူရ တစ္ၿမိဳ႕လံုးပ်က္ဆီးေစခဲ႔တဲ႔အထိျပင္းထန္အားအဆင့္(၉) အထိ လႈပ္သြားခဲ႔ပါတယ္။ စကၠန္႔(၃၀)မွ်သာ ၾကာေပမဲ့ဧရာ၀တီျမစ္ေၾကာင္းေျပာင္းျပန္စီးျပီး မင္းကြန္းေခါင္းေလာင္းေတာ္ႀကီး ျပဳတ္က်ခဲ႔ရပါတယ္။

ပဲ ခူး င လ်င္ရဲ႕ ေနာက္ ဆက္ တြဲ လို့ ယူ ဆ ခဲဖူးတဲျ႔ဖဴးငလ်င္ဟာ၁၉၃၀ ေမ(၅)ရက္ ပဲခူးငလ်င္ဒဏ္ကို ျပင္းအား(၇)အထိ ခံလိုက္ရတဲ႕အျပင္ ၄င္းႏွစ္
ဒီဇင္ဘာလ(၃)ရက္ေန႔မွာပဲ ျပင္းအားအဆင့္(၉)အထိ ခံလိုက္ရျပန္ပါတယ္။ ငလ်င္ဗဟိုခ်က္ဟာျဖဴးၿမိဳ႕အနီးမွာ ဗဟို ျပဳခဲ႔ပါတယ္။

၁၉၁၂ ေမ(၂၃)မွာျဖစ္ပြါးခဲ့တဲ႔ ေတာင္ႀကီးငလ်င္ဟာ လားရိွဳး နဲ႔ မိုင္(၂၅၀)ခန္႔ေ၀းျပီး အင္အား(၇) ကေန (၈)အထိခံခဲ႔ရပါတယ္။

က်ဳိင္းတံုဟာလဲငလ်င္နဲ႔မလြတ္ပါဘူး။၁၉၄၁ ဒီဇင္ဘာ ၊ 1950 ေဖေဖာ္၀ါရီ(၂)ရက္တို႔မွာ အင္အား(၇)နဲ႕ လႈပ္ခဲ႔တာကိုေတြ႔ရပါတယ္။

ငလ်င္စက္ကြင္းကမလြတ္တာမွာဗန္းေမာ္ဟာ၁၉၃၁ ဇန္န၀ါရီ(၂၇) ကာမိုင္းငလ်င္၊ ၁၉၄၆ တေကာင္းငလ်င္တို႔ေၾကာင့္ အင္အား(၇) ကေန (၈)အတြင္းခံခဲ႔ရပါတယ္။
ဗန္းေမာ္ၿမိဳ႕အနီး ျပတ္ေရြ႕ေၾကာင္းေတြဟာတည္ၿငိမ္မႈ မရိွေသာေၾကာင့္လို႕ငလ်င္ေလ့လာသူ
ပညာရွင္ေတြကဆိုပါတယ္။

ေမၿမိဳ႕ငလ်င္ ဟာ ျမန္မာျပည္မွာ အျပင္းထန္ဆံုး လႈပ္ခဲ႔သည့္ ငလ်င္ႀကီးလိုဆိုလို႕ ရပါတယ္။ဒီငလ်င္ဟာ၁၉၂၁ ေမလ(၂၃)ရက္ေန႔မွာ လႈပ္ခဲ႔ပါတယ္။ ရွမ္းျပည္နယ္ ၊ ထိုင္းႏိုင္ငံ ေျမာက္ပိုင္း၊ မႏ ၱေလး၊ စစ္ကိုင္း ၊မိုးကုတ္ ခရိုင္မ်ားမွာ အပ်က္အစီးမ်ား ရိွခဲ႔ပါတယ္။ ေမၿမိဳ႕ငလ်င္လို႕ ေခၚေပမဲ႔ ဗဟိုခ်က္ဟာေတာင္ႀကီးၿမိဳ႕အနီးမွာ က်ေရာက္ပါတယ္။ ျပင္းထန္အင္အားအဆင့္(၈)ရိွခဲ႔ၿပီး စတုရန္းမိုင္ ၃၇၅၀၀၀အထိ လႈပ္ခါေစခဲ႔ပါတယ္။ ျမန္မာျပည္ဟာအခုခ်ိန္ထိငလ်င္
ဒဏ္ခံေနရဆဲျဖစ္ပါတယ္။

အင္မတန္စိတ္ဝင္စားဖြယ္ေကာင္းတဲ႕အခ်က္ဟာငလ်င္ဒဏ္ကိုအမ်ားအျပားခံရတဲ႕ျမန္မာျပည္မွာငလ်င္နဲ႕ပတ္သက္လို႕ဟိုးယခင္တုန္းကဘာေၾကာင့္ငလ်င္ျဖစ္ရတယ္ဆိုတဲ႔ဒ႑ာရီပံုျပင္ေတြ ရွိခဲ႕သလား ၊မရွိခဲ႔ဖူးလားဆိုတာဟာပေဟ႗ိသဖြယ္စူးစမ္းစရာ ျဖစ္ေနပါေတာ႕တယ္။

Ref: စာေပဗမာန္ထုတ္၊ ျပည္သူ႕လက္စြဲစာစဥ္ -ျမန္မာ႔ငလ်င္စာ-၈၇- ၁၉၇၈
(Geological Surver of India .. Brown J.C)
စာကိုး-ေမာ္စကိုဘူမိပါေမာကၡ ဂ်ီပီေဂါ႕၊ေမာင္ႏြယ္ေအာင္(ဒဂံုေဆာင္) ငလ်င္
Earth -shattering Earthquakes -Anita Ganeri