Burma-Newselite
ၾကြယ္၀မႈလား၊ ၾကိမ္စာလား။ ျမန္မာကုိ ေရနံ၊ သဘာသဓာတ္ေငြ႔ႏွင့္ ဓာတ္သတၱဳတုိ႔က ဘာေပးႏုိင္သနည္း။
************************
သဘာ၀သယံဇာတႏွင့္ ပတ္သက္လာလွ်င္ ျမန္မာႏုိင္ငံသည္ ကမာၻ႔ထိပ္ဆုံးတြင္ေနရာယူထားခဲ့သည္မွာ ၾကာျပီျဖစ္သည္။ ျမန္မာ့သစ္၊ ပတၱျမားႏွင့္ ေက်ာက္စိမ္းတုိ႔သာမက ေရနံႏွင့္ တန္ဖုိးရွိေသာ ကမ္းလြန္သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႔ကြက္မ်ားက အလွ်ံပယ္ပင္ျဖစ္သည္။ ကံၾကမၼာဆိုး၏လွည့္ကြက္ကေတာ့ ဤၾကြယ္၀မႈမ်ားကို ျမန္မာျပည္သူ မ်ားခံစားခြင့္ နည္းပါးလွျခင္းပင္ျဖစ္သည္။
************************
သဘာ၀သယံဇာတႏွင့္ ပတ္သက္လာလွ်င္ ျမန္မာႏုိင္ငံသည္ ကမာၻ႔ထိပ္ဆုံးတြင္ေနရာယူထားခဲ့သည္မွာ ၾကာျပီျဖစ္သည္။ ျမန္မာ့သစ္၊ ပတၱျမားႏွင့္ ေက်ာက္စိမ္းတုိ႔သာမက ေရနံႏွင့္ တန္ဖုိးရွိေသာ ကမ္းလြန္သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႔ကြက္မ်ားက အလွ်ံပယ္ပင္ျဖစ္သည္။ ကံၾကမၼာဆိုး၏လွည့္ကြက္ကေတာ့ ဤၾကြယ္၀မႈမ်ားကို ျမန္မာျပည္သူ မ်ားခံစားခြင့္ နည္းပါးလွျခင္းပင္ျဖစ္သည္။
ရာစုႏွစ္ထက္၀က္ေက်ာ္မွ် လွ်ဳိ႔၀ွက္မႈေပါင္းမ်ားစြာႏွင့္အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ေသာ စစ္အာဏာရွင္တို႔၏ဖ်က္ဆီးမႈမ်ားေၾကာင့္ ျမန္မာသည္ ႏွစ္စဥ္ဆက္တုိက္ ကမာၻ႔လာဘ္အစားဆုံးႏုိင္ငံစာရင္း၀င္ေနခဲ့ျပီး ျမန္မာႏုိင္ငံစီးပြားေရးလုပ္ငန္းဟု ဆုိလုိက္လွ်င္လည္း မိမိအမ်ဳိးအေဆြမ်ားကုိ ေနရာေပးျခင္း၊ ပတ္သက္ ဆက္ႏြယ္ေနသူမ်ားကသာ ခ်ယ္လွယ္လႊမ္းမုးိျခင္းႏွင့္ ခုိး၀ွက္ယူထားေသာ ၾကြယ္၀မႈမ်ား ျပည္ပဘဏ္စာရင္းမ်ားအတြင္းသုိ႔ ၀င္ေရာက္သြားျခင္း တုိ႔ျဖင့္သာ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ခဲ့ရေပသည္။
သဘာ၀သယံဇာတေရာင္းခ်မႈက ႏုိင္ငံ၀င္ေငြမ်ားစြာရွာေပးႏုိင္ေသာ္လည္း ႏုိင္ငံသား ေလးပုံတပုံက ဆင္းရဲမြဲေတမႈေအာက္တြင္ေနထုိင္ေနရျပီး အသက္ ၅ ႏွစ္ေအာက္ ကေလး ၁၀၀ တြင္ ၃၅ ေယာက္ႏႈန္းက အဟာရခ်ဳိ႕တဲ့မႈေၾကာင့္က်ဳံလွီ၍ေနသည္။
