စာေပ က်မ္းဂန္လာ ဆဲပံု ဆဲနည္း (၁၀) မ်ိဳး

 ေမာင္(စြယ္စံုက်မ္း)

 

စာေပ က်မ္းဂန္လာ ဆဲပံု ဆဲနည္း (၁၀) မ်ိဳး
===========================

အခုတေလာ ဆဲၾက ဆုိၾကတဲ့ အသံေတြ မုိးမြႊန္ေနေအာင္ၾကားေနရေပသည္။ တကယ့္ လူရုိေသ ရွင္ရိုေသ ဆရာေတာ္ၾကီးေတြပါမခ်န္ ရစရာမရွိေအာင္ ဆဲေနၾကသျဖင့္ ခုေခတ္လူေတြ မသိေသးေသာ စာေပက်မ္းဂံလာ ဆဲပံု ဆဲနည္းမ်ား ေရးျပခ်င္စိတ္ ေပါက္လာေလသည္။

စာေပက်မ္းဂန္လာ ဆဲနည္းတုိ႔သည္ ေရွး ႏွစ္ ေထာင္ ေပါင္းမ်ားစြာကာလက ဆဲနည္း ဆိုနည္းေတြဆိုေတာ့ ေပါရဏ= ေရွးအလြန္က်ေသာဆဲနည္းမ်ိဳးေတြျဖစ္သျဖင့္ တခ်ိဳ႕ေသာဆဲနည္းမ်ား ယခုေခတ္လူငယ္မ်ားနား လည္ႏုိင္မည္မဟုတ္ေပ။ ရဟန္းအခ်ိဳ႕သာ နားလည္ႏုိင္ေလသည္။ အခ်ိဳ႕ေသာ ဆဲနည္းမ်ိဳးမ်ားကား ရဟန္းေတာ္ေတြကုိယ္တုိင္ေတာင္ နားမလည္ႏုိင္ေတာ့ေပ။ သိပ္ေရွးအလြန္က်ေသာ ဆဲနည္းမ်ိဳးမ်ားကုိကား နိႆယက်မ္းျပဳဆရာေတာ္ၾကီးမ်ားပင္ နားလည္ႏုိင္ၾကဟန္မတူေပ။

အေျခအေန အခ်ိန္အခါအရ နက္နဲ ခက္ခဲလြန္း တိမ္ျမဳတ္ေပ်ာက္ကြယ္ေနေသာ ဆဲနည္းမ်ားကို ေဖၚထုတ္ခ်င္လိုစိတ္ေပါက္လာေပသည္။ အဆဲသင္ေပးဖုိ႔ မဟုတ္ ဗဟုသုတအက်ိဳးငွါ ေရးသားတင္ျပလုိျခင္းသာျဖစ္ေပသည္၊ ဒီလုိ ဆဲပံုဆဲနည္းမ်ိဳး ဘယ္ဆရာေတာ္ကမွ ေရးသားတင္ျပေပးဖုိ႔ စိတ္ကူးရွိၾကမွာ မဟုတ္၊ မိမိသာ ေရးသားတင္ျပျခင္းမျပဳပါက သိသင့္ သိထိုက္သည့္အခြင့္အေရးမ်ားလဲ ဆံုးရႈံးသြားေစႏုိင္ပါသည္၊ ေနာက္ျပီး သတိ သံေ၀ဂ ရသျဖင့္ လုိက္နာ က်င့္သံုး ေရွာင္ၾကဉ္ပါက အက်ိဳးမ်ားစြာလဲ ရရွိၾကမည္ျဖစ္ေပသည္။