ျပီးခဲ့သည့္ ႏွစ္ႏွစ္အတြင္းမွာမူ သမၼတဦးသိန္းစိန္အစုိးရက ျပဳျပင္
ေျပာင္းလဲမႈက်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႕လုပ္ေဆာင္ခဲ့ျပီး အေကာင္းဖက္ကုိ ဦးတည္သည့္ ေျပာင္းလဲမႈမ်ား ေနာက္ဆုံးေတာ့ ျဖစ္ေပၚလာေတာ့မည္ဆုိရမည့္ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္တုိ႔ ႏုိးထလာေစသည္။ ယင္းအေျပာင္းအလဲမ်ားက တရုတ္ႏွင့္ ေျမာက္ကုိရီးယားတုိ႔ထံမွ သံတမန္ခင္းတြင္ ဖယ္ခြာျပီး အေနာက္ဖက္ကုိ ဦးတည္ေစခဲ့သည္။ ကမာၻ႔ေခါင္းေဆာင္ၾကီးမ်ားထဲမွ သမၼတအုိဘားမားႏွင့္ ျဗိတိန္၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ ေဒးဗစ္ကာမရြန္အပါအ၀င္ ျမန္မာႏုိင္ငံကုိ သမုိင္း၀င္လာေရာက္လည္ပတ္သည့္ခရီးစဥ္အားျဖင့္ တုန္႔ျပန္ခဲ့သည္။ ပိတ္ဆုိ႔မႈမ်ားကုိ အေနာက္ႏုိင္ငံမ်ားက ဖယ္၇ွားျပီး အကူေငြမ်ားကလည္း အလုံးအရင္းလုိက္ ၀င္လာေတာ့သည္။
ေျပာင္းလဲမႈက်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႕လုပ္ေဆာင္ခဲ့ျပီး အေကာင္းဖက္ကုိ ဦးတည္သည့္ ေျပာင္းလဲမႈမ်ား ေနာက္ဆုံးေတာ့ ျဖစ္ေပၚလာေတာ့မည္ဆုိရမည့္ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္တုိ႔ ႏုိးထလာေစသည္။ ယင္းအေျပာင္းအလဲမ်ားက တရုတ္ႏွင့္ ေျမာက္ကုိရီးယားတုိ႔ထံမွ သံတမန္ခင္းတြင္ ဖယ္ခြာျပီး အေနာက္ဖက္ကုိ ဦးတည္ေစခဲ့သည္။ ကမာၻ႔ေခါင္းေဆာင္ၾကီးမ်ားထဲမွ သမၼတအုိဘားမားႏွင့္ ျဗိတိန္၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ ေဒးဗစ္ကာမရြန္အပါအ၀င္ ျမန္မာႏုိင္ငံကုိ သမုိင္း၀င္လာေရာက္လည္ပတ္သည့္ခရီးစဥ္အားျဖင့္ တုန္႔ျပန္ခဲ့သည္။ ပိတ္ဆုိ႔မႈမ်ားကုိ အေနာက္ႏုိင္ငံမ်ားက ဖယ္၇ွားျပီး အကူေငြမ်ားကလည္း အလုံးအရင္းလုိက္ ၀င္လာေတာ့သည္။
ကမာၻ႔ပြင့္လင္းျမင္သာမႈစံ ျဖစ္သည့္ EITI ပြင့္လင္းျမင္သာမႈနည္းလမ္းမ်ား အရ သဘာ၀သယံဇာတေဖာ္ထုတ္မႈကုိ ေဆာင္ရြက္ပါမည္ဆုိေသာ
ျမန္မာတုိ႔၏ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ ကတိက၀တ္က ႏုိင္ငံတကာ၏ပံ့ပုိးမႈရရွိရန္ စြဲေဆာင္ႏုိင္ခဲ့သည့္ အေရးပါသည့္အခ်က္ၾကီးတခုျဖစ္သည္။
ျမန္မာတုိ႔၏ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ ကတိက၀တ္က ႏုိင္ငံတကာ၏ပံ့ပုိးမႈရရွိရန္ စြဲေဆာင္ႏုိင္ခဲ့သည့္ အေရးပါသည့္အခ်က္ၾကီးတခုျဖစ္သည္။
ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ EITI ပံ့ပုိးေ၇းအေပၚ ကူညီပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မည္ဟု အေမရိကန္က မႏွစ္က ေၾကညာခဲ့သည္။ ျဗိတိန္၊ ၾသစေၾတလ်ႏွင့္ ကမာၻ႔ဘဏ္တုိ႔က ယင္းေဖာ္ေဆာင္မႈအတြက္ တုိက္ရုိက္ပံ့ပုိးမႈမ်ား
ေပးခဲ့ျပီး ျမန္မာႏုိ္င္ငံက ယခုအခါ သူ၏ EITI အဖြဲ႔၀င္ေလွ်ာက္လႊာကုိ
ျပင္ဆင္ေနသည္။
ေပးခဲ့ျပီး ျမန္မာႏုိ္င္ငံက ယခုအခါ သူ၏ EITI အဖြဲ႔၀င္ေလွ်ာက္လႊာကုိ
ျပင္ဆင္ေနသည္။
EITI ၏သေဘာသဘာ၀က ၇ုိးရုိးရွင္းရွင္းပင္ျဖစ္သည္။ ႏုိ္င္ငံသားမ်ားက ၎တုိ႔ႏုိင္ငံ၏ သယံဇာတမ်ားမွရရွိေသာ ၀င္ေငြကုိ ျမင္ေတြ႔ႏုိင္ ရမည္ျဖစ္ျပီး ယင္း၀င္ေငြကုိ မည္သုိ႔မည္ပုံအသုံးျပဳသည္ဆုိသည့္အေပၚ အစိုးရက တာ၀န္ခံရမည္ ဟူ၍ျဖစ္သည္။ လာဘ္စားမႈအမ်ားဆုံး ျဖစ္ေစသည့္နည္းလမ္းတခ်ဳိ႕အား ကုိင္တြယ္မႈ မရွိခဲ့သည့္အေပၚ ထည့္သြင္းေဆြးေႏြးရန္ EITI ၏ ျပီးခဲ့သည့္ႏွစ္က အၾကံျပဳခ်က္တြင္ ျပင္ဆင္ခဲ့သည္။ သဘာ၀သယံဇာတ ထုတ္ယူခြင့္
ေလလံဆြဲၾကသည့္ စာခ်ဳပ္မ်ား၊ ကုမၸဏီမ်ားကုိ ပုိင္ဆုိင္သူႏွင့္ ထိန္းခ်ဳပ္သူ တသီးပုဂၢလမ်ားဆုိင္ရာ ညႊန္ၾကား အၾကံျပဳခ်က္မ်ားကုိ ယခုအခါ ထုတ္ျပန္ေနျပီျဖစ္သည္။ တသီးပုဂၢလစီမံခ်က္မ်ားမွ အစိုးရထံသုိ႔
ေပးသြင္းသည့္ေငြလမ္းေၾကာင္းကုိ စစ္ေဆးႏုိင္ရန္အတြက္ အေသးစိတ္ အစီရင္ခံ သတင္းေပးပုိ႔ရန္လည္း ညႊန္ၾကားထားသည္။
ေလလံဆြဲၾကသည့္ စာခ်ဳပ္မ်ား၊ ကုမၸဏီမ်ားကုိ ပုိင္ဆုိင္သူႏွင့္ ထိန္းခ်ဳပ္သူ တသီးပုဂၢလမ်ားဆုိင္ရာ ညႊန္ၾကား အၾကံျပဳခ်က္မ်ားကုိ ယခုအခါ ထုတ္ျပန္ေနျပီျဖစ္သည္။ တသီးပုဂၢလစီမံခ်က္မ်ားမွ အစိုးရထံသုိ႔
ေပးသြင္းသည့္ေငြလမ္းေၾကာင္းကုိ စစ္ေဆးႏုိင္ရန္အတြက္ အေသးစိတ္ အစီရင္ခံ သတင္းေပးပုိ႔ရန္လည္း ညႊန္ၾကားထားသည္။