ဆဲနည္းသည္ အက်ဉ္းအားျဖင့္ ဆယ္မ်ိဳးျဖစ္ေသာ္လည္း အက်ယ္ကေတာ့ ရာေက်ာ္ ေထာင္ေက်ာ္ျဖစ္ေကာင္းျဖစ္ေပလိမ့္မည္။ ခုေခတ္လူတို႔ ဆဲေနၾကသည့္ ဆဲနည္းမ်ိဳးမ်ားသည္ ဆဲနည္း ဆယ္မ်ိဳးအနက္ အဘယ္ဆဲနည္းထဲပါသည္ကုိ မိမိတို႔ဖာသာ ဆင္ျခင္သံုးသပ္ၾကေစလိုပါသည္။
ဆဲ-ဆိုေသာစကားကုိ ပါဠိလို ၾသမသတိဟုဆို၏ ထိုၾသမသတိကို ျမန္မာျပန္ပါက ဆဲေရး၏ ကဲ့ရဲ့၏ လို႔ျပန္ရ၏ ထုိ႔ေၾကာင့္ ဆဲေရးျခင္းမွာ ကဲ့ရဲ့ျခင္း အျပစ္တင္ ရႈံ႔႔ခ်ျခင္းတို႔လည္း ပါ၀င္ေလသည္။ အလုိမက်လို႔ ကဲ့ရဲ့ အျပစ္တင္ျခင္းသည္လည္း ဆဲေရးျခင္း တစ္မ်ိဳးပင္။
ဆဲေရးျခင္း ဆယ္မ်ိဳးကား----

၁။ ဇာတိ
၂။ နာမ
၃။ ေဂါတၱ
၄။ ကမၼ
၅။ သိပၸ
၆။ အာဗာဓ
၇။ လိဂၤ
၈။ ကိေလသ
၉။ အာပတၱိ
၁၀။ အေကၠာသ=တို႔ျဖစ္ေပသည္။

ဆဲေရးျခင္း တစ္မ်ိဳး တစ္မ်ိဳး၌ ယုတ္ယုတ္မာမာဆဲနည္းမ်ိဳးႏွင့္ ျမင့္ျမင့္ျမတ္ျမတ္ဆဲနည္းဟူ၍ ႏွစ္မ်ိဳးစီရွိေသး၏။

၁။ ဇာတိ= အမ်ိဳးဇာတ္ျဖင့္ ဆဲေရးျခင္း

ဥပမာ= ဒြန္စ႑ားမ်ိဳး = မႈိက္ၾကံဳး မစင္ေခ်းၾကံဳး စေသာအလုပ္အကုိင္ နိမ့္က်သူ၊ ခြက္လက္စဲြ၍ ေတာင္းစားသူ၊ သူေတာင္းစား၊ သူဖုန္းစား၊ ဖုန္းေတာင္းယာစကာ၊ ဖက္ခြက္စား၊ အမ်ိဳးယုတ္၊ ေခြးသားစားေသာ ဒြန္စ႑ား၊ သူေသေကာင္စြန္႔ပစ္ေသာ ဒြန္စ႑ား၊ သုႆာန္ေစာင့္၊ သုဘရာဇာ။ ဖိနပ္ျပင္ ထီးခ်ဳပ္စေသာ အေဟာင္း အပ်က္ကိုျပဳျပင္ေသာ ဒြန္စ႑ား။ သားေရနယ္သမား၊ ပန္းမႈိက္သြန္၊ (လက္ဘရုိစီ)၊ မိမဆံုးမ ဖမဆံုးမသား၊ မိမစစ္ ဖမစစ္သား၊ ၀ရမ္းေျပးႏွင့္ ဖာသယ္မစပ္ေမြးေသာသား စသည့္ ကဲ့ရဲ့ ရႈံ႕ခ် ႏွိမ့္ခ်ေသာ (အယုတ္တမာဆဲနည္းႏွင့္)

မိမိအဆင့္အတန္း ဂုဏ္သိကၡာႏွင့္မေလ်ာ္ညီသူမ်ားကုိ သူကမ်ား သူ႔ကိုယ္သူ မင္းမ်ိဳး မင္းႏြယ္တဲ့ဗ်ား၊ ေတာ္၀င္ နန္းထုိက္တဲ့ဗ်ား၊ အေကာင္ရဲ့ သားသမီးတဲ့ဗ်ား။ ဟုိပုဂၢိဳလ္ၾကီးရဲ့ ေျမးတဲ့ဗ်ား၊ ပုဏၰားမ်ိဳးတဲ့ဗ်ား။ (အေလာင္းစည္သူ) ဆရာ၀န္ၾကီးတဲ့ဗ်ာ၊ ဒါ-ရဟန္းတဲ့လား ဘုန္းၾကီးက ဘုန္းၾကီးအလုပ္ မလုပ္ဖူး စသည္ ေျမွာက္သလုိလုိႏွင့္ ႏွိမ္ခ်ေသာ (အျမတ္ျဖင့္ဆဲနည္းမ်ိဳး) မ်ား။

(ရွည္မည္စုိး၍ ေနာက္ဆဲနည္းမ်ားကို အယုတ္ အျမတ္ မခဲြေတာ့ပါ)

၂။ နာမ=အမည္နာမျဖင့္ဆဲေရးျခင္း

ဥပမာ=နားရြက္ျပတ္သူ၊ မ်က္စိတစ္ဖက္ကဏ္းသူ၊ ႏွာေယာင္ေကာက္သူ၊ ဥစၥာမက္သူ။ သြားေရယုိသူ၊ ႏွာေရယုိသူ။ ကေလးအမ်ားၾကီးေမြးသူ (ရွင္ေမြးလြန္း)ကြ်န္၊ ေက်းကြ်န္၊ ဘုရားကြ်န္၊ ကြ်န္သေပါက္၊ ေငြ၀ယ္ကြ်န္၊အိမ္ေပါက္ကြ်န္၊ သံု႔ရကြ်န္ (ဆင္းရဲသူကုိ) သူေဌးသား၊၊ ဗိုလ္ကေဒၚ၊ သူေဌးၾကီး ဦးကပ္စီး၊ ၊ ငါးစိမ္းသယ္မ၊ ၊ ၊ ဗိုက္ၾကီးသယ္မ၊ ဖာသယ္မ။ (မပု၊ ေဒၚတင္ေရႊ) ။ သူခိုး၊ ဂ်ဘိုး၊ ေပါက္လြတ္ပဲစား၊ ဂ်ေလဘီ၊ ကာလနာတို္က္၊ ေျမြဆိုးကုိက္၊ မိုးၾကိဳးပစ္၊ ေလာင္မီးက်၊ မသာေကာင္၊ မသာေလာင္း၊ အေမြခံဆိုး စသည္ ႏွင့္ ပါးစပ္ကဘုရား ဘုရား လက္က ကားယား ကားယား၊ ေၾကာင္သူေတာ္ ၾကြက္သူခိုး၊ အေနအထိုင္ေကာင္းသူကုိ ဘုရားလုိလို တရားလုိလုိ ရဟႏၲာလိုလုိ၊ မနက္ျဖန္ပြင့္ေတာ့မဲ့ ဘုရားၾကီးက်ေနတာပဲ၊ ၀ိနည္းဓုိရ္လုိလို ေရႊက်င္လုိလိုစသည္ျဖင့္ ေျမွာက္သလုိလိုႏွင့္ ကဲ့ရဲ့ေသာဆဲနည္းမ်ား။

၃။ ေဂါတၱ= အမ်ိဳးအႏြယ္ျဖင့္ဆဲေရးျခင္း

ဥပမာ= ေကာသိယအမ်ိဳး၊ ဘာရဒြါဇမ်ိဳး၊ ၀မ္မ်ိဳး အမိယုတ္မ်ိဳး၊ အဖယုတ္မ်ိဳး၊ မိန္းမယုတ္မ်ိဳး၊ အႏူမ်ိဳး၊ ဇတ္ဇတ္က်ဲ အထိမခံ ေအာ္ေၾကာလန္အမ်ိဳး လက္ရဲ ဇက္ရဲအမ်ိဳး ေကာ္တရာ ကပ္စီးနဲအမ်ိဳး စသည္ႏွင့္ ဘုရားမ်ိဳးတဲ့ဗ်ား ေမာဂၢလႅာန္အမ်ိဳးတဲ့ဗ်ား ကစၥန=အေခ်ာမ်ိဳးတဲ့ဗ်ား၊ မ်ိဳးေကာင္း မ်ိဳးသန္႔တဲ့ဗ်ား၊ ေဆြၾကီး မ်ိဳးၾကီးတဲ့ဗ်ား လူသာရူးေပမဲ့ ဘုန္းမရူးဘူး အက်င့္သီလႏွင့္ဆုိရင္ ေရႊေက်ာင္းႏွင့္မတန္ ျမက္ေက်ာင္းႏွင့္သာတန္သည္ စသည္ ေျမွာက္သလုိလုိႏွင့္ ကဲ့ရဲ့ေသာဆဲနည္းမ်ိဳးမ်ား။

၄။ ကမၼ=လုပ္ငန္းျဖင့္ ဆဲေရးျခင္း

ဥပမာ= လက္သမား၊ ေက်ာက္ဆစ္သမား၊ အမႈိက္ၾကံဳးသမား ဘင္(ေခ်း)ၾကံဳးသူ စည္ပင္သာယာ၊ ပုလိပ္၊ ပန္းရံ၊ ဆိုကၠားသမား၊ တေန႔လုပ္ တေန႔စား၊ သံတို သံစေရာင္း၀ယ္၊ အိမ္သားက်င္းတူး အုန္းပင္တက္၊ ဒါးေသြး ကပ္ေၾကးေသြး၊ ဒံအိုး ဒံခြက္ မုန္႔ေတာင့္ႏွင့္လဲ၊ ပလပ္စတစ္ေကာက္၊ဇာတ္သမား၊ ကေခ်သယ္၊ အႏွိပ္သယ္၊၊ မုတ္ဆိုး တံငါ၊ လိင္လုပ္သား၊ လယ္သမား၊ ကုန္သည္ ပဲြစား ေမြးျမဴေရး ေရလုပ္သား စသည္။

၅။ သိပၸ= အတတ္ပညာျဖင့္ ဆဲေရးျခင္း

ဥပမာ= ထရံကာ ဖ်ာယက္၊ အိုးဖုတ္၊ သစ္ခုတ္၊ ထင္းေခြ၊ ေရခတ္၊ အ၀တ္ေလွ်ာ္၊ အိမ္သာက်င္းတူး၊ အုန္းပင္တက္၊ ယကၠန္းခတ္၊ သားေရနယ္ ခ၀ါသည္၊ ေဆတၱာသည္။ ေခါင္းရြက္ဗ်က္ထုိးေစ်းသယ္၊ ဦးရွင္ၾကီးတင္သူ ကြက္စိတ္ဆရာ ဘိတ္သိပ္ဆရာ သုိင္းဆရာ စသည္ႏွင့္ ၊ ဟူးရား ဂဏန္းေခၚသခ်ၤာဆရာ၊ စာေရး စာခ်ီ၊ က်ဴရွင္၊ နတ္ကေဒၚ ေဗဒင္ဆရာ လကၡဏာေဟာစားသူစသည္။

၆။ အာဗာဓ= ေရာဂါ ေ၀ဒနာျဖင့္ ဆဲေရးျခင္း

ဥပမာ= နာတာရွည္၊ ၀က္ရူးျပန္၊ ေခြးရုးျပန္၊ ရႈနာ ရႈိက္ကုန္း၊ ေရာဂါသယ္၊ ေပြး ၀ဲ ညွင္း ဂြ်တ္ ဒက္ ၀က္ျခံ တင္းတိတ္၊ အသဲေရာင္ အသား၀ါ၊ တီဘီအဆုပ္နာ၊ ဂရင္ဂ်ီ၊ လိပ္ေဂါင္း၊ လက္ဗရုိစီ၊ ကင္ဆာ၊ H I V ၊ A I D S၊ (အနာထပိဏ္သူေဌး) ခရုသင္းစဲြသူ စသည္။

၇။ လိဂၤ= လိင္၊ အသြင္အျပင္ျဖင့္ ဆဲေရးျခင္း

ဥပမာ= အေျခာက္၊ ဂန္ဒူး၊ မိန္းမလွ်ာ၊ ေယက်္ားလွ်ာ၊ ပ႑ဳက္၊ ဥဘေတာဗ်ဉ္း (လိင္အဂၤါ ႏွစ္ခုပါသူ) လမၺီ၊ မုဒုပိ႒ိက ခါးရွည္သူ အေၾကာေပ်ာ့၍ မိမိအဂၤါစပ္စုပ္ႏုိင္သူ၊ ေဘာက်သူ၊ ကုိယ္၀န္ေဆာင္သူ မဲတူမ၊ ငါးက်ီးေျခာက္မ၊ မိပိန္ေသး၊ ၀က္ပုတ္၊ ျပိတၱာ၊ ဠင္းတ (လဒ) ကုလား၊ ကုလားမ၊ ေခြးကုလား၊ ေခြးလခြန္ေဆာင္းသူ၊ အရွည္ၾကီး၊ ငပု=တက္ပု၊ ဂြတို၊ ေခြးပု၊ မ်က္ျပဴး ေပါက္ေခါ၊ စသည္။

၈။ ကိေလသာ= ေလာဘ ေဒါသ စသည္ျဖင့္ ဆဲေရးျခင္း

ဥပမာ= ေလာဘၾကီးသူ=ႏွေျမာသူ၊ တဏွာၾကီးသူ၊ ႏွာဘူး၊ ေဒါသၾကီးသူ=လက္ရဲ ဇက္ရဲရွိသူ၊ ဇ-ရွိသူ၊ အာၾကမ္း လွ်ာၾကမ္း ၊မိန္းမၾကမ္း၊ ေမာဟၾကီးသူ=အယံုလြယ္သူ၊ ထံု-တံုတံု အ-တတ၊ နေမာ္ နမဲ့ႏိုင္သူ၊ အူေၾကာင္က်ား၊ သူမ်ားေယာင္လို႔ေယာင္ အေမာင္ေတာင္မွန္း ေျမာက္မွန္းမသိသူ၊ မာနၾကီးသူ၊ ဂုဏ္ျမင့္သူ ဘ၀င္ျမင့္သူ ၊ မိစၦာဒိ႒ိ၊ ေတြေ၀သူ၊ စိတ္ပ်ံ႕လြင့္သူ၊ အရွက္ အေၾကာက္မရွိသူ မနာလုိ ၀န္တို ဣႆာ မစၦရိယမ်ားသူ စသည္။

၉။ အာပတိၱ= အာပတ္၊ အျပစ္ျဖင့္ ဆဲေရးျခင္း

ဥပမာ=အက်င့္ပ်က္ ရဟန္း၊ သီလကေတာ့ တာေတလန္ေနတာပဲ၊ သံဃာဒိေသသ္အာပတ္သင့္သူ၊ ပါရာဇိကက်သူ။ ပညာနဲ႔ယွဉ္လွ်င္ ေရႊေက်ာင္းနဲ႔တန္တယ္ အက်င့္နဲ႔ယွဉ္လွ်င္ ျမက္ေက်ာင္းနဲ႔တန္တယ္၊ ယံုၾကည္မႈကုိ အလဲြသံုးစားလုပ္သူ၊ လာဘ္ေပး လာဘ္ယူသူ၊ ကြ်န္ယံု တစ္ဖက္ကဏ္း သားသမီးယံု စံုလံုးကဏ္း ကတိမတည္သူ၊ သစၥာေဖါက္သူစသည့္ အျပစ္တင္၍ ဆဲေသာ ဆဲနည္းမ်ား။

၁၀။ အေကၠာသ= တိရစၦာန္၊ လိင္စသည္ျဖင့္ ညစ္ညမ္းေသာဆဲနည္းျဖင့္ ဆဲေရးျခင္း

ဥပမာ= အလကားေကာင္၊ တိရစၦာန္ေကာင္၊ ဖြတ္က်ား၊ ဆိပ္၊ သုိး၊ ႏြား၊ ကုလားအုပ္၊ ေခြး ၊ေခြးသား၊ ေခြးမသား၊ ေခြးမ်ိဳး၊ ေခြးဇာတ္ခင္းေနၾကတယ္။ ေသရင္ငရဲက်မည့္ေကာင္၊ အ၀ီစိက်မည့္ေကာင္၊ ငရဲအိုး ဂ်ိဳးကပ္မည့္ေကာင္၊ ငရဲအိုးေဇာက္ထုိးဆင္းရမည္ေကာင္၊အပါယ္က်မည့္ေကာင္၊ ဇိကုတ္ နတ္ျပည္တင္လုိ႔မရတဲ့ေကာင္၊ မိန္းမေယာက်္ား အဂၤါဇာတ္မ်ားျဖင့္ အယုတ္တမာဆဲနည္းအမ်ိဳးမ်ိဳး တို႔ျဖစ္သည္။

ဆဲေရးျခင္းရဲ့ ဆိုးက်ိဳးမ်ား…

ဆဲနည္း အမ်ိုးမ်ိဳးျဖင့္ ဆဲၾကသူမ်ားသည္ ျဖစ္ေလရာရာ ဘ၀တို႔၌ လူမုန္းမ်ားျခင္း၊ ရန္သူမ်ားျခင္း လာဘ္တိတ္ျခင္း ဆင္းရဲဒုကၡအမ်ိဳးမ်ိဳးၾကံဳရျခင္း မိန္းမလွ်ာ ေယာက်္ားလွ်ာျဖစ္တတ္ျခင္း၊ျပိတၱာျဖစ္ျခင္း၊ ျပည့္တန္ဆာမျဖစ္ျခင္၊ အမ်ိဳးယုတ္ျဖစ္တတ္ျခင္း၊ အရုပ္ဆိုး အက်ည္းတန္ျခင္း ႏႈတ္ခမ္းကဲြျခင္း၊ ႏႈတ္ခမ္းထူျခင္း၊ ခံတြင္းအပုပ္နဲ႔ထြက္ျခင္း၊ အာပုတ္ေစာ္နံျခင္း၊ သြားေခါျခင္း၊ စကားမျပီ သြားမညီျခင္း၊ ေျပာေသာစကား ၾသဇာမေျငာင္းျခင္း၊ မိမိစကားကုိ သူတစ္ပါးတို႔ မယံုၾကည္ျခင္း၊ခ်စ္သူနဲ႔ လမ္းခဲြရတတ္ျခင္း၊ အထင္လဲြခံရျခင္း၊ စြပ္စဲြခံရျခင္း၊ ခင္မင္ ရင္းႏွီးသူတုိ႔နဲ႔ စိတ္၀မ္းကဲြရတတ္ျခင္း၊၊ ကုိယ္အဂၤါမစံုဘဲ ေမြးဖြားရျခင္း၊ ကုိယ္ေရ အသား စုိစုိျပည္ျပည္မရွိျခင္း၊ ႏူနာ ဆံြအ နားမၾကားျခင္း စိတၱဇေ၀ဒနာခံစားရတတ္ျခင္း ရူးႏွမ္းျခင္းစသည့္ မေကာင္းက်ိဳးမ်ား ခံစားရတတ္ေပသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဆဲဆုိ ကဲ့ရဲ့ အျပစ္တင္ျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဉ္သင့္လွေပသည္။ (၀ိ၊၂၊၈၊၀ိ၊႒၊၂၊၅)

ဦးနႏၵာစာရ (မံုရြာ)
Credit . . Myint Sandar
Admin. . KS