EITI ကုိ ျမန္မာက ၀င္ေရာက္သည့္ ျဖစ္ေစ မ၀င္ေရာက္သည္ ျဖစ္ေစ၊ ဤကဲ့သုိ႔ေသာ လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားက အေရးေပၚ လုိအပ္ေနပါသည္။
ႏုိင္ငံ၏သယံဇာတၾကြယ္၀မႈမ်ား၏ အက်ဳိးအျမတ္မ်ားကုိ မည္သူတုိ႔က အမွန္တကယ္ရ၇ွိေနသည္ကုိ ေဖာ္ထုတ္ရန္သာမက၊ အေရးၾကီးေသာ သဘာ၀၀န္းက်င္ဆုိင္ရာ၊ လူမႈေရးဆုိင္ရာႏွင့္ လူ႔အခြင့္္အေရးဆုိင္ရာ လုံျခံဳစိတ္ခ်ရမႈရွိေရးအေပၚ လူထုကေစာင့္ၾကည့္ရာတြင္ အကူအညီျဖစ္ႏုိင္ရန္ စာခ်ဳပ္ျပင္ဆင္မႈမ်ားတြင္ ထည့္သြင္းထားျပီး ကုမၸဏီမ်ားက ယင္းကုိ လုိက္နာရမည္ျဖစ္သည္။ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈပုိမ်ားလာသည္ႏွင့္ အမွ် ပုိ၍တာ၀န္သိေသာ
ႏုိင္ငံတကာရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံသူမ်ားကုိ ေျဖာင့္မတ္မႈနည္းပါးသည့္ ျပိဳင္ဘက္မ်ားက အႏုိင္ယူမႈမွ ကူညီကာကြယ္ေပးႏုိင္သည္။
ႏုိင္ငံ၏သယံဇာတၾကြယ္၀မႈမ်ား၏ အက်ဳိးအျမတ္မ်ားကုိ မည္သူတုိ႔က အမွန္တကယ္ရ၇ွိေနသည္ကုိ ေဖာ္ထုတ္ရန္သာမက၊ အေရးၾကီးေသာ သဘာ၀၀န္းက်င္ဆုိင္ရာ၊ လူမႈေရးဆုိင္ရာႏွင့္ လူ႔အခြင့္္အေရးဆုိင္ရာ လုံျခံဳစိတ္ခ်ရမႈရွိေရးအေပၚ လူထုကေစာင့္ၾကည့္ရာတြင္ အကူအညီျဖစ္ႏုိင္ရန္ စာခ်ဳပ္ျပင္ဆင္မႈမ်ားတြင္ ထည့္သြင္းထားျပီး ကုမၸဏီမ်ားက ယင္းကုိ လုိက္နာရမည္ျဖစ္သည္။ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈပုိမ်ားလာသည္ႏွင့္ အမွ် ပုိ၍တာ၀န္သိေသာ
ႏုိင္ငံတကာရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံသူမ်ားကုိ ေျဖာင့္မတ္မႈနည္းပါးသည့္ ျပိဳင္ဘက္မ်ားက အႏုိင္ယူမႈမွ ကူညီကာကြယ္ေပးႏုိင္သည္။
အေျခအေနမ်ားက အေရးေပၚျဖစ္သည္။ ျမန္မာက ယခုအခါ ၎၏ တန္ဖုိးၾကီးေသာႏုိင္ငံပုိင္ကုန္မ်ားကုိ ေလလံတင္ေနခ်ိန္ျဖစ္သည္။ အစုိးရက ကမ္းလြန္ေရနံလုပ္ကြက္ၾကီးမ်ားကုိ ေလလံပစ္မည္ျဖစ္ျပီး လတ္တေလာတြင္ ကုန္းတြင္းပုိင္းလုပ္ကြက္မ်ားကုိလည္း ထည့္သြင္းထားသည္။ ပိတ္ဆုိ႔မႈမ်ား၏ အဆုံးသတ္မႈက ႏုိင္ငံ၏ ေျမ၊ သစ္ေတာႏွင့္ ဓာတ္သတၱဳရွာေဖြတူးေဖာ္မႈတုိးမ်ားလာေစျပီး အစုိးရႏွင့္ တုိင္းရင္းသားတပ္မ်ားၾကား မေျပလည္ေသးေသာ မတည္ျငိမ္သည့္ေဒသမ်ားပင္ ပါ၀င္သည္။ ယင္းသုိ႔ေသာ ဖြံ႔ျဖိဳးေစမႈမ်ား က ျမန္မာလူထုကုိ အက်ဳိးရွိေစျခင္းထက္ အက်ဳိးပ်က္ေစျခင္း
ျဖစ္ေစႏိုင္ျခင္း ရွိမရွိသိႏုိ္င္ရန္အတြက္ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ အျပည့္အ၀ရွိျခင္းက မရွိမျဖစ္လုိအပ္ေနပါသည္။
ျဖစ္ေစႏိုင္ျခင္း ရွိမရွိသိႏုိ္င္ရန္အတြက္ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ အျပည့္အ၀ရွိျခင္းက မရွိမျဖစ္လုိအပ္ေနပါသည္။
စစ္မွတ္ေသာျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈလုပ္သူမ်ားအျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳျခင္း ကို ျမန္မာေခါင္းေဆာင္မ်ားက အေလးအနက္လုိလားၾကပါသည္။ သုိ႔ေသာ္လည္း ႏုိင္ငံသားအမ်ားအျပားအတြက္မူ ယင္းအခ်က္ကုိ အဆုံးအျဖတ္ေပးမည့္ ဂ်ဴရီအဖြဲ႔က ေရာက္မလာေသးပါ။ ႏုိင္ငံ၏ တန္ဖုိးၾကီးေသာသဘာ၀ၾကြယ္၀မႈမ်ားကုိ ပြင့္လင္းစြာစီမံခန္႔ခြဲျခင္း၊ တာ၀န္ယူမႈရွိစြာႏွင့္ ႏုိင္ငံသားမ်ားအားလုံး၏ အက်ဳိးစီးပြားအတြက္
ေဆာင္ရြက္ျခင္းတုိ႔က သံသယရွိေနသူမ်ားကုိ ယုံၾကည္လာေစရန္
ျပဆုိႏုိင္မည္လည္း ျဖစ္သည္။
ေဆာင္ရြက္ျခင္းတုိ႔က သံသယရွိေနသူမ်ားကုိ ယုံၾကည္လာေစရန္
ျပဆုိႏုိင္မည္လည္း ျဖစ္သည္။
EITI စံႏႈန္းသစ္၏ စည္းမ်ဥ္းစည္းမ်ဥ္းမ်ားကုိ တိက်ခုိင္မာစြာ ၾကပ္မတ္ေဖာ္ေဆာင္ျခင္းကသာ ဤလုပ္ငန္းစဥ္အတြက္ အေကာင္းဆုံး နညး္လမ္းပင္ ျဖစ္ပါသည္။
ဂ်ဴမန္ကူဘာ၏ Curses or riches: What can oil, gas and mining offer Myanmar? ကုိ 7Day သတင္းစာအတြက္ ခင္ေမေဇာ္ (၀ါရွင္တန္ဒီစီ) က ဘာသာျပန္ဆုိပါသည္။ ေဆာင္းပါးရွင္ ဂ်ဴမန္ကူဘာ သည္ လန္ဒန္အေျခစုိက္ အစုိး၇မဟုတ္သည့္ အဖြဲ့အစည္းျဖစ္သည့္ Global Witness ၏ ေရနံ၊ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႔ႏွင့္ သတၱဳတူးေဖာ္ေရးဆုိင္ရာ ကၽြမ္းက်င္သူျဖစ္သည္။ )
No comments:
Post a Comment
မိတ္ေဆြ...အခ်ိန္ေလးရရင္ blogg မွာစာလာဖတ္ပါေနာ္
ဗဟုသုတ ရနိုင္တယ္